Galego
O consumo de madeira baixou a nivel internacional no último ano, un escenario que se acompañou dunha caída de prezos en coníferas e pasta de papel (eucalipto). Ese contexto negativo reprodúcese en Galicia, onde as cifras da cadea forestal madeira amosan unha ralentización xeral de cortas e facturación, como xa se viña constatando nos últimos meses. A excepción na comunidade é o sector da segunda transformación da madeira, que se mantén, en boa medida polo bo comportamento dos produtos de madeira para construción, un nicho que compensou a baixada do mobiliario e carpintería.
As cifras provisionais do 2023 da cadea forestal madeira de Galicia presentáronse onte nun acto en Santiago, organizado pola Consellería do Medio Rural. A elaboración do informe anual da cadea, como outros anos, correspondeu á Escola de Enxeñaría Forestal da Universidade de Vigo. “Este ano, a previsión é que a facturación da cadea forestal madeira ronde a final de ano os 2.400 millóns de euros, uns 300 millóns menos que o ano pasado”, apuntou como conclusión xeral o director da Escola, Juan Picos.
A menor actividade deixouse sentir en especial nas cortas e na primeira transformación da madeira (aserrado, taboleiro e pasta). Cos datos de cortas a 31 de outubro, a previsión é que as cortas finais do ano conclúan no entorno dos 9,5 millóns de metros cúbicos, cunha baixada de arredor do 15%, en comparación cos algo máis de 11 millóns de metros cúbicos do pasado exercicio.
Por especies, baixaron tanto os piñeiros como o eucalipto, se ben o descenso das cortas foi máis significativo nos piñeiros, que poden rematar o ano cunha caída do volume de cortas próxima ó 25%, en tanto o eucalipto rondará o 12% de descenso.
A nivel territorial, a redución dos aproveitamentos deixouse sentir en tódolos distritos forestais. Cos datos provisionais a 31 de outubro, en eucalipto, destaca a baixada de Santiago – Meseta interior e da Mariña lucense, en tanto en piñeiro o descenso principal produciuse en Lugo – Sarria.
Contexto xeral
Os datos de Galicia correspóndense co contexto xeral de mercado en Europa, marcado pola baixada de consumo e de prezos da madeira. Calcúlase que o consumo xeral de madeira aserrada, en especial de coníferas, baixou un 2%, con casos como o alemán, que se sitúa nunha caída do 14%. Hai tamén un descenso claro do mercado de embalaxe e palets, que en Galicia é fundamental para o sector do piñeiro.
Entre tanto, no eucalipto, os prezos da pasta de papel desplomáronse este ano. Dos máis de 800 euros / tonelada ás que cotizaba a pasta de papel hai un ano pasouse ós 477 euros / tonelada do terceiro trimestre do 2023.
A boa noticia é que tanto en piñeiro como en eucalipto hai motivos para un moderado optimismo. En eucalipto, o prezo da pasta de papel xa comezou a repuntar no último trimestre do ano, e a previsión de Ence é que no 2024 se continúe esa senda, cos prezos avanzando cara ós 600 euros / tonelada de pasta.
En coníferas, a análise de Juan Picos subliña as perspectivas positivas da madeira para construción no 2025, de recuperarse a ralentización xeral que houbo na construción en Europa nos últimos meses. En Estados Unidos existe xa unha tendencia de mellora no consumo de coníferas para construción.
Por parte galega, a Consellería do Medio Rural lembrou que a partir do 2024, introducirase progresivamente en Galicia unha porcentaxe de edificacións estruturais en madeira na obra pública, ata chegar ó 20%, un camiño que se agarda que siga tamén no futuro a iniciativa privada.
O camiño de futuro, gañar peso na transformación da madeira
As cifras de facturación do sector no 2023 deixan un dato para a reflexión. Nun contexto xeral de caída de actividade, o único segmento que mantivo cifras foi a segunda transformación da madeira, que se move nuns 600 millóns de euros, un 25% da facturación total da cadea. O resto de segmentos sufriron baixadas significativas, tanto os rematantes como a biomasa e o aserrado, así como o taboleiro e pasta de papel,
É de destacar, ademais, que mobiliario e manufacturas da madeira foron gañando peso nas cifras de exportación, ata representar o 25% do total (polo 5% que tiñan a mediados dos anos 90).
Ante esas cifras, o conselleiro do Medio Rural, José González, subliñou que o camiño pasa por “traballar para darlle o peso necesario ás segundas e terceiras transformacións en Galicia”. Para iso, cómpre compoñer unha folla de ruta clara e concreta para os seguintes anos, sinalou, en alusión á elaboración do Plan estratéxico da industria forestal-madeira.
Na mesma liña, proximamente espérase unha declaración sectorial a prol do peche dos ciclos industriais da madeira en Galicia.
Valor das árbores galegas
Máis alá das cifras anuais, o informe anual da cadea introduce este ano a novidade de facer un cálculo sobre o valor das árbores existentes nos montes galegos (1,4 millóns de hectáreas). O cálculo, seguindo unha metodoloxía establecida a nivel ministerial, tivo en conta non só o valor da madeira, senón os valores ambientais (captura de carbono, control da erosión, reservorio de auga, lecer, caza, biodiversidade, etc.). A conclusión é que o bosque galego ten un valor de 43.000 millóns de euros.
Desa cantidade, o principal valor é aportado polas frondosas (17.700 millóns de euros), que son tamén as que maior superficie ocupan, con máis de 600.000 hectáreas. Se ben a nivel industrial, o seu aproveitamento é escaso, con arredor de só o 3% das cortas anuais, os seus aportes como leñas domésticas e sobre todo, os seus aportes ambientais, depáranlle ese primeiro posto en valor.
En segunda posición, sitúase o eucalipto, con 16.500 millóns de euros, e en terceira posición as coníferas, con 8.700 millóns de euros.
Récord de cortas do 2022
As cifras finais do 2022 sitúan as cortas en Galicia en 11 millóns de metros cúbicos, o que constitúe un récord. Desa cifra, máis de 10,7 millóns corresponden a montes privados (particulares ou veciñais) e a parte restante a montes de xestión pública.
Por especies, en montes privados destaca o eucalipto, con 6,2 millóns de metros cúbicos, seguido dos piñeiros, con 4,25 millóns e das frondosas, con arredor de 300.000 metros cúbicos.
Entre os piñeiros, hai case empate entre o piñeiro do país (‘Pinus pinaster’) e o piñeiro insigne (‘Pinus radiata’), pois ambos rondan os 2 millóns de metros cúbicos, cunha lixeira vantaxe para o piñeiro do país. Hai tamén 155.000 metros cúbicos de piñeiro silvestre, característico da alta montaña, e 70.000 doutras coníferas.
A continuación, lístanse os 20 concellos galegos onde máis cortas se producen. Destaca o dato de que só o concello de Ortigueira ten máis cortas que comunidades autónomas enteiras, como Aragón (211.000 metros cúbicos) ou Extremadura (203.000 metros cúbicos).
