Despois dunha segunda metade do ano 2023 cunha considerable redución no volume de cortas de piñeiro e eucalipto no monte por mor dunha situación de mercado ralentizada que mesmo obrigou ás fábricas a restrinxir a entrada de materia prima, o 2024 comeza cunha lixeira reactivación da demanda, aínda que polo momento non se trasladou de maneira importante aos prezos, salvo cunha tímida recuperación nos lotes máis grandes e con mellor saca. “Houbo subas nos volumes de pedidos que tiñamos reducidos, pero máis aló deses pequenos atisbos de incrementos de demanda, no prezo non houbo aínda marabillas”, recoñecen algunhas das empresas do sector. O eucalipto glóbulus está aínda por baixo dos 40 euros, mentres que a rolla de piñeiro móvese entre os 35 e os 42 euros dependendo da especie, chegando aos 45€ nas pezas de maior calidade. Tanto no caso do piñeiro como do eucalipto, a facilidade de saca e o tamaño da parcela condiciona tamén de xeito importante o prezo final a cobrar polo propietario forestal. A recuperación dos prezos do eucalipto faise agardar Aínda que se agardaba unha recuperación do valor da madeira de eucalipto en pé logo de que Ence decidira frear en novembro as baixadas de prezos, que no conxunto do pasado ano supuxeron uns 7€/tonelada, as subidas estanse a facer agardar.

O eucalipto baixou o ano pasado un 15%, mentres que o piñeiro fíxoo un 10%

Os propietarios individuais con lotes de madeira bos para vender directamente a Ence xa notaron un pequeno incremento de prezo, pero polo xeral o eucalipto glóbulus segue por baixo dos 40€, cunha diferenza duns 5 ou 6 euros menos de media no caso do nitens, dependendo da fábrica e dos dixestores que teña. Ence, principal destino para o eucalipto que se corta en Galicia, non chegou a establecer cupos o ano pasado para a entrada de madeira ás súas plantas, agás no caso da biomasa, pero optou por priorizar nas entradas de madeira o glóbulus fronte ao nitens, cunha maior penalización no prezo, que aínda se mantén.

Segue sen corrixirse a diferenza de 6 euros menos no nitens

O prezo a cobrar polo propietario forestal, xa con IVE e descontado o 2% de retención fiscal, está neste momento, no mellor dos casos, en 40€ para o eucalipto glóbulus pelado (34€ sen pelar) e 6€ menos para o nitens segundo a tarifa de Ence, que se mantén sen cambios desde novembro.

As importacións de pasta de papel e madeira desde suramérica están a retrasar a revalorización do eucalipto nos montes galegos

No caso do eucalipto para a exportación, tanto con destino a Portugal para Navigator como o que se envía aos países nórdicos, están a incrementarse os volumes de saída de madeira logo de meses de pedidos reducidos, aínda que as fábricas en Europa están agardardo o máximo posible para repercutir no prezo a suba xa experimentada na cotización da pasta de papel, que supera neste momento os 1.000 dólares, cando estivera a tan só 700 hai medio ano. Chegada de madeira en cargueiros desde Huelva e Brasil Se durante o 2023 a planta de Ence en Navia elexía glóbulus nas súas compras, agora que os parques de madeira da pasteira practicamente se baleiraron, está transportar en barco ao porto de Mirasol, en Ribadeo, eucalipto  desde Huelva, unha estratexia que xa levou a cabo noutras ocasións. Para surtir á planta de Pontevedra, sen embargo, Ence está a apostar por traer materia prima de Brasil en grandes cargueiros de máis de 40.000 toneladas que descargan no porto de Marín, segundo fontes do sector. Estas importacións non eran algo habitual até agora, pero os excedentes de eucalipto no país suramericano están a servir para ofertar madeira a prezo barato ás pasteiras europeas.

No porto de Marín descárgase a madeira de importación para a planta de Pontevedra e en Ribadeo a de Huelva destinada a Ence Navia

Ademais de pasta de papel, Brasil é tamén un importante exportador de madeira en rollo, fundamentalmente con destino a China, pero o mercado asiático atópase nestes momentos ralentizado e eses excedentes están a ser derivados a Europa. Volve a normalidade á industria do taboleiro A caída de prezos do piñeiro o ano pasado foi menor ca do eucalipto, pero houbo problemas para dar saída á madeira que se cortaba nos montes. Aínda que os principais aserradoiros locais en Galicia mantiveron as compras, o atranco fundamental estaba no puntal, onde houbo un embotellamento debido ao establecemento de cupos e restricións por parte de Finsa. Esa limitación no mercado do puntal acabou prexudicando tamén á rolla, xa que cando unha empresa forestal entraba nun monte atopábase con que tiña saída para a madeira de calidade pero non para a destinada á industria do taboleiro, o que limitou de maneira importante as compras e cortas de madeira de piñeiro en 2023.

Os aserradoiros locais en Galicia mantiveron a actividade no 2023 pero Finsa estableceu cupos que arrastraron a toda a cadea

Neste momento, sen embargo, a situación nas fábricas corrixiuse. As restricións impostas á entrada de madeira levantáronse fai un par de meses e Finsa está recibindo materia prima con normalidade desde principios de ano, o que está a servir para incentivar o mercado.

Comezan a animarse un pouco os pedidos e xa aumentou algo a demanda de especies como o radiata

Dependendo do tipo de piñeiro, da facilidade da saca e da distancia do monte ao aserradoiro, a rolla móvese na horquilla dos 35-45€, mentres que o puntal págase a 27€ a tonelada. O descenso sufrido pola madeira de conífera o ano pasado foi menor que a do eucalipto (entre 4 e 5 euros para o piñeiro fronte aos 7 do eucalipto), e produciuse ademais de xeito moito máis paulatino, o que deu tempo ás empresas forestais a reaccionar e axustar as súas ofertas. Procesadoras paradas Coa caída da demanda por parte das fábricas a maioría das empresas forestais estiveron traballando a medio gas nos últimos meses, mesmo reducindo as unidades de corta operativas porque “se tes cupos non podes apilar a madeira”, recoñecen.

A falta de demanda fixo que as empresas atenderan a feitura de montes menos produtivos, que levan máis tempo

Tamén se aproveitou por parte do sector para facer aqueles montes menos produtivos e nos que a saca levaba máis tempo. “Cando hai apuro priorizas os máis rápidos de cortar e de máis volume e é nestes momentos máis parados nos que aproveitas para facer limpeza e sacar de diante outro tipo de montes”, explican. Á espera dunha recuperación das compras de madeira no monte As empresas forestais agardan poder volver traballar con normalidade nos vindeiros meses aínda que neste momento as compras seguen aínda moi paradas. “É difícil comprar, basicamente porque a xente non vende; ten que acostumarse aos novos prezos e o propietario que pode esperar está agardando a ver que dirección colle isto”, recoñecen nunha empresa que compra na Mariña.

A xente non vende porque o propietario está agardando a ver que dirección colle isto

No inverno sempre hai unha redución das vendas de madeira por parte dos propietarios polas propias condicións meteorolóxicas á hora, por exemplo, de ir ensinar os montes, mentres que na primavera e o verán é cando máis se anima o mercado da madeira en pé, polo que se os prezos repuntan poderíase volver aos volumes habituais doutros anos, consideran. “Se o prezo mellora un pouco pode animar ao propietario a vender, porque é certo que a retracción desta volta foi enorme a partir de setembro, pero se non hai unha certa revalorización a cousa seguirá parada, porque se non tes unha necesidade acuciante de vender agardas a que se recupere o prezo”, indican noutra empresa.

Novos destinos para a madeira queimada

Na Mariña, a prioridade das cortas neste 2024 estará centrada en sacar a madeira dos montes queimados no gran incendio do pasado outono, que afectou a 2.300 hectáreas dos concellos de Ribadeo e Trabada, no maior lume producido en Galicia no 2023. Pero non foi o único que se produciu nesta zona. Fai só dúas semanas o vendaval tirou unha árbore sobre unha torreta eléctrica e provocou un incendio que se levou por diante outras 190 hectáreas neste municipio cunha importante produción de madeira e que conta con varias empresas adicadas ao sector forestal.

Fai dúas semanas o monte volveu arder en Trabada por mor dunha árbore que tirou o vento sobre un transformador eléctrico

Maderas Edelmiro López é unha delas. Sara Montero, a xerente da empresa, explica que xa empezaron a cortar madeira queimada e que están buscando novas saídas para ela en mercados fóra de Galicia. O lume de outubro queimou máis de 50 hectáreas de monte propiedade da súa familia, a maior parte de eucalipto nitens, que non se pode pelar. “Até agora nunca embarcaramos madeira con corteza queimada. Estámola mandando para Reino Unido desde o porto de Burela, tanto para uso papeleiro como para caldeiras de estelas”, conta. Perspectivas para este ano A curto prazo, Sara agarda unha recuperación do sector, tanto no piñeiro como no eucalipto. “Son optimista, porque os prezos baixos do eucalipto están durando xa moito e os ciclos no eucalipto son curtos, é un ciclo que dura normalmente 6-8 meses. As fábricas están non con escaseza pero si aumentando a demanda de madeira de eucalipto e a celulosa volve cotizar ben, aínda que é certo que tarda un pouco en trasladarse esa revalorización a todos os puntos da cadea”, explica.

Eu esperaba unha baixada moi grande do piñeiro o ano pasado e foi ao revés, o que baixou máis foi o eucalipto, porque de piñeiro comeza a haber escaseza

En canto ao piñeiro, “segue parado”, di, “pero confío que o mercado se recupere neste primeiro semestre, ao mellor non totalmente, pero si que haxa indicios de recuperación forte, sobre todo en material de aserradeiro”, prognostica. “Co piñeiro comeza a haber escaseza e a curto prazo vai ser importante o desabastecemento nalgunhas zonas. Durante moitos anos o piñeiro foi moi mal tratado en prezo para o propietario, e iso, sumado a uns coidados maiores (podas, entresacas), ademais do maior turno de corta, desincentivou a súa plantación”, recoñece.

O prezo da madeira de eucalipto semella ter tocado fondo, logo da brusca caída producida desde o mes de abril, e desde o sector apúntase a unha lixeira recuperación no medio prazo, como consecuencia da caída de stock nos parques de madeira que subministran ás plantas de Ence. Os prezos mantivéronse na banda alta até o mes de abril deste ano, logo do forte ascenso vivido en 2022, pero desde entón comezaron unha baixada paulatina todos os meses de entre 1 de 1,5 euros en tonelada até outubro. Ence, que pilota as baixadas e subidas de prezo en Galicia, freou os descensos en novembro, mantendo na actualidade o eucalipto glóbulos pelado no entorno dos 40 euros, cando na primavera rondaba os 47 euros, o que supón unha caída do 15%.

Ence deixou de baixar o prezo en novembro logo de 7 meses consecutivos de caídas

No caso da madeira con corteza, estase a pagar neste momento entre 31 e 33 euros, no caso de montes con óptimas condicións de saca. Ence prioriza a compra de madeira con casca debido ao seu aproveitamento enerxético e penaliza en maior medida neste momento o nítens e o regnans. A caída no prezo da materia prima débese ao descenso da cotización da pasta de papel. Ence non baixou produción nas fábricas, pero as marxes reducíronse notablemente. O mercado fóra de Galicia tamén se retraeu, e os envíos desde a nosa comunidade a pasteiras do norte de Europa ou Portugal, así como a Euskadi ou Zaragoza, minguaron.

No piñeiro os descensos foron menores aos do eucalipto, cunha baixada do 10% este ano

En canto aos prezos do piñeiro, os descensos foron máis suaves que os do eucalipto, acumulando unha baixada do 10% este ano. A rolla de primeira págase neste momento a 45 euros a tonelada. A problemática do piñeiro é distinta á do eucalipto e débese á dificultade para colocar a madeira cortada polas empresas forestais nos aserradoiros e fábricas de taboleiro desde o verán. Ao haber pouca saída de produto a madeira empezou a acumularse nos parques. As vendas están paradas As baixadas, tanto do piñeiro como do eucalipto, frearon en seco as vendas nos últimos meses. As cortas que se están a producir neste momento foron contratadas en moitos casos antes de que se consumara a caída de prezos, pero non está a haber novos contratos e as empresas forestais están a traballar xa a medio gas.

Está habendo cortas contratadas previamente pero non novos contratos

Como consecuencia, prevese un descenso importante a final de ano do volume de madeira sacada dos montes galegos neste exercicio, acabando o 2023 nos 9,5 millóns de metros cúbicos, fronte aos 11 millóns acadados no ano 2022. Os propietarios a día de hoxe están a optar por non poñer madeira no mercado, polo que se albisca unha caída na oferta de materia prima a curto prazo, que podería notarse máis no eucalipto, xa que segue habendo saída de celulosa, aínda que a un prezo un 40% inferior ao de fai ano e medio.

A medio prazo agárdase unha certa reactivación dos prezos do eucalipto a medida que o stock actual se esgote

Os parques de madeira que subministran ás plantas de Ence, que fai 6 meses estaban a tope de madeira, diminuíron xa o seu stock, polo que no sector agárdase unha certa recuperación do prezo do eucalipto no monte para a primavera.

Ence escúdase nunha caída do prezo da celulosa en Europa de máis dun 40% e di que non foi trasladada na súa totalidade aos propietarios forestais

Ence Terra, a división forestal da compañía, afirma que segue a manter os prezos de compra de madeira de eucalipto en pé en niveis similares aos de 2020, a pesar do importante descenso que sufriu neste exercicio o prezo dos produtos procedentes da madeira, como é o caso da celulosa, nos mercados internacionais.   Desde os máximos alcanzados en agosto de 2022 e os mínimos alcanzados en agosto de 2023, o prezo da celulosa en Europa caeu máis dun 40%, “pero este descenso non se transmitiu ao prezo da madeira”, asegura, un feito co que a compañía “pon de manifesto o seu compromiso cos propietarios forestais e o seu apoio ao sector”, di.

A pasteira insiste en que os prezos no monte se manteñen neste momento en niveis do ano 2020, previos á pandemia

“Aínda que o prezo da madeira de eucalipto en pé sufriu unha pequena corrección con respecto ao prezo do último ano, actualmente atópase en prezos similares aos rexistrados no ano 2020, manténdose as plantacións de eucalipto como unha alternativa de alto valor  para os propietarios á hora de sacar proveito das súas parcelas forestais”, afirma a empresa. O eucalipto gaña peso no conxunto das cortas Ence nega que este ano se vaia producir un descenso importante nas cortas de madeira de eucalipto en Galicia e prevé que se peche o actual exercicio por enriba dos 5,5 millóns de metros cúbicos cortados, “unha cifra similar á media dos últimos cinco anos”, destaca.   Ademais di, “as cortas de madeira de eucalipto, que se cultivan no 20% da superficie forestal de Galicia, aumentaron o seu peso relativo sobre o conxunto do total dos aproveitamentos de madeira da comunidade ata situarse en torno ao 60%, facendo do aproveitamento do eucalipto  un piar de crecente importancia para o sector forestal”, conclúe.

https://www.campogalego.gal/caida-xeral-da-actividade-na-cadea-forestal-madeira-no-2023/

Serrerías Rodríguez, situada en Valga (Pontevedra), é unha empresa especializada no serrado de coníferas e foi unha das primeiras en contar co selo Pino de Galicia, que se puxo en marcha en 2022. Coñecemos da man de Ana Busto Zúñiga, adxunta de dirección da firma e cuarta xeración de Serrerías Rodríguez, máis sobre esta empresa. -Cóntanos como é Serrerías Rodríguez? -Serrerías Rodríguez somos unha empresa familiar, somos xa a cuarta xeración. A nosa principal liña de negocio é a fabricación de táboa para empresas que fabrican e reparan palés. Ademais, temos outras liñas, pero son de menor volume, como a táboa de carpintería. En total, temos unha produción aproximada de 6.000 metros cúbicos ao mes. - A embalaxe é o primeiro segmento de negocio do piñeiro galego. No voso caso, cando e por que comezastes a especializarvos na fabricación de palé? -Comezamos coa fabricación de táboa para palé sobre a década dos 70. Inicialmente a serrería estaba centrada na fabricación de táboa para envases de froita ou bebidas, pero cando comezaron a fabricarse tamén os palés para utilizar no transporte doutro tipo de produtos, viron que había un nicho de mercado e decidiron especializarse nel. Os nosos principais clientes son fabricantes e reparadores de palés que están especializados, sobre todo, nos sectores da alimentación e distribución. Nós estamos enfocados ao mercado nacional, aínda que tamén temos clientes en Portugal, Italia e Francia. - Traballades sobre outras liñas de negocio? -Xa levamos uns anos potenciando outras liñas de negocio como a embalaxe industrial para sectores químicos ou empresas que traballan con pedra. Ademais, temos outra liña centrada en proporcionar táboa para carpintería, aínda que esta é unha liña de negocio con menor volume -Con que tipo de madeira traballades? -Traballamos con piñeiro galego. Traemos piñeiro de toda Galicia, maioritariamente procedente de Lugo e A Coruña, aínda que tamén temos algo de piñeiro do norte de Pontevedra e algo procedente de Ourense. -Que vantaxes vos proporciona o piñeiro fronte a outras especies? -O 90% das embalaxes realízanse con piñeiro, é unha esixencia dos fabricantes, que prefiren esa madeira, é unha materia prima moi compatible e con boas calidades para destinar a este tipo de uso. Ademais, no noso caso, traballamos co piñeiro porque tamén é unha madeira que temos preto e dispoñible. -Sodes unha das empresas rexistradas na marca de garantía Pino de Galicia, impulsada dende a Fundación Arume, que supón esta marca para vós? -Pasamos a auditoría meses atrás e xa somos unha das empresas que conta coa marca Pino de Galicia acreditada. Polo momento, non estamos á comercializar porque está aínda empezando todo o proceso. -Que expectativas tedes sobre a marca? -Cremos que é unha boa oportunidade e que nos pode achegar moito nun futuro, sobre todo na táboa de carpintería. Este selo de Pino de Galicia pode traducirse nun maior valor engadido á táboa de calidade que producimos. -No seu momento, apostastes tamén pola certificación forestal, que garante un manexo sostible do monte, é unha demanda dos vosos clientes? -Levamos moitos anos certificando porque os nosos clientes así nolo pedían e cada vez é unha demanda maior. Agora mesmo estamos a certificar en PEFC porque o noso sector é o que máis nos demanda. Hoxe en día, o 80% das nosas vendas son certificadas en PEFC. -Estades tamén apostando pola dixitalización e automatización no serradoiro. Cales foron as últimas accións que levastes a cabo? - Cada ano tentamos mellorar, ben sexa unha máquina ou un proceso concreto. Estamos a especializarnos cada vez máis en ofrecer aos nosos clientes a táboa de reparación de palé xa lista, con todo o pintado, así como os buracos que precisan para os palés pequenos… Neste sentido, cada ano tentamos tamén automatizar e dixitalizar algunha das máquinas. - Aínda que o mercado de piñeiro xa se retardou, o 2022 pode cualificarse dun ano histórico en prezos. De que maneira vos afectou o incremento da demanda e os prezos da madeira de piñeiro que se viviu nos últimos anos? -Xestionalo foi un pouco difícil, xa que había novos clientes que querían que lles servísemos e os nosos propios clientes demandábannos unha maior cantidade de mercadoría. A parte positiva foi que puidemos trasladar a subida de prezos que houbo da materia prima porque o mercado permitíanolo.

"A parte positiva foi que puidemos trasladar a subida de prezos que houbo da materia prima porque o mercado permitíanolo"

Creo que foi algo positivo para o sector porque puidemos situar ao piñeiro nuns prezos competitivos con respecto a outras madeiras, o que resulta bo para toda a cadea, desde o propietario. É un incentivo para optar polo piñeiro, que foi positivo para o sector. -Continúa a elevada demanda de palé polos cambios nos fluxos do comercio que se produciu tras o Covid e coa guerra de Ucraína? -Estabilizouse a demanda e diminuíu. Nos primeiros meses do ano, xaneiro e febreiro, a demanda foi moi baixa. Houbo unha leve recuperación en abril e maio, pero estamos moi lonxe das cifras que se manexaron o ano pasado. Esta baixada da demanda débese á reactivación dos fluxos mundiais e isto coincide cunha baixada da demanda de palés. -Volvéronse a incorporar ao mercados produtores de palé como Chile ou Brasil? -Si, xa volve entrar táboa tanto de Chile como de Brasil, así como de Europa do Leste, o que está a provocar unha maior competencia. Sobre todo está a entrar en barco na zona do Levante moita madeira de fóra e iso estanos afectando de maneira significativa. Os prezos están a caer con esa maior oferta e ao haber tamén unha menor demanda. -A que creedes que se debe esta baixada da demanda de palés? -Pode deberse a que as empresas teñen un alto stock de palés despois das compras que realizaron o ano pasado. Aínda que tamén pode estar relacionado cunha baixada da economía e que haxa unha menor demanda. O que está claro é que non estamos nos números que se barallaron en 2022. Esperamos que se incremente esa demanda de fronte ao próximo ano.

• Entrevista difundida pola Fundación Arume