O leite, o queixo e o iogur son os productos lácteos máis frecuentes que deben estar incluídos nunha dieta saudable debido aos beneficios contrastados que aportan. A súa composición representa unha fonte importante de proteínas, vitaminas ou ácidos graxos para a todas as persoas, e especialmente para aqueles grupos en idades clave ou mesmo para deportistas. Sen embargo, os lácteos están rodeados de bulos e falsas creencias que poñen freo ao seu consumo. As catedráticas  Rosa María Ortega e Rosaura Leis apóianse na súa experiencia investigadora para dar motivos para consumir estes productos. “Os lácteos son fonte importante de proteínas, minerais, vitaminas, ácidos grasos, compoñentes antioxidantes, antiinflamatorios ou péptidos bioactivos; e estudos recentes indican que modulan favorablemente a composición da microbiota intestinal”, sinala a a doutora en Farmacia, Catedrática de Nutrición, e membro do Comité de Sustentabilidade Láctea da Inlac, Rosa María Ortega.  O consumo aconsellado de lácteos é de 2-4 racións, e de aí, a media recomendada de 3 ao día. “As maiores racións 3-4 corresponderán cos grupos que teñen as necesidades de calcio máis elevadas: adolescentes, embarazadas, durante a lactación, en idades avanzada ou para deportistas. A posibilidade de alternar o consumo de diversos alimentos como leite, iogur ou queixo facilita alcanzar o consumo aconsellado”, engade a experta. Así mesmo, “chama a atención sobre as falsas crenzas de consumidores que pensan erroneamente que os alimentos lácteos poden ser substituídos facilmente por outros”, afirma Ortega, á vez que lembra, por exemplo, “que as bebidas vexetais como a soia, as améndoas, ou a avea non substitúen ao leite ou outros lácteos” “As bebidas vexetais poden ser consumidas dentro dunha alimentación correcta, pero sen perder de vista que son iso, vexetais e nunca lácteos, e non poden substituír a estes. Algúns destes produtos vexetais están enriquecidos con calcio e outros nutrientes para aproximalos na súa composición ao leite, pero nunca será igual o produto resultante á matriz láctea”, especifica a Catedrática en Nutrición. Consecuencias da restricción de lácteos “Facer unha restrición alimentaria na nosa dieta non é pouco importante, xa que supón cambios no patrón alimentario e pode representar un risco nutricional importante, tamén cando falamos de lácteos”, advirte a catedrática da Facultade de Medicina na Universidade de Santiago de Compostela, Rosaura Leis. Os alimentos lácteos sempre formaron parte das dietas tradicionais saudables e sustentables, como a mediterránea ou a atlántica, “que explican en boa parte que teñamos unha elevada esperanza de vida no noso país e que Comunidades como Galicia, poidan gozar dunha lonxevidade na súa poboación similar a Xapón”, subliñou Leis.  Ademais, en certas idades como a pediátrica, “é necesario non descoidar a inxesta de lácteos ao tratarse dun alimento fundamental para o crecemento e desenvolvemento da criatura e para unha boa mineralización ósea”, detalla. Neste contexto, “non esquezamos que unha das enfermidades máis prevalentes e dexenerativas durante a idade adulta é a osteoporose. Cunha adecuada inxesta de lácteos, poderemos alcanzar igualmente un máximo pico de masa ósea ao final da adolescencia, aínda que logo deberemos manter o seu consumo ao longo de toda a vida”, conclúe.

Os fogares españois consumiron no ano 2023 un total de 4,23 millóns de toneladas de leite e lácteos, o que representa unha discreta variación de +0,16% respecto ao ano anterior, segundo os datos elaborados por Circana (antes IRI) para a Federación Nacional de Industrias Lácteas (FeNIL). A pesar destas cifras, o sector observa con preocupación o cambio que se está producindo nos patróns de consumo: por categorías, o volume de vendas de iogures e sobremesas caeu un 3,1%, así como os batidos, que baixaron un 2,5%. O leite líquido experimentou unha suba do 1,8%, pero con baixada de vendas nas marcas de fabricantes, en favor das marcas brancas. Algo similar pasou cos queixos, subiu o consumo xeral, pero baixou o volume das vendas de queixo tradicional español, que caeu por riba do 3%. Esta información reflíctese na terceira edición do ‘Barómetro do sector lácteo’, unha iniciativa da Federación Nacional de Industrias Lácteas (FeNIL) destinada a difundir de maneira periódica os datos máis relevantes do sector. Nela, tamén se fai referencia a que as cifras de importación de leite e lácteos no 2023 acadaron un total de 890.000 toneladas, a cifra máis alta dos últimos 10 anos, e que deixa un marcado contraste fronte ás 510.000 toneladas exportadas. Ás industrias lácteas preocúpalles en especial a importación de queixos. “Este feito está a pór en perigo ao sector queixeiro nacional. Aínda que o consumo de queixos no seu conxunto crecese o ano pasado en torno ao 1%, a evolución foi diferente por subcategorías: aumentaron as vendas de queixo importado, entre os que se inclúen tamén os raiados e fundidos, mentres que caeron as de queixos tradicionais e frescos”, alerta o Barómetro da Federación. Variación porcentual das exportacións e importacións de diferentes tipos de queixo. / Fonte: FeNIL Ademáis, a situación de crise inflacionaria que vén afrontando a UE e España desde o 2022 converteu á marca do distribuidor (MDD), tamén coñecida como ‘marca branca’, nun refuxio para os consumidores. Proba diso é que, na práctica totalidade de categorías lácteas, a súa cota de mercado xa supera ás marcas de fabricante (MDF) en volume. No caso do leite líquido clásica, a MDD obtivo o ano pasado unha cota do 58%, mentres que en iogures e queixos esa cota chegou a rozar o 70%, segundo detalla o estudo. A competitividade como factor clave para a supervivencia e desenvolvemento do sector  “A industria láctea española, e máis aínda a PEME, afronta momentos de gran incerteza, pois asumiu a maior parte do incremento dos custos de produción derivados da crise inflacionaria (enerxía, transporte, materias primas, etc.). Aínda que se prevé unha estabilización de certos custos, algúns deles, como o prezo que se paga polo leite aos gandeiros, persisten en niveis máis altos que no resto da UE”, afirma o director xeral da Federación Nacional de Industrias Lácteas, Luís Calabozo. Neste contexto, Calabozo sinala que “a competitividade é un factor fundamental para non destruír tecido gandeiro e industrial. As cifras mostran que os altos prezos pagados aos gandeiros de ovella e cabra polo seu leite, lonxe de estimular a produción, están a producir un efecto oposto. Os nosos queixos están a deixar de ser competitivos e están a ser substituídos por importacións de baixo valor engadido, acumulándose grandes stocks de queixo nacional que obrigan a reducir o seu ritmo de fabricación e, en consecuencia, a que haxa unha menor necesidade de leite por parte das queixerías”.

Máis de 50 expertos e profesionais debaterán os días 30 de novembro e 1 de decembro en Santiago de Compostela sobre o consumo de produtos do mar, a calidade diferenciada e a sustentabilidade no sector da alimentación, no marco do I Congreso Internacional de Consumo, que se celebrará no hotel NH Collection O congreso, que será inaugurado por o conselleiro de Mar, estrutúrase ao redor de tres sesións nas que se analizarán O CONSUMO DE PRODUTOS DO MAR, na mañá do xoves 30 de novembro e Os ALIMENTOS DE CALIDADE DIFERENCIADA, o xoves pola tarde. A sesión do venres 1 de decembro PREFERENCIAS DO CONSUMIDOR e SUSTENTABILIDADE será inagurada por a Conselleira de Economía, Industria e Innovación e clausurada por o Delegado do Goberno en Galicia. No programa do congreso participan entidades e empresas como o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, Fundación Cetmar, Foro Rural Mundial, UDC, USC, Conxemar, Asedas, Gestha, Froiz, Gadis, Mercadona, Vegalsa-Eroski, Fedepesca, Federación de Confrarías, Consellos reguladores de relevantes DOP e IXP, Congalsa, Clusaga, Sealed Air, Agacal, Consellería do Mar, Craega, Intereco, Fundación Española da Nutrición, ELIKA, Breadfree, SAFE Advocacy Europe, FIAB, CONSUMES, DECO, Ecoembes, UPA, FADEMUR/FADEMUR, así como relevantes xuristas, investigadores e coñecidos profesionais das redes sociais. A matrícula é gratuíta, previa inscrición nesta ligazón

O consumo mundial de carne seguirá crecendo ó longo da próxima década, pero en Europa a tendencia irá en sentido contrario, pois espérase unha diminución do consumo de 1,5 Kg. por persoa, ata situar o consumo total en 66 Kg. ó ano. A reducción, debida en parte ó envellecemento da poboación europea, será máis acusada no porcino e na carne de vacún, en tanto a carne de ave (polos e pavos) beneficiarase dun aumento de consumo a nivel europeo. Evolución do consumo de carne (Kg. por persoa e ano) en porcino (pigmeat), aves (poultry), vacún (beef) e ovino - caprino (sheep). As previsións corresponden ó informe de perspectivas agrarias 2022-2032 que vén de presentar a Comisión Europea. O documento de análise do mercado agrario, que se elabora de xeito anual, mantén similares pronósticos a pasados anos. A Comisión Europea apunta como factores clave a ter en conta a preocupación dos consumidores polo medioambiente e pola súa saúde. Vacún En vacún, a perspectiva é que os condicionantes ambientais e a baixa rendibilidade leven a reducir un 9,1% o tamaño total da cabana gandeira en Europa na próxima década, en especial en zonas marcadas pola intensificación, como pode ser en España o caso de Cataluña. Os apoios da PAC a producións máis sostibles poden axudar a soster a produción, pero non evitarán o descenso, segundo a Comisión. O prezo espérase que evolucione á baixa e que logo repunte lixeiramente, para estabilizarse no 2032 en torno a 4 euros por Kg. O sector manterá un mercado de exportación, se ben é previsible que as esixencias de benestar animal dificulten o actual comercio do Mediterráneo con animais vivos cara os países árabes. De xeito paralelo, espérase un progresivo aumento da chegada de importacións. Europa recoñece que ese aumento de importacións introduce un contrasentido, pois se a UE reduce parte da súa produción por motivos ambientais e aumenta importacións, producirase o que chama unha “fuga de emisións” cara outros países, ou dito doutro xeito, unha maior importación de emisións. A Comisión Europea valora en paralelo que a preocupación dos consumidores polo medioambiente e o cambio climático levarán a unha maior atención á orixe da carne, ao seu sistema de produción e á súa pegada ambiental. Porcino O consumo de porcino espérase que baixe un 0,4% anual durante a próxima década (-1,3 Kg. por persoa ó ano no 2032). Esa baixada vén motivada pola tendencia europea a reducir o consumo de carne de porco, principalmente por motivos sanitarios, e tamén pola probable redución de exportacións a China, que está recobrando a súa capacidade de produción tralos brotes de peste porcina. Os prezos espérase que baixen ata o 2025 e que despois se estabilicen en torno a 1,5 euros / Kg. Avicultura A produción e consumo de carne de ave espérase que siga medrando a un ritmo do 0,2% anual, cun crecemento menor que na última década, pero mantendo bo consumo interno e boas opcións de exportación. O prezo, segundo o informe europeo, evoucionará á baixa, pero manterase por riba de niveis pre-Covid, no entorno dos 2 euros / kg. Ovellas e cabras A produción de ovellas e cabras, que é escasa a nivel da UE, aumentará lixeiramente durante a próxima década, cun consumo interno estable e boas perspectivas de exportación ó Magreb e Oriente Medio. Alternativas vexetais e carne de laboratorio Sobre as alternativas de proteína vexetal, a Comisión Europea prevé que sigan medrando, pero sinala que continuarán a ter unha cota de mercado pequena. Outras opcións, como a carne producida en laboratorio a partir de células nai, non se espera que se consoliden no mercado na próxima década por cuestións regulatorias e posiblemente por prezo e falta de aceptación entre os consumidores. https://www.campogalego.gal/europa-preve-que-o-prezo-leite-no-campo-siga-por-riba-dos-40-centimos-toda-decada/

Membros de Agromuralla e da Unión de Consumidores, esta mañá trala rolda de prensa en Lugo Desde decembro a marzo o litro de leite no supermercado pasou de 79 a 84 céntimos, mentres o prezo base que cobra o gandeiro por producilo pasou de 31,4 a 32,6 céntimos, segundo os datos facilitados hoxe por Agromuralla e a Unión de Consumidores de Galicia. É dicir, tan só unha cuarta parte do incremento do prezo do leite nos supermercados (5 céntimos) acabou trasladándose realmente aos produtores. Con todo, os datos feitos públicos este mércores non reflicten na súa totalidade a revalorización do leite en orixe que se produciu na última renovación dos contratos, que entraron en vigor no mes de abril. “Nos catro meses analizados, de decembro a marzo, o leite subiu un 6,46% no supermercado e só un 4,04% ao gandeiro. Hai un 2% que non chega ao produtor”, explicou Miguel López, secretario xeral da Unión de Consumidores de Galicia.  

Segundo os datos dos gandeiros, os custos de produción incrementáronse en 4 céntimos en litro de leite desde decembro

Agromuralla e UCGAL veñen de poñer en marcha un Observatorio de Prezos do Leite co obxectivo de aportar “transparencia á cidadanía para que poida tomar decisións de compra conscientes”, segundo explicaron ambas entidades en rolda de prensa este mércores en Lugo. “O consumidor cando compra o leite pensa que o que está pagando é para que o gandeiro cobre un prezo xusto, cando realmente non é así”, asegurou Roberto López, portavoz de Agromuralla, que detallou que neste mesmo periodo de tempo o incremento dos custos de produción nas granxas foi de 4 céntimos en litro. “O prezo do concentrado subiu 100€ por tonelada desde decembro e a iso hai que engadir o custo do gasóleo, a luz, os abonos e os plásticos”, dixo. Transparencia para os consumidores O Observatorio de Prezos bota a andar “con carácter de permanencia” e aportará mensualmente datos sobre a evolución do mercado e como as subas e baixas nos liñais de venda se trasladan aos produtores.

Os socios de Agromuralla aportarán as facturas mes a mes para facer chegar aos cidadáns o prezo real ao que están cobrando o leite

”Queremos que o consumidor saiba a verdade, que haxa transparencia, porque hai axentes intermedios que non están a ser claros co consumidor, que sabe ao prezo ao que está pagando o leite no supermercado pero non ao prezo ao que o está cobrando o gandeiro. Queremos que o consumidor saiba que parte do que está pagando agora polo leite chega a nós”, indicou Roberto López. Por iso, os gandeiros socios de Agromuralla aportarán cada mes as facturas de compra do leite por parte das industrias. Facilitar decisións de compra “Queremos ir retratando a cada un dos axentes, porque hai sensibilización por parte do consumidor, que quere un prezo xusto e queremos que saiba cal é a marca de leite que maior porcentaxe do prezo traslada ao gandeiro”, avanzou Miguel López, que sen embargo non quixo dar polo de agora datos concretos de empresas leiteiras e cadeas de supermercados.

Queremos que o consumidor saiba que parte do que está pagando agora polo leite chega a nós, os produtores e cal é a marca de leite que maior porcentaxe do prezo traslada ao gandeiro

 A monitorización incluirá tamén aos consumidores, para saber se están dispostos a ir asumindo un pequeno incremento de prezo no leite se iso vai destinado aos gandeiros. “O consumidor galego é un consumidor consciente, responsable e comprometido co seu propio territorio. Esta información vailles servir para tomar decisións de compra en base a información clara e transparente”, afirmou o representante da Unión de Consumidores. O consumo medio de leite sitúase en España en 80 litros por persoa ao ano, polo que unha suba de 4 céntimos no litro de leite equivalería a que o gasto medio anual por persoa se incrementaría só en 4 euros. “Unha ampla maioría de familias galegas estarían dispostas a asumilo se iso repercute no gandeiro”, asegurou Miguel López. Soberanía alimentaria “É fundamental avanzar cara a unha soberanía alimentaria. En só 3 meses comprobamos a gravidade de ter que depender de terceiros países e non ter a capacidade de satisfacer a nosa demanda interna. Segundo os nosos datos, nos últimos tres meses produciuse unha suba dun 15% na cesta da compra media das familias galegas, con algúns produtos que chegaron a subir case un 200%”, detallou Miguel López.

Conseguiuse despertar a conciencia do consumidor e pensa que lle subiron o leite no supermercado para que cobre máis o gandeiro, cando non é así

“Como produtores nós defendemos que a gandería de leite siga viva, que non sigan a pecharse granxas e que os mozos e mozas poidan tomar a decisión de continuar na actividade. Porque cando non haxa granxas que produzan leite e teña que vir de terceiros países, non será un produto de proximidade nin chegará nas mesmas condicións de calidade que chega hoxe aos consumidores. Hai que coidar ao gandeiro para que o gandeiro poida coidar do territorio e da alimentación da sociedade”, defendeu o portavoz de Agromuralla. Ampliación do estudo a Asturias e Castela e León Agromuralla e UCGAL pretenden que o Observatorio sexa “unha ferramenta útil” e que sirva para comparar o funcionamento do mercado do leite nas distintas comunidades. “Xa estamos traballando para ampliar os datos tamén a Asturias e Castela e León a través de consumidores e gandeiros para ver se hai diferenzas de comportamento da industria e a distribución en función do territorio”, explicou Miguel López. Deste xeito, dixo, os datos serían representativos a nivel estatal, dado que “máis do 60% do leite orixínase nestas 3 comunidades autónomas”, indicou. Esta colaboración entre UCGAL e Agromuralla representa ademais “un compromiso serio de pervivencia no tempo”, máis alá do Observatorio que a propia Xunta de Galicia está a pór tamén en marcha. Comparativa de datos homoxénea Os datos empregados para o seguemento do mercado non teñen en conta produtos transformados ou de alto valor engadido. “Para falar de comparativa temos que falar de datos que sexan realmente comparables. Por iso imos facer seguemento do prezo do brick de leite enteiro no supermercado, xa que é o que menos transformación sofre, e o prezo base pagado ao gandeiro por ese leite nos contratos”, detallou Miguel López .

Prodúcese un desfase de meses entre as subas dos supermercados e as trasladadas ás granxas e durante ese tempo hai quen se está beneficiando diso

“O único dato que ten natureza homoxénea é o prezo base, xa que é o que marca a referencia sobre a capacidade do gandeiro de desenvolver o seu traballo en condicións de seguridade. As primas ou penalizacións son variables, ademais de que non existe uniformidade entre as distintas industrias para poder facer unha comparativa”, defendeu. Prodúcese ademais un desfase temporal entre as subas producidas nos supermercados e as trasladadas ás granxas. “Durante ese tempo hai quen se está beneficiando diso”, indicou Roberto López, portavoz de Agromuralla.

Contratos con primas dispares e enganosas

Segundo explicaron tanto Agromuralla como a Unión de Consumidores, a revalorización do leite en orixe nos contratos renovados esta primavera non se levou a cabo maioritariamente no prezo base, senón en toda unha serie de primas aparte, de carácter dispar en función da empresa, que dificulta en moitos casos as comparativas entre as ofertas e contratos presentados. Por iso, Agromuralla aproveitou a rolda de prensa para denunciar a “política de prezos escurantista por parte das industrias lácteas". “As empresas queren camuflar o prezo do leite a través de primas, é algo que dá inseguridade aos gandeiros. Gustaríanos que as industrias trasladasen esas primas ao prezo base”, pediu Roberto López.

Queremos un prezo base claro e estable para o gandeiro, porque a viabilidade das explotacións vén dada polo prezo base, non polas primas

“A industria xoga con primas moitas veces enganosas para dar a sensación de cara á sociedade de que nos sobe o prezo do leite co obxectivo de confundir ao consumidor e de que os gandeiros non saibamos moi ben por que conceptos cobramos a fin de mes. Ademais, estas subas puntuais non se consolidan ao non estar no prezo base e poden desaparecer no momento en que as empresas o estimen convinte ou converterse en penalizacións de modificarse as cláusulas, como aconteceu en moitos contratos esta primavera”, argumentou, polo que asegurou que “a viabilidade das explotacións vén dada polo prezo base dos contratos, que debe ser claro e estable para o gandeiro”, dixo. 

A Comisión Europea avanza en cambios normativos en distintos ámbitos, desde o agrícola ao ambiental ou o da saúde pública, que poderían ter unha incidencia negativa no consumo de viño na sociedade europea e, por tanto, prexudicar ao sector produtor e transformador. Un recente webinar organizado pola Asemblea de Rexións Europeas Vitícolas analizou estas posibles ameazas. “Son moitos os expedientes lexislativos que nos próximos meses verán a luz e que terán impacto no sector: o Plan Europeo de Loita contra o Cancro, a revisión das políticas de calidade e promoción dos produtos agroalimentarios, a reforma do Regulamento das Indicacións Xeográficas e a lexislación sobre etiquetaxe nutricional (Front-of-pack)”, enumera a AREV, unha asociación formada por 50 rexións produtoras de viño en Europa, entre elas Galicia, “A AREV está a favor dun debate equilibrado baseado en feitos científicos. O consumidor debe ser informado a través de estudos científicos e non debe ser condicionado por alarmismos e prohibicións ideolóxicas”, defende a entidade con sede en Bruxelas e presidida na actualidade, en quendas rotatorias de dous anos, polo presidente de Castela-A Mancha, Emiliano García- Page.

Plan Europeo contra o Cancro

A UE está neste momento en proceso de elaboración do Plan Europeo de Loita contra o Cancro, un proxecto normativo que podería afectar de forma directa ao sector do viño. “O cancro é unha preocupación sanitaria de primeira orde na UE e a relación entre consumo de alcol e cancro está claramente establecida. O consumo de alcol ten incidencia no cancro de garganta e noutro tipo de cancros e hai que sensibilizar á xente sobre ese risco", defende John-F. Ryan, director xeral de Saúde Pública da Comisión Europea.. Segundo os datos da Organización Mundial da Saúde de 2018, baseados en diagnósticos médicos de causas de falecemento, 92.000 persoas terían morto durante ese ano na UE por cancros debidos a consumo de alcol. "Non son cifras menores, pero a xente non relaciona consumo de alcol e cancro, coma si fai co tabaco. A sensibilización é baixa neste momento e o obxectivo da Comisión é lograr a redución do 10% do consumo de alcol en 2025, en sintonía cos obxectivos da OMS”, detalla.

Segundo a OMS o 4% dos cancros en Europa débense ao consumo de alcol, cunha incidencia maior en homes

Dentro deste proceso normativo, o Parlamento Europeo votou en sesión plenaria o pasado 15 de febreiro o informe da Comisión Especial de Loita contra o Cancro (Beating Cancer, BECA), no que se identifica o consumo de alcol como un factor de risco de sufrir esta enfermidade. Este informe especifica que en Europa estímase que o 10% de todos os casos de cancro nos homes e o 3% de todos os casos de cancro nas mulleres son atribuíbles ao consumo de alcol e lembra que o consumo de alcol é un factor de risco para moitos tipos de cancro, como o da cavidade oral, a faringe, a larinxe, o esófago, o fígado, o colorrectal e o de mama feminino. Consumo moderado vs consumo excesivo Pero a presión de deputados de distintos países e de diferentes familias políticas logrou introducir no texto do informe BECA finalmente aprobado no Parlamento o pasado 15 de febreiro unha diferenciación entre consumo moderado e excesivo ou nocivo de alcol.

O Plan da UE para loitar contra o cancro centrarase no consumo abusivo, aínda que a demonización do viño e outras bebidas alcólicas podería ter consecuencias sobre o consumo en xeral

“Suprimíronse algúns aspectos que demonizaban o consumo de viño. Grazas a esta modificación, o Plan da UE para loitar contra o cancro centrarase no consumo abusivo”, explica Irène Tolleret, eurodeputada francesa e copresidenta do Intergrupo Parlamentario sobre Viños, Licores e Alimentos de Calidade no Europarlamento. Efectos antioxidantes beneficiosos do viño Segundo a Comisión Europea, 4 de cada 10 casos de cancro son evitables, aínda que só unha parte serían achacables ao consumo de alcol (4%) fronte a factores como o tabaquismo (30%) ou a obesidade (20%), cunha contribución maior á incidencia global do cancro. “O cancro é unha enfermidade multifactorial, na que participan a predisposición xenética, factores ambientais, o tabaquismo, os hábitos alimentarios, o estilo de vida e tamén a frecuencia e modo de consumo de bebidas alcólicas. Os consumidores excesivos teñen un risco maior de padecer cancro, do mesmo xeito que para os fumadores o alcol multiplica os riscos, ou o consumo de alcol mesturado con carnes vermellas”, admite Pierre-Louis Teissedre, presidente da Comisión de Seguridade e Saúde da Organización Internacional da Viña e o Viño (OIV), quen sen embargo asegura que “o viño é un produto especial porque ten alcol pero ten tamén defensas antioxidantes”.

O compoñente fenólico do viño ten un efecto beneficioso sobre a saúde e as enfermidades crónicas. O viño hai que consideralo un aliado se o seu consumo é moderado e está ligado á alimentación

“O viño hai que consideralo un aliado da nosa saúde se está ligado á alimentación e a un consumo moderado. Quen bebe viño tinto nas comidas (21 vasos de viño á semana, 3 ao día) non teñen un maior risco de sufrir cancro, cun efecto positivo ademais sobre enfermidades dexenerativas e cardiovasculares. Por iso deberían facerse recomendacións diferenciadas para o consumo de viño e as demais bebidas alcohólicas”, defende.

Regulamento de Promoción de Produtos Agrícolas

O Regulamento (UE) nº 1144/2014 sobre accións de información e promoción relativas a produtos agrícolas no mercado interior e en terceiros países establece na actualidade axudas para accións de sensibilización dos consumidores no mercado interior da UE. Produtos como o viño beneficiábanse ata o de agora destas accións de promoción. Mais isto podería variar. “Nestes momentos está en revisión a política de promoción dos produtos agroalimentarios. A sensibilización dos consumidores debe ter en conta as políticas da UE para promover dietas sas, menos carne procesada e unha redución no consumo de alcol. Estas políticas están en revisión en sintonía coa Estratexia Da granxa ao garfo e a Comisión fará unha proposta lexislativa no segundo trimestre de 2022”, avanza John-F. Ryan.

A Comisión pretende que produtos como a carne ou o viño saian do Regulamento de Promoción Agrícola para centrarse en potenciar os produtos ecolóxicos

O sector do viño teme a súa exclusión do novo Regulamento de Promoción de produtos agrícolas e desde as rexións produtoras presiónase para que non sexa así. “A discriminación da carne e o alcol nas campañas de promoción é algo que nos preocupa, porque sería renunciar ao crecemento destes sectores. Vai haber moitas tensións e desde o Intergrupo do Viño pedimos sensibilidade á Comisión. O viño forma parte da nosa cultura europea e pretender un consumo cero de alcol é un ataque á cultura europea. As que se levan a cabo na actualidade son campañas de promoción de consumo moderado que evitan o consumo excesivo”, argumenta Irène Tolleret.

Etiquetaxe frontal obrigatoria

Unha nova regulamentación que se aveciña no ámbito da UE con incidencia directa sobre o sector do viño é a que ten que ver coa etiquetaxe frontal obrigatoria de produtos de alimentación. “A Comisión propón poñer etiquetas nos produtos alcólicos para finais de 2023”, anuncia o director xeral de Saúde Pública da Comisión Europea. “A Comisión está a preparar unha proposta de etiquetaxe nutricional, que implicará tamén o marcado das bebidas alcólicas, xa que é necesario harmonizar a etiquetaxe das bebidas alcólicas coa etiquetaxe doutros produtos alimenticios. A etiquetaxe frontal recoñécese como unha ferramenta para o control de problemas de obesidade, cancro e enfermidades cardiovasculares”, argumenta.

A etiquetaxe frontal que se anuncia para todos os produtos alimentarios para 2023 estenderase tamén aos produtos alcólicos

Pero a adopción desta etiquetaxe frontal obrigatoria non está exenta de controversia. Sistemas de marcado como o Nutri-score dividen aos produtores debido á cualificación que obterían produtos como o viño, os queixos ou a carne. “Están a avaliarse distintas posibilidades dentro da Directiva de información aos consumidores, sobre a que se traballará este ano, sobre como se etiquetarán os produtos, sobre valor enerxético e ingredientes; non temos unha decisión final tomada, estamos a avaliar distintas posibilidades. Temos que ter en conta as consecuencias sobre algúns produtos e algunhas zonas concretas onde se producen”, admite John-F. Ryan.

O sistema Nutri-score propón poñer unha letra F en negro ao viño

“É oportuno aprobar unha etiquetaxe frontal obrigatoria única para todos os países da UE pero debemos buscar aquela que sexa máis adecuada, que non penalice uns produtos e beneficie a outros. Os algoritmos do Nutri-score a min non me gustan”, insiste a eudiputada socialista Clara Aguilera. O Nutri-score propón poñer unha letra F en negro ao viño, polo que a súa compañeira no Intergrupo do Viño, a eurodeputada francesa Irène Tolleret, advirte: “a introdución do aviso nas etiquetas podería ter un impacto moi negativo sobre o sector”. “Esperamos unha proposta da Comisión en 2023, pero consideramos que a información máis importante no caso do viño é o grao alcólico e os sulfitos, máis aló da información nutricional”, argumenta.

Cambios no Regulamento das IXP e DOP

Outra normativa comunitaria que está en revisión nestes momentos é a relativa aos distintivos de calidade diferenciada a nivel europeo. Espérase que nas próximas semanas (durante o mes de marzo ou abril) a Comisión faga pública a súa proposta para a reforma do actual Regulamento (CE) nº 1151/2012 do Parlamento Europeo e do Consello, do 21 de novembro de 2012, sobre os réximes de calidade dos produtos agrícolas e alimenticios, que inclúe as Denominacións de Orixe Protexidas (DOP), as Indicacións Xeográficas Protexidas (IXP) e as Especialidades Tradicionais Garantidas (ETG). A través dunha carta aberta asinada pola Asemblea de Rexións Europeas Vitícolas (AREV), xunto á Asociación de Rexións Europeas de Produtos de Orixe (AREPO), ambas organizacións mostraron recentemente a súa preocupación pola aparente dirección que está a tomar a próxima reforma da política das Indicacións Xeográficas (IX), en canto á posible derivación da xestión dos pregos de condicións á Oficina de Propiedade Intelectual da Unión Europea (EUIPO). As entidades asinantes solicitaron á Comisión Europea, e máis directamente á Dirección Xeral de Agricultura (DG AGRI), que siga participando na xestión da política das IXP e DOP para que estas se manteñan no ámbito agrícola ou agroalimentario, polo transfondo que conlevan, máis aló de tratarse dunha marca, nome ou signo.

Redución de pesticidas, PAC e cambio climático

O sector do viño saíu gañando na reforma da PAC para o período 2023-2027, considera Irène Tolleret. “Temos unha boa PAC e evitamos o risco que había para as plantacións”, asegura a eurodeputada francesa e copresidenta do Intergrupo Parlamentario sobre Viños, Licores e Alimentos de Calidade no Europarlamento. Con todo, os produtores de viño europeos terán que modificar a forma de producir nos próximos anos para adoptar prácticas máis respectuosas co medio ambiente e que maximicen a captura de carbono. “O sector vitivinícola terá que aumentar a súa resiliencia aos inconvintes climatolóxicos derivados do cambio climático con novas técnicas agronómicas e novas variedades. O cambio climático implica que temos que ser o máis pragmáticos posible”, defende Tolleret.

O problema pode estar en que se obrigue a unha redución de produtos fitosanitarios sen alternativa

Ademais, dentro do marco da PAC e da Estratexia Da granxa ao garfo, a UE avanza cara a unha nova regulación sobre o uso de pesticidas. “A sociedade demanda unha redución dos pesticidas que causan maiores afectacións sobre o medio ambiente. A produción vitivinícola pode verse afectada por estes cambios normativos. O problema pode estar en que se obrigue a unha redución de produtos fitosanitarios sen alternativa”, engade Clara Aguilera.

Jose Miguel Mulet é profesor e investigador da Universidade Politécnica de Valencia “A xente necesita beber leite. Vós producídela, contádeo, non teñades vergoña”, recomenda aos gandeiros José Miguel Mulet, catedrático de biotecnoloxía da Universidade Politécnica de Valencia e coñecido divulgador científico, que participou nas últimas Xornadas Técnicas de Vacún de Leite organizadas por Seragro. Diante dos crecentes ataques que está a sufrir a gandería e que afectan tanto ao consumo de carne coma de leite, Mulet propón combatelos contando as propiedades saudables destes alimentos e as bondades que a actividade gandeira xera sobre o territorio.

Os gandeiros facedes un gran traballo. Que se note, contádeo

“Aquí pasa un pouco coma no fútbol, o que dicía Johan Cruyff: se non tes ti a pelota, tena o contrario e méteche gol. É dicir, se non contas ti o que fas, vano contar outros (asociacións ecoloxistas, organizacións de consumidores, influencers, instagramers, tiktokers) e entón van contar o que queiran eles”, asegura. “Ante calquera bulo hai que saír a responder. Por que dá vergoña falar do bo que é o leite? Ten beneficios para a saúde, achega nutrintes esenciais, pode minimizar o impacto ambiental e é motor tradicional da economía en zonas que sofren despoboamento”, enumera.

O leite é un alimento básico e a gandería é unha actividade esencial para o mundo rural

Mulet explica que existe unha crecente desconexión social coa actividade agrogandeira, tanto en zonas urbanas como rurais, que fai que o sector sexa un reduto descoñecido e afastado. “Existe unha lei económica, a lei de Petty-Clark que establece que a medida que un país se desenvolve unha maior porcentaxe de poboación abandona o sector primario para dedicarse a outros sectores económicos”, explica.

Os países desenvolvidos poden permitirse ter un sector servizos porque teñen un sector primario moi eficiente

E pon datos: “No ano 1900 máis do 60% da poboación española dedicábase á agricultura e á gandería, cando hoxe esa porcentaxe non chega ao 5%. Pero isto é así porque neses países o sector primario é moi eficiente”, di. Desinformación do consumidor “Estamos nun contexto alimentario nos países occidentais no cal a comida é máis asequible e máis segura ca nunca, pero a información que chega ás veces ao consumidor é pouco fiable ou directamente falsa”, asegura o autor de libros como Que é comer san? ou Comer sen medo.

A información alarmista véndese mellor e determinadas mensaxes falsas bombardeadas continuamente acaban calando

A poboación está cada vez máis sensibilizada coa saúde e a alimentación, máis aínda trala pandemia sanitaria da covid-19, pero non sempre ten unha percepción realista sobre o que come. “Segundo os datos do Eurobarómetro de xuño de 2019 sobre seguridade alimentaria, a poboación europea está preocupada por residuos de pesticidas, contaminantes ambientais, antibióticos, hormonas e aditivos, cando ningún destes problemas é algo que realmente nos teña que preocupar”, afirma.

A cantidade de enerxía necesaria para dicir unha bobada é moito menor que a que se necesita para desmontala

“Temos a tormenta perfecta: un público asustado pero que non se preocupa de buscar información veraz e fiable, moita xente dicindo bobadas por múltiples canles de comunicación e moita outra xente que llo cre”, asegura Mulet. Falacia ad youtubium “Se ao público estás a bombardealo continuamente con determinadas mensaxes ao final acábao crendo. E o problema é que a cantidade de enerxía necesaria para dicir unha bobada é moito menor que a que se necesita para desmontala”, evidencia. “Por exemplo, se dis que o trigo é veleno, con catro palabras para mandar por whatsapp arranxas para montar un bulo, pero para desmontar esa mentira con argumentos científicos son necesarias moitas máis palabras”, expón.

Moitas veces a poboación non sabe distinguir entre unha fonte fiable ou non

Ademais, as redes sociais agravan o problema. Para moitas persoas, teñen tanta credibilidade como as probas empíricas, por iso, asegura, “da igual os argumentos científicos que achegas á discusión se o noso interlocutor outorga credibilidade a calquera vídeo sobre o tema que ve en Youtube”. Dos transxénicos aos ataques á gandería Pero máis aló de opinións individuais a través das redes sociais, existe toda unha estratexia organizada de ataque á gandería por parte de determinados lobbies e asociacións, asegura. “Traballo con plantas transxénicas e levo 20 anos pelexándome cos grupos ecoloxistas. Pero as campañas contra os transxénicos das principais organizacións ecoloxistas están esgotadas, entre outras razóns porque nos acabamos de poñer todos unha vacina contra a covid-19 feita a partir de plantas transxénicas. Por iso estes grupos falan cada vez menos de transxénicos pero máis de gandería”, afirma.

Non debemos caer na trampa: detrás de mensaxes como o non ás macrogranjas está o rexeitamento á simple actividade gandeira

“As mensaxes tenden a simplificarse e unha organización ecoloxista vende mensaxes de branco ou negro, polo que moitas veces detrás de mensaxes como o non ás macrogranjas ou o non á gandería industrial está o rexeitamento á simple actividade gandeira e a mensaxe vai acabar sendo non á gandería, porque ademais de grupos ecoloxistas detrás da mensaxe de non ás macrogranjas hai tamén grupos veganos e grupos animalistas”, indica. “Eu recomendaría que non se sexa condescendente con estas mensaxes contrarias á gandería industial e desde o propio sector non se cometa o mesmo erro que se cometeu no seu día cos transxénicos, porque non debemos esquecer que malia estar prohibidos na UE, os nosos animais están a alimentarse hoxe en día con millo e soia transxénicos importados”, lembra Mulet. O trigo, o leite e a carne: os alimentos máis atacados Este experto en biotecnoloxía da Universidade de Valencia está convencido de que existe toda unha estratexia premeditada de ataque a alimentos tradicionais, dos que se alimentou a humanidade durante miles de anos, co obxectivo de facer oco no mercado a novos produtos nutricionais.

Púxose de moda dicir que a gandería é mala e que contamina, pero o turismo rural ten moito máis impacto ambiental que a propia gandería

“O máis atacado é o trigo, polo glute, a carne e o leite. Agora hai unha moda que fala dos velenos brancos. Se un busca na internet podes atopar todo tipo de burradas sobre o leite de vaca. Que hai que facer? Pois desmontar as bobadas”, considera.

Argumentos contra os falsos mitos sobre o leite

José Miguel Mulet achega algúns datos e argumentos para combater os falsos mitos que na actualidade se estenden sobre saúde e sustentabilidade asociados ao consumo de leite:

Ningún animal bebe leite na súa etapa adulta ...

“Estamos capacitados desde o punto de vista xenético para beber leite. Isto débese ao simple efecto da evolución. Hai varios estudos que demostraron que as poboacións humanas que beben leite na etapa adulta (europeos e africanos, principalmente) é debido a que descendemos de poboacións que eran pastoras na Idade de Pedra e houbo unha selección xenética natural para poder alimentarse do leite que daba o noso gando; mentres que outras poboacións que non desenvolveron gandería láctea, como os asiáticos ou os merindios, non tiñan esa presión para consumir leite e non desenvolveron un sistema capaz de dixerilo. Por tanto, do mesmo xeito que ocorre con outros animais, tamén hai poboacións humanas que tampouco poden beber leite na súa idade adulta”, expón.

O leite ten hormonas e antibíoticos ...

“É mentira. Isto leva prohibido máis de 20 anos na lexislación europea e hai un control exhaustivo. Todo o proceso, desde a produción na granxa ata o envasado, está supervisado continuamente para que haxa máxima garantía e trazabilidade. O leite é un alimento básico que ten efectos beneficisos para a saúde e achega nutrintes esenciais (calcio, proteína, vitaminas, etc)”, enumera.

A gandería contamina ...

“Púxose de moda dicir que a gandería é mala e prexudicial para o medio ambiente, pero en realidade ten efectos positivos sobre o territorio. Toda actividade humana ten o seu impacto e débense minimizar no posible os efectos sobre o medio ambiente, pero o turismo rural ten moito máis impacto ambiental que a propia gandería”, conclúe.

Carlos Spuch, investigador do Grupo de Neurociencia Traslacional no Instituto de Investigación Sanitaria Galicia Sur O Día Mundial do Leite foi establecido no ano 2001 pola FAO para recoñecer a súa importancia como alimento global. Cada 1 de xuño, produtores de distintos lugares do planeta, tamén galegos, reivindican o seu traballo e a súa contribución á saúde da humanidade. Pero un dos alimentos máis sans e completos que existe está a sufrir desde fai anos ataques inxustificados e sen base científica. Para desbotar estas fake news consultamos co investigador galego Carlos Spuch, que nos aporta argumentos reveladores para seguir confinado ao leite un papel preponderante na nosa dieta diaria. – Cales son os beneficios do consumo de leite e produtos lácteos? – Os beneficios dos produtos lácteos son inmensos, ao leite e produtos lácteos pódeselles considerar como un superalimento porque só tomando unhas racións diarias de produtos lácteos estás a tomar case todos os nutrientes que necesitamos para vivir saudablemente. Sabemos que o leite é moi bo polos nutrientes que ten, para o noso sistema cardiovascular, para o noso sistema inmune, para evitar a obesidade, para controlar a presión arterial, e o máis importante, porque está moi boa.

O leite é un superalimento: é bo para o sistema inmune, para o sistema cardiovascular, para evitar a obesidade e para controlar a presión arterial

Aquí quero resaltar algo moi importante, a maior parte dos beneficios están na graxa dos produtos lácteos, e o sabor destes tamén. Que significa isto? Que o máis san e saudable, aínda que pareza paradoxal, é tomar os produtos lácteos coa súa graxa, é dicir, leite enteiro, iogures coa súa graxa, queixos coa súa graxa, manteiga, xeados, etc. – Que recomendacións darías en canto a consumo de leite e derivados? – As recomendacións de racións diarias varían entre as diferentes idades, obviamente non é o mesmo falar de nenos, adolescentes, adultos ou persoas maiores, pero tampouco me gusta falar de recomendacións diarias porque iso implica como unha obriga para comer certas cousas e cantidades. O máis importante cando comemos é que gocemos a comida, que o que comamos sexa san, de proximidade e que non sexa procesado, pero non pensemos en que temos que comer certas cousas ao día, hai moitos produtos lácteos diferentes para que cada un tome o que queira nese momento. – É preocupante a rebaixa do consumo de leite nun grupo de idade como son os nenos? – Se nos centramos nos nenos, o leite é un produto fantástico. Moitas veces os nenos, porque non teñen fame ou queren irse xogar rápido, queren comer rápido. Pero o que lles damos ten que ser algo nutricionalmente bo, san e que os encha e aí temos nos produtos lácteos unha das grandes estrelas: achégalles o calcio, vitaminas, proteínas e graxa necesarias para poder facer a súa actividade diaria e para medrar, xogar e desenvolverse cognitivamente.

A maior parte dos beneficios do leite están na graxa; hai que tomalo enteiro

Por iso é tan importante manter o consumo de lácteos nos nenos, e como dixen antes, que os gocen. Que mellor maneira de que coñezan un gran produto lácteo como un bo xeado, ou un iogur? E desde aí, co desenvolvemento do padal, podemos ir aos diferentes tipos de queixos. E como non, tomarse un bo vaso de leite para hidratarse despois de xogar no parque ou adestrar. – Consideras que as xeracións máis novas como os adolescentes ou mesmo os mozos de 20 a 30 anos están a abandonar o consumo frecuente de lácteos e introducindo na súa dieta outros produtos como snacks, doces ultraprocesados ou bebidas enerxéticas? – Esa é probablemente una das causas polas que estamos a empeorar a nosa saúde e seguramente sexa a causante da obesidade infantil e adulta ou enfermidades crónicas como a diabete. É importante saber que un pode comer o que queira, pero non podes abusar e a base da alimentación non poden ser estes produtos. Estamos a condenar ao noso corpo ás futuras enfermidades relacionadas co metabolismo, e aquí van desde as enfermidades cardíacas, cancro, trastornos mentais, obesidade, etc. Temos a obriga de transmitir de forma correcta e educativa, que saiban que poden gozar de alimentos sans e ao mesmo tempo moi ricos, porque poden comer un xeado artesanal só feito con leite e zume de froita, iogures, etc.

Os rapaces sorpréndense cando lles explicas os beneficios dos produtos lácteos e todo o traballo que hai detrás

Outro punto importante, esta actividade témola que facer desde a educación, os rapaces teñen que probar os alimentos, teñen que probar un bo xeado, ou un bo iogur e as súas variedades, ou os diferentes tipos de leite que temos en Galicia, para que eles digan, recoiros que bo está isto! e non o refuguen porque unha vez obrigáronos a tomar algo que non lles apetecía. Os pais e nais, os produtores e a Administración temos a obriga de darlles esta información e que eles decidan en base aos seus gustos e personalidade. Isto é moi importante. – A pandemia fixo aumentar no último ano o consumo de leite, queixo e iogures nos fogares. Pensas que esta tendencia se vai consolidar ou que é algo pasaxeiro e volveremos ao descenso no consumo de leite dos últimos anos? – É certo que a pandemia provocou este aumento do consumo de leite, pero creo que se non seguimos traballando en expandir os produtos lácteos na poboación será pasaxeiro. – A que achacas o aumento de demanda de lácteos durante a covid-19? – A razón foi que estivemos moito tempo pechados na casa, sen reunións no exterior, así o que se fixo é diminuír a necesidade de consumir snacks e ultraprocesados porque a maior parte consómense no traballo, no instituto, en reunións, etc. A pandemia, dentro de todo o malo que sufrimos, dános unha oportunidade de cambiar, desde as nosas vidas ata as nosas relacións sociais e económicas. Unha das moitas cousas que evidenciou esta crise sanitaria é que a nosa actividade e produtividade económica propia é baixísima. Isto fixo que un país como España quedase sen moitos produtos. Galicia é moi rica en produtos alimentarios, pero case todo o importamos téndoo en Galicia. Algo bo que tivo o coronavirus é que durante estes meses chegaron aos supermercados produtos galegos que antes non chegaban porque viñan de fóra.

Durante esta pandemia un dos colectivos esquecidos e que nos salvaron de situacións peores foron os gandeiros, agricultores e produtores galegos

Durante esta pandemia un dos colectivos esquecidos e que nos salvaron de situacións peores foron os gandeiros, agricultores e produtores galegos, que traballaron igual ou máis que durante un ano normal para que continuase a subministración de produtos aos nosos supermercados. Os produtos lácteos galegos son de moi alta calidade nutricional e empresarial, e o primeiro sitio onde debemos velos e valoralos é en Galicia e España en xeral. Isto non só será bo para a nosa saúde, será moi bo para a nosa economía. Se compramos produtos de proximidade, quen se beneficia é a nosa xente. – Malia ás campañas de desprestixio das últimas décadas, seguimos asociando o leite a un produto saudable?  – As campañas de desprestixio van encamiñadas a baixar o valor económico dos produtos lácteos e poder sacalos en forma de procesados, onde pagas pouco aos gandeiros e véndelos ti moito máis caros. – Consideras que hai suficiente información e coñecemento sobre o leite entre os consumidores? – Neste punto sinto ser crítico, pero creo que se fixo moi mal a comunicación e educación da poboación en favor dos beneficios dos produtos lácteos. Isto provocou que gañasen os que os descualifican e rexeitan. Un exemplo disto estámolo vivindo agora coas vacinas. Un produto que está a salvar millóns de vidas e que nos sacará desta pandemia, está a ter cada vez máis rexeitamento, e o problema non foron as vacinas, foi a comunicación e a censura exercida, isto ao final provoca rexeitamento social.

Co leite ocorreu o mesmo que pasa neste momento coas vacinas, fíxose tan mal a comunicación e a educación que agora os produtos lácteos non están ben vistos socialmente

Dun modo máis lento ocorreu cos produtos lácteos, a comunicación foi tan mala, non se fixo, e o que provocou é que agora os produtos lácteos non están ben vistos socialmente. Isto témolo que cambiar, e aquí teñen que coller as rendas os produtores. Persoalmente colaboro neste aspecto con algunhas empresas como Bico de Xeado, Deleitar ou Kalekói, onde tratamos de chegar aos nenos e adolescentes. Os rapaces sorpréndense cando lles explicas os beneficios dos produtos lácteos e todo o traballo que hai detrás de todos estes produtos. Aquí animaría aos produtores e distribuidores a realizar unha intensa actividade de educación para que a xente coñeza os beneficios, poidan preguntar e probar os produtos. – E entre outros sectores que deberían ser prescriptores de leite? Dígoo porque cando vas co cativo ao médico porque ten mocos ou está acatarrado o primeiro que che dí é que non lle deas leite durante uns días. – Isto é un problema complicado porque hai máis cuestións a parte dos lácteos en si mesmo. Pero liquídase da mesma forma. Resólvese con educación e sobre todo con investigación. Os médicos fíanse e nútrense das novas investigacións, se queremos que os médicos non digan isto habería que educalos coa información que xa se sabe, habería que realizar investigacións propias con produtos lácteos galegos e demostrar os seus beneficios. Moito xa está feito, pero, coma sempre, fóra de España. Se de verdade queremos valorar os lácteos galegos hai que apostar pola investigación en saúde, se non nunca lograremos que un médico cambie de opinión, e aínda que sexa triste dicilo, en Galicia e España en xeral a investigación neste campo e baixísima.

Se de verdade queremos valorar os lácteos galegos hai que apostar pola investigación en saúde feita con produtos lácteos galegos

– Por qué cada vez se consume menos leite enteiro? – Sinxelo, seguimos crendo que o consumo de graxa é malo, e así nolo venden. – Pero tense descuberto que, lonxe do que se pensaba, a graxa do leite é beneficiosa para o organismo. En qué nos axuda? – A realidade é que o consumo excesivo de graxa é malo, pero o consumo de graxa de forma moderada é san. Unha cousa que sempre digo nas charlas, o cerebro é un 70% graxa; se non consumimos graxa, e sobre todo os nenos, non o fornecemos da graxa que necesita para crecer e funcionar.

O cerebro é un 70% graxa, se non consumimos graxa, e sobre todo os nenos, non lle estaremos aportando o que necesita para crecer e funcionar

Cando antes che dicía que o leite é bo nas súas accións cardiovasculares, inmunolóxicas, cognitivas, tensión arterial, etc, pois o que fai isto son as graxas que teñen os lácteos. Se os retiras ao beber ou comer lácteos sen graxa, non tomas os beneficios do leite. O tema da graxa é moito máis complexo que o que vemos, non é quitala e xa está, é saber consumila de forma correcta e consumir as graxas adecuadas. Hai dous produtos que son os mellores en canto a graxa de calidade, o leite e o peixe azul. Por iso debémolo tomar sempre enteiro.

O leite debémolo tomar sempre enteiro, se lle retiramos a graxa non estaremos tomando os beneficios do leite

– A quen beneficia entón que o leite que se bebe sexa semidesnatado ou desnatado? – O beneficio é para a industria, porque da graxa sácase manteiga, e agora é moi cara e dela obtéñense moitos beneficios. Pero vexo ben que se faga, que aproveiten os outros produtos para facer manteiga, porque agora xa hai moita xente á que non lle gusta o sabor do leite coa súa graxa, e para esta xente, que é moita, os produtos semidesnatados e desnatados son unha gran oportunidade para seguir tomando lácteos sen graxa.

O consumo de manteiga de forma axeitada é moi san

É importante pensar en toda a xente e na variedade de consumidores que temos. E aquí hai un punto que comentaba antes, os alimentos, e no noso caso os produtos lácteos, telos que gozar e paladear. E haberá persoas ás que lles guste o sabor da graxa do leite e outras ás que non. Algúns leites frescos comercializados por ganderías galegas – Ao contrario do que acontece en países como o Reino Unido ou os países nórdicos aquí o leite que se bebe é maioritariamente UHT, no canto de leite fresco pasteurizado. Por que? É máis unha cuestión de comodidade por parte das industrias ou dos consumidores? – Este é un paradoxo cultural que veu provocado pola industria que vende estes produtos. O leite UHT sería como un procesado do leite fresco pasteurizado. Sempre o digo, se queremos vender leite galego a China ou a Romanía o leite UHT é unha solución perfecta e a única forma de facelo. Pero se queremos vender leite en Galicia ou España o máis saudable para nós e beneficioso para os nosos gandeiros é o leite pasteurizado.

Se queremos vender leite galego a China ou a Romanía o leite UHT é a única forma de facelo, pero se queremos vender leite en Galicia ou España o máis saudable para nós e beneficioso para os nosos gandeiros é o leite pasteurizado

A nivel persoal cada vez teño máis evidencias de que moitos dos problemas do rexeitamento ao leite veñen deste predominio do leite UHT sobre o pasteurizado, pero obviamente, isto fai falta demostralo cientificamente, e non se fai nin interesa. Outro punto é o sabor, quen proba o leite UHT por unha banda e diferentes tipos de leites galegos pasteurizados nótase no sabor e na textura. – Non é unha incongruencia que pasando diariamente as cisternas cheas de leite do día por diante das nosas casas das ganderías cara ás industrias acabemos tomando leite ultraprocesado e con varios meses de envasado? – Totalmente, é como ver pasar ouro por diante nosa e non poder nin tocalo, e se o usamos é para triturarlo e facer barro. Nun artigo de prensa definín ao leite como o noso ouro branco e así o penso, temos unha gran materia prima que non aproveitamos e non valoramos, e isto só se fai con educación e investigación. – Que habería que facer, pois, ao teu xuízo, para relanzar o consumo de leite pasteurizado? – Temos que mirar o que fixeron as adegas galegas cos viños e copiar ese traballo no sector lácteo, non hai que inventar nada. Eu isto compararíao cos viños galegos: se collemos toda a uva galega, xuntámola e facemos un viño barato todo igual, que sería o leite UHT, ou facemos como é agora o sector do viño, onde temos diferentes tipos de uvas, diferentes zonas e isto fai que teñamos grandes viños galegos e moi diferentes. Isto sucede cos lácteos, as nosas vacas non son as mesmas en canto a alimentación, rexión climatolóxica, actividade física, e isto dá diferentes tipos de leite, nin malos nin bos, só con diferentes sabores. Isto é o que temos que lograr en Galicia e España en xeral, e sobre todo, sabelo valorar.

Temos que mirar o que fixeron as adegas galegas cos viños e copiar ese traballo no sector lácteo

– Cales son as principais diferenzas nutricionais e en materia de saúde do leite pasteurizado e do leite UHT? – O procesado do leite UHT é darlle un golpe de calor forte uns segundos, mentres que a pasteurización é facelo máis suave e máis tempo. Para entender os cambios que se producen nos alimentos a xente ten que entender que estes están formados por moléculas onde a súa estrutura tridimensional é moi importante. Cando damos un golpe de calor moi forte (UHT) modifícanse estas estruturas, isto de modo resumido significa que cando os comemos provocan unha leve actividade inflamatoria, non nos pon enfermos nin nada, só xera malestar, pero é suficiente para que a longo prazo provoque rexeitamento ao consumo destes produtos.

O leite pasteurizado conserva as propiedades inmunolóxicas e antiinflamatorias que teñen as súas graxas e proteínas, o UHT non

Co leite pasteurizado ocorre o contrario, este conserva as propiedades inmunolóxicas e antiinflamatorias que teñen as súas graxas e proteínas. Hai moitas diferenzas e traballos publicados fóra de España, pero sería moi importante facelo en Galicia co obxecto de que gañe valor e todos gañen, os gandeiros, distribuidores e consumidores. – Tes falado de que as persoas que teñen dificultades para dixerir a lactosa poderían chegar a consumir leite pasteurizado... – A lactosa é o azucre do leite, e a súa dixestión vén da molécula o encima lactosa. Esta molécula témola os europeos de forma natural no intestino, a través das bacterias do intestino, o que agora está tan de moda, coñecido como o microbioma. Se non tes esta molécula no teu intestino a lactosa non a dixires e pode sentarche mal. As bacterias que teñen esta molécula son as do xénero lactobacillus. Estas bacterias son moi beneficiosas para a nosa saúde en moitos aspectos, non só na dixestión da lactosa. Pero para que estas bacterias vivan no noso intestino hai que darlles para comer, e a única forma é tomando produtos lácteos. Agás que sexas alérxico, o mellor é ir comendo lácteos moi aos poucos durante meses e anos, e así recuperar estas bacterias. Así teremos dous beneficios, un é que tomamos azucre dun modo san, e outro pola presenza destas bacterias no noso microbioma a nivel de enfermidades mentais e neurodexenerativas. – É seguro o consumo de leite cru? Ou é aconsellable fervelo, como se fixo sempre nas casas labregas, para garantir a súa seguridade alimentaria? – O leite denominado cru é directamente o leite muxido da vaca sen máis procesamentos. Obviamente, este tipo de leite necesita controis microbiolóxicos que aseguran que non se contamina e a distribución ten que ser rápida, en frío e segura. Nos nosos días isto non é ningún problema se se fai ben, non hai que miralo raro, se nos fixamos noutros sectores vemos que isto é habitual. Por exemplo, o peixe e marisco fresco das lonxas galegas transpórtase a Madrid e outros lugares para a súa distribución por toda España. Se se fai ben non hai ningún problema; pois co leite pasa o mesmo, se se fai de forma correcta este é o mellor leite que podes tomar.

A distribución ten que ser rápida, en frío e segura. Nos nosos días isto non é ningún problema e se se fai de forma correcta este é o mellor leite que podes tomar

As empresas que se dedican a este tipo de leite son moi conscientes da calidade deste produto e das medidas de seguridade, mesmo máis que calquera, por iso eu non teño ningunha dúbida de que este tipo de leite é moi seguro cando se compra. Outra cuestión é cando chega á casa; se non rompes a cadea de frío non hai ningún problema de contaminación, pero para estar seguro pódese ferver que é como pasteurizalo e segues tendo un leite fantástico. – Noutros países tamén é frecuente a venda directa do leite por parte das ganderías. Por que en Galicia é practicamente anecdótico? – Esta parte paréceme unha pena que non se faga e non sexa máis frecuente, non só cos produtos lácteos, senón tamén cos produtos frescos e de tempada de Galicia. Deberiamos volver poder vender estes produtos de modo próximo e sinxelo, porque así estimularías as pequenas economías, e algo importante, poderías escoller un produto dun sitio porque che gusta a xente que o produce, ou a súa forma de facelo, etc. Así só sabemos que compramos leite, como moito que é galego e nada máis. Estamos a sacar valor ao produto local, e agora máis que nunca deberiamos potenciar e valorizar estes produtos, así fortalecemos o rural e que os mozos queiran volver a traballar neste marabilloso mundo.

Deberiamos volver poder vender leite e outros produtos frescos e de tempada de modo próximo e sinxelo

– O pasado mes de novembro o Parlamento europeo reiteraba a prohibición (xa en vigor trala sentenza do 2017 do Tribunal de Xustiza da Unión Europea) de denominar como leite ás bebidas de orixe vexetal. Cres que será dabondo para evitar o engano ao consumidor? Por que non se está a cumprir a normativa que reserva termos como leite, manteiga, queixo ou iogur unicamente aos produtos lácteos? – Menos mal que esta normativa continúa en vigor, porque foi un gran paso lograr isto en España e na UE. Pero neste tema o mal xa está feito, durante anos permitiuse e usouse esta mala denominación, porque son produtos diferentes, e a xente non o sabe. A existencia desta normativa sabémolo os que estamos involucrados, pero non a sociedade en xeral, e segue a usarse fraudulentamente a palabra leite. – Aportan estas bebidas vexetais algúns dos beneficios que antes describías para o leite? – As bebidas vexetais e o leite son dous produtos alimentarios completamente diferentes, non teñen nada que ver nutricionalmente nin en composición, pero non son nin malos nin bos, son diferentes. Non hai comparación posible, a xente plantéxase se as bebidas vexetais poden substituír ao viño?, pois non, son cousas diferentes, e aquí co leite pasa o mesmo. O problema veu da trampa de permitir o nome de leite porque se parecía na cor, e para vendela máis cara obviamente.

A xente non se plantexa se as bebidas vexetais poden substituír ao viño porque son cousas diferentes. Pois co leite igual

– Que opinas do leite de pastoreo? – O leite pastoreo paréceme unha gran idea, debería ser toda así, as vacas teñen mellor calidade de vida e saúde veterinaria se están libres pastoreando, e o leite e a súa carne teñen moita maior calidade, e a industria sábeo e por iso lanzáronse con esta campaña. – Está demostrado que as súas cualidades son superiores ao leite de produción estabulada e intensiva? – O Centro Investigacións Agrarias de Mabegondo investigouno e teñen datos fantásticos de como o leite ten maior calidade nutricional. – A Xunta pretende sacar unha certificación oficial para o leite de pastoreo. Está a haber engano con isto? – O que sucede é que quen di se é de pastoreo ou non é a propia empresa, teste que fiar deles, e se mentisen ou mesturasen leite non se podería facer nada porque non hai certificación. Hai anos desde o Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), o Laboratorio Interprofesional Gallego de Análise de Leite (LIGAL), o meu laboratorio en Vigo, e grupos de Asturias e Navarra expomos un proxecto de investigación ao Ministerio para investigar o leite de pastoreo e obter unha proposta de certificación para evitar a trampa e dar seguridade ao consumidor e á propia industria. Era un proxecto de investigación moi ambicioso e moi bonito, pero non conseguimos o financiamento, aínda que foi ben avaliado. O da certificación deberíase facer e temos un gran laboratorio como o LIGAL que é capaz de facelo.

"En Galicia, se de verdade queremos potenciar o sector lácteo, hai que investir en ciencia e que as empresas se beneficien desas investigacións"

Carlos Spuch Calvar é doutor en Bioloxía e Neurociencia pola Universidade de Vigo e ten unha longa traxectoria como investigador en prestixiosas institucións tanto españolas como internacionais, como no Instituto de Neurobioloxía Ramón y Cajal (CSIC, Madrid), o Instituto Karolinska (Estocolmo, Suecia), ou o Instituto de Investigación Hospital 12 de Octubre (Madrid). Desde 2009 desenvolve a súa actividade no Instituto de Investigación Sanitaria Galicia Sur (Vigo) onde, malia a escaseza de fondos, segue a investigar sobre o leite e a colaborar con diversas empresas galegas para sacar ao mercado novos produtos. – Galicia é unha potencia produtora de leite tanto no Estado español como mesmo a nivel europeo pero temos eivas evidentes a nivel de transformación. Como estamos en investigación? – Resúmocho rápido, en España en investigación moi mal, e en Galicia, comparado con outras autonomías, peor aínda; os recursos son moi baixos, somos dos peores países en investimento en ciencia de Europa. Mentres que países motores de la UE incrementaron os seus orzamentos para ser competitivos economicamente, como Alemaña, Francia, Reino Unido, Finlandia, Suecia, etc., nós reducímolo moito. Pero non só iso, desde o 2008 levamos perdendo investigadores, formámolos, pero logo deixámolos en condicións precarias e vanse a países punteiros. Esta sangriza na ciencia deixouna ao descuberto esta pandemia, non tiñamos case nada para loitar contra este virus, e a nosa única alternativa era comprar todo de fóra.

En materia de investigación en Galicia estamos moi mal, e comparado con outras comunidades peor aínda

En que se traduce isto a nivel do sector lácteo?, pois en que se os recursos científicos son poucos, os grupos de investigacións teñen que competir por fondos moi competitivos e ao final búscanse outros campos máis rechamantes como o cancro, a nanotecnoloxía, o Alzheimer ou os satélites. O meu grupo leva os últimos anos traballando no leite materno humano como potencial orixe de fármacos para o cerebro, este proxecto quíxeno desenvolver con leite de vaca, e estudar os seus beneficios na saúde, pero foi imposible, non conseguín financiamento, pero o peor é que non hai convocatorias onde poida solicitalo.

Quixen desenvolver un proxecto de investigación sobre os beneficios do leite de vaca na saúde pero foi imposible, non conseguín financiamento

Como me dixeron varias veces investigadores famosos falando do tema, a investigación no leite é de pobres, e iso non interesa. Ou de verdade a Administración aposta pola ciencia e por este sector en Galicia ou non sacaremos nada, máis que seguir vivindo do turismo. Levamos loitando pola ciencia estes anos e hai un lema que o dí todo: sen ciencia non hai futuro. – Que sería preciso entón para que Galicia, ademais de producir, fose tamén unha potencia en desenvolvemento de novos produtos a partir do leite? – En Galicia, se de verdade queremos potenciar o sector lácteo hai que investir en ciencia, de xeito multidisciplinar, e que as industrias grandes e pequenas poidan beneficiarse desta transmisión de coñecemento. Isto funciona moi ben en Suecia ou en EEUU, e así llo fixen chegar ao Secretario de Estado de Ciencia nas reunións pola modificación da lei de ciencia, pero hai que ser proactivos, a ciencia dá riqueza á rexión, e temos un exemplo en España, o País Vasco. O noso grupo está a traballar no desenvolvemento de novos fármacos procedentes de leite materno humano, pero a formulación orixinal do meu proxecto era o leite de vaca. No noso grupo, xunto con outro de IIM-CSIC, estamos a traballar tamén nos efectos protectores dos ácidos graxos mariños, e gustaríame poder facelo co leite galego.

A ciencia crea riqueza, e temos un exemplo en España: o País Vasco. As industrias grandes e pequenas teñen que beneficiarse desta transmisión de coñecemento. Isto funciona moi ben Suecia ou en EEUU

O leite A2 naceu da investigación que se fixo das caseínas a nivel xenético e molecular, e agora xa se comercializa en moitos países, e fai pouco comezou a facelo a empresa Kalekoi en Galicia. Onte estaba a revisar un artigo científico dunha revista prestixiosa onde demostran que unha proteína do leite de vaca ten efectos ansiolíticos. Outra investigación moi recente dunha empresa xaponesa descubriu no costro de vacas unha molécula con actividade antiinflamatoria moi potente e están a desenvolver un ensaio clínico para tratar con iso a COVID-19. – Fai xa algún tempo que nos EEUU está aumentando a demanda de leite e produtos lácteos A2, unha tendencia que comeza a chegar timidamente tamén a Europa. Por que se caracteriza o leite A2 e cales son os seus beneficios para o organismo? – A denominación do leite A2 significa que só contén a beta caseína A2. Para entender que significa hai que explicar a composición do leite, que está formado polas graxas, que constitúen ao redor do 4% do contido sólido do leite de vaca; as proteínas, que son aproximadamente o 3,5%; e a lactosa, o 5%, aínda que a composición química bruta do leite de vaca varía segundo a raza. Dentro das proteínas do leite temos dous tipos de proteínas: o 18% da proteína é soro, a parte que se elimina na fabricación do queixo, e o restante 82% corresponde á caseína. Esta proteína é unha familia de proteínas cunha composición de aminoácidos diferente e a máis abundante desta familia de caseínas é a beta caseína. Dentro das beta caseínas temos dous tipos: a beta caseína A1, presente principalmente no leite das vacas orixinarias do norte de Europa, como as Holstein Friesian, Ayrshire e Shorthorn; e a beta caseína A2, que se atopa no leite das vacas da rexión da Canle da Mancha e o sur de Francia, como as Guernsey, Jersei, Charolais e Limousin.

Hai estudos que demostran que o leite de tipo A2 tolérase mellor e ten menores índices de inflamación intestinal e dor abdominal

Os dous tipos de proteínas difiren na súa estrutura proteica debido á substitución do aminoácido na posición 67. Esta diferenza fai que cambie un pouco a estrutura tridimensional da caseína e varíe un pouco as súas funcións. Dentro do máis descrito é que a beta caseína A1 ao ser dixerida descomponse en varios péptidos, un deles é a beta-casomorfina-7 (BCM7), a cal se asocia a certa actividade inflamatoria no intestino. Con todo, hai que puntualizar que os estudos que demostran isto fano inxectando en sangue a BCM7, e isto é relativamente normal que cause actividade inflamatoria, porque unha cousa son os péptidos no intestino e outra os que son capaces de entrar no sangue. A beta caseína A2 non provoca a liberación deste péptido, ou en moita menor medida, e crese que esta proteína é máis similar á beta caseína do leite materno humano. O certo é que hai estudos que demostran que o leite de tipo A2 tolérase mellor e ten menores índices de inflamación intestinal e dor abdominal. Nun dos primeiros ensaios clínicos realizados en Nova Zelandia, demostraron que o leite de beta caseína A1 conduciu a valores de consistencia das feces significativamente máis altos (Escala de Feces de Bristol) en comparación co leite de beta caseína A2. Tamén houbo unha asociación positiva significativa entre a dor abdominal e a consistencia das feces na dieta A1, pero non na dieta A2. Conclúen que o leite de tipo A2 ofrece mellores respostas na inflamación e dor abdominal, pero necesítanse máis participantes para demostralo.

É necesario seguir investigando nos seres humanos os efectos da función dixestiva do leite A2 en relación co A1

En resumo, hai evidencias que mostran que o consumo de leite A1 está correlacionado coa iniciación de marcadores de resposta inflamatoria e unha maior expresión dos receptores Toll, que están implicados na activación das vías proinflamatorias, con respecto ao leite A2. Ademais, hai evidencias de que o consumo de leite A1 tamén está asociado co atraso do tránsito intestinal e unha consistencia máis solta das feces con respecto ao leite A2. Ademais, o malestar dixestivo correlaciónase cos marcadores inflamatorios en humanos para o A1 pero non para o A2. É necesario seguir investigando nos seres humanos os efectos da función dixestiva do A1 en relación co A2 en diferentes poboacións e contornas alimentarias, e outro aspecto que non se tivo en conta nestes estudos, e que eu creo que é moi importante, é que non se fixeron diferenzas entre estes tipos leite en diferentes procesados, é dicir, entre leite UHT ou pasteurizado para A1 e A2. – Hai anos empezouse co leite con Omega 3, logo con calcio e agora ultimamente leites suplementados con vitaminas e tamén produtos lácteos con altas doses de proteínas, orientados a deportistas. Que suplementacións consideras de máis interese nos produtos lácteos en función do tipo de consumidor? – Todo son modas, a industria necesita sacar novos produtos, pero teñen os seus problemas: os ácidos graxos omega3 oxídanse, e se isto acontece non atravesan o intestino; moitas vitaminas non son estables moito tempo, logo degrádanse; e o calcio engadido non se absorbe, necesita de transportadores que fagan que atravese o intestino. Cal é o mellor produto que fai todo isto de forma natural sen necesidade de engadir nada? O leite fresco e enteiro.

O calcio engadido non se absorbe, moitas vitaminas non son estables e degrádanse e os ácidos graxos omega3 oxídanse, así que o mellor produto sen necesidade de engadidos é o leite fresco enteiro, o resto son modas

– É necesario que os cativos de curta idade tomen leites infantís ou con que tomen leite chega? – Os lactantes o que necesitan é o leite materno, a da súa nai, é moi similar ao leite doutros mamíferos. Se unha nai polo motivo que sexa non pode darlle de mamar hai bancos de leite materno humana nos hospitais facendo un gran traballo aos que se pode recorrer. Desde o meu punto de vista persoal, co noso fillo, foi lactante ata que el decidiu ir probando a nosa comida e comeu natural sempre, esa é a mellor opción. Ese é o meu consello como pai.

A Denominación de Orixe (DO) Monterrei acaba de arrincar en Madrid o seu ciclo de iniciativas promocionais previstas para este ano 2021. Nesta primeira acción organizaron dúas quendas, para cumprir coa medidas hixiénico-sanitarias e a normativa de redución de aforos por mor do Covid-19. Deste xeito, en cada un dos devanditos pases houbo 55 participantes, que coñeceron in situ a historia e tradición vitícola da zona, características edafoclimáticas, variedades de uva e tipoloxía de viños, ou a importancia dos lagares rupestres, entre outras cuestións. Nesta experiencia, os participantes puideron catar viños elaborados por distintas adegas da Denominación de Orixe como Pazos del Rey, Ladairo, Gargalo, José Luis Gómez Ibáñez (Valderello), José Antonio Da Silva Pereira (Vinos Lara), Crego e Monaguillo, Terras do Cigarrón, Triay Adegas de Oímbra, Pazo Blanco Núñez (Tapias Mariñán), Fragas do Lecer, Manuel Guerra Justo (Vía Arxéntea), Pazo de Valdeconde, Tabú, Alba Al-Bar (Daniel Fernández), Fausto Rivero Pardo (Quinta Soutullo) y Trasdovento. É o cuarto ano consecutivo que a DO Monterrei organiza esta acción promocional no Casino de Madrid. Nesta ocasión, asistiron ao acto Gustavo García, catador do restaurante Quique da Costa; Gregorio Ras, empresario hoteleiro en Barcelona e asesor gastronómico e vinícola; José Luis Hernández, director de Pequeñas D.O ́s e do Concurso Nacional de Vinos de Pequeñas D.O ́s; Maricarmen Martínez, sumiller impulsora da Asociación de Sumilleres de Cádiz; Manuel Corralero, sumiller, asesor en enotecas e restaurantes de Madrid e xefe de sala do Hotel Plaza de A Coruña; Manuel González, chef executivo do Palacio de Negralejo y Posta Real; ou María Isabel Mijares, enóloga, escritora e divulgadora do mundo do viño, experta en Análise Sensorial, directora e xurado de numerosos concursos nacionais e internacionais. Ademais, tamén participaron na degustación socios do Casino, catadores, representantes do sector de restauración e de medios de comunicación especializados. Esta iniciativa é a primeira das previstas para o 2021, que terá continuidade, se as condicións sanitarias o permiten, noutras cidades galegas e do norte de España, intercaladas con accións que levarán a cabo noutros países do resto de Europa. "Desde a DO Monterrei tiñamos moitas ganas de poder volver achegarnos aos nosos prescriptores, tal e como sempre o fixemos, levándolles de primeira man o noso produto", destaca a presidenta do Consello Regulador de Monterrei, Lara Da Silva.

Rosa María Ortega é catedrática no Departamento de Nutrición e Ciencia dos Alimentos da Facultade de Farmacia na Universidade Complutense de Madrid. Con ela abordamos cuestións como a necesidade de incluír lácteos na dieta, o aporte nutricional destes alimentos ou algunhas das crenzas populares máis extendidas sobre o seu consumo. -Recentemente participaba no XXI Seminario de Nutrición da Universidade Internacional Menéndez Pelayo, retomo a pregunta coa que abría a súa intervención: Son os lácteos alimentos prescindibles ou necesarios? -É unha pregunta que xorde agora porque os lácteos están a ser un pouco atacados e deostados por diferentes razóns e en distintos medios. O certo é que os lácteos non son imprescindibles no sentido de que se non se inxeren non morremos, xa que as persoas alérxicas poden sobrevivir sen o seu consumo. Aínda que non son imprescindibles, son realmente moi útiles para manter unha boa situación nutricional e saúde. Prescindir dos lácteos, sen unha xustificación, é un erro que prexudica a situación nutricional. É moi difícil conseguir o aporte dalgúns nutrientes adecuados sen tomar lácteos, salvo que se realice unha dieta moi estraña, que non adoita facerse e que é moi difícil de lograr. Con todo, neste momento, os lácteos están no ollo do furacán, xa que moitas persoas optan por prescindir deles, pero non convén facelo salvo cando non queda outro remedio.

"Prescindir dos lácteos, sen unha xustificación, é un erro que prexudica a situación nutricional"

-Que vantaxes proporciona un consumo regular de lácteos? -Nutricionalmente, aínda que ningún alimento é perfecto, os lácteos son os que máis preto se atopan desa perfección, está moi preto dun ideal, por iso é polo que son un alimento clave nas primeiras etapas do desenvolvemento. Achega moitos e variados nutrientes como proteínas de alta calidade, bastantes vitaminas como B2 ou B12, minerais como calcio, iodo, magnesio ou selenio. Ademais, no caso do calcio, a cantidade que se pode conseguir a través do leite é moi difícil conseguila a través doutros alimentos. Todo isto fai que os lácteos sexan moi valiosos, pola cantidade de nutrientes que nos achegan. Ademais, algúns dos nutrientes do leite interactúan entre si beneficiándonos. Así é que a lactosa contribúe á absorción do calcio, a lactoferrina colabora na absorción do ferro. O leite é moito máis que unha suma de nutrientes e axuda a ter unha mellor saúde en relación con diversas patoloxías. -En que patoloxías está demostrado que o consumo de lácteos pode ser favorable? -Hai investigacións que subliñan que o leite pode axudar mesmo no control do peso ou da presión arterial. A inxesta moderada de leite durante o embarazo asóciase positivamente co peso ao nacer do descendente e coa súa lonxitude e contido mineral óseo durante a infancia. En adultos asóciase con menor risco de síndrome metabólico, enfermidade coronaria e infarto de miocardio, cancro colorrectal e de vesícula, e diabetes tipo 2. E en persoas maiores axuda a diminuír o risco de fraxilidade, sarcopenia e fracturas vertebrais. Non é que o consumo de leite vaia a resolver estes problemas, pero si contribúe a mellorar.

"Un dos erros frecuentes é pensar que os lácteos teñen moita graxa"

-Como é que podendo ser o leite un aliado para controlar o peso asóciase xusto ao contrario e elimínase da dieta por este motivo en moitos casos? -Un dos erros frecuentes é pensar que os lácteos teñen moita graxa. No caso do leite ten 3,5 gramos de graxa por cada 100 gramos de leite enteiro, e esta proporción pode reducirse ao mínimo no caso da desgraxada. Ás veces hai unha percepción errónea do leite e o peso. Os lácteos non son alimentos hipercalóricos, nin sequera os enteiros. No control do peso, os lácteos son moi útiles, sobre todo polo achegue de calcio, xa que o leite forma complexos coa graxa do intestino, de maneira que se absorbe menos graxa. Por outra banda, canto mellor é a nosa situación en calcio, tense visto que os adipocitos funcionan de diferente maneira, xa que tenden a queimar graxa máis que a almacenala. Publicáronse xa artigos nos que se evidencia que en igualdade de inxesta de calorías, a persoa que ten un achegue de calcio máis adecuado, sen ser excesivo, conséguese un mellor control do peso. -Á hora de consumir leite, que tipo de leite é máis recomendable? -Desde o punto de vista da nutrición e a saúde, non é mellor un tipo de leite que outra. Cada un debe elixir segundo o que cada quen persiga ou o que lle guste, mesmo pode ir variando. -Hai quen consideran o leite de vaca un auténtico superalimento, comparte esta opinión? -Non creo nesas denominacións. Aínda que o leite é de todos os alimentos o que máis se achega ao ideal teórico de aportar moitos nutrientes en poucas calorías. Porén, o ser humano necesita unha dieta variada e nas xustas proporcións. Eu non poría o nome de superalimento a ningún. -As variacións en canto ás racións por día varían en función da idade, pero é tamén máis recomendable un tipo de lácteos que outros segundo a idade do consumidor? -Para nada, podemos ir elixindo. En principio recoméndase consumir de 2 a 3 racións de lácteos ao día e chegar ás 4 en etapas de máis necesidade como embarazo, lactación, idade avanzada ou deportistas. Esas racións poden ser desde un vaso grande de leite, dous iogures ou pode ser unha callada, requeixo ou queixo, que no caso de ser máis curado debe ser tamén unha ración de menor tamaño. Non hai unha pauta para elixir nunha idade un lácteo ou outro, dependerá da apetencia e os gustos de cada persoa. -Un dos argumentos que esgrimen os detractores do consumo de leite é que provoca unha perda de calcio no organismo contraditoriamente ao que cabía esperar polo seu alto contido neste nutriente, que opina deses estudos? - Non é verdade que se produza unha perda de calcio, en todo caso, se se inxere unha maior cantidade tamén se eliminará un pouco máis, porque poida que ao organismo lle sobrelle e o expulse, pero esta eliminación irá en base ao que tomamos. Circulan moitas teorías, pero o certo é que non chegamos a cubrir o recomendado de calcio e tampouco doutros nutrientes como a vitamina D, que tamén é necesaria para a absorción do calcio. Cando tomamos a cantidade de calcio adecuada o noso corpo está mellor. Poida que se temos unha carencia de calcio tamén se elimine menos cantidade, pero débese a que o noso organismo necesita aforralo.

"Máis dun 75% da poboación española toma menos cantidade de calcio do recomendado"

-É necesario incrementar a inxesta de calcio ou xa estamos en valores recomendados? -Nunha porcentaxe moi elevada de individuos é moi necesario aumentar o achegue de calcio. Tanto nenos como adultos ou anciáns necesitan incrementar estes achegues. Depende do estudo, pero entre un 50 e máis dun 75% da poboación española toma menos cantidade de calcio do recomendado e, con todo, temos a falsa idea de que consumimos xa o calcio necesario, cando varios estudos inciden xusto no contrario. Hai diversos organismos internacionais que están a sinalar xa que en sociedades desenvolvidas a carencia de calcio, xunto a vitamina D, que intervén na súa absorción, é un problema. Tomamos menos do necesario e isto supón un risco para a saúde pública. Temos que facer algo respecto diso. -O leite de vaca resulta unha mellor opción para obter calcio fronte a outras alternativas vexetarianas ou veganas? -Para a asimilación do calcio, o leite é mellor opción que as bebidas vexetais. O contido das bebidas vexetais adoita ser máis baixo e algunhas delas tentan compensalo ao estar enriquecidas con calcio, pero a súa absorción é tamén peor que a do leite. As bebidas vexetais son igualmente saudables e útiles, o importante é que non se confundan con lácteos, porque poidan lembrarnos ao leite, pero non o son. Non hai pautas con respecto ás bebidas vexetais, mentres que respecto do leite si.

"Moitas veces óbvianse os estudos que revelan os beneficios na saúde que proporcionan os lácteos"

-Nas últimas décadas o consumo de leite en España descendeu notablemente, a que cre que se debeu? -Probablemente se debese ás mensaxes que circulan en contra dos lácteos. Vemos que é bastante frecuente que persoas acudan ao médico e que por diferentes motivos a pauta termine sendo eliminar os lácteos da dieta. Adoitan eliminarse cando o neno ten mocos ou con problemas de cálculos renais, a pesar de que hai estudos que demostran que non están relacionados. Hai ideas moi arraigadas entre a poboación e mesmo entre a comunidade de sanitarios. Mírase mal aos lácteos, desconfíase deles, pero está claro que eliminalos da dieta pode ser contraproducente, se non existe un motivo realmente xustificado. Moitas veces óbvianse os estudos que revelan os beneficios na saúde que proporcionan os lácteos.

O leite non engorda. Un informe da Fundación Española de la Nutrición constata que a maior consumo de lácteos redúcese a porcentaxe de persoas que padecen sobrepeso e obesidade e prevese de enfermidades cardiovasculares, diabetes e diversos tipos de cancro.  Esta circunstancia explicaríase tanto polos efectos beneficiosos do leite desde o punto de vista nutricional, como pola composición das propias dietas, xa que segundo o estudo realizado a dieta das persoas que consomen máis lácteos ao día caracterízanse tamén globalmente por incluír un modelo alimentario máis saudable. A maior calidade da dieta débese a que, segundo a Fundación Española da Nutrición, os consumidores de iogur, por exemplo, tamén incluían na súa dieta unha maior cantidade de froita, vexetais, peixe, noces ou pan integral. Así mesmo, tiñan un estilo de vida máis saudable e máis activo. Ademais, viuse que os nenos que consomen diariamente iogur (entre outros lácteos), seguen uns patróns dietéticos máis saudables e de mellor calidade que os que non o fan tan frecuentemente.

O consumo de bebidas alcohólicas diminúe ao consumir máis lácteos

A FEN cita outros estudos que mostran unha asociación positiva entre os consumidores de leite e iogur e unha maior calidade da dieta, xa que os lácteos permiten alcanzar de maneira máis doada as inxestas recomendadas de micronutrintes, como o calcio, a vitamina D, o potasio ou o magnesio. Nivel de estudos e poder adquisitivo A maior nivel de estudos da poboación, maior é o consumo de lácteos e máis saudables as dietas nos que estes están incluídos. A medida que se consomen máis lácteos a progresión é que diminúe paralelamente o consumo de bebidas fermentadas de baixa gradación e bebidas espirituosas. Cando relacionamos os ingresos mensuais medios co consumo de lácteos, podemos observar que aqueles que presentan unha renda baixa toman menor cantidade de lácteos ao día (29,1%), fronte aos que presentan ingresos medios e elevados.

A poboación con menores ingresos e rendas baixas toma menor cantidade de lácteos ao día

En canto á relación entre consumo de lácteos e práctica da actividade física, hai diferenzas significativas, xa que as persoas que realizan actividade física teñen un consumo de lácteos diario máis elevado que os que non practican. Tanto no caso do consumo de lácteos en función do nivel de estudos como da actividade física realizada, a relación proporcional no caso dos homes acentúase máis que no das mulleres. Os produtos lácteos enriquecen a dieta Os produtos lácteos son a principal fonte dietética de calcio, non só polo contido deste mineral, que nos iogures supoñen o 18% das recomendacións diarias para os adultos, senón tamén pola súa alta biodispoñibilidade doutros compoñentes, como a vitamina D, proteínas, fósforo, etc., necesarios para a formación de ósos e dentes. Desde o punto de vista nutricional, o leite é rico en proteínas de alto valor biolóxico, é dicir, presenta na súa composición todos os aminoácidos esenciais, polo que é útil para complementar as proteínas que conteñen outros alimentos como os cereais e as leguminosas, que son de menor valor biolóxico ao non presentar na súa composición todos os aminoácidos esenciais, enriquecéndose, polo tanto, a dieta coa incorporación de leite e derivados.

Un alto consumo de lácteos, superior a dúas racións diarias, pode chegar a aportar un 25% das necesidades hídricas totais

Ademais, a achega total de auga provinte dos lácteos tamén serve para incrementar este elemento esencial para o ser humano. Os requirimentos de auga aproximados para a poboación adulta son de 2 a 2,5 l/día, segundo a Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria ( EFSA), polo que a auga achegada polos lácteos consumidos sitúase entre o 12 e o 25% da inxesta hídrica total. Prevención de enfermidades Pero máis aló da importancia nutricional e metabólica do leite, demostrouse como un factor de primeira orde en prevención de patoloxías afluentes como a enfermidade cardiovascular, cancro, osteoporose, diabetes, etc. Os lácteos achegan graxas saturadas pero, a diferenza do que se cre, a graxa saturada procedente do leite, non ten unha relación directa co risco de sufrir enfermidade cardiovascular.

Durante a infancia e adolescencia recoméndase o consumo de lácteos enteiros, xa que conservan o valor enerxético e as vitaminas A e D asociadas á graxa

O consumo de lácteos durante a infancia, ademais de ser indispensable para o crecemento e desenvolvemento óseo, axuda a crear unha maior masa ósea, que será unha boa base para evitar o desenvolvemento de osteoporose a longo prazo. Os últimos estudos establecen tamén unha asociación inversa entre o consumo de lácteos e a incidencia de padecer algúns tipos de cancro, como o de colon. O beneficio anticanceríxeno que poderían ter os lácteos débese ao calcio, xa que este participa no secuestro dos ácidos biliares.

Caída do consumo de lácteos un 13,4% desde o 2000

O consumo de leite e derivados lácteos (290 gramos/día) é un dos grupos de alimentos máis importantes dentro da cesta da compra da poboación española, segundo os datos do ano 2018, sendo só superado polo grupo de bebidas non alcohólicas (339,7 gr/día). Con todo, se avaliamos a súa evolución nos fogares desde o ano 2000, obsérvase un descenso do 13,4% na súa compra. A caída débese ao menor consumo de leite líquido, posto que a compra de queixos experimentou un lixeiro incremento nos últimos 10 anos ata situarse en 21,3 gamos/día, mentres que o consumo de iogur mantívose practicamente estable.

A compra de leite enteiro pasou en dúas décadas de 135 gramos diarios a só 48, un descenso do 64%

A tendencia na compra de leite nos últimos anos (2000-2018) mostra un claro descenso na compra de leite enteiro (135,16 gr en 2000 fronte a 48,6 gr en 2018), compensado cun lixeiro incremento do semidesnatado (72,69 gr en 2000 vs 90,5 gr en 2018), mentres que no caso do leite desnatado case non existen fluctuacións (54,85 gr en 2000 vs 52,0 gr en 2018). Por rexións, consómese máis leite e produtos lácteos no noroeste español a respecto doutras zonas, como Andalucía. Galicia, que produce o 40% do leite español é, tralo Principado de Asturias e Castela e León, a terceira comunidade autónoma onde máis leite e derivados se mercan nos fogares, un total de 336,6 gramos/día.

As comunidades do noroeste son as que máis consumo de leite e produtos lácteos realizan

Ao estratificar por sexo, vemos que en xeral, as mulleres son máis consumidoras de leite, queixos, iogur e leites fermentados que os homes, e que fan un maior consumo dos leites con menor contido graxo respecto aos homes. En canto á idade, o grupo de menor idade (9-12 anos) fai un maior consumo de leite enteiro e iogures, seguindo o mesmo patrón a poboación adolescente. Pola contra, nos grupos de poboación de máis idade, predomina o consumo de leite semidesnatado. Tres racións de lácteos ao día Recoméndase dentro dunha dieta variada e equilibrada un consumo de 2 a 3 racións diarias de leite e derivados lácteos, dependendo da idade e situación fisiolóxica. En nenos recoméndanse 3 racións ao día, en adolescentes 4 racións ao día, e, por último, en adultos maiores, 3 racións ao día. Cabe mencionar o aumento do consumo en mulleres embarazadas e xestantes, cunha recomendación de 3 a 4 racións ao día.

Unha das 60 fábricas de Dean Foods en EEUU A situación de bancarrota na que se atopan Dean Foods e Borden Dairy, as dúas principais industrias lácteas de EEUU, é unha chamada de atención nun sector que ten que transformarse a medida que o fan os gustos do consumidor ou a poder ser mesmo antes, anticipándose a eses cambios nos hábitos de alimentación da poboación. Adaptarse ou morrer. Iso parece ser o dilema para os dous xigantes lácteos americanos, con historia centenaria e unha traxectoria unida á súa finalidade orixinaria (recoller o leite dos gandeiros e facela chegar aos habitantes das cidades) e que non foron capaces de diversificar a tempo. Porque a pesar de tratarse de macroempresas cotizadas, a quebra de Dean Foods e de Borden Dairy non se debe a movementos especulativos de perigosos brokers nin a un martes negro na bolsa de Wall Street senón á diminución da cor branca na bolsa da compra da familia media americana, onde cada vez ocupa menos oco o leite. Dean Foods e Borden Dairy, as dúas macroempresas lácteas texanas con sede en Dallas, que posuían a maior cota de mercado no conxunto de EEUU, foron as máis damnificadas polo acusado descenso da inxesta de leite nos fogares nos últimos anos, unha caída case á metade no último medio século.

O consumo de leite per cápita en EEUU descendeu un 30% nos últimos 20 anos

Desde 1975 ata a actualidade, o consumo de leite líquido por persoa en EEUU baixou máis do 40%. Segundo o Departamento de Agricultura, os estadounidenses consomen de media un 26% menos de leite que hai 20 anos. En 1996, cada estadounidense bebía 91 litros de leite, mentres que en 2018, o consumo caeu a 64 litros. Unha tendencia decrecente que lonxe de frearse seguiu producíndose con máis forza: as vendas de todos os tipos de leite de vaca (enteira, semidesnatada e desnatada) caeron unha media dun 6% por ano, nos últimos 4 anos, segundo os datos do Goberno americano. A forte competencia doutras bebidas de orixe vexetal como as de avea, soia e améndoa (ás que se sumaron outras como as de liño, coco ou anacardo), utilizadas como sustitutivos do leite por unha parte cada vez máis grande de consumidores americanos, así como os cambios nos estilos de vida e nos produtos que se toman para almorzar, terían provocado esta caída do consumo de leite. O consumidor está a substituír o tazón de cereais pola mañá por barras de proteínas e almorzos para levar. As preocupacións polo benestar animal tamén axudaron a que os compradores busquen alternativas ao leite e outras bebidas como os tés e refrescos, que cada día presentan maior variedade, tamén afectaron ao consumo de leite. Menos leite pero máis queixo Dean Foods posúe 50 marcas O negocio fundamental de Dean Foods é o leite líquido (supón o 67% das súas vendas), polo que a caída do consumo de leite en EEUU tivo un balance devastador nos seus resultados económicos (nos últimos 8 anos as vendas da empresa caeron en 7 deles) e, do mesmo xeito que as vendas da compañía, as súas accións na Bolsa tamén se desplomaron, en concreto, un 80% no último ano. O leite, que se servía a miúdo aos nenos durante as comidas en Estados Unidos, era ata hai pouco un elemento imprescindible nas mesas americanas pero foi deixando sitio aos refrescos ou aos sustitutivos vexetais (as vendas de bebidas de avea multiplicáronse por 6 nos últimos dous anos en EEUU). Con todo, en conxunto, o consumo de lácteos está a incrementarse en EEUU, porque á vez que descende a venda de leite líquido aumenta o consumo doutros produtos derivados como o queixo, unha diversificación que non foron capaces de acometer a tempo moitas empresas.

O 67% das vendas de Dean Foods procede do leite líquido, con 60 plantas en 29 Estados americanos

Porque a pesar da tendencia á baixa no consumo de leite líquido, o mercado lácteo seguiu medrando en EEUU nas últimas décadas grazas ás maiores vendas doutros produtos como iogures ou queixo. O consumo total de produtos lácteos per cápita sitúase nos Estados Unidos en 274 quilos por persoa e ano tendo en conta tanto leite líquido como derivados (na UE a media é de 303 quilos). Por iso, se se teñen en conta outros alimentos como os iogures e, sobre todo, o queixo, o consumo de lácteos aumenta en Estados Unidos. O Departamento de Agricultura de Estados Unidos (USDA) calcula que nesta década a demanda de queixo incrementarase como consecuencia dun maior consumo de comidas preparadas e o crecemento do consumo de comidas fora do fogar, mentres que é probable que continúe en descenso o consumo per cápita de leite no longo prazo. Redución de granxas pero aumento de produción Estados Unidos é un dos países con maior tradición no sector do leite e os produtos lácteos. Conta con importantes organizacións como a Federación Nacional de Produtores de Leite (NMPF, polas súas siglas en inglés), que engloba aos granxeros agrupados nas cooperativas lácteas de Estados Unidos, protagonistas tamén da industria leiteira estadounidense; o Consello Nacional de Produtos Lácteos (NDC), fundado fai máis dun século, en 1915, e destinado a fomentar o consumo de leite e derivados entre a poboación; ou o Consello de Exportación de Lácteos dos Estados Unidos (USDEC), pensado para abrir mercado á industria láctea americana no exterior.

No último século EEUU reduciu á metade o número de vacas pero dobrou a súa produción de leite. As 37.000 granxas actuais moxen 95 millóns de toneladas ao ano

Cunha ampla capacidade de produción de leite e con recursos ao seu favor, como a dispoñibilidade de terra, a profesionalización e mecanización e a adopción de prácticas agrícolas modernas, as granxas estadounidenses aseguran a posición do país como o maior produtor de leite de vaca a nivel mundial. Con 9,5 millóns de vacas repartidas en 37.000 granxas, EEUU produce máis de 95 millóns de toneladas de leite ao ano. Durante o último século, a produción leiteira de Estados Unidos experimentou diversos cambios que van desde unha profunda redución no total de vacas (en 1920 había case o dobre de vacas que hoxe) e un aumento próximo a seis veces a produción media por animal (que fixo que a produción nos últimos 100 anos se dobrase) á redución constante do número de granxas e o aumento do seu tamaño (nos últimos 15 anos as explotacións estadounidenses dobraron o número de cabezas, pasando de ter 120 vacas a 251 de media).

A maioría das granxas americanas son de propiedade familiar, aínda que tras varias xeracións funcionan como auténticas empresas dado o seu volume e o seu grao de profesionalización

Desde 1970 en Estados Unidos desapareceron un millón de granxas leiteiras. En 2018, o número de explotacións diminuíu un 6,9%, redución moi superior á de 2017 (3,9%). Pero iso non impediu que a súa produción de leite siga incrementándose de maneira notable. Só nos últimos 20 anos (1997-2017) a produción lactea en EEUU aumentou un 28% e o crecemento acumulado de produción entre 2005 e 2015 alcanzou os 14 millóns de toneladas. Este incremento debeuse á mellora da produtividade nas granxas e ao seu aumento de volume e tamaño. A metade das explotacións leiteiras de EEUU son granxas industriais con máis de 1.000 vacas e outro 20% sitúanse entre as 300 e as 1.000 cabezas. As granxas familiares de menos de 100 cabezas representan xa menos do 15%. Andersen Dairy, en Idaho, unha granxa americana familiar con 1.800 vacas en produción A media de produción por vaca sitúase hoxe en EEUU en 10.150 quilos ao ano (máis do dobre dos 4.400 quilogramos por vaca estadounidense en 1970), fronte aos 6.200 de media na UE, 5.800 en Australia ou 4.100 en Nova Zelandia, segundo os datos do Departamento de Agricultura de EEUU. O leite prodúcese en todo EEUU, pero a tendencia actual demostra que a produción estadounidense de leite está a trasladarse cara á parte occidental do país desde os Estados do sueste e nordés. Máis da metade do volume de leite procede xa de 5 dos 50 Estados que forman o país, en concreto de California, Wisconsin, Idaho, Nova York e Pensilvania.

A metade do leite producido en EEUU procede de 5 Estados, con California e Wisconsin á cabeza

Wisconsin é o Estado con maior número de explotacións dos Estados Unidos (8.500, un 23% do total) e foi o maior produtor ata os anos 90, cando California tomou a dianteira. O sector lácteo californiano caracterizouse por explotacións de gran tamaño (máis de 200 vacas) e a súa produtividade viña sendo a máis alta de EEUU (10.194 litros/vaca/lactación). Con todo, en 2017, varios estados superaron a California en produtividade. Michigan é agora o Estado coa produtividade máis alta por vaca, 11.521 litros/vaca/lactación, e Wisconsin, Nebraska, Iowa, Nova York e Kansas tamén superan a produtividade de California. As condicións climáticas de California favoreceron o crecemento da produción de leite e a mellora continua da produtividade das vacas, con todo, as limitacións ambientais introducidas polo Goberno do Estado de California dificultaron o establecemento de novas explotacións leiteiras. Exportación como destino en auxe dos produtos lácteos americanos Estados Unidos é un país eminentemente exportador de produtos lácteos. O seu consumo interno absorbe apenas o 85% da produción do país. En termos comerciais, ao redor do 15% da produción leiteira de Estados Unidos é vendida no exterior, o que quere dicir que un de cada sete litros muxidos nas granxas leiteiras do país expórtase. México, o sueste asiático e Canadá seguen sendo os principais destinos dos produtos lácteos estadounidenses nun mercado global no que China gaña peso polo incremento do consumo de leite por parte da poboación do xigante asiático, onde a media está aínda en só 34 litros por persoa e ano.

Un de cada 7 litros muxidos en EEUU é exportado a países como México, Canadá ou o sueste asiático

Estados Unidos é o maior produtor e exportador de queixo no mundo, só superado pola suma dos 27 países da Unión Europea xuntos. Aos queixos orixinais americanos, como o monterey jack ou o colby, sumáronse outros de estilo europeo como o cheddar ou a mozzarella producidos tamén por empresas americanas. EEUU é tamén o país líder a nivel mundial en produción e exportación de leite desnatada en po, igual que de soro, con máis dun millón de toneladas de soro producidas anualmente. O valor das exportacións estadounidenses de leite en po desnatado (LPD) aumentaron en 2019 e representaron ao redor do 25% do valor total dos lácteos exportados, debido ao incremento na demanda mundial (sobre todo China, Filipinas e Indonesia). Axudas estatais e política de aranceis de Trump Os casos de Dean Foods e Borden Dairy foron os máis soados pola súa dimensión, pero non os únicos. De setembro do 2018 a setembro de 2019 producíronse en EEUU un total de 580 solicitudes de bancarrota agrícola, a maior cifra desde 2011 e un 24% máis que os 12 meses anteriores, segundo os datos da Federación Estadounidense da Oficina Agrícola. O estado de Wisconsin, que se atopa entre os cinco principais Estados produtores de leite de EEUU, tivo o número máis alto de quebras, un total de 48.

O prezo do leite en orixe incrementouse ao longo de 2019 un 50%, desde os 31 céntimos de euro en xaneiro aos 46 céntimos de novembro

O Goberno de Estados Unidos, para apoiar tanto aos produtores como á industria, desenvolve unha política agraria que conta con cinco alicerces: o Programa de Apoio de Prezos a Produtos Lácteos (Dairy Product Price Support Program); os pagos directos conforme ao Programa de Perda de Ingresos Leiteiros; o Programa de Pedidos Federais; o Programa de Incentivo ás Exportacións de Lácteos; e o Programa de Continxentes Arancelarios sobre as Importacións leiteiras, que o presidente Donald Trump endureceu para produtos como o queixo procedente de países da UE á vez que negociaba novos acordos vantaxosos para as exportacións norteamericanas a México ou China. Gráfico coa evolución do prezo do leite en orixe en EEUU e na UE nos últimos anos O Departamento de Agricultura de Estados Unidos (USDA) subsidia con 100 millóns de dólares anuais aos produtores lácteos a través do Programa de Cobertura da Marxe de Productos Lácteos (Dairy Margin Coverage Program). Autorizado pola lei agrícola 2018, o DMC substitúe o Programa de protección de marxe para produtos lácteos (MPP-Dairy). O programa ofrece protección aos produtores de lácteos cando a diferenza entre o prezo total do leite e o custo medio do alimento cae por baixo dunha certa cantidade de dólares seleccionada polo produtor. Trátase dun seguro voluntario ao que se adscribiron xa máis de 10.000 granxas, que representan máis dunha cuarta parte das explotacións lácteas existentes en EEUU. Pero o tirón das exportacións e as últimas bancarrotas agrícolas no país fixeron aumentar os prezos do leite (un 50%) e o queixo (un 40%) en 2019, tras sufrir caídas significativas nos últimos anos. Os produtores lácteos tiveron que enfrontarse desde 2014 a cinco anos consecutivos de prezos baixos con algunha subida estacional puntual, pero en 2019 o prezo do leite cru pasou de situarse no mes de xaneiro en 31 céntimos de euro por litro a pechar o ano en 43,4 céntimos, despois dun descenso do 6% no mes de decembro con respecto a novembro, onde os prezos en orixe alcanzaron o récord dos últimos anos con 46,1 céntimos por litro. Os custos de produción, cun sistema moi intensivo pero abaratado coa produción de cereais e forraxes nas propias explotacións, sitúanse ao redor dos 30 céntimos por litro, polo que a marxe actual para os gandeiros americanos é de entre 10 e 15 céntimos.

A caída en cadea de dous xigantes centenarios

Dean Foods, o maior procesador de leite de Estados Unidos, declarouse en bancarrota en novembro. Detrás da súa decisión, o descenso de vendas asociado a décadas de caída no consumo de leite en EEUU, unha tendencia á que non foi capaz de adaptarse. "A pesar dos nosos mellores esforzos para facer que o noso negocio sexa máis áxil e rendible, seguimos impactados por unha contorna operativa desafiante marcada por continuos descensos no consumo de leite de consumo", xustificou Eric Berigause, presidente da compañía, nun comunicado no momento de presentar a declaración xudicial de quebra, o pasado 12 de novembro. Dean Foods xorde en 1925 cando Samuel E. Dean compra unha planta de procesamento de leite en Illinois. Hoxe dá emprego a 16.000 persoas e opera 60 fábricas en 29 Estados americanos. Conta con marcas propias, como son Dairy Pure, Meadow Gold, TruMoo, Friendly' s e Land Ou’ Lakes, presentes en todos os supermercados do país. Cada día a súa frota de 8.000 camións e cisternas percorre as estradas estadounidenses tecendo unha rede que a compañía foi aumentando ao longo de décadas coa adquisición de produtores rexionais. Pero á súa cómoda posición de dominio do mercado foille saíndo competencia, o que incrementou o prezo do leite nas granxas. Dean Foods, que ten 50 marcas de produtos lácteos, tivo que afrontar a crecente competencia das marcas propias dos distribuidores, sobre todo Walmart. A apertura dunha planta de procesamento de leite en Indiana por parte de Walmart hai un ano supuxo un grande golpe para a compañía, xa que Walmart, que era un dos maiores clientes de Dean Foods, deixou de mercar leite a Dean Foods despois de construír a súa propia planta leiteira. A caída das vendas (dun 7% en 2019), asociada ao descenso do consumo de leite, e o incremento das materias primas (o prezo do leite en orixe) fixo que o beneficio neto da empresa caese en picado un 14% o pasado ano (Dean Foods perdeu diñeiro en oito do últimos dez trimestres). Berigause foi nomeado o verán pasado para tentar endereitar o rumbo de compañía pero aos seis meses viuse obrigado a solicitar protección por bancarrota. Pero a situación de quebra non é o fin da compañía. No seu comunicado Eric Berigause explica que a decisión de utilizar a protección que lle facilita o proceso xudicial de quebra, en virtude do Capítulo 11 do Código de Bancarrota de EEUU, ten por finalidade responder aos seus acredores mentres tratan de vender o seu negocio. A empresa podería ser vendida a Dairy Farmers of America Inc., a maior cooperativa de leite en EEUU, propiedade de máis de 8.000 gandeiros lácteos de todo o país e que xa se encarga de producir o queixo da marca Borden.

Dean Foods podería ser vendida a Dairy Farmers of America, a maior cooperativa de leite en EEUU, propiedade de miles de gandeiros

Como parte do proceso de bancarrota, a compañía obtivo 850 millóns de dólares en financiamiento dos seus prestamistas para manter a empresa en funcionamento mentres atopa comprador. “As accións de quebra que anunciamos están deseñadas para permitirnos continuar servindo aos nosos clientes e operar de maneira normal mentres traballamos na venda do noso negocio”, explicou Eric Beringause, quen admitiu as conversas con Dairy Farmers of America. Incremento do custo da materia prima Borden Dairy Inc., pola súa banda, é a segunda láctea máis grande do país e tamén una das máis antigas, pois ten a súa orixe en 1857. Transforma 1'9 millóns de toneladas de leite ao ano (equivalente ao 70% da produción láctea de Galicia) nas súas 12 plantas repartidas por todo EEUU, onde traballan 3.300 persoas. Contrariamente ao que fixo Dean Foods, o seu principal competidor, Borden posúe un nivel de diversificación máis alto, polo que o impacto do descenso de consumo de leite líquido non tería incluído tanto na súa bancarrota. No seu caso o problema foi a súa situación financeira, cun alto endebedamento por mor de recentes investimentos, e o incremento de prezo do leite en orixe, o que provocou un encarecemento nos seus custos de produción de sobremesas e derivados.

O volume de Borden Dairy equivalería ao 70% do leite producido en Galicia

O director xeral de Borden Dairy, Tony Sarsam, xustificaba tamén a través de un comunicado o pasado 5 de xaneiro a solicitude creba da empresa recoñecendo como "insostible" o seu nivel actual de débeda. "Nos últimos 163 anos, gañámonos a distinción de ser unha das marcas nacionais máis recoñecidas e prestixiosas pero debemos lograr unha estrutura de capital máis viable. Durante os últimos meses mantivemos conversacións cos nosos prestamistas para avaliar unha serie de plans estratéxicos potenciais para a compañía. En última instancia, determinamos que a mellor maneira de protexer á compañía é reorganizarse a través deste proceso supervisado", admitía. Na declaración de bancarrota, presentada no Tribunal de Quebras dos Estados Unidos para o Distrito de Delaware, a empresa recoñeceu débedas e pasivos por valor de 500 millóns de dólares. "A pesar dos nosos numerosos logros durante os últimos 18 meses, a compañía continúa impactada polo aumento no custo do leite cru e os desafíos do mercado que enfronta a industria láctea", explicaba Sarsam.

Fundada en 1857, Borden foi a primeira compañía en facer leite condensado e produce hoxe máis de 35 produtos diferentes

Nunha entrevista no Business Journal, Sarsam afirmou que a bancarrota de Borden non pode compararse coa de Dean Foods. “A nosa situación difire de maneira bastante significativa. Todos os nosos negocios son positivos e estamos a medrar. Dean está a reducirse e a súa presentación foi en gran parte por problemas operativos que non puideron resolver”, explicou. Fundada en 1857 por Gail Borden Jr., é unha marca estadounidense tradicional que produce máis de 35 produtos. Borden foi a primeira compañía en desenvolver unha patente para o proceso de condensación de leite, así como a primeira compañía en usar botellas de leite de vidro. En 1936, Elsie converteuse na vaca emblema da empresa. Recoñecida como un dos 10 principais iconos publicitarios do século XX, foi recuperada no logo da compañía o pasado ano. En 2019, Borden obtivo o posto número 16 na lista de Forbes das compañías máis reputadas de Estados Unidos. Gama de produtos de Dean Foods, que engloba zumes, xelados e batidos ademáis de leite

"A industria láctea da Unión Europea salvouse grazas á diversificación"

Jorge Santiso, primeiro pola esqueda, recibindo un galardón no ano 2015 Jorge Santiso Blanco é un experto no sistema lácteo galego e español e perfecto coñecedor da evolución seguida pola industria transformadora en España e en Europa nas últimas décadas. Ademais de profesor da Escola Politécnica Superior de Lugo, este enxeñeiro agrónomo e investigador traballou no IGE, colabora co IDEGA e foi entre 2004 e 2005 director xeral de Industrias Agroalimentarias e Alimentación do Ministerio de Agricultura. Considera que a situación que se está dando en EEUU, coa bancarrota das dúas principais industrias lácteas, Dean Foods e Borden Dairy, "non ten por que ser extrapolable a Europa". Afirma que este tipo de quebras "nunca son debidas a unha única causa" e indica que "ademais da baixada de vendas inflúe a situación de endebedamento", lembrando problemas financeiros similares en empresas como Pascual, Central Lechera Asturiana ou Lactogal.

O leite líquido está á baixa tamén aquí, pero os produtos lácteos non. Ademais de queixo, a manteiga e o leite en po son outros produtos industriais que actúan como soporte pero en Galicia ese paso aínda non se deu

Jorge pon o foco na diversificación: "nos anos 70 e 80 as empresas, tanto en EEUU como en Europa, estaban centradas no leite líquido pero as empresas europeas diversificaron para adaptarse a un mercado que se vía que estaba en caída, polo que no caso das macroempresas americanas quizais lles teña afectado a baixada de consumo de leite por non ter diversificado dabondo", argumenta. "Na nosa contorna, a diversificación foi a clave do sostemento da industria láctea europea", asegura, e pon como exemplo a Lactalis. A empresa francesa da familia Besnier "púxose a fabricar queixos, que é un produto que está en alza", destaca este experto, que considera "necesaria" ademais a "converxencia" entre as empresas que envasan leite e as que fan queixo. Déficit histórico na transformación en Galicia Larsa modernizou as súas instalacións en Outeiro de Rei e Vilagarcía y ademáis de envasar leite fabrica iogures e queixo de barra "O leite líquido está á baixa tamén en Europa, pero os produtos lácteos non", indica Jorge, que chama a atención sobre o "déficit histórico en materia de transformación que temos en Galicia" e, aínda que se mellorou algo nos últimos anos "sobre todo polo efecto Entrepinares e porque Larsa tamén está a transformar algo máis aquí", afirma que 4 de cada 6 litros de leite producidos polos gandeiros seguen saíndo a día de hoxe da nosa comunidade en cisternas sen ser sometidos a ningún tipo de proceso industrial.

Catro de cada seis litros muxidos polos gandeiros galegos das súas vacas seguen saíndo a día de hoxe da nosa comunidade en cisternas sen ser sometidos a ningún tipo de proceso industrial

"Os novos proxectos que elixiron Galicia para asentarse son positivos porque todo o que sexa transformar aquí é necesario", defende este experto, que explica que "a manteiga e o leite en po son outros produtos industriais que actúan como soporte pero aquí ese paso aínda non se deu", lamenta. Un claro expoñente neste campo sería a asturiana Reny Picot, única multinacional española do sector lácteo e que apostou pola diversificación e a internacionalización a partir de 1986 como consecuencia da exigua cota láctea establecida para España na negociación de entrada na UE. En relación ao movemento cooperativo, Jorge lembra que a nivel europeo "as cooperativas danesas, holandesas e irlandesas levaron a cabo un proceso de aumento de tamaño e maior volume e iso deulles fortaleza" mentres, destaca, "en Galicia temos ese camiño tamén aínda por andar". 69 litros de leite por persoa e ano, 5 máis que en EEUU A actual fervenza de quebras na industria láctea ten afectado de momento tan só ás empresas americanas e Jorge Santiso non teme un efecto contaxio a pesar da globalización crecente do sector lácteo dos distintos países produtores, aínda que a evolución do mercado a ambos os dous lados do Atlántico mantén similitudes que poderían alertar de riscos tamén para as empresas que envasan e transforman leite no vello continente. Igual que ocorre en EEUU, o consumo de leite líquido en Europa está a descender mentres, de igual modo, o consumo de queixo aumenta. Segundo os datos oficiais do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, no ano 2010 consumíronse nos fogares españois 3,52 millóns de toneladas de leite envasado, fronte ás 3,19 que se consumiron a peche de 2018. A caída, do 9,6%, chega ao 20% se se compara co ano 2000.

O consumo de leite líquido en España caeu un 10% na última década e o número de persoas que bebe leite enteiro reduciuse a un terzo nos últimos 20 anos

Segundo os datos da Enquisa de consumo nos fogares, cada español bebe de media ao ano 69 litros de leite, unha cifra lixeiramente superior á rexistrada en EEUU (64 litros por persoa ao ano). O 47% da poboación en España bebe leite semidesnatado, o 28% desnatado e só o 25% consome leite enteiro, o gran prexudicado do descenso no consumo de leite líquido, xa que o número de persoas que bebe leite enteiro reduciuse a un terzo nos últimos 20 anos. Luis Calabozo, director xeral da Federación Nacional de Industrias Lácteas (Fenil), mostrábase con todo máis optimista en setembro pasado no Congreso de Economía Agraria celebrado en Lugo, por unha banda porque considera que o descenso no consumo de leite líquido nos fogares tocou fondo en 2016 e recupérase lixeiramente desde entón, á vez que se incrementa o consumo de derivados lácteos como iogur, batidos ou queixo. "Non estamos diante dun problema de penetración, xa que practicamente o 100% das familias españolas compra lácteos habitualmente, senón diante dun problema de frecuencia, xa que un certo tipo de consumidor, como mozos e mozas independizados e familias con nenos de máis de 7 anos, non ve xa os produtos lácteos como esenciais dentro da súa dieta, en contra do que pasa coas froitas e verduras, por exemplo, sendo ademais en moitos casos unha redución inconsciente a do consumo de lácteos, xa que o 70% das familias que reduciron o consumo de produtos lácteos nos últimos 2 anos non era consciente de telo feito”, engadía, en base a un estudo encargado pola Fenil sobre hábitos de consumo da poboación baseado na monitorización de centos de familias españolas. Dependencia do envasado Liña de envasado na planta de Leche Río no Ceao da súa marca Cremosita A industria láctea asentada en Galicia mantén ademais outra similitude coas dúas empresas americanas en bancarrota: a súa dependencia do envasado de leite. Aínda que esta situación está a cambiar, coa posta en marcha de proxectos importantes como a planta de Inleit en Teixeiro e a ampliación de Entrepinares en Vilalba, ata o de agora a maioría de fábricas galegas simplemente se dedicaban a encher bricks ou botellas, maioritariamente con leite UHT, ben co seu nome, ben para marcas brancas, e sen outra transformación que a simple uperisación.

Moitas das empresas asentadas en Galicia, centradas ata o de agora en envasar leite simplemente, tratan de diversificar con produtos de maior valor

Esta dependencia entraña un risco que moitas das marcas detectaron e que están a tratar de corrixir diversificando en produtos de maior valor engadido. É o caso das cooperativas galegas coa compra de Clesa, Arquega ou Dairylac; de CAPSA, propietaria de Larsa, coa recente adquisición da quesería Flor de Burgos; ou mesmo de Leche Río, que apostara todas as súas cartas ao envasado de leite e que trata agora de diversificar a través de Leyma. Maior competencia na adquisición da materia prima Outra circunstancia que xoga en contra das marcas dedicadas simplemente ao envasado de leite son as marxes estreitas coas que xogan. A distribución aperta con prezos á baixa (unha situación que acaba trasladándose tamén aos gandeiros) pola utilización en moitas ocasións do leite, como elemento de consumo diario que é, como produto reclamo nos liñais dos supermercados.

A entrada no sistema de recollida de leite en Galicia de novos competidores podería incrementar o prezo en orixe, afogando a aquelas marcas que traballan con menores marxes

Por iso, a entrada no sistema de recollida de leite en Galicia de novos competidores podería incrementar o prezo en orixe (como ocorreu en EEUU en 2019 tralas quebras producidas no último ano), unha subida da materia prima que podería afogar ás industrias que só envasan leite fronte ás que a transforman en produtos de maior valor e que, por tanto, traballan con marxes máis elevadas e teñen así maior capacidade para retribuír ao produtor, sempre que o seu leite axústese a unhas determinadas esixencias en canto a calidades (graxa, proteína ou rendemento queixeiro). Especialización produtiva Ganderías como A Lagoa Serabel SC, de Xermade, apostaron por razas como a jersei para aumentar o seu nivel de sólidos Con todo, a abundancia de leite como materia prima en Galicia está a atraer, ademais de a empresas interesadas nos sólidos lácteos (o leite galego contén maiores porcentaxes de graxa), que instalan as súas fábricas aquí para evitar ter que transportar a fracción líquida non aproveitada nos seus procesos industriais, a outras marcas que simplemente están interesadas en envasar leite (e que non priman a graxa e a proteína, esixindo simplemente aos gandeiros cumprir cuns mínimos). Este criterio, seguido ata hai pouco tamén por Leche Río, é o utilizado por Naturleite, pertencente á cooperativa cordobesa COVAP, que adquiriu a antiga planta de Leite Celta en Meira para envasar, baixo a marca Hacendado, leite para Mercadona e que recentemente acaba de instalar unha liña de envasado de leite fresco coa que fornecer a todos os supermercados da cadea no norte de España.

Nos próximos anos poderiamos asistir en Galicia á aparición de tres tipos de gandeiros distintos: os produtores de sólidos, os centrados en xerar litros e os que apostarían por leites diferenciados

Así, nos próximos anos poderiamos asistir en Galicia a unha diversificación tamén no sector produtor en función das demandas das empresas coas que asinasen contratros de subministración, con gandeiros centrados por unha banda na produción de sólidos, outros en xerar simplemente litros de leite cuns estándares mínimos en canto a calidades e un terceiro grupo que apostaría por produción diferenciada (tanto ecolóxica como leite de pastoreo) para atender a un segmento tamén crecente da demanda tanto por parte do consumidor como dalgunhas industrias interesadas neste mercado.

A fugaz aventura galega da americana Dean Foods coa compra de Leche Celta no ano 2000

Hai algo que une a Dean Foods, a maior empresa láctea americana, agora en bancarrota, con Galicia. Durante 6 anos, de 2000 a 2006 foi a propietaria de Leche Celta. A multinacional americana, por aquel entón denominada Suiza Foods e que aínda mantén colgado na súa páxina web o anuncio da adquisición realizada hai 20 anos ao empresario valenciano Antonio Marchal, propietario das plantas de Pontedeume e Meira, vendería despois estas instalacións á cooperativa portuguesa Lactogal.

Suíza Foods, o nome que mantiña por entón, comprou a empresa a Antonio Marchal por 84 millóns de euros e revendeuna a Lactogal seis anos despois por só 50

Foi o final da aventura europea de Dean Foods, que decidiu volver centrarse no mercado americano. Coa compra das plantas de Leche Celta a multinacional americana pretendía afianzarse no sector español para a continuación, lanzarse ao mercado europeo medrando mediante a adquisición doutras compañías rexionais, como xa antes fixera en EEUU. Logrou ter presenza, ademais de en Galicia, en Cantabria, coa planta de Celta en Meruelo, en Ávila, onde adquiriu outra fábrica, e en Portugal, onde construíu unha instalación de procesamento preto de Lisboa. Pero a empresa, que só logrou facerse co 4% do mercado lácteo español, comezou a dar perdas e os xestores americanos decidiron replegar velas vendendo o negocio a Lactogal por 50 millóns de euros, practicamente a metade do que pagaran 5 anos antes a Antonio Marchal (uns 84 millóns de euros). Globalización e cambios de dono nas fábricas galegas Pero máis aló desta relación puntual da industria láctea americana con Galicia, a historia da transformación de leite en Galicia está chea de nomes foráneos. As españolas Mantequerías Arias, Industrias lácteas Leonesas, Puleva, Pascual, Lagasa, Industrias Lácteas Asturianas, CAPSA, COVAP ou Entrepinares, as suízas Ursina ou Nestlé, as francesas Union Laitière Normande, Lactalis, Danone, Sodiaal ou Inleit, a chinesa YeePer, ademais das americanas Kraft ou Suíza Foods procesaron leite galego. Planta de Naturleite en Meira, adquirida por COVAP para envasar leite para Mercadona Empresas de Asturias e de León foron as primeiras que buscaron fornecerse na nosa comunidade xa na década dos anos 30 do século pasado, ás que se unirían posteriormente outras industrias de Granada, Burgos ou Valencia. Tralo franquismo empezaron a poñer os seus ollos en Galicia marcas estranxeiras, unha realidade que se multiplicou a raíz da entrada de España na Comunidade Económica Europea en 1986. Compañías francesas, suízas ou americanas desembarcaron comprando plantas ou empresas, algunhas delas en problemas, trala primeira gran restruturación da industria láctea galega. As antigas centrais leiteiras nadas durante a ditadura, como Complesa, Larsa ou Leyma, empezaron co seu particular periplo no que nas últimas décadas pasaron xa por múltiples donos. A día de hoxe só algunhas marcas (Río, Feiraco, Deleite, Deleitar ou a recuperada Leyma) resistiron en mans de capital galego, tanto dentro da empresa creada por Jesús Lence como das cooperativas CLUN ou Aira e da agrupación de gandeiros Leite Noso. Pero nun mercado lácteo cada vez máis global, quizais a única diferenza sexa o lugar onde se toman as decisións.

As granxas están a pagarlle á Interprofesional Láctea (Inlac) 0,15 euros por cada 1.000 litros de leite producido. A mesma cantidade abonan as industrias por cada 1.000 litros adquiridos. O destino de todos eses cartos, que no periodo 2019-2022 rondarán os 11,7 millóns de euros, é con frecuencia descoñecido polos gandeiros. Para achegar o seu traballo ó sector, a Interprofesional vén de desenvolver unha xornada en Santiago na que participou o equipo directivo da entidade, no que se integran representantes das industrias lácteas, cooperativas e organizacións agrarias. Campañas de promoción “O 70% do presuposto da Inlac destínase a campañas de promoción e comunicación”, explicou na xornada a directora xerente da Interprofesional, Nuria Arribas. É coñecido que o consumo de produtos lácteos en España atravesa un descenso progresivo, que ronda o 6% na última década, cun descenso máis acusado en leite líquido (10%) e menor en derivados coma os queixos.

O consumo de produtos lácteos en España reduciuse arredor dun 6% na última década

En busca de frear esa situación, a Interprofesional está desenvolvendo campañas televisivas e en medios de comunicación para ligar o consumo de leite a unha boa nutrición e a hábitos de vida saudables. Conta para iso coa colaboración dun comité científico, que avala recomendacións nutricionais como as da campaña ‘3 al día’, na que se promove o consumo dun mínimo de tres racións de lácteos diarios, situando ó leite na base da pirámide alimenticia. A campaña ‘3 al día’, que incluíu un forte investimento na difusión de spots nas cadeas de televisión de A3 Media e Mediaset, está a ter continuidade este ano e o próximo coa campaña ‘Súmate a la generación láctea’, que busca ligar o consumo de leite a un estilo de vida saudable, baseado nunha axeitada nutrición e na práctica deportiva. No marco desta campaña, que conta cun ‘roadshow’ que está percorrendo toda España, facendo parada en espazos como campus universitarios, tamén se está patrocinando a liga infantil de baloncesto da ACB. Entre os gandeiros asistentes á xornada de Santiago, trasladóuselle á Inlac a preocupación polas campañas de desprestixio que está a sufrir o sector gandeiro por parte de determinados colectivos, coma animalistas ou defensores de dietas veganas. Desde a Interprofesional insistiuse en que as campañas de comunicación que está desenvolvendo, avaladas por un comité científico, son o mellor xeito de contrarrestar o que considera ‘fake news’ (noticias falsas) sobre o sector, que se intensifican de cando en cando por redes sociais.

Existe preocupación entre os gandeiros polas noticias falsas que se difunden sobre o leite e sobre a gandería

A Interprofesional tamén ten previsto desenvolver en breve unha campaña de dignificación dos gandeiros, que incluirá a difusión de vídeos na televisión para explicar o traballo que fan os profesionais do campo, con frecuencia descoñecido pola sociedade. Outra das iniciativas de promoción que está desenvolvendo a Interprofesional é a campaña ‘Es Queso’, que trata de divulgar as distintas variedades de queixo que hai en España entre o consumidor español, pois o consumo de queixos foráneos continúa a ser a principal vía de entrada de produtos lácteos importados. Índices de indexación e transparencia O segundo pilar do traballo da Interprofesional céntrase en mellorar a transparencia da cadea de valor do leite. Un 15% dos fondos da Inlac adícase á funcións de vertebración do sector, un capítulo no que entran cuestións como os índices de indexación do leite que ofrece a Interprofesional para referenciar os contratos lácteos. Asistentes á xornada de Santiago. A Inlac, que tamén desenvolveu recentemente un estudo sobre o reparto de valor na cadea láctea, mantén ademais actividades permanentes coma o comité de enlace coas cadeas de distribución, coas que traballa para mellorar a creación de valor para industrias e granxas. Precisamente o equipo directivo da Inlac, que estivo onte en Santiago, vén de ter unha reunión esta mesma semana coa distribución, á que está tratando de convencer da necesidade de reducir as vendas a baixos prezos de leite e doutros produtos lácteos. Investigación e xestión O 15% dos fondos restantes da Interprofesional repártense entre Investigación + Desenvolvemento + innovación (I+D+i), que se leva o 7% do presuposto, e a xestión da orde ministerial de extensión de norma (8%). Debate A xornada desenvolta pola Inlac en Santiago contou na súa primeira parte coa presenza do director de Gandería da Xunta, José Balseiros, quen sorprendeu polas críticas que lanzou contra a Interprofesional. Balseiros sinalou que Galicia “non se sente representada na Inlac” e cuestionou o seu traballo, unhas críticas ás que respondeu a presidenta da Interprofesional, a gandeira cántabra Charo Arredondo (Coag). “Estamos defendendo a capa e espada ó sector, está claro que nos gustaría facer máis e se non se fai é porque non podemos” -subliñou-. “Encantaríame que o 100% dos gandeiros coñecese o noso traballo e tamén quero deixar claro que ningunha das persoas que estamos aquí cobramos un duro”, concluíu.

Sorprenderon nas xornadas as críticas que a Xunta lanzou contra a Interprofesional Láctea

Entre os asistentes á xornada, estivo tamén o vicepresidente da Inteprofesional, o lucense Xosé Manuel López Tellado (cooperativa Aira); o secretario da Inlac, Luis Calabozo, da Federación de Industrias Lácteas; e representantes das organizacións agrarias, como Javier Iglesias, por parte de Unións Agrarias-Upa, que cubriu a ausencia de última hora do lalinense Román Santalla (Unións Agrarias-Upa), vicepresidente segundo da Inlac.

A Organización Interprofesional Agroalimentaria da carne de vacún (Provacuno) lanzou hoxe o seu segundo vídeo documental sobre o sector do vacún de carne. 'Saíndo da Caverna' é a segunda peza da serie documental 'Fans do Vacún', un traballo centrado en coñecer a realidade do sector e a maneira na que está a se enfrontar a algúns retos como o cambio climático, o benestar animal ou o consumo de carne nunha dieta equilibrada. Este segundo capítulo recolle os testemuños de varios expertos sobre a importancia da carne no desenvolvemento da evolución humana. "O ser humano, se nunca consumise carne, non sería un ser humano", reivindica no vídeo o catedrático de Prehistoria Carlos Díez. A serie documental arrincou o pasado 3 de outubro co lanzamento da peza 'Coida das miñas vacas', que reflicte o vínculo entre gandeiros e animais así como a relación entre turismo e gandaría. Xunto aos dous capítulos xa estreados, a serie componse doutros tres episodios que se emitirán en breve e nos que se aborda o papel que xoga a gandaría no cambio climático, así como a importancia da carne na dieta ou os esforzos da industria cárnica por adaptarse ao consumidor. Aquí podes ver os dous capítulos estreados:

- 'Saíndo da Caverna' (Capítulo 2)

- 'Coida das miñas vacas' (Capítulo 1)