Galego
Proceso de ensilado de gran húmido de millo en salchicha
O gran de millo ensilado gaña en valor nutricional e en dixestibilidade, o que mellora a súa utilización en alimentación de gando vacún. Pero a súa elaboración require dun proceso controlado que incrementa os custos e dun manexo adecuado durante a súa posterior utilización. Son os pros e contras dun produto que permite ás ganderías gañar en autosuficiencia, reducindo a súa dependencia da compra de insumos a prezo de mercado.
Aínda que en Galicia o seu uso é aínda a día de hoxe practicamente anecdótico, circunscrito a unhas poucas explotacións, en Cataluña o gran húmido leva anos sendo utilizado tanto en granxas de produción de leite como en pensos destinados ao engorde de tenreiros ou á cría de porcos e polos.
Analizamos, coa axuda de Álex Udina, veterinario e director técnico da compañía Adial, con sede en Xirona e especializada en produtos alternativos e aditivos naturais para alimentación animal, as claves desta técnica de ensilaxe.
Vantaxes
A gran vantaxe é que melloras un 15 ou 20% a dixestibilidade de amidóns, e iso é moitísimo”, detalla este experto. “Esta mellora nutricional permíteche a nivel de ración reducir moito o concentrado”, engade.
O gran húmido permite a nivel de ración reducir moito o concentrado
Pero malia a melloría que achega o gran húmido ensilado a respecto do gran seco moído en fariña en canto a dixestibilidade e absorción por parte das vacas, Álex considera que “non tería sentido deixar de facer silo de millo para facer gran húmido, pero cando tes un sobrante ou un campo máis seco, derivar unha parte a gran húmido é interesante, pero nunca deixar de facer silo de millo”, recomenda.
Consellos
“Para facer gran húmido hai que deixar madurar o millo algo máis de tempo. Esperamos a que na mazorca estea o gran seco porque buscamos maximizar os amidóns. Ata comezos de novembro polo menos, tal como está a campaña este ano en Galicia”, indica.
Por maduración, habería que agardar ata comezos de novembro polo menos, tal como está a campaña este ano en Galicia
Con todo, non é bo deixar secar o millo en exceso, xa que o proceso necesita auga. “Ao ensilar melloras moito a dixestibilidade, e para iso o importante é a humidade, necesitamos que haxa mínimo un 30% de auga. Se vai moito máis seco o gran faltaríanos auga para que as bacterias lácticas poidan actuar. Durante ese proceso baixa o pH do gran e ao acidificar descomponse o amidón e desta forma estaría máis dispoñible para o gando”, concreta.
Non é bo deixar secar o millo en exceso, xa que o proceso necesita auga. Debemos buscar entre o 65 e o 70% de materia seca, ese sería o nivel óptimo
“O gran hai que moelo ben fino e non nos podemos pasar coa humidade, que debería situarse entre o 30 e 35%. Se fose moi húmido o gran ao silo colleriamos a mazorca pouco madura e o exceso de humidade poderíanos dar algún problema”, engade.
Resultados
O resultado do millo ensilado é un produto fermentado, cun pH en torno ao 4, un contido en ácido láctico do 1,8% e un contido enerxético igual ou superior ao do millo seco.
Control do risco de fungos e micotoxinas
“O gran húmido ten bastantes vantaxes, pero tamén bastante risco de micotoxinas”, recoñece Álex. O fusarium é o principal fungo patógeno que afecta á produtividade do millo. Tras penetrar na planta, infecta raíces, talo e mazorca, producindo toxinas no tecido e os grans do millo, o que diminúe a súa calidade. “O fusarium morre en ausencia de osíxeno pero deixa un rastro, que é a vomitoxina, que se arrastra despois. Facemos moitas analíticas en Galicia e vémolo con certa frecuencia”, explica.
Debido ao crecemento de fusarium no campo, detectamos habitualmente recontos altos de vomitoxinas no gran húmido. Neses casos hai que diminuír a cantidade usada na ración
“As micotoxinas, unha vez que están formadas, non hai solución, arrastrámolas. Hai secuestrantes de micotoxinas pero son como parches, porque esas micotoxinas non as podes eliminar. Se todo o facemos ben despois non van aumentar, pero tampouco imos conseguir eliminalas. As vomitoxinas provócanas os fusarium; de darse ese caso hai que diluír a cantidade na ración, usando menos gran húmido na mestura unifeed“, aconsella.
Uso de inoculantes
O uso de inoculantes, como a bacteria lactobacillus buchneri, axuda a previr a aparición de fungos
Co valor que ten o gran húmido o investimento nun inoculante é interesante sempre facelo. Axuda na acidificación e en previr problemas, dános seguridade
“No silo de millo a porcentaxe de amidón está entre o 30 e o 35%, aquí é o dobre. O problema ao ter tanto azucre é que é propenso ao crecemento de fermentos e mofos. Os fermentos son fungos unicelulares que non vemos a primeira ollada pero detectámolos porque aumenta a temperatura. Se detectamos cunha sonda temperaturas de 40-45 graos é síntoma de crecemento de fermentos, que se comen o amidón”, indica.
O baleirado ten que ser rápido. É fundamental que haxa un avance diario na fronte do silo, por iso se traballas con salchicha este problema resólvelo ben
Despois dos fermentos medran os fungos, que en moitos casos, como os grises ou os vermellos, son ambientais. “As esporas están no aire, por iso se fas un avance rápido non lles deixas crecer”, asegura este experto. A aparición de fungos é xa unha fase de deterioración máis grave a respecto dos fermentos, porque non só consomen enerxía, senón que dan problemas de apetencia.
Coa ensilaxe do gran logramos porcentaxes de dixestibilidade moito mellores dos amidóns, pero o custo é alto e é importante facer un bo manexo, porque é un produto moi propenso a fungos
Os fungos clasifícanse por cores: os grises (penicilium) adoitan crecer nas partes de arriba do silo de millo e tamén no gran húmido, onde tamén aparecen asimesmo os brancos (geotrichum) ou os amarelos e laranxas (aspergillus). “No val do Ebro, pero tamén en Galicia, hai un fungo de cor vermella (monascus ruber) que xa vén do campo e contamina a ensilaxe. É máis difícil de controlar porque é moi resistente e crece en ausencia de osíxeno. Ademais, se se compra o gran fóra podería haber unha partida contaminada, por iso se se compra o gran é interesante facer unha analítica antes”, recomenda este experto.
