SAT Casa Carballo, camiño das 450 vacas en produción

Casa Carballo é unha SAT familiar ubicada nas Veigas, na parroquia de Torneiros, pertencente ao concello de Pol, que suma xa a terceira xeración de gandeiros. Á fronte están os irmáns Jose e Iago Villamide. Forman parte tamén da SAT os seus pais, José e María, aínda que xa están xubilados.

Están a muxir neste momento 360 vacas e contan cunhas 700 cabezas totais, pero queren seguir medrando. “Imos ver como nos podemos adaptar á normativa, porque o novo Real Decreto limita o crecemento de granxas como a nosa”, recoñece Jose.

Están a preparar unha ampliación para situarse en dous anos en 450 animais en produción. O proxecto inclúe facer outra nave con capacidade para 180 animais para aumentar ás vacas de leite e ter máis cómodas as vacas secas e as xovencas. “Queremos seguir mellorando tamén outras infraestruturas; imos facer outra fosa de xurro e un novo silo”, explica Jose.

Biocélula para poder seguir medrando

Jose incorporouse no ano 1999 e o seu irmán Iago no 2007. Desde entón non pararon de medrar, aínda que desde o 2014 a gandería estaba estabilizada entre 250 e 260 vacas en muxido.

 “Ao pasar de 300 cabezas adultas non nos daban licenza por carga gandeira, estabamos limitados”, explica Jose. Para poder seguir medrando víronse obrigados a instalar unha biocélula para tratamento do purín. “Ao poñer o separador xa cumprimos co estudo ambiental e puidemos seguir incrementando o número de cabezas e nos últimos dous anos aumentamos en 80 vacas en produción”, conta.

O custo do sistema achégase ao medio millón de euros

O sistema, de fabricación alemá, achégase ao medio millón de euros de investimento para unha granxa do tamaño desta explotación e para a súa instalación recibiron unha subvención do 35% por tratarse dun modelo innovador.

Incremento da recría

Casa Carballo está aumentando a recría coa intención de medrar sen ter que comprar animais. “Estamos poñendo seme sexado en todas as primeirizas e tamén en vacas de primeiro e segundo parto que nos interesan”, detallan.

O resto das vacas levan seme convencional e a partir da cuarta inseminación pasan ao touro. “Temos dous, un coas vacas repetidoras e outro coas xovencas inseminadas. É unha boa cousa, porque sempre salvan algunha vaca”, asegura Jose, aínda que a día de hoxe están logrando un índice de fertilidade moi alto.

Teñen dous touros, un para as vacas repetidoras e outro para as xovencas que non quedan preñadas

“Neste momento estannos empreñando moi ben as vacas. Eu achácoo un pouco a todo, a unha suma de distintos factores que fomos mellorando: por un lado, as camas están funcionando moi ben; por outro lado, facemos ración de preparto, que antes non faciamos e as vacas están parindo ben; e no establo de arriba, que é o máis baixo, cortamos a parede e metemos unha lona perforada para que ventile máis no verán”, enumera.

O seme que usan é tanto de Xenética Fontao como de ABS, que lles fai tamén os acoplamentos, mentres que os machos para sementais mércanllos de pequenos á gandería Mantoño Holstein.

Preferimos metelas un pouco máis tarde á amamantadora, non nos convence para xatas de 10 días

Contan con amamantadora pero os primeiros 20 días as becerras están en boxes individuais e aliméntanas cun taxi-milk pasteurizador. “Preferimos metelas máis tarde á amamantadora, non nos acaba de convencer para xatas pequenas, de 10 días”, di Jose.

Tralo reagrupamento na amamantadora, permanecen no seu lote (teñen tres en función da idade) ata que cumpren coas condicións para ser destetadas. “Imos destetando por peso e condición corporal, se van moi ben e comen xa penso, que teñen dispoñible desde que nacen, destetámolas entre os 60 e os 70 días de vida pero se vemos que van retrasadas témolas un pouco máis, como máximo ata os 3 meses”, explican.   

Nótase moito no crecemento a diferenza de estar en cama quente ou en parrillas

Neste momento están logrando xatas de boa talla e estanas inseminando con 12 e 13 meses. “Nótase moito a diferenza de estar en parrillas a estar en cama quente, nas parrillas frean o crecemento”, asegura Jose.

Teñen un establo alugado en Fonfría, pertencente á antiga SAT Os Picos, onde lles caben unhas 120 cabezas e que destinan á etapa intermedia de recría, a partir dos 7 meses. Unha vez preñadas e confirmadas, volven para as instalacións de Torneiros, onde teñen saída ao pasto.

Man de obra e relevo xeracional

A granxa funciona habitualmente con  6 persoas, 4 empregados e eles dous, aínda que nalgún momento poden contar con algún reforzo puntual para cubrir libranzas ou vacacións.

Jose e Iago encárganse de todo o traballo agrario, de facer as racións para o gando e da inseminación, mentres que o traballo dos empregados céntrase en muxir e atender as becerras de recría.

Se non tivesemos relevo por detrás seguramente non nos meteriamos a novos investimentos e ampliacións

Aínda que os dous irmáns son persoas aínda novas, están xa a pensar en dar entrada aos seus fillos na explotación para garantir a súa continuidade. “Eu penso que un dos problemas que se dá moitas veces para o relevo das granxas é que os pais non permiten que os seus fillos entren a tomar decisións mentres que están eles e iso é un erro, porque se os fillos acábanse apartando porque sinten que non son tidos en conta e acaban buscándose outra cousa na que traballar fóra da explotación, iso despois leva a que cando o pai se xubila xa non teña quen colla a granxa”, razoa José.

Sala de 28 puntos

Moxen tres veces ao día, ás 6 e media da mañá, ás 2 e media da tarde e ás 9 e media da noite. Hai 10 anos que se pasaron aos tres muxidos para aumentar produción e mellorar o benestar do gando. Están a muxir neste momento unhas 360 vacas, con medias de produción de 39 litros por vaca e día, cun 3,90% de graxa e un 3,35% de proteína.

Habitualmente hai tres persoas en cada turno de muxido, dúas na sala e unha máis metendo vacas e facendo camas. “Antes tiñamos só dúas persoas, unha na sala e outra metendo os lotes, pero facíase algo xusto para o que estaba muxindo, porque temos unha sala de 28 puntos”, detalla Jose.

Hai ano e medio substituíron os podómetros por colares en todos os animais para ter máis datos e mellorar a detección de celos

Os animais en produción están repartidos en 5 lotes: un de primeiro parto; outro de vacas adultas; un terceiro lote de vacas preñadas que están para secar e vacas retrasadas que non empreñaron, onde teñen un dos touros; o cuarto de vacas paridas de menos de 2 meses;  e o último de vacas que é necesario tratar.

Secado selectivo

As limitacións crecentes ao uso de antibióticos leváronos a introducir o secado selectivo. “Antes poñiamos antibiótico e tapón a todas as vacas e agora só poñemos o selador interno. O antibiótico só o levan os casos problemáticos, que representan arredor do 1% das vacas”, explica Jose.

Para favorecer a baixada no leite un par de días antes do secado sepáranas para unha zona aparte na que lles reducen a alimentación, pasándoas á ración de secas. Logo fan muxiduras alternas, unha si e unha non.

“É algo máis complexo de levar a cabo e non tes tantas garantías. Nós antes, cando poñiamos antibiótico, nunca unha vaca perdemos por problemas no secado; agora hai veces que si, porque no cambio as vacas sufren estrés e se teñen unha pequena infección dalles mamite e fiebre e xa non logras recuperar a vaca”, din.

O Centro Veterinario de Meira é quen lles leva tanto a parte de calidade do leite como a parte de reprodución

Por iso Jose considera que as restricións no uso de medicamentos en moitas ocasións están a levar ás ganderías a mandar prematuramente ao matadoiro vacas que doutro xeito se tratarían para tentar curalas.

“Como cada vez tes menos alternativas para darlles, moitas veces cando xorde un problema xa non te arriscas a gastar nelas. Cando nós podiamos ter un pequeno botiquín, nada máis detectar un caso xa o tratabamos, agora hai que agardar a facer un antibiograma e que veñan os resultados e pérdese un tempo que é fundamental para atallar a enfermidade, tanto no caso de mamites en vacas como no de diarreas en xatas pequenas”, afirma Jose.

Baixada de 7 céntimos en abril

Casa Carballo entrega desde hai catro anos o leite ao Grupo Lence, despois de estar moitos anos en Lactalis e un ano en Reny Picot. Renovaron contrato coa empresa lucense en abril, por 3 meses, cunha baixada de 7 céntimos, e esperan que non se produzan novas baixadas en xullo.

“A ver como se presenta a segunda metade do ano pero non hai razóns para que o leite siga baixando, porque no resto de España está habendo moi pouca produción pola seca. É necesario que o prezo suba algo porque as marxes son moi axustadas e non animan a facer investimentos. Para iso necesitamos tamén estabilidade, pero neste momento non hai garantía do que vai pasar”, di Jose.

Compost nos cubículos, na recría e nas vacas secas

Até fai tres anos utilizaban como material de recheo dos cubículos unha mestura de palla e carbonato pero neste momento usan o compost hixienizado que obteñen do separador e a biocélula.

Inicialmente instalaron un sistema con capacidade para 400 cabezas pero non lles daba abasto e o material non saía coas condicións idóneas para botalo nos cubículos, o que lles xerou moitos problemas de mamites. “Perdemos unhas 150 vacas e o resto quedaron tocadas. Son animais aos que lles custa empreñar e xa non se recuperan de todo para as seguintes lactacións”, asegura Iago.

As camas de compost agora estannos funcionando moi ben, estamos entre 100.000 e 120.000 células, pero ao primeiro tivemos moitos problemas de mamites

Recoñece que os problemas iniciais fixéronlles dubidar do uso do compost como material para as camas do gando, pero substituíron a biocélula por unha de maior capacidade e neste momento están moi satisfeitos co resultado. Tanto que están a empregar o compost nos cubículos das vacas en produción e tamén na cama libre da recría ou das vacas secas.

“O material bota entre 24 e 26 horas dentro do tambor a máis de 60 grados de temperatura e sae completamente hixienizado. Desta maneira logramos un produto inerte que non apelmaza e que fai moi boa cama”, afirma Iago.

Da planta o compost sae a unha temperatura de 60 grados, cunha humidade do 40% e o que fan é estendelo para que acabe de secar. Despois mestúrano con carbonato de calcio para darlle un pouco máis de peso e que non tiren tanto cos pés as vacas. Ao botalo coa encamadora a mestura aínda se seca máis. “Recheamos os cubículos cada 4 días e xa non temos que facerlle máis nada, nin sequera hai que movelo, as vacas cos pés xa se encargan diso. A palla co carbonato tiñamos que mollala e apelmazaba moito máis”, contan.

Vantaxes a nivel agronómico

O material compostado pode usarse como abono orgánico nas fincas, cun alto poder fertilizante e maior nivel de asimilación que o xurro sen tratar, pero o feito de que, por normativa medioambiental, non se poida almacenar ese material compostado sobrante ao aire libre nas fincas fai que neste momento non estean a empregar eses excedentes como abono.

Pero Jose asegura que mesmo a parte líquida resultante do proceso de separación e compostado contén un poder fertilizante maior que o do purín en si. “Vémolo na herba, que medra moito máis, a planta asimila moito mellor ese nitróxeno unha vez que o xurro pasou varias veces pola biocélula”, di.

As plantas asimilan moito mellor o xurro tras pasar polo separador; a herba medra moito máis

A capacidade de almacenamento de xurro da gandería aproxímase aos 4 millóns de litros neste momento, pero teñen previsto a construción doutra fosa para ampliar en 2 millóns de litros máis para deste xeito poder gardar o purín para os momentos de demanda dos cultivos.

Mesturarlle carbonato cálcico ao compost responde tamén ao interese de mellorar o pH das terras sen ter que encalar despois á hora de facer os cultivos. “Hai máis de 20 anos que non encalamos, antes porque usabamos carbonato nas camas e agora porque llo botamos ao compost. Usamos unha bañeira cada mes e medio e temos un pH do 7 nas terras”, explica Iago.

Placas solares

Ao non usar o compost como abono, neste momento teñen adaptado o funcionamento do sistema de tratamento do purín ás necesidades de compost da granxa, con paradas de 10 minutos cada 10 minutos. Deste xeito logran reducir tamén o consumo eléctrico do sistema, que está a metade do tempo en stand by.

Para abaratar a factura da luz, Casa Carballo conta con 60 kilowatios de potencia instalada, que montaron en dúas fases. A primeira, de 25 Kwh, está destinada a venda de enerxía, mediante un contrato asinado no ano 2007 a prezo fixo e cunha vixencia de 25 anos. “Fanche falta uns 14 anos para amortizar o investimento e despois cada tres meses de facturación un vai para pagar impostos”, explica Jose. A outra instalación, de case 40 Kwh, foi montada hai 5 anos e está destinada a autoconsumo da granxa.