Os Premios Galicia Alimentación celebran a súa décima edición e o prazo para que os interesados presenten as súas candidaturas está aberto ata o 25 de abril, día tamén incluído. A vía de presentación é a través dos formularios da web do Clúster Alimentario de Galicia. A diferencia doutros anos haberá cinco premios en dúas categorías diferentes e reservase a posibilidade de establecer un Premio Honorífico Galicia Alimentación. Poden optar aos Premios persoas físicas, autónomos, micro, medianas e grandes empresas, que teñan sede social, centros produtivos u exerzan a súa actividade comercial ou transformadora en Galicia e institución galegas ou situadas fóra do territorio que desenvolvesen actividades en favor dos produtos alimentarios galegos. Unha mesma entidade ou profesional pode presentar candidaturas a varios premios, sexan ou non da mesma categoría. A primeira categoría estará dedicada aos produtos alimentarios en si, e baixo o nome de “Alimentos e bebidas”. Estará integrada por dous galardóns, por un lado o Premio Galicia Alimentación ao Produto Innovador, enfocado a recoñecer aqueles produtos caracterizados pola súa innovación, potencial comercial ou deseño, e pola a súa adaptación ás demandas do consumidor ou o valor que aportan ás materias primas galegas. Na mesma categoría tamén estará o Premio Galicia Alimentación ao Produto Excelente. Recoñece a aqueles produtos que incorporen valores tradicionais do sector alimentario galego adaptándoos ao momento actual polo seu deseño e usando materias primas locais. Neste caso cobran especial importancia as características organolépticas dos alimentos e bebidas que se presenten e, de feito, poñerase especial atención aos produtos “gourmet” e ecolóxicos.  A segunda categoría, “Iniciativas do Sector Alimentario”, premia aqueles proxectos, accións ou prácticas empresariais en tres ámbitos: estratexias de márketing ou internacionalización, innovación e sustentabilidade. Deste xeito, o Premio Galicia Alimentación á Estratexia de Márketing ou Internacionalización galardoa o esforzo de empresas e organizacións do sector alimentación por acceder, desenvolver e consolidar a súa posición no mercado nacional e internacional. O Premio Galicia Alimentación á Innovación vai dirixido a proxectos, institucións ou organizacións e empresas que destaquen pola súa innovación no seu modelo de negocio, que desenvolvan produtos ou servizos innovadores do ámbito da alimentación ou que destaquen polo seu carácter emprendedor e cooperativo. En canto ao Premio Galicia Alimentación á Sostibilidade, o Clúster Alimentario de Galicia quería introducir o respecto ao medio ambiente e á contorna como unha temática a destacar nos seus galardóns. Por iso, coma novidade, este ano incorpora este premio para recoñecer aquelas prácticas, institucións ou empresas caracterizadas pola súa sostibilidade, tanto na organización e produción coma nos seus produtos e servizos.  A entrega de premios está prevista para o mes de xuño, nunha gala enmarcada no Foro Galicia Alimentación, que se desenvolverá co apoio institucional da Xunta de Galicia, co patrocinio ouro de Caixa Rural Galega, Gadis e Vegalsa Eroski e o bronce de Salimat Abanca.

2050 é un ano clave. A poboación mundial está a crecer e para entón espérase que alcance os 9.700 millóns de persoas -dos 8.045 millóns rexistrados este ano, segundo datos do Fondo de Poboación de Nacións Unidas (UNFPA)-. Este aumento poboacional compromete as fontes de alimentos tal e como hoxe as coñecemos, e somete a retos específicos a sectores como o cárnico e o lácteo, sempre baixo os paradigmas de sustentabilidade e resiliencia. Deste xeito, a diversificación da produción de proteínas sitúase como un tema central no futuro da alimentación. Optimizar e maximizar as fontes de proteínas animais e vexetais é a dirección que seguirá a produción de alimentos, así como, a procura de proteínas complementarias obtidas a partir de legumes, algas ou fungos. Os avances tecnolóxicos e a intelixencia artificial axudarán no desenvolvemento de todo esta formulación. Falamos coa doutora e investigadora do CSIRO (Organización de Investigación Científica e Industrial da Commonwealth), Aarti Tobin, especialista en tecnoloxía alimentaria.  En primeiro lugar, podería presentarse e presentar a súa función profesional no CSIRO? Son a Dra. Aarti Tobin e traballo para o CSIRO (Organización de Investigación Científica e Industrial da Commonwealth). CSIRO é a axencia científica nacional de Australia e, durante máis de 100 anos, apoiou ás industrias agrícolas nos sectores agrícola, gandeiro, lácteo, acuícola e hortícola. Son investigadora científica con formación en tecnoloxía alimentaria e dediquei a maior parte da miña carreira a investigar como podemos engadir valor aos cortes de carne de menor valor e maximizar o valor de toda a canle. Dirixo o traballo de produción de proteínas animais na Future Protein Mission de CSIRO. Que liña de investigación segue neste centro? Nosa Future Protein Mission pretende aproveitar a oportunidade de satisfacer a crecente demanda mundial de proteínas apoiando á industria australiana no desenvolvemento de produtos proteicos novos e de valor engadido para o mundo. Buscamos formas de sacar máis partido das fontes de proteínas existentes -como a carne, as plantas e o peixe- e de idear novas fontes que as complementen.  A investigadora Aarti Tobin coa doutora Patricia Sánchez López, colaboradora de investigación. / Fonte: USC-Aarti Tobin Vostede estivo recentemente en Galicia, a través da Universidade de Santiago de Compostela, dando unha charla na aula de Produtos Lácteos do Campus Terra. Nela referiuse ao problema que pode supor o crecemento da poboación mundial para o ano 2050. Cales son os retos aos que nos enfrontamos nesta paradigma? En 2050, a poboación mundial alcanzará os 9.700 millóns de habitantes, o que fará que a demanda mundial anual de proteínas case se duplique en comparación co consumo anual actual. A produción actual de proteínas non poderá satisfacer a demanda futura. Necesitamos producir máis proteínas, de forma sustentable, de máis fontes para unha poboación mundial en aumento e para satisfacer as cambiantes preferencias dos consumidores e as tendencias dietéticas. Só a industria australiana da carne vermella contribuíu con 17,6 mil millóns de dólares ao PIB en 2018-19. CSIRO está a apoiar ás nosas industrias de proteínas de orixe animal de alto valor, incluída a acuicultura, para mellorar a produtividade, a eficiencia, a rendibilidade e a sustentabilidade. Na área da proteína tradicional, estamos a abordar a sustentabilidade a través de pensos sustentables, así como agregando valor aos coproductos e subproductos para maximizar o valor de todo o animal. Ademais da carne, tamén nos centramos nas industrias emerxentes para satisfacer a crecente demanda de proteínas. Isto inclúe proteínas complementarias derivadas de legumes, como a soia e os garavanzos, así como de algas, fungos, insectos e as derivadas da agricultura celular.  Vostede di que é necesario diversificar a produción de alimentos e aumentar as fontes de proteínas. Como pode lograrse isto, probando novas especies vexetais ou creando alimentos sintéticos? No ámbito das proteínas vexetais, centrámonos na transformación de cereais e leguminosas, importantes para Australia, en ingredientes ricos en proteínas que poidan converterse en produtos de alto valor, apoiados pola nutrición e a sustentabilidade. En Australia, traballamos coa industria para establecer e aumentar a capacidade de fabricación a gran escala no procesamento e a extrusión de proteínas. Tamén apoiamos o desenvolvemento de industrias proteínicas totalmente novas que reciclan fluxos de residuos de baixo valor para convertelos en ingredientes proteínicos de alto valor, como a reutilización de residuos agrícolas ou alimentarios mediante a fermentación de precisión ou de biomasa ou para a produción de insectos.  A que retos enfróntanse os sectores lácteo e cárnico para facer sustentable a produción, principalmente en termos de xestión? A carne vermella e os produtos lácteos adoitan ser obxecto de escrutinio desde o punto de vista da sustentabilidade, debido ao impacto ambiental dos gases de efecto invernadoiro.  O sector australiano da carne vermella esfórzase por reducir as emisións e fixouse o obxectivo de ser neutro en carbono no futuro. A investigación e a tecnoloxía do CSIRO axudan ao sector a conseguilo.  Por exemplo, a nosa investigación demostrou que cando se engaden algas Asparagopsis aos pensos secos para rumiantes, pódense reducir as emisións de metano en máis dun 80% en condicións controladas. En 2020, CSIRO creou unha empresa chamada FutureFeed para comercializar este ingrediente. Actualmente hai varios licenciatarios en todo o mundo que cultivan e procesan esta alga para o seu uso na alimentación do gando. Outra forma de axudar a mellorar a sustentabilidade é maximizar o valor de toda a canle engadindo valor ás partes de menor valor, o que axudaría a reducir os residuos. O CSIRO tamén leva a cabo continuamente investigacións que melloran as razas e utilizan tecnoloxías innovadoras para mellorar as prácticas de xestión, a saúde animal, o benestar e a resistencia.  A crecente demanda de dietas ricas en proteínas é unha das cuestións clave na alimentación sustentable do futuro. Cal debe ser a base da nosa dieta se queremos conseguir unha alimentación sostible no futuro? No futuro, a dieta mundial seguirá incluíndo todo tipo de proteínas, de todas as fontes, polo que debemos asegurarnos de que a produción sexa o máis sustentable posible en todas as industrias. Cando pensamos na nosa dieta, é importante ter en conta a saúde e a nutrición, ademais da sustentabilidade. As proteínas animais achegan beneficios nutricionais como proteínas, graxas (incluídos os ácidos grasos omega 3) e nutrientes como ferro, zinc e vitaminas. As proteínas vexetais achegan nutrientes importantes como fibra e ácidos grasos omega-3 de cadea curta. Independentemente de se se consomen carnes, alternativas vexetais ou unha combinación de ambas, o máis importante é asegurarse de que formen parte dunha dieta equilibrada que tamén conteña carbohidratos de calidade e unha ampla variedade de froitas e verduras. É posible que no futuro vexamos produtos híbridos que inclúan proteínas animais e vexetais, o que podería axudar a abordar tanto os aspectos nutricionais como os de sustentabilidade. A produción animal e vexetal tal e como a coñecemos hoxe cambiará, pero en termos de xestión ou de que forma? Seguimos traballando en xenética e mellora animal e vexetal. Por exemplo, grazas á reprodución selectiva conseguimos aumentar o contido proteínico da soia. Estamos a aplicar o aprendido a outros cultivos para aumentar o contido proteínico das leguminosas. Aumentar o contido proteínico e as propiedades funcionais de certas leguminosas proporcionaría novos ingredientes proteínicos para produtos cárnicos de orixe vexetal, que actualmente dependen en gran medida das proteínas de soia. Tamén estamos a estudar como mellorar a funcionalidade das proteínas vexetais, por exemplo reducindo o sabor a xudía para mellorar a apetencia dos produtos cárnicos vexetais. Como xa dixemos, investigamos para mellorar a saúde, o benestar e a resistencia das razas animais. Poden os avances tecnolóxicos e mesmo a intelixencia artificial axudarnos a superar os retos aos que nos enfrontamos en materia alimentaria? Si. Tecnoloxías como o procesado por altas presións demostraron que a calidade do produto e dos nutrientes, así como a vida útil dos alimentos, poden mellorarse utilizando esta tecnoloxía, á vez que se minimiza ou elimina o uso de aditivos ou conservantes. Os recentes avances na fermentación de precisión, en termos de custo e rendemento da lectura e escritura do ADN, así como de ferramentas de enxeñaría xenómica máis precisas, abriron oportunidades para que a industria alimentaria produza ingredientes ou compostos específicos de alto valor para abastecer produtos alimenticios destinados ao mercado de ingredientes de orixe non animal.  Na fermentación de precisión, a IA pode utilizarse para controlar estritamente as condicións de procesamiento co fin de garantir o rendemento e a calidade dos ingredientes producidos.  A IA tamén pode utilizarse para desenvolver xemelgos dixitais para operacións unitarias no procesado de alimentos, por exemplo, a extrusión de proteínas vexetais texturizadas, para determinar as condicións de procesado ideais para producir a textura desexada. Así reduciríase o número de probas necesarias para obter o produto desexado. No futuro, poderemos imprimir alimentos en 3D? Xa podemos imprimir alimentos en 3D. Hai impresoras que poden facer deseños incribles con chocolates. Con todo, a impresión 3D de produtos alimentarios ten as súas dificultades, especialmente a "tinta" para imprimir os alimentos. O comportamento de fluxo da tinta e a súa capacidade para fraguar antes de engadir a seguinte capa pode ser difícil, e que as distintas capas se unan para formar unha forma que sexa atractiva visualmente pode ser todo un reto. A adición de espesantes e aglutinantes á tinta alimentaria para mellorar a súa fluidez e fraguado pode repercutir no sabor e a textura do produto acabado. Tamén necesitamos avances tecnolóxicos no deseño das impresoras 3D para utilizar tintas alimentarias que impriman alimentos non só atractivos á vista, senón tamén saborosos. Todos estes cambios na produción de alimentos van ter un gran impacto social, sobre todo para o gando e as granxas. Como se poden mitigar estes efectos? Creo que calquera sistema futuro de produción de alimentos debe ter como prioridade a sustentabilidade, desde o punto de vista ambiental, económico e humano.  Como podemos ter sistemas de produción e transformación máis eficientes? Como utilizamos calquera fluxo secundario ou de residuos procedente das fases de produción e transformación? O que producimos satisfai as necesidades nutricionais? É accesible e alcanzable? Temos que facernos estas e outras preguntas para ser sustentables no futuro.

O Consello de Ministros vén de aprobar o proxecto de Lei de Prevención das Perdas e o Desperdicio Alimentario, unha norma que se atopaba xa no Senado durante a pasada lexislatura, pero que decaeu pola disolución das Cortes Xerais. A motivación da lei responde ao “imperativo categórico que teñen os poderes públicos de reducir drasticamente o volume de desperdicio alimentario”, sinalou o ministro de Agricultura, Pesca e Alimentación, Luis Planas. “O desperdicio prexudica especialmente aos máis necesitados, ao encarecer o acceso a bens de primeira necesidade; malgasta recursos naturais escasos e aumenta os residuos e o impacto ambiental; e lastra a eficiencia do sector produtivo e a súa competitividade. É, por tanto, unha obrigación tamén para todos os operadores da cadea, e unha tarefa que debe implicar ao conxunto da sociedade”, avanzou. Segundo o Ministerio, “as causas do desperdicio están relacionados con erros na planificación e calendario de colleita, emprego de prácticas de produción e manipulación inadecuadas, deficiencia nas condicións de almacenamento, malas técnicas de venda polo miúdo, prácticas dos provedores de servizos ou comportamento inapropiado dos consumidores”. Achegas da lei  Desta forma, a futura lei establece unha xerarquía de prioridades para o destino dos alimentos que inevitablemente se convertan en desperdicio alimentario. Establécese como prioridade máxima o consumo humano, a través da doazón ou redistribución dos alimentos. En seguintes chanzos, contémplase a transformación dos alimentos (zumes, marmeladas) e, cando non sexan aptos para o consumo humano, a preferencia de uso será a alimentación animal, a fabricación de pensos ou a obtención de compost ou biocombustibles. “As empresas de hostalaría terán a obrigación de facilitar ao consumidor que poida levar os alimentos que non consumise sen custo adicional algún, en envases reutilizables ou facilmente reciclables, aínda que debe cobrar polos envases de plásticos dun só uso, como establece a Lei de residuos 7/2022”, detallan desde o Ministerio. A lei tamén articula medidas de boas prácticas en cuestións como a venda de produtos ‘imperfectos’; de produtos de tempada, de proximidade ou ecolóxicos. E tamén para a venda de produtos de consumo preferente ou de caducidade próxima. “A norma, que iniciará agora a súa tramitación parlamentaria, fundaméntase en valores amplamente compartidos pola maioría da sociedade e é unha lei con máis vocación de convencemento e sensibilización que de coerción. Como todas as leis conta cun réxime sancionador, aínda que o seu obxectivo é a concienciación”, amplían. O proxecto de lei está en liña co cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable, da Axenda 2030 de Nacións Unidas, que establece no seu punto 12.3 a necesidade de reducir á metade o desperdicio de alimentos por habitante correspondente aos niveis de venda polo miúdo e consumo, así como diminuír as perdas ao longo das cadeas de produción e subministración para o ano 2030. Plan de prevención de perdas e desperdicio  Para lograr estes obxectivos, a nova lei establece a obrigatoriedade para todos os axentes da cadea alimentaria de contar cun Plan de prevención de perdas e desperdicio. O propósito é que as empresas realicen un autodiagnóstico dos seus procesos produtivos, identifiquen áreas onde se producen perdas de alimentos e implementen medidas para minimizalas, así como para asignar usos alternativos, seguindo unha xerarquía de prioridades adaptada ás características de cada axente. Un aspecto esencial da lei é a xerarquía de prioridades, que permite aos axentes establecer unha prelación no destino dos alimentos para evitar o seu desperdicio. Neste sentido, a prioridade máxima será sempre o consumo humano, a través da doazón ou redistribución de alimentos. Para a doazón dos excedentes de alimentos, os axentes da cadea deberán subscribir convenios de colaboración con empresas, entidades de iniciativa social e outras organizacións sen ánimo de lucro ou bancos de alimentos. Nestes acordos deberanse recoller de forma expresa as condicións de recollida, transporte e almacenamento dos produtos, entre outras cuestións. Quedarán exceptuados da obrigación de realizar estes convenios de doazón as actividades de distribución alimentaria desenvolvidas en establecementos cunha superficie útil de exposición e venda ao público inferior ou igual a 1.300 m2. Na segunda orde de prioridades contémplase a transformación dos alimentos que non se venderon, pero que manteñan as súas condicións óptimas de consumo, noutros produtos como zumes ou marmeladas. Cando os alimentos xa non sexan aptos para o consumo humano, a preferencia de uso será, por esta orde, a alimentación animal e fabricación de pensos; o uso como subproductos noutra industria e, xa como residuos, a obtención de compost ou biocombustibles. Así mesmo, o proxecto de lei establece medidas de boas prácticas, tanto para a administración como os distintos elos da cadea, para evitar o desperdicio de alimentos. Por exemplo, que os establecementos comerciais dispoñan de liñas de venda de produtos considerados feos, imperfectos ou pouco estéticos, ou promover o consumo de produtos de tempada, de proximidade ou ecolóxicos. Ademais, a norma anima a incentivar a venda de produtos coa data de consumo preferente ou de caducidade próxima, de acordo coa xerarquía de prioridades de uso. O Goberno adoptará políticas e medidas para fomentar a adecuación das datas de consumo preferente á prevención do desperdicio, para o que levarán a cabo acciones formativas e divulgativas sobre a correcta interpretación das datas de caducidade e consumo preferente. Pola súa banda, o executivo deberá elaborar un Plan Estratéxico para a prevención e redución de perdas e desperdicio alimentario. Este plan, que se revisará cada catro anos, definirá a estratexia xeral contra o desperdicio alimentario, así como as orientacións e estrutura que deberán seguir as comunidades autónomas nas súas actuacións neste ámbito.

A Agrupación industrial Alimentaria de Galicia (Clusaga) convoca por noveno ano consecutivo os Premios Galicia Alimentación que recoñecen iniciativas e accións destacadas no ámbito da industria da alimentación galega. As persoas interesadas en optar a estes galardóns poden presentar os seus proxectos ata o 10 de maio a través dos formularios dispoñibles na web de Clusaga. Este ano, os Premios Galicia Alimentación teñen catro categorías: a Produto Innovador, a Produto Excelente, a Proxecto Sectorial e a Estratexia de Mercado que distingue as seguintes áreas: ◦ Premio Galicia Alimentación ao Produto Innovador. Enfocado a premiar os produtos galegos que destaquen pola súa innovación, potencial comercial, deseño, posibilidade de agregar valor ou pola súa adaptación ás demandas do consumidor. ◦ Premio Galicia Alimentación ao Produto Excelente. Recoñece a incorporación de valores tradicionais adaptados ao momento actual cun deseño diferencial e empregando produtos e materias primas locais, polo que esta categoría diríxese a alimentos e bebidas con calidades organolépticas superiores, poñendo especial atención aos produtos ecolóxicos e gourmet. ◦ Premio Galicia Alimentación ao Proxecto Sectorial. Galardoa proxectos innovadores, institucións, organizacións ou empresas de especial relevancia que se caractericen pola súa innovación na organización, produción e/o modelo de negocio. Tamén que desenvolvan produtos ou servizos innovadores no ámbito da cadea de valor dos alimentos e bebidas, incluíndo o desenvolvemento tecnolóxico cara á fábrica do futuro 4.0 e o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible ou que destaquen polo seu carácter emprendedor e cooperativo e a súa visión estratéxica. ◦ Premio Galicia Alimentación á Estratexia de Mercado. Pon en valor o esforzo de empresas e organizacións da industria de alimentación e bebidas para acceder, desenvolver e consolidar a súa posición no mercado nacional e internacional. Valorarase o seu plan de márketing no posicionamento en novos nichos de mercado e a orientación ao consumidor, así como a implementación de campañas de márketing. Ademais, terase en conta a evolución continua e o dinamismo das exportacións na súa estratexia de internacionalización.

Candidaturas

Poden presentar candidatura aos Premios Galicia Alimentación 2023 persoas físicas, autónomos, micro, medianas e grandes empresas que teñan sede social, centros produtivos ou exerzan a súa actividade comercial ou transformadora en Galicia, así como institucións galegas ou situadas fóra do territorio que desenvolvesen actividades en favor dos produtos alimentarios galegos, tendo estes orixe ou transformación en Galicia ou na frota pesqueira dunha empresa galega. Unha mesma entidade pode presentar candidaturas a máis dunha categoría e mesmo máis dunha candidatura na mesma categoría. As entidades que resultasen galardoadas en edicións anteriores poden volver optar a estes premios. O obxectivo destes galardóns é recoñecer e visibilizar as accións do sector alimentario con impacto na calidade, a excelencia, o emprendemento, a dixitalización, a innovación, a sustentabilidade, o márketing e a internacionalización.

Entrega de premios

Os gañadores daranse a coñecer nunha gala que se celebrará o 14 de xuño, coincidindo co Foro Galicia Alimentación, que cada ano é organizado por Clusaga, co apoio institucional da Xunta de Galicia e co patrocinio de Caixa Rural Galega, Gadis e Vegalsa Eroski. "Este foro supón un espazo de intercambio de experiencias e coñecementos e serve de estímulo para a colaboración entre os diferentes elos da cadea alimentaria: produción, procesamento, distribución e consumo de alimentos", sinalan dende Clusaga.  Entre os gañadores da edición pasada están compañías como Real Conserveira Española, Hijos de Rivera, Leite Río, Alibós, Quescrem, Gadis, Larsa e Pereira Produtos do Mar.

Consulta aquí a documentación para presentar as candidaturas:

- Bases da convocatoria

-Formulario Categoría Produto Innovador

-Formulario Categoría Produto Excelente

-Formulario Categoría Proxecto Sectorial

-Formulario Categoría Estratexia de Mercado

O Consello de Ministros acordou hoxe conceder axudas directas por 660 millóns de euros para que agricultores, gandeiros e pescadores poidan facer fronte ao incremento dos prezos enerxéticos, como consecuencia da guerra de Rusia en Ucraína, que ocasionaron maiores custos de produción debido ao encarecemento dos fertilizantes e do gasóleo agrícola e pesqueiro. Fertilizantes No caso dos fertilizantes, uns 300.000 agricultores beneficiaranse da axuda directa, cun orzamento de 300 millóns de euros. Esta subvención concederase por hectárea, ata un máximo de 300, e será de 22 euros por hectárea no caso de superficie de secaño e de 55 euros para o regadío. Os fertilizantes supoñen un 8 % dos consumos intermedios do sector agrario e o seu prezo medio aumentou o 80 % entre setembro de 2021 e setembro de 2022. Por iso, o Goberno considera necesario habilitar axudas para facer fronte a este incremento de custos e que inciden na rendibilidade das empresas agrarias. Carburantes agrario e pesqueiro Agricultores, gandeiros e pescadores seguirán contando coa axuda de 20 céntimos de euro por litro de gasóleo. O elevado prezo deste combustible afectou á rendibilidade das explotacións agrarias e dos pescadores. A axuda concederase a aqueles agricultores que exerzan o dereito á devolución das cotas do Imposto Especial sobre Hidrocarburos (IEH) satisfeitas ou soportadas con ocasión das adquisicións de gasóleo agrario. A subvención será de 20 céntimos por litro de gasóleo consumido e tomarase como referencia o consumo destinado en exclusiva ao uso agrario realizado no 2022, por ser o último exercicio con datos pechados. O importe da subvención abonarase pola Agencia Estatal de Administración Tributaria, polo mesmo procedemento mediante o que se realiza a devolución parcial das cotas do Imposto Especial de Hidrocarburos. Considerarase solicitada a axuda coa presentación da solicitude de devolución do Imposto sobre Hidrocarburos polo gasóleo empregado na agricultura e a gandería, conforme ao establecido na Orde EHA/993/2010, do 21 de abril a partir do 1 de abril de 2023. Uns 120.000 agricultores e gandeiros solicitan anualmente esta devolución, aínda que se espera que o número que finalmente se beneficie desta axuda, calculada en 240 millóns de euros, sexa maior. A devolución poderase solicitar a partir do 1 de abril de 2023. Baixada do IVE de determinados alimentos básicos No que se refire ao Imposto sobre o Valor Engadido (IVE) de determinados alimentos, de forma temporal, desde o 1 de xaneiro de 2023 e ata o 30 de xuño de 2023, o Ministerio de Facenda e Función Pública establece certas reducións que se detallan a continuación. Así, pasan do 4 ao 0 % de IVE os seguintes alimentos: o pan común, así como a masa de pan común conxelada e o pan común conxelado destinados exclusivamente á elaboración do pan común; as fariñas panificables; os seguintes tipos de leite producido por calquera especie animal: natural, certificada, pasterizada, concentrada, desnatada, esterilizada, UHT, evaporada e en po; os queixos; os ovos; así como as froitas, verduras, hortalizas, legumes, tubérculos e cereais, que teñan a condición de produtos naturais ou frescos. Ademais, aplicarase o tipo do 5 % do IVE (nestes momentos está no 10 %) aos aceites de oliva e de sementes, e ás pastas alimenticias. Esta redución do tipo impositivo beneficiará integramente ao consumidor. Isto quere dicir que o importe da redución non pode dedicarse total ou parcialmente a incrementar a marxe de beneficio empresarial. Os sectores afectados poden, por responsabilidade social, asumir outros compromisos adicionais que redunden nun descenso dos prezos da cesta da compra. Outras medidas As medidas adoptadas, tanto nas anteriores normas como na actual, terán un efecto a medio prazo na amortiguación dos prezos finais dos alimentos ás persoas consumidoras. Aínda que a inflación dos alimentos en España está por baixo da media comunitaria, segundo sinala o Goberno, a subida dos prezos da cesta da compra está a afectar a algunhas familias, sobre todo, ás de menor poder adquisitivo. Por iso, o Goberno concederá unha axuda de 200 euros para máis de 4,2 millóns de familias con rendas de ata 27.000 euros, para compensar a subida dos prezos dos alimentos. https://www.campogalego.gal/asi-se-xestionara-o-pago-das-axudas-por-fertilizantes-e-gasoleo/

O grupo Operativo Proteinleg presenta o vindeiro martes, día 15 de febreiro, o seu proxecto de innovación centrado en proporcionar alternativas á proteína de orixe animal e á soia por medio de variedades tradicionais de leguminosas que se cultivarán dun xeito innovador, rendible e eficiente. A base destas legumes procuran novas fontes de alimentos ricos en proteínas vexetais saudables e saborosos.

O proxecto presentarase mediante un seminario online gratuíto e no que participarán representantes das distintas empresas que forman parte da iniciativa e que expoñerán os obxectivos e actividades que están a desenvolver. A iniciativa está confinanciada por fondos europeos e o Ministerio de Agricultura e conta cun orzamento que ronda o medio millón de euros.

O equipo multidisciplinar que participa no proxecto procede de diferentes comunidades autónomas. En concreto está liderado pola Fundación Empresa Universidade Galega (Feuga) e participan Ramiro Arnedo, Almacenes Gamallo, Mimic SeaFood, o Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) a través da Misión Biolóxica de Galicia (MBG) e o Centro Tecnolóxico da Carne (CTC).

Así, a sesión de presentación do proxecto contará coa intervención de Ángel Sanabria (Feuga), Marta Santalla (MBG-CSIC), Lucio García (CTC), María Ángeles Muñoz (Ramiro Arnedo), Érica Pazos (Almacenes Gamallo) e Silvia Moreno (MIMIC SeaFood).

A presentación levarase a cabo ás 10.00 horas e terá unha duración de 90 minutos. As persoas interesadas poden tramitar aquí a súa inscrición para seguir a sesión, de xeito gratuíto.

 

No seu último libro “Tostado, el vino noble de Galicia”, o historiador Xavier Castro ofrece unha revisión histórica sobre esta destacada bebida galega, ó tempo que dá conta dos esforzos de distintas adegas galegas por recuperalo. Non é a primeira vez que este profesor da Universidade de Santiago de Compostela afonda sobre o viño. Con obras como “A rosa do Viño” ou “A la sombra ejemplar de los parrales” achégase á tradición vitivinícola galega dende diferentes perspectivas. Castro é hoxe un dos maiores expertos tamén na dieta galega, con obras como “A lume manso” ou “Mesa e manteis”, nos que fai un percorrido pola evolución da alimentación dos galegos durante séculos. -No seu último libro céntrase na produción e historia do viño tostado en Galicia. Por que se decidiu a elaborar un monográfico sobre esta elaboración? -Pola importancia que ten. Hai quen non entende que escriba un libro sobre un so viño, pero a verdade é que paga sobradamente a pena. É un viño excepcional, é merecente non só dun monográfico senón de máis traballos. -Que ten de particular o viño tostado galego? -É o produto galego de calidade máis excelso do abano da viticultura galega e mesmo da gastronomía galega. É un tesouro enolóxico á altura doutros viños destacados de Europa, pero que aínda é un gran descoñecido para boa parte dos galegos.

"Tense documentando que en Galicia lévase facendo tostado dende hai 300 anos e probablemente sexa dende hai máis tempo"

-En que se basea para facer tal afirmación? -O tostado merece estes calificativos pola propia calidade intrínseca do viño, pero tamén pola historia e a tradición portentosa que leva parello. Tense documentado que este tesouro da enoloxía se leva facendo dende hai 300 anos e probablemente sexan máis. Moitos adegueiros dedicaron o seu tempo e esforzo para conseguir dispor desta marabilla. Durante moito tempo, sen o viño, e en particular sen o tostado, tería diminuido moito a calidade de vida da maior parte da xente de Galicia. A augardente non se popularizou ata segunda metade do século XIX, aínda que os frades e fidalgos bebían xa a caña antes, pero non así o resto da poboación. Como bebidas tónicas non existía máis que o chocolate, dende o século XVII. As dificultades de transporte impidían que se importaran viños a zonas excedentarias, polo que teñen que botar man de produtos locais. Non había alternativas. Sen o viño non había nada para confortar o espírito.   -De que xeito ofrece calidade de vida o viño? -O viño cumpre durante moito tempo varias funcións que ofrecen calidade de vida á poboación. O viño ten unha función nutricional. Ademais, é refrescante no verán e calefactor no inverno. O viño é a festa e o amor, xa que está presente nas relacións de cortexo. Tamén é amizade e parte da socialización. Sen viño non había calidade social, e sen o viño tostado, máis aínda posto que é un viño de celebración das grandes ocasións, como as vodas, o Nadal, as festas do patrón ou os banquetes nas cidades. De feito, hai un banquete de Emilia Pardo Bazán, celebrado a finais do século XIX, onde nesa sobremesa aparece o viño tostado galego. Ben é certo que, non toda a poboación tiña acceso a este viño, pero se non chega a ser polo tostado, habería unha ampla minoría, que tampouco tería acceso a un viño de celebración. -Cales son as claves para elaborar os viños tostados? -O tostado é moi difícil de elaborar. Xa precisa unha vendima especial, posto que é preciso seleccionar as mellores uvas. Estas uvas sométense a un proceso de pasificación, que se adoitaba facer nunha especie de tendal ou nos sobrados das casas. Débese ter moito coidado de que non estean en contacto un acio con outro para que non podrezan as uvas, ventilando moito a sala para que non se críen fungos. Hai un proceso moi coidado, onde ademais a uva redúcese extraordinariamente, polo que a produción final é escasísima, rendemento moi baixo, pero de moi excelente calidade. O tostado elabórase con uvas que se someten a un proceso de pasificación. Logo, faise un prensado específico, a fermentación cóidase moito e dura máis que outros viños. A maduración tamén é un proceso coidado que se fai primeiro en barrica e logo segue evolucionando en botella. É moi común atopar tostados cunha crianza de 8, 10 ou 15 anos, xa que é un viño que gaña co paso do tempo. -É o tostado unha elaboración arraigada en tódalas zonas vitícolas de Galicia? -O tostado está moi vinculado ós pazos galegos, que tiñan a gala elaborar un tostado de calidade. A ser posible, o viño non debía resultar moi doce, debía ter un punto de acidez moi controlado, que lle confire ese sabio contrapunto. É unha bebida de celebración e ostentación para os fidalgos, un motivo de orgullo. Elaborábase, sobre todo, no Ribeiro, que era a comarca viticultora por excelencia dende a Idade Media, así como en Valdeorras. Tamén hai constancia de que se elaboraba no Rosal, en zonas de Pontevedra e Ribeira Sacra.

“O viño tostado galego chegou a obter premios en destacados certames enolóxicos de París”

Na segunda metade do século XIX e ata a época franquista, houbo adegas que chegaron a etiquetar e comercializar o seu viño tostado. Faltou capacidade de emprendemento para consolidar esas marcas e dalo a coñecer debidamente. O viño tostado galego chegou a obter premios en destacados certames enolóxicos de París. Durante a época franquista foi que a produción de viño deveceu moito. Daquela, tanto a cultura como a viticultura foron moi perseguidas, mesmo houbo adegueiros que tiveron que exiliarse ou que foron 'paseados'.  -Que produción de viño tostado hai hoxe en día en Galicia? -Dende hai uns 15 anos varias adegas do Ribeiro decidíronse a rescatar e a poñer en valor este tesouro galego. Comezaron 3 grandes adegas e foron sumándose máis. Recuperaron a tradición deste viño de man das pequenas adegas familiares nas que aínda se facía. Así, elaboran seguindo o protocolo tradicional, o que é moi importante. Están a facelo moi ben, aínda que hai quen di que non é o sabor do viño tostado de antano. Tamén hai en marcha un proceso de recuperación desta tradición en Valdeorras, onde alomenos dúas adegas están a traballar nesta liña. -Onde e como se comercializa o tostado? -Estas adegas están a comercializalo en tendas de viños, nas propias adegas ou en comercios de produtos gourmet. É habitual que se comercialice nun formato duns 500 mililitros e cun prezo que ronda os 50 euros. É un viño de celebración e moi laborioso, de aí o prezo. Coido que sería interesantes recuperar o seu consumo vinculado ás celebracións e á literatura. Podería impulsarse que coa celebración do Día das Letras galegas comezase a regalarse unha botella de tostado e un libro en galego, a modo de tradición similar á de Cataluña. Sería un xeito de promover tanto literatura como enoloxía galega. Tamén sería interesante impulsar outros formatos máis pequenos e cun prezo máis reducido para popularizalo.

“O tostado é un viño enteiramente natural, sen ningún tipo de tratamento ou corrección en adega, a diferenza do que acontece con viños semellantes como Xerez ou Oporto”

-Que caracteriza ó tostado fronte a outros viños semellantes? -É un viño con tradición, artesán, dunha extraordinaria calidade e difícil de elaborar. É un viño enteiramente natural, sen ningún tipo de tratamento ou corrección en adega, a diferenza do que acontece con viños que poden ser semellantes como o Xerez ou Oporto, ós que lle engaden alcohol na adega, para que acaden a graduación requirida. Mentres, o tostado galego acada os 16 graos de alcohol de xeito natural, sen ningún tipo de engadido. -Valórase pouco o tostado na actualidade? - O viño tostado é un gran descoñecido, pese a ser o mellor produto de calidade de Galicia. Ocorre o mesmo que coa lírica medieval galaico-portuguesa, unha produción literaria de primeiro orde en Europa, que en Galicia se perdeu durante moitos anos. Chegaron a nós logo de redescubrilos no século XIX. Durante séculos, permanecemos nunha amnesia literaria, e co viño tostado pasounos o mesmo. O 90% dos galegos descoñece que temos este tesouro enolóxico, o que é moi preocupante. Isto é un síndrome das poboacións que non se estiman. -Os viños están tentando aproximarse a públicos novos ofrecendo novos formatos como o viño en lata, viños veganos ou barrís pensados para conservar mellor o viño, cree que funcionarán estas estratexias nun sector tan arraigado á tradición? -Hai que intentalo. Entre a xente nova hai un certo gusto polo viño, aínda que outras bebidas como a cervexa teñen máis presenza. O consumo do viño está en retroceso en tódolos ámbitos sociais, polo que este tipo de estratexias tamén poden axudar a recuperalo. En Galicia e España estanse a elaborar viños excepcionais, polo que hai moito que gañar e sería unha pena que os mozos non o aprecien. Tamén é preciso que a xuventude saía da precariedade na que está nos últimos anos, xa que iso tampouco contribúe a un consumo de tesouros da terra como os viños que se elaboran aquí.

“As mulleres son a vangarda que pode contribuír a recuperar o pracer polo viño que se produce en Galicia, entre eles o tostado”

A gran esperanza son as mulleres, porque aprecian as novas propostas que se fan como pola súa capacidade para innovar nas elaboracións. As mulleres son a vangarda que pode contribuír a recuperar o pracer polo viño que se produce en Galicia, entre eles o tostado. Teñen un gran talento que durante moito tempo quedou relegado. As mulleres sempre estiveron discriminadas en moitos ámbitos e tamén na alimentación e no consumo do viño. Eran as últimas en comer e facíano de pé. O consumo do viño sempre foi moi machista e elas quedaron relegadas del. Estaba mal visto que as mulleres beberan viño, posto que durante moitos anos era un ben escaso que os homes non estaban dispuestos a compartir.

"As recetas tradicionais galegas actúan como escudo protector fronte á introdución da comida lixo"

-Ten analizado tamén a presenza doutros alimentos na dieta galega, cales considera que foron fundamentais? -Na historia da alimentación en Galicia houbo alimentos que foron transcendentais. O millo supuxo unha auténtica revolución. Toda a arte barroca galega é consecuencia da introdución deste cereal, tan ben adaptado a Galicia. A pataca introdúcese na segunda parte do século XIX con grandes dificultades, así é que non chegamos a 200 anos como comedores de patacas. Na segunda parte do século XIX consolídase o que se coñece como a gastronomía característica de Galicia, moi baseada na cocción, a diferenza da dieta mediterránea que opta pola fritura. Somos atlánticos, tal e como afianzaron os nutricionistas, unhas pautas que se dan dende Lisboa ata Irlanda.

“Pese ó importante que foi durante séculos, a castaña caeu en desprestixio en toda Europa e non se recuperou ata a aparición de elaboracións como o marrón glacé”

-Botando a vista atrás, hai algún alimento ou bebida que quedase desterrado nos últimos anos? Conseguiu recuperarse? -Un dos alimentos desterrados foi a castaña, que durante séculos fora fundamental na dieta e estaba presente en moitas das elaboracións, había caldo de castaña ou cocido con castañas... Porén, comezou a verse como un alimento pesado, de difícil dixestión e caeu en desprestixio non só en Galicia senón en toda Europa. O seu consumo non se recuperou ata a aparición de elaboracións como o marrón glacé. -O pan e o leite parece que están a ser rexeitados por unha importante parte da sociedade, sobre todo entre as xeracións mozas, tamén quedarán relegados da dieta? - O pan, pese á importancia que tivo historicamente na dieta, pasou a verse, entre os máis novos, como algo basto e é un dos primeiros alimentos que desterran da súa alimentación. Está a pasar algo semellante ó acontecido coa castaña. O alimento por excelencia durante moitos anos en Galicia foi o caldo e o pan. O cereal en forma de papas ou como pan, foi fundamental. A xente comía o pan e compango (aquelo que vai co pan). A xente agora quere máis compango que pan, ó revés do que se podían permitir durante moito tempo. No caso do leite, aínda que o consumo de lácteos medrou moito a partir dos anos 60, nos últimos anos tamén se está enfrontando a distintas correntes que están tentando frear o seu consumo. Xustifican a súa renuncia ó leite ó ver ó ser humano como o único mamífero que segue a tomar leite de adulto. Pola contra, tamén se apreciou unha gran diversificación. Hoxe temos unha gran variedade de lácteos entre os que escoller como nunca antes. -Tamén a carne está no centro do debate. Entre outros o Executivo anunciaba dentro dos obxectivos para a Axenda 2026 a necesidade de reducir o consumo de carne. ¿Como é o consumo de carne en Galicia visto dende unha perspectiva histórica? -É tamén nos anos 60 cando aparecen as granxas de porcos e polos e con elas comeza a haber tamén abundancia deste tipo de carne, xa que ata o momento o consumo era mínimo, eran case vexetarianos, ó seu pesar. Agora o consumo de carne quere reducirse por outros motivos, como por criterios médicos, ó asociarse ó incremento de determinadas enfermidades. Tamén as críticas polo impacto medioambiental que ten esta produción intensiva de carne inducen a moderarse no consumo de carne. -Estanse a introducir novas ferramentas para ter máis información sobre os alimentos do día a día como o sistema NutriScore, coñecido popularmente como Semáforo nutricional. Cambian este tipo de ferramentas os hábitos de consumo? -Iniciativas dende o punto de vista da nutrición, como o NutriScore, son benvidas e teñen un efecto na sociedade, pero máis ben é un efecto limitado. Non hai unha gran difusión nin implantación destas iniciativas que tentan racionalizar a dieta. Teñen unha incidencia reducida e vese un esforzo limitado. O que máis axuda é o apego ás fórmulas gastronómicas tradicionais. As recetas tradicionais galegas actúan como escudo protector fronte á introdución da comida lixo. En Galicia a dieta viuse menos afectada que noutras rexións como Cataluña ou no Mediterráneo, onde penetraron en maior medida tendencias alimentarias menos saudables.

"Ata os anos 60 os galegos non coñecían alimentos que hoxe nos parecen tan básicos como as cenorias"

-Cales cre que son os cambios máis significativos que experimentou a dieta galega nos últimos anos? -Nos anos 60 houbo unha revolución na dieta, cando Galicia entra na sociedade de consumo que se prolonga ata a sociedade insostible e de despilfarro actual. Ata os anos 60 os galegos non coñecían alimentos que hoxe nos parecen tan básicos como as cenorias. Cómpre recordar que as que forxaron as receitas que máis gustan, as que forman a parte nuclear da dieta galega foron as mulleres, que logo quedaron de novo relegadas e sen valorar cando se revalorizou esta profesión. Aínda hoxe son moi pouco coñecidas as chefs que están a triunfar na arte culinaria. As mulleres foron as autoras de combinacións tan populares e ben conseguidas como o lacón e os grelos ou o polbo á feira. Foi tamén nesta década cando comezaron a implantarse os supermercados, fronte ás tendas tradicionais. Noutros ámbitos como nos lácteos comezan a aparecer os primeiros iogures. En Galicia consumíase ata o momento leite, leite callado ou requeixo. Neses anos hai toda unha revolución e amplíase moito a variedade da dieta galega.

Horta urbana en Santiago de Compostela, un xeito de evitar a desagrarización da poboación das cidades Comeza a haber nenos e nenas en Galicia que non teñen aldea. O éxodo rural e a urbanización da poboación desconectou ás novas xeracións da produción de alimentos. Saber de onde sae o leite ou como se produce unha leituga é imprescindible para poder facer un consumo responsable. Informar, educar e sensibilizar a eses consumidores do futuro é o obxectivo da guía elaborada pola Universidade de Vigo en colaboración coas Universidades de Oviedo e León e a cooperativa Somos Terra e que indaga tamén sobre os cambios que se deron no sistema produtivo galego nas últimas décadas. Cada vez menos emprego na agricultura Dinámica de postos de traballo na agricultura segundo os datos do IGE O documento, titulado Máis aló do prato, fai un repaso pola evolución do sector agrogandeiro galego desde mediados do século pasado, poñendo de manifesto que cada vez hai menos postos de traballo vinculados directamente coa produción de alimentos.

En Galicia asistimos a un proceso explosivo de desagrarización. Entre 1950 e 2012 perdeuse o 93% do emprego

"Desde mediados do século pasado perdeuse o 93% do emprego agrario", evidencia, unha tendencia que se mantivo tamén neste século, mentres nos últimos 20 anos o número de explotacións se reducía nun 35% e o seu tamaño se multiplicaba por 2,12. Máis consumo sen aumentar a produción Evolución da produción, importación e exportación de alimentos en España "A produción de alimentos en España case non medra desde finais dos oitenta", sentenzan os autores do estudo. Porén, o consumo de alimentos incrementouse e o saldo comercial alimentario español (diferenza entre exportacións e importacións) é deficitario. Tamén no caso galego, por máis que sexamos unha das principais comunidades produtoras do Estado. Galicia exporta sobre todo leite pero importa produtos agrícolas tanto para alimentar ao gando como á poboación.

A produción animal medrou moito máis ca produción de alimentos vexetais. Galicia exporta sobre todo leite pero importa produtos agrícolas

As tendencias de consumo tamén mudaron. "Desde os anos 50 en diante, pero sobre todo coa entrada na UE en 1986 os cambios foron tremendos. A globalización do sistema alimentario levou á crecente importancia da produción animal dentro do modelo produtivo e de consumo. A produción animal medrou moito máis ca produción de alimentos vexetais e convértese nun vector claro do modelo alimentario das últimas décadas", asegura o informe. Importación de cereais Consumo aparente per cápita de cereais en kg por habitante e ano "En España comemos moitos cereais", indican, con truco, os expertos que elaboraron a guía. En total, uns 714 quilos per cápita de trigo, millo e centeo fundamentalmente. A nivel mundial só supera esa cifra os EEUU. Pero trátase dun consumo só aparente, xa que a maior parte dos cereais consumidos van destinados a alimentar o gando. Así pois, o incremento no consumo de cereais en España, que se duplicou no último medio século, ten que ver co aumento da produción (e consumo) de produtos de orixe animal.

Máis da metade do trigo producido no mundo vai destinado a alimentar ao gando no cando de ás persoas

"A globalización alimentaria levou a que unha parte moi importante dos cereais que poderiamos comer os seres humanos vaia dirixida á alimentación animal", indican. Tanto que calculan que máis da metade do trigo producido no mundo vai destinado a alimentar ao gando no canto de ás persoas. Máis animais ca persoas no rural Taxa de crecemento da produción de alimentos de orixe animal e vexetal en España A cabana gandeira tamén sufriu unha importante transformación no último medio século. Hai menos cabras e ovellas e máis vacas, pero, sobre todo, moitos máis polos e porcos. De feito, o número de aves multiplicouse por tres e o de porcos por catro.

A configuración da cabana gandeira tamén mudou. O número de polos multiplicouse por tres e o de porcos por catro

Esa evolución é parella á dos hábitos alimenticios. En España consómese sobre todo carne de porco (consómese máis carne de porco ca todas as outras xuntas), seguida da de polo, vacún e ovino e caprino. Cada español come uns 50 quilos de carne de porco ao ano, 10 máis ca un europeo e 20 máis ca un norteamericano. Cal é o impacto climático da dieta galega? A partir dos datos da FAO é posible achegarse á dieta media do Estado español: aproximadamente 2 kg de alimentos cada día, o que equivalería a unhas 3000 kcal por persoa e día, das que o 26% proceden de cereais, o 22% de aceites vexetais, o 15% de carnes, o 10% de ovos e leite, outro 10% de azúcares, un 7% de froitas e hortalizas, un 3,5% de tubérculos e o 3% de peixes. No caso galego, os patróns de consumo son algo diferenciados (consómese menos carne (213 gramos/día fronte a 281no caso español) pero máis peixe (270 gramos/día fronte a 116). Tendo en conta isto, poderíase estimar o impacto climático da nosa dieta en 5,22 kg de CO2 por persoa e día (onde o consumo de carne e peixe son as partidas de maior nivel de emisións).

Comer produtos de orixe animal ten un impacto ambiental moito maior ca comer produtos vexetais, xa que as dietas baseadas en proteínas animais contribúen máis ao quecemento global do planeta que as dietas máis vexetarianas

Na nosa dieta, os produtos de orixe animal representan o 46% e os de orixe vexetal o outro 56%. Sen embargo, analizado en termos de emisión de gases de efecto invernadoiro, os investigadores asignan case o 90% do impacto sobre o quecemento global do planeta aos alimentos de orixe animal que comemos e só un 11% aos procedentes dos vexetais. "Máis verduras frescas, froita e legumes podería permitir unha redución do impacto climático entre un 25 e un 45 % en relación cos nosos padróns de consumo actuais", conclúen. Que foi do esterco? "En Galicia son moi importantes os animais. En case todas as casas había vacas, porcos, ovellas, cabras, galiñas ou coellos. Eses animais producían carne, leite, ovos e esterco. O máis importante do sistema agrario tradicional de Galicia era a produción de esterco. Hoxe xa case non se produce esterco, mércanse fertilizantes minerais derivados do petróleo que chegan en barco desde as minas de África e as industrias mundiais", afirma o estudo da Universidade de Vigo.

Nas casas galegas os porcos eran auténticas máquinas da economía circular

A modernización tamén estabulou o gando. "Se os animais se moven menos e comen máis cereais e pensos, é dicir, máis calorías e proteínas ca pastos, engordan antes e producen máis", argumenta o estudo. Para os seus autores, é preciso voltar a prácticas agrícolas e técnicas de manexo do gando que permitan unha xestión máis sostible dos ecosistemas agrarios, reducindo as repercusións ambientais e mantendo a fertilidade do solo mediante rotacións, policultivos e abonado orgánico.

Moitos destes saberes propios dos sistemas agrarios tradicionais estanse a perder

"Moitos destes saberes propios dos sistemas agrarios tradicionais estanse a perder, entre outras cousas porque a modernización implicou un distanciamento da cultura agraria tradicional que a cualificou como atrasada, e agora moitos e moitas de nós non sabemos nin como se cultiva unha leituga", evidencian.

Das vacas tolas á soia

750.000 toneladas de soia procedentes de Brasil, Arxentina ou EEUU chegan a Galicia en barco cada ano Cando en novembro do ano 2000 se detectou no concello de Carballedo o primeiro caso de vaca tola de España, de nome Parrula, destapouse, ademais dun problema de seguridade alimentaria, as consecuencias do novo modelo industrializado de alimentación do gando que fora implantado nas décadas anteriores: producir o máis barato posible a base de dar de comer ás vacas fariñas procedentes de restos triturados de animais.

As proteínas procedentes de fariñas animais nos pensos foron substituídas por proteínas de orixe vexetal

A prohibición do uso de proteínas animais para a alimentación do gando (a través do Regulamento UE 999/2001 de maio de 2001), a raíz dos casos de encefalopatía esponxiforme bovina, levou aparellado un incremento do consumo (e importación) de soia. Dos 34 millóns de toneladas de soia importadas anualmente pola UE, 13,5 proceden de Brasil, 7,2 de Arxentina, 8,5 de EEUU, 1,3 de Paraguai, 1,1 de Canadá e 0,7 de Ucraína.

Un terzo da soia importada pola UE procede na actualidade de zonas do planeta deforestadas

Os PATs seguen prohibidos para rumiantes a día de hoxe na UE, que estuda sen embargo autorizalos para porcino ou avicultura, ao igual que xa o están na acuicultura. Búscase deste xeito reducir as importacións de soia de aquí a 2030 dentro da Estratexia Da Granxa ao Garfo. Os portos da Coruña, Marín e Vilagarcía Aos portos españois chegan anualmente catro millóns de toneladas de soia procedentes de países como Brasil, Arxentina ou EEUU (delas 750.000 toneladas desembarcan nos portos galegos da Coruña, Marín e Vilagarcía). As importacións supoñen o 100% da soia utilizada na produción de pensos (en España, onde as condicións climáticas non son adecuadas para este cutivo, só se producen 3.200 toneladas en comunidades como Castela e León, Castela A Mancha e Estremadura, destinadas na súa totalidade a fabricación de bebidas de soia).

Impórtase o 13% de trigo, o 50% de millo e o 100% da soia utilizados na fabricación de pensos en España

España é o principal produtor de pensos da UE e a súa alta dependencia da importación de materias primas fai ás empresas fabricantes de produtos para alimentación animal tremendamente vulnerables diante de subas bruscas como as que se están producindo desde principios do pasado mes de setembro en ingredientes como o millo, a cebada, a soia ou a colza. No global de pensos en España as oleaxinosas representan, dependendo da especie, entre o 15 e o 18%. O porcino e a avicultura teñen maiores necesidades proteicas que os ruminantes, polo que a importancia destes sectores (España exporta por exemplo o 52% do porcino que produce, que vai para países europeos como Francia ou países extracomunitarios como China) equivale a maior consumo e, por tanto, tamén maior importación de soia.

O porcino e a avicultura teñen maiores necesidades proteicas que os ruminantes

A produción anual de pensos en España pasou de 31,3 millóns de toneladas en 2015 aos 37,4 millóns de 2019, dos que o 10% (3,1 millóns) prodúcense en Galicia. Do total, 11,5 millóns destínanse a gando porcino (o 72% a cebo) e 4,5 millóns a aves (48% a avicultura de carne). A globalización da comida Moitos dos produtos que podemos atopar nos supermercados galegos proceden de lugares afastados Pero non só viaxan materias primas como a soia, tamén é crecente o número de alimentos que hai viaxando polo planeta. Isto fai que no mundo desenvolvido, máis aló de diferenzas culturais, se estea a dar unha homoxeneización na produción e no consumo de alimentos. "Producimos e comemos de formas moi semellantes esteamos onde esteamos e iso é algo que se debería corrixir", defenden.

Hai unha tendencia á igualación das dietas, producimos e comemos de formas moi semellantes esteamos onde esteamos

A tendencia á igualación das dietas fai que os alimentos viaxen máis. Mesmo os que poderían producirse a nivel local proceden moitas veces da outra punta do planeta. Moitos dos legumes e froitas que forman parte habitualmente da cesta da compra percorren case 5.500 quilómetros até chegaren aos supermercados e tendas galegas, mentres materias primas dos pensos para animais como a soia fan 7.000 quilómetros até chegaren aos portos galegos. Efectos ambientais e sanitarios A globalización alimentaria implica un maior impacto ambiental, non só polas viaxes da comida dunha punta á outra do planeta, senón porque "producimos cunha alta pegada ambiental e producimos moitos alimentos que se desperdician", explica a guía. Calcúlase que o 20% dos alimentos producidos na propia UE acaban no lixo como refugallos. Pero a dieta dominante, ademais de efectos ambientais, tamén ten efectos na saúde das persoas. Máis do 50% da poboación europea ten sobrepeso e máis do 20% é obesa. As dietas non saudables son o principal factor de risco de enfermidades e de mortalidade en Europa e afectan en maior medida aos grupos sociais máis pobres.

A concentración empresarial no ámbito alimentario é un proceso alarmante

Os autores do estudo alertan de que "a concentración empresarial no ámbito alimentario é un proceso alarmante". Aportan algúns datos: "o 70% da industria agroquímica que produce fitosanitarios para a agricultura está en mans de só tres empresas; só as dez empresas máis grandes controlan o 73% do mercado global de sementes e até o 90% do comercio mundial de grans está controlado por catro multinacionais". Sen embargo, din, "a agricultura familiar de pequena escala segue a ser a responsable da alimentación do 70% da poboación mundial, sobre todo nos países pobres". Ler a etiquetaxe Algunhas medidas sinxelas para corrixir a actual situación que se dá na produción e consumo de alimentos son dous consellos que dan na propia guía: "Revisa as etiquetas dos produtos que comes e aposta por produtos de proximidade e de tempada".

Revisa as etiquetas dos produtos que comes e aposta por produtos de proximidade e de tempada

"Ao pensarmos onde se producen os alimentos estamos tentando coñecer cales son os medios de transporte usados para levar eses alimentos desde o campo ata o prato e nos impactos ambientais producidos cando se transportan, e tamén se non sería posible producilos aquí ao lado", argumentan.

A publicidade fai moi ben o seu traballo: mostrar atractivos os produtos pouco saudables independentemente dos seus custos sociais e ambientais

"Os padróns de consumo alimentarios non son fixos, senón que van mudando no tempo e teñen un forte compoñente cultural que está moi influenciado pola publicidade, que fai moi ben o seu traballo: mostrar atractivos os produtos pouco saudables independentemente dos seus custos sociais e ambientais", aseguran.

Un total de 73 candidaturas concorren á sétima edición dos Premios Galicia Alimentación que organiza o Clúster Alimentario de Galicia. Estes galardóns pretenden recoñecer e visibilizar as accións de emprendemento, dixitalización, innovación, sustentabilidade, mercadotecnia e internacionalización que teñan un gran impacto positivo na industria dos alimentos e as bebidas. Por categorías, a máis demandada foi a de Produto Innovador con 33 candidaturas. Este premio recoñece a calidade diferenciada con produtos caracterizados pola súa innovación, o seu potencial comercial, o seu deseño, a súa posibilidade de agregar valor aos produtos galegos e en particular a adaptación ás demandas do consumidor, con especial atención á relación entre nutrición e saúde. Séguenlle 28 candidaturas ao Proxecto Empresarial, que destaca aquelas iniciativas, institucións, organizacións ou empresas que se caracterizan pola súa innovación na organización, produción e/ou modelo de negocio. Recoñecen aquelas propostas que desenvolven produtos ou servizos innovadores no ámbito da cadea de valor dos alimentos e bebidas, incluíndo o desenvolvemento tecnolóxico cara á fábrica do futuro 4.0 e cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable; ou que sobresaen polo seu carácter emprendedor e cooperativo e a súa visión estratéxica. Por último, na categoría de Estratexia de Mercado hai 12 candidaturas. Esta opción premia o esforzo de empresas e organizacións da industria de alimentación e bebidas para acceder, desenvolver e consolidar a súa posición no mercado nacional e internacional. Valoran a innovación na estratexia de internacionalización, a evolución e dinamismo e o desenvolvemento do seu plan de mercadotecnia para o posicionamento en novos nichos e a orientación ao consumidor, adaptándose ás novas tendencias de consumo. O día 16 de xuño reunirase o xurado para seleccionar aos gañadores deste ano que se darán a coñecer nunha gala en Santiago de Compostela o día 30 de xuño. Esta VII edición dos Premios Galicia Alimentación conta coa colaboración da Xunta de Galicia e o patrocinio de ouro de Caixa Rural Galega, Gadis e Vegalsa Eroski.

Gañadores 2020

Entre os gañadores do ano pasado están compañías como Bico de Xeado e Quescrem, na categoría produto innovador ex aequo pola súa gama de xeados artesáns e primeiro kéfir para untar do mercado, respectivamente. Na categoría proxecto empresarial ou institucional resultou premiado Vegalsa Eroski, pola súa política de responsabilidade social empresarial e a súa aposta polo produto e provedor local, mentres que a aula de Produtos Lácteos recibiu o galardón extraordinario á proxección do sector dos alimentos e bebidas. Finalmente, Torre de Núñez foi recoñecida na categoría estratexia de mercado pola súa campaña de mercadotecnia Unha homenaxe aos nosos maiores.

O Cluster Alimentario de Galicia (Clusaga) convoca, por sétimo ano consecutivo, os Premios Galicia Alimentación co obxectivo de recoñecer e visibilizar as mellores prácticas en emprendimiento, dixitalización, innovación, sustentabilidade, mercadotecnia e internacionalización do sector, a través de tres categorías: produto innovador, proxecto empresarial ou institucional e estratexia de mercado. 

O prazo de presentación de candidaturas remata o 1 de xuño de 2021 ás 14.00 horas

O obxectivo é contribuír a promocionar os produtos alimentarios e as bebidas, os proxectos e as empresas e institucións relacionados, mellorar a súa imaxe e posición de maneira que adquiran unha importancia relevante tanto dentro do sector alimentario, como da sociedade en xeral. Búscase estimular aos diferentes elementos da cadea alimentaria na produción, transformación, distribución, utilización, coñecementogalicia e consumo destes alimentos, así como, recoñecer o seu esforzo comercial, innovador, de desenvolvemento sustentable. O prazo de presentación de candidaturas vai dende o 7 de abril ao 1 de xuño de 2021 ás 14.00 horas.

Premio ao produto innovador

O Premio Galicia Alimentación ao produto innovador recoñece a calidade diferenciada a través do desenvolvemento de novos produtos caracterizados pola súa innovación, o seu potencial comercial, o seu deseño, a súa posibilidade de agregar valor aos produtos galegos e en particular a adaptación ás demandas do consumidor, con especial atención á relación entre nutrición e saúde. 

Premio ao proxecto empresarial ou institucional

O Premio Galicia Alimentación ao proxecto empresarial ou institucional recoñece os proxectos, institucións, organizacións ou empresas que se caracterizan pola súa innovación na organización, produción e/ou modelo de negocio; desenvolven produtos ou servizos innovadores no ámbito da cadea de valor dos alimentos e bebidas, incluíndo o desenvolvemento tecnolóxico cara á fábrica do futuro 4.0 e cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable (ODS); ou sobresaen polo seu carácter emprendedor e cooperativo e a súa visión estratéxica.

Premio á estratexia de mercado

O Premio Galicia Alimentación á estratexia de mercado e internacionalización está dirixido a galardoar o esforzo de empresas e organizacións da industria de alimentación e bebidas para acceder, desenvolver e consolidar a súa posición no mercado nacional e internacional. Valórase a innovación na estratexia de internacionalización, a evolución e dinamismo e o desenvolvemento do seu plan de mercadotecnia para o posicionamento en novos nichos e a orientación ao consumidor, adaptándose ás novas tendencias de consumo.

Os premios

Os premios consistirán nunha escultura acreditativa. Se o galardoado na categoría de proxecto empresarial fose unha entidade de nova creación, cunha antigüidade menor a cinco anos, beneficiarase así mesmo da pertenza a Clusaga durante un ano e de apoio no desenvolvemento do seu plan de empresa. Quen recibisen un galardón poderán facer mención do premio nas súas accións de promoción e de publicidade, facendo sempre referencia de forma destacada ao premio, edición e entidades convocantes e colaboradoras do mesmo. O Clúster Alimentario de Galicia contará coa colaboración de quen reciban os galardóns para as diferentes accións de promoción que desenvolva. O Clúster Alimentario de Galicia leva organizando desde o ano 2014 os Premios Galicia Alimentación co apoio de colaboradores e patrocinadores de carácter público e privado. Para presentar candidaturas podes premer nesta ligazón .Débese descargar a folla de inscrición correspondente a cada categoría que aparece na páxina oficial, cumprimentala, asinala e achegala no formulario que figura alí. 

O Centro de Alimentación de Gando Vacún (CAVI) que a cooperativa Clun ten no concello de Barreiros, na Mariña, converteuse nunha opción fundamental para boa parte das gandarías de vacún de leite da zona, que delegaron neste servizo a alimentación do seu gando. "Trátase dun modelo de xestión da alimentación onde a externalización de servizos levouse ao seu máximo expoñente". Así definiu o CAVI Ángel Miranda, director da División Agrogandeira da Cooperativa Clun, na celebración das II Xornadas Delagro de Forraxes e Pastos celebradas en días pasados. Pero, é rendible delegar así a produción de forraxes da granxa? Para Miranda, a creación do CAVI foi o paso lóxico para reunir todos os servizos en alimentación que xa estaba a ofrecer a cooperativa e ao mesmo tempo dar solución a algunhas das problemáticas ás que se enfrontaban as gandarías. Hoxe neste centro xestionan unhas 30.000 toneladas de silo de millo e entre 10.000 e 15.000 toneladas de silo de herba. Estas cifras atópanse por baixo da capacidade actual dos seus 14 silos, deste xeito teñen un stock para abastecer a demanda durante polo menos 4 meses para non abrir silos até pasados 3 meses. O CAVI xestiona unhas 30.000 toneladas de silo de millo e entre 10.000 e 15.000 toneladas de silo de herba.  Por unha banda, a cooperativa contaba cun parque de maquinaria para facer os labores agrarios, analizaba as forraxes e propuña un penso á carta para o manexo da gandaría, servía o penso complementario ás forraxes de cada granxa, xestionaba a subministración de forraxes deshidratados e palla que necesitaba adquirir e até realizaba a mestura unifeed na gandaría co parque de carros autopropulsados. Por iso, a creación deste centro foi o paso loxico para aglutinar esta xestión das forraxes e a alimentación cun modelo cooperativo.

"O mero feito de mover as forraxes incrementa o custo por animal, pero non ten porque incrementarse o custo por litro de leite": Ángel Miranda, División Agrogandeira Clun

"Eramos conscientes de que o mero feito de mover as forraxes incrementaría o custo por animal, pero non tiña porque incrementarse o custo por litro de leite, xa que buscamos manter a rendibilidade da gandaría", explica. Con este sistema de servizo de alimentación, a cooperativa tamén respondeu ós retos dos socios, como a escaseza de man de obra nas granxas, a dificultade para lograr forraxes de calidade e manter a estabilidade na ración á vez que evitaban investimentos en silos e maquinaria. "O sistema CAVI é unha forma de diluír o risco dos ensilados, xa que aínda que un silo o pille a choiva non se arrisca tanto como cando isto pasa no silo dunha única granxa", explica.

Orixe da forraxe

O CAVI proporciona unha solución non só para as vacas en produción senón tamén para as secas e a recría, para as que propoñen unha mestura seca e que serven en pacas para reducir custos, en lugar de húmida como a pensada para os animais en lactación. "Pretendiamos dar un enfoque amplo ao servizo para ofrecer ao socio a posibilidade de delegar por completo a xestión da forraxe. Queriamos transformar un agricultor con vacas nun gandeiro con terras", concreta Miranda.

"Queriamos transformar un agricultor con vacas nun gandeiro con terras"

O ensilado prioritario no CAVI é o millo, seguido do ensilado de Ray Grass. Tamén teñen mesturas de cereal e leguminosa e en función da evolución da campaña optan por realizar ensilado con pulpa fresca de remolacha procedente de Baeza, en anos adversos para a produción do millo; ou realizan pastone cando teñen excedentes deste cereal. As mesturas para recría e vacas secas son feitas a base de alfalfa, veza e Ray Grass deshidratadas xunto con palla picada. A maior parte da forraxe do CAVI procede dunha xestión integral que realiza a cooperativa en parcelas cedidas polos socios, de modo que Clun asume os gastos e riscos da colleita e realízase un pago único ao propietario a finais de ano. Nas parcelas válidas para millo a hectárea págase a 300 euros e nas destinadas a herba o seu prezo é de 180 euros ao ano. O CAVI tamén se abastece de forraxe que o propio socio cultiva e xestiona. Nestes casos é o gandeiro quen asume os riscos do cultivo e a cooperativa encárgase do transporte até o CAVI. En función da calidade do millo (materia seca e almidón) establécese un pago por tonelada. Así, para un gandeiro cuns 40.000 quilos de materia verde de millo por hectárea e un 33% de materia seca, o prezo rolda os 48 euros por tonelada co que obtería case uns 2.000 euros por hectárea. Para o pago da herba utilizan unha fórmula coñecida como do Valor Relativo de Forraxe, da Universidade de Minnesota, á que inclúen unha penalización aos silos que teñan por baixo dun 12% de proteína. O 50% do millo págase a finais de ano e o restante repartido en 12 pagos. Na herba a metade do pago faise a 31 de xullo e o 50% restante nos 12 meses seguintes. A maiores ofrecen unha prima aos gandeiros que consome mestura húmida pero producen máis forraxe do que necesitan nas súas granxas. A cooperativa compra ademais unha parte da forraxe a terceiros en función da evolución da campaña.  Procedencia do millo para ensilar no CAVI. En azul o millo procedente de leiras de Xestión Integral, en laranxa o procedente da Compra a Socios e en gris a Compra a Terceiros. O centro CAVI xestiónase cunha planificación previa de 2 anos e manexando históricos por leira para optimizar a produción. Á marxe do servizo que ofrece aos socios que teñen contratado o catering, vende forraxe a outros gandeiros que poidan precisalo. "O CAVI funciona como un colchón para os produtores de forraxe, comprando excedentes ou proporcionando millo verde ou forraxe ante malas colleitas", detalla Miranda.

Criterios para lograr forraxes de calidade no CAVI

A planificación e control son dúas das claves para lograr forraxes de calidade no CAVI. Supervisan a fertilidade dos seus terreos mediante analíticas periódicas do solo cada 4 anos para corrixir o PH e optan por fertilizacións á carta. "As fórmulas Profer que ofrece Delagro na súa fábrica de As Pontes (A Coruña) permítennos unha gran versatilidade para adaptarnos ás necesidades dos nosos solos", valora. Organizan unha rotación de cultivos co millo, na que apostan pola produción de herba debido aos beneficios que lles achega na ración ou na PAC. Así, un terzo das súas parcelas queda sen sementar cultivos de inverno, noutro terzo sementan cereal e leguminosas co obxectivos de realizar un corte cedo, xa en abril; e deixar a parcela lista para sementeira do millo. No outro terzo de terras aproveitan dous cortes de Ray Grass.

Colleitan o millo con alomenos un 33% de materia seca. Priorizan o ciclo á variedade de millo

No cultivo de millo priorizan o ciclo en lugar da variedade, para lograr que o gran estea maduro na recolección. Fan controis a mediados de agosto para estimar a produción que terán e decidir se compran, venden ou realizan pastone nesa campaña. O millo cultívano cun mínimo dun 33% de materia seca, é dicir, cando no gran de millo só queda un terzo de leite, na punta. No canto de empregar tractores para a recollida do millo empregan estes modelos de colleitadora e o seu transporte realízanno en camións. Nunca estipulan unha altura de corte fixa, senon que pasa a ser unha decisión do maquinista. A altura é unha ferramenta tanto para regular a calidade como a cantidade de silo. "Por cada 10 centímetros que elevamos o corte perdemos uns 2.800 quilos de materia fresca", apunta. Así, cando se pasa dos 25 centímetros dun corte habitual, a 75 centímetros pérdese un 18% dos quilos totais do ensilado por hectárea e só se perde un 4% de enerxía, o tempo que se consegue un silo de millo máis concentrado, cun 12% máis de enerxía por cada quilo de materia seca, explica o experto. Nos seus silos sempre utilizan aplastador e inciden en ter un ritmo de picado e transporte acorde ao que se está pisando no silo, xa que é determinante para optimizar o silo e reducir as perdas. Procuran estender o silo en capas moi finas e paralelas para lograr a súa homoxenización e evitar variacións na ración. Buscan un bo compactado, da orde de entre 270 e 300 quilos de materias seca por metro cúbico, o que supón unha densidade de entre 800 e 850 quilos de silo por cada metro cúbico. Tamén coidan o tapado do silo e empregan un plástico de filme ademais da lona para atallar as perdas. Segundo distintos estudos utilizar este plástico intermedio e fino permite reducir á metade as perdas, o que no seu caso podería chegar a supor ao redor de 115.000 euros ao ano.

Custos de producir silo de millo

En base aos datos solicitados ao longo destes anos en funcionamento, o custo medio para producir unha hectárea de millo na Mariña sitúase ao redor dos 1.740 euros, segundo os datos propios da última colleita. En función da produción, o prezo da tonelada por hectárea pode pasar dos 58 euros, se se logran 30 toneladas, ou pode abaratarse até os 43 euros se se ten unha produción de 40 toneladas. O custo das materias primas coas que complementar na ración o silo de millo será o que determine se este custo é elevado e a rendibilidade do silo. Deste xeito, cun prezo de millo a 240 euros por tonelada e da soia con 350 euros por tonelada, o interese no silo de millo estaría nos 67 euros por tonelada e no caso da herba nos 62 euros por tonelada.