Galego
Dous dos principais e máis urxentes retos aos que se enfronta o planeta a nivel ambiental neste momento son a redución das emisións de CO2 á atmosfera (que é a principal causa do Cambio Climático), e a loita contra a erosión e as perdas de solo (cada ano pérdense 3,4 toneladas de chan fértil por habitante no planeta e prevese que para o ano 2050 redúzase á metade a superficie total de chans fértiles), o que repercute gravemente na produtividade dos cultivos.
Nesta loita contra o reloxo, a agricultura mediterránea pode ser unha das principais solucións que nos axuden tanto a mitigar o Cambio Climático, como a evitar a erosión e a mellorar a fertilidade dos nosos chans se conseguimos implementar o uso de Boas Prácticas Agrícolas para capturar o carbono da atmosfera e secuestralo nos chans de cultivos como o trigo, o arroz, a viña, os cítricos, o oliveiral ou as amendoeiras.
Precisamente, para analizar canto carbono pódese fixar nos diferentes cultivos e estruturas leñosas e desenvolver unha Guía de Boas Prácticas que permitan ao agricultor contribuír a loitar contra o Cambio Climático, mellorando ademais a fertilidade dos seus solos, creouse hai dous anos o Grupo Operativo CARBOCERT, que desenvolveu o proxecto “Cuantificación e certificación de carbono orgánico en solos agrícolas mediterráneos”.
Este Grupo Operativo foi liderado pola Asociación Española de Normalización (UNE) e nel intégranse entidades de certificación, centros de investigación e organizacións agrarias como AENOR, ASAJA (Asociación Agraria Jóvenes Agricultores), o IRTA (Institut de Recerca i Tecnologia Agroalimentàries de Catalunya), o IFAPA (Instituto de Investigación e Formación Agraria e Pesqueira) e a AEACSV (Asociación Española Agricultura de Conservación Solos Vivos).
Nestes dous anos de traballo, o Grupo Operativo CARBOCERT conseguiu establecer metodoloxías que permiten contabilizar o aumento de carbono en chans agrícolas e en estruturas leñosas como consecuencia da aplicación de prácticas agronómicas sustentables.
Os estudos realizados mostran que os solos agrícolas e os cultivos que neles se atopan, teñen unha función moi importante no secuestro do carbono e que os agricultores poden obter un dobre beneficio se aplican as prácticas agronómicas recomendadas por CARBOCERT para cada cultivo: por unha banda, a redución de carbono da atmosfera e, por outro, o aumento a materia orgánica dos chans, o que repercutirá de forma directa na produtividade e sustentabilidade dos chans e na mellora dos seus cultivos.
Por exemplo, no estudo cuantificouse que unha hectárea de amendoeiras, utilizando as Boas Prácticas propostas, pode secuestrar 2 toneladas de CO2 /ano, polo que se en España temos 630.000 ha deste cultivo, a capacidade anual de retención de carbono neste cultivo serían de 1,26 Mt CO2 /ano. En oliveiral pódese chegar a capturar unhas 2,8 toneladas de CO2 /ha ano, polo que en España con 2,6 millóns de ha de oliveiral poderiamos capturar nada menos que 7,3 millóns Mt CO2 /ano.
Recomendacións para cultivos mediterráneos
O proxecto CARBOCERT centrouse en seis cultivos típicos da área mediterránea e básicos para a nosa agricultura: o oliveiral (2,6 millóns de ha en España), o trigo (2,1 millóns de ha), o viñedo (case 1 millón de ha), a amendoeira (0,6 millóns de ha), os cítricos (0,3 millóns de ha) e o arroz (0,1 millóns de ha). Para cada un destes cultivos identificáronse os distintos sistemas de produción e prácticas de manexo con maior potencial de absorción e almacenamento de carbono. Tamén se analizaron os factores climáticos, edáficos e agronómicos que inflúen decisivamente na absorción e almacenamento do carbono. Por último, lográronse implementar prácticas agrícolas sinxelas e facilmente replicables por parte do agricultor nos diferentes cultivos.
O resultado é a publicación dunha Guía de Boas Prácticas Agrícolas “Secuestro de carbono e mellora dos solos en cultivos agrícolas mediterráneos”, que se poderá baixar en pdf por fichas desde internet, e na que se explica paso a paso as diferentes técnicas agronómicas e a súa aplicación en cada un dos cultivos. En cultivos como o trigo e o arroz as técnicas a aplicar son máis sinxelas e en cultivos como a amendoeira, o oliveiral, o viñedo ou os cítricos pódense aplicar diferentes métodos agronómicos para capturar o carbono como podas en verde ou de inverno; uso de cubertas vexetais espontáneas ou sementadas; aplicación de emendas orgánicas; etc.
Cara a unha certificación da captura de CO2
O Grupo Operativo CARBOCERT fixouse como meta desde o seu inicio o ser un proxecto útil e aplicable en campo e que teña beneficios claros para o agricultor. A procura da sustentabilidade e a loita contra o cambio climático implantarase mellor se os agricultores ven claramente o beneficio económico, o aumento da súa competitividade, as melloras agronómicas nos seus cultivos e o recoñecemento social que van obter.
Con CARBOCERT mostrouse como con técnicas agronómicas moi sinxelas e de baixo custo obtéñense importantes beneficios: o aumento da materia orgánica dos solos; incrementos na produción; a mellora da calidade dos cultivos; ou a adaptación destas parcelas a efectos negativos do cambio Climático como é a escaseza de auga. Se a iso úneselle a absorción de CO2 e a loita contra o cambio climático, o agricultor pode diferenciarse do resto pola súa conduta ambiental, mellorando a súa imaxe de face á sociedade, e tendo máis fácil acceder ás axudas da PAC condicionadas ás Boas Prácticas Agrícolas.
Ademais CARBOCERT quixo fixar as bases para unha futura “Certificación” para aqueles agricultores que sigan estas prácticas e axuden a mitigar o Cambio Climático. Seguramente na nova PAC (2021-2027) xa se contemplará este tipo de medidas e ter xa experiencias previas que sirvan de base para conseguir un certificado de estás características é un avance moi importante.
Con todo iso, o Grupo Operativo CARBOCERT facilita ademais a consecución de dous dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable 2030 (ODS) fixados pola Organización de Nacións Unidas: en concreto, os obxectivos 13 e 15 sobre “Acción polo clima” e “Vida de Ecosistemas Terrestres”.
