Galego
Nos viñedos, os bioestimulantes e a nutrición avanzada preséntanse como ferramentas que poden axudar a conseguir unha viticultura máis sostible e respectuosa co medio ambiente, un dos retos que se presentan aos viticultores e que Europa quere que se acade, dadas as esixencias interpostas nas súas políticas agrarias.
Aínda que, como apunta Joaquín Romero Rodríguez, enxeñeiro agrónomo e investigador da Universidade de Córdoba especializado na protección dos cultivos, o uso destes produtos debe encadrarse dentro dunha estratexia que procure unha produción máis sostible ambientalmente e que sexa tamén rendible economicamente para que a viticultura poida ser unha actividade de futuro no campo.
“Hai moitas variables, como os métodos de aplicación e o coñecemento da enfermidade que van ser determinantes para lograr bos resultados cos bioestimulantes”
“Non hai produtos milagre, senón que hai moitas variables que van determinar o éxito e cuestións como os métodos de aplicación ou o coñecemento da epidemioloxía da enfermidade van ser determinantes para lograr bos resultados, sobre todo cos bioestimulantes”, valoraba Romero durante a súa participación no primeiro Foro da Uva e a Viña, celebrado en Cenlle (Ourense).
Como funcionan os bioestimulantes?
Tal e como recoñece Romero, cos bioestimulantes sempre xurdiron dúbidas sobre a súa maneira de actuación sobre a planta e é que se coñeceu pouco sobre eles. Por iso, agora reivindica a importancia que teñen proxectos de investigación con anos de traballo ás súas costas como os levados a cabo coa Universidade de Sevilla que lanzan luz sobre esta cuestión.
Á hora de falar dos bioestimulantes, Romero apunta que son produtos que basean a súa eficacia non na fertilización, nin nunha acción directa pola súa capacidade biocida fronte a un patóxeno, senón que promoven unha reacción da planta e a activación do seu metabolismo fronte a ameazas.
Romero, que é tamén xefe de márketing agronómico na empresa Econatur, presentou algúns dos produtos desenvolvidos por esta firma, que acumula case 25 anos de traxectoria, nos que experimentou un crecemento significativo, pero que se mantivo fiel aos seus principios fundacionais. “Os produtos de Econatur seguen buscando empregar o que a natureza pon ao noso alcance ao servizo do agricultor, para ofrecer insumos agrícolas sostibles ambiental e economicamente”, indica o enxeñeiro agrónomo.
Os bioestimulantes inciden nos procesos fisiolóxicos da planta, nalgúns casos activando os mecanismos de defensa ante situacións de estrés
A firma Econatur desenvolveu ademais unha tecnoloxía propia, a tecnoloxía EPT, da que ten a patente, e que é fundamental para o desenvolvemento dos seus bioestimulantes. “Esta tecnoloxía ten incidencia en múltiples procesos fisiolóxicos do metabolismo da planta, tanto primario como secundario”, detalla Romero. A tecnoloxía EPT baséase en extractos botánicos a partir de mecanismos de extracción propios desenvolvidos pola empresa.
En concreto, Romero centrouse en bioestimulantes de tipo fitoxénico céntranse sobre todo no metabolismo secundario da planta, é dicir que afectan ós mecanismos de defensa que activa ante determinadas situacións de estrés biótico e abiótico.
Vantaxes que proporcionan
Abordando máis en detalle esta tecnoloxía EPT, Romero apunta algunhas das principais vantaxes que proporciona esta tecnoloxía aplicada nos bioestimulantes, para comprender mellor os seus efectos na planta:
-Induce o sistema de defensa antioxidante da planta.
Coa tecnoloxía EPT aplicada aos bioestimulantes conseguiron fomentar a capacidade antioxidante da planta e ofrecer unha maior protección contra a peroxidación. Desta maneira conseguen que a través da activación de determinadas enzimas, a planta elimine especies reactivas de osíxeno, que se acumulan nos tecidos por situacións de estrés, evitando os procesos de necrose naturais ou o esgotamento da planta.
– Precursores de fitohormonas.
O conxunto de polifenoles extraídos coa tecnoloxía EPT induce de forma natural a síntese de fitohormonas esenciais para a produtividade da planta, polo que impulsan o crecemento da planta dunha forma equilibrada. Desta maneira permítese un mellor equilibrio da planta e a acumulación de hormonas como auxina, acedo abscísico e acedo salicílico, fundamentais para o seu desenvolvemento.
Como detalla Romero, as auxinas permiten un correcto desenvolvemento tanto da parte aérea da planta como das raíces e o ácido salicílico permite inducir as defensas da planta ante calquera ataque externo. “No caso da viticultura, as auxinas son fundamentais no proceso de amarrado de acios”, detalla.
-Maior transporte nutricional.
Os bioestimulantes desenvolvidos con esta tecnoloxia Ept tamén xeran unha diferenza de presión entre células da planta que facilitan o transporte dos nutrientes e principios activos no interior da planta, sen xerar maior gasto enerxético.
Resultados
Algúns dos produtos bioestimulantes que Econatur ten no mercado na actualidade céntranse en conseguir reducir o estrés produtivo, mellorar o amarre e incrementar a produción e ofrecer unha maior resiliencia a temperaturas extremas.
Con estes bioestimulantes está a lograrse un incremento da produción de entre un 20,5 e un 30% e conseguir adiantar a vendima en 14 días, para evitar o estrés por calor dalgunhas zonas de produción vitícola ameazadas polas altas temperaturas, como Andalucía. Ademais, tamén conseguiron mellorar o estado fitosanitario dos viñedos entre un 12,5 e un 16,7%.
Algúns destes bioestimulantes da gama de Econatur, lograron reducións significativas de oídio, con aplicacións preventivas que conseguiron unha redución do 80% da incidencia, con valores de eficacia superiores mesmo aos fitosanitarios tradicionais. Produtos bioestimulantes tamén conseguiron fortalecer a planta para minimizar a podremia.
Bioestimulantes fronte a riscos sanitarios
Os bioestimulantes preséntanse como alternativas para conseguir unha viticultura máis sostible e nese sentido distintos traballos de investigación están a ver as posibilidades que presentan, se non para substituír de maneira total polo momento a solucións químicas tradicionais, polo menos para complementarlas e conseguir reducir o impacto ambiental da viticultura.
Nesta liña preséntanse traballos como os desenvolvidos no Instituto Vasco de Investigación e Desenvolvemento Agrario (Neiker) publicado en 2022 sobre o uso de bioestimulantes para facer fronte a patóxenos como o mildio e oídio. “Cun produto como Salix, a base de codia de salgueiro, conséguense reducións do 97% fronte a mildio”, explica Romero. Ademais, adianta que proximamente se publicará outro traballo sobre as proteínas que fomentan estes mecanismos de defensa fronte ao patóxeno.
O emprego de bioestimulantes conseguiu lograr unha redución da 97% fronte ao mildio e do 80% contra o oídio
Debido a estes bos resultados e o interese de adegas da Rioxa e o País Vasco, investigadores do Neiker continuaron con esta liña de traballo e desenvolveron estratexias para o control de enfermidades baseadas na utilización de bioestimulantes. Con este manexo reduciron nun 50% o uso de fitosanitarios convencionais, ao realizar aplicacións alternas de solucións convencionais e a aplicación de bioestimulantes.
Do mesmo xeito que nos primeiros estudos, lograron resultados favorables mesmo en variedades de uva como Hondarribi, moi susceptibles aos danos por mildio e en zonas con alta incidencia deste patóxeno. Aínda que é verdade que conseguiron manter a incidencia controlada, finalmente os ataques foron moi fortes. “Poida que nalgúns casos teñamos que seguir apoiándonos, polo momento na química de síntese, pero hai que ir buscando alternativas”, valora Romero.
