Gandería de Anselmo Pires (Azores-Portugal): Vacas sen establo alimentadas en base a pasto e cunha media de 7500 litros

Sen establo, coas vacas no prado día e noite os 365 días do ano, con sala de muxido móbil e cunha alimentación case en exclusiva en base a pasto coa que logran producións medias de 7500 litros por vaca. Así é a gandería de Anselmo Pires, un dos nove gandeiros de vacún de leite en ecolóxico que existen na Ilha Terceira, unha das 9 que conforman o arquipélago dos Azores (Portugal).

Anselmo compatibiliza a súa gandería familiar coa vicepresidencia da Associação de Produtores de Leite Biológico Terceirence. A pasada semana estivo en Galicia canda un grupo de gandeiros azorianos visitando granxas de vacún de leite en ecolóxico, unha visita organizada por Xestión Agrogandeira e Natureza (XAN).

Neste momento, conta cun rabaño de 45 animais (30 vacas adultas e 15 xovencas) nunha base territorial de 21 hectáreas nun radio cercano, o que facilita o pastoreo e tamén o muxido. E é que as vacas pasan todo o ano no prado, grazas ao clima benigno das illas, con temperaturas mínimas que raramente baixan dos 10 graos nos meses de inverno. “O noso clima é moi parecido ao do norte de Galicia, pero os nosos invernos son algo máis suaves e os veráns menos calorosos, co que prácticamente temos pasto todo o ano”, destaca.

O muxido faino 2 veces ao día nunha sala de muxido móbil de 6 puntos na que lle leva arredor dunha hora muxir as 25 vacas que adoita ter en produción. “Aquí nos Azores está moi extendido o muxido móbil e hai uns 4 fabricantes deste tipo de salas, que tamén se exportan ao continente. O seu prezo tamén é máis asequible que construír unha sala fixa, pero nos últimos dous anos incrementouse notablemente debido á inflacción, de forma que unha sala coma esta pode roldar agora os 30.000 euros”, explica este gandeiro.

Prácticamente a totalidade do seu rabaño é de raza Holstein, aínda que recentemente está a probar con varios exemplares das razas Jersey e Roxa Sueca. “Estou moi satisfeito coa Holstein pero a industria páganos cada vez máis por calidades de graxa e proteína e buscando máis sólidos é polo que estou probando estas razas”, explica.

A produción media da gandería de Anselmo Pires é de 7500 litros, cunha achega de arredor de 3 kilogramos de penso por vaca e día. “Fago punteo en cada animal segundo o momento de lactación no que estea, pero dende que nos pasamos a ecolóxico hai seis anos reducimos notablemente o uso de penso. Temos moita herba disponible e de moi boa calidade e hai que aproveitala”, subliña. O penso ecolóxico que empregan está pelletizado e é fabricado pola cooperativa ourensá COREN. Cústalles neste momento 20 euros o saco de 30 kilogramos, co que o prezo da tonelada sáelles a uns 660 euros.

A cooperativa Lactogal comercializa o seu leite baixo a marca “Milhafre dos Açores”

En canto ás calidades do leite logran unha media de 3,7% de graxa e 3,2% de proteína, cun RCS de 130000. A cooperativa UNICOL, propiedade á súa vez do grupo cooperativo portugués LACTOGAL -propietario en Galicia de Leche Celta- é o único comprador de leite ecolóxico dos Azores, que comercializa baixo a marca “Milhafre dos Açores”.

O prezo medio que recibe Anselmo neste momento é de 0,52 euros por litro, uns 12 céntimos por riba do que se paga polo leite convencional nos Azores. “Cando nos pasamos a ecolóxico hai seis anos a diferenza de prezo era de 10 céntimos”, explica.

En canto ao manexo do pastoreo, Anselmo procura manter pradeiras diversas, con forte presenza de trevos e raigrás. “O importante é que a vaca dispoña cada día de pasto tenro, non espigado, para lograr boas producións de leite. Dividimos as parcelas axudados polos valados tradicionais de pedra que temos nas illas e tamén polo pastor eléctrico e facemos un circuito de pastoreo, deixando 40 días de descanso en inverno e entre 20 e 25 días na primavera e no verán. Non empregamos adubos químicos, o único fertilizante son as excretas do gando, e cando nos pasamos a ecolóxico si que aproveitamos para encalar as pradeiras”, detalla Anselmo.

¿Está satisfeito coa paso dado pasarse a ecolóxico? “Si, cando o fixen xunto cun grupo de gandeiros o principal motivo foi o económico, de maior prezo do leite, pero hoxe estou convencido tamén porque é máis sustentable medioambientalmente e síntome máis realizado como gandeiro”, recoñece.

Así, malia reducir o número de animais e a produción -pasou e 37 a 30 vacas en produción e dun total de 60 animais a 45- a rendibilidade da súa granxa incrementouse. “Produces menos pero quédache máis diñeiro. No meu caso pasei de gastar uns 1000 litros ao mes en gasóleo a 200; de facer 250 rolos de herba a só 100; de cultivar millo para forraxe a non facelo, a aforrar todo o gasto en adubos químicos e herbicidas e tamén baixou moito o consumo de penso”, detalla.

Moi boa saída para os becerros pintos nos Azores

Ademáis, a necesidade de recría tamén é menor, pois mellora a saúde e a lonxevidade das vacas (a media no seu rabaño é duns 5 partos), o que lle permite obter máis ingresos pola venda de becerros e animais para vida. “Nos Azores os xatos teñen moi boa saída, de forma que un becerro pinto con 10 días de vida é raro que baixe dos 100 euros e os cruzados andan nos 180 euros”, asegura.

E cales son os plans de futuro de Anselmo Pires para a súa gandería? “Seguir avanzando nunha produción sustentable, seguir experimentando con outras razas que se adapten ben ao pastoreo e ao que nos demanda a industria, e aumentar o rabaño se existen posibilidade de incrementar a base territorial, algo complicado nesta illa onde o prezo da hectárea rolda neste momento os 50.000 euros e o aluguer triplicouse nos últimos anos até os 1500 euros a hectárea, e mesmo máis”, conclúe.