Vinte viticultores do Ribeiro participaron este martes 12 de marzo no curso sobre poda en viña impartido pola Oficina Agraria Móbil da Consellería do Medio Rural en Ribadavia. A acción formativa desenvolveuse no lugar de Eira de Mouros, na parroquia de Santo André, e tivo unha parte teórica e outra práctica, con labores en parcela. O obxectivo fundamental desta actividade é difundir entre os viticultores da zona un sistema de poda mais respectuoso e que mitigue a incidencia das enfermidades da madeira na vide. Este foi o segundo curso impartido pola Oficina Agraria Móbil na capital do Ribeiro nos últimos meses. O anterior tivo lugar en decembro pasado e nel participaron outros 15 viticultores. A inscrición nestas accións formativas foi totalmente gratuíta, ata completar aforo.

A Oficina Agraria Móbil da Consellería do Medio Rural continúa impulsando xornadas formativas ao longo de toda Galicia. Nos vindeiros días, visitará os concellos de Chantada, en Lugo; e Monterrei, en Ourense, para ofrecer dúas sesións de aprendizaxe sobre poda.

A primeira cita será o venres 16 de febreiro no lugar de Pumar, na parroquia de Merlán, no concello de Chantada, onde se desenvolverá un curso sobre poda de maceiras.

O seguinte encontro xa axendado será o mércores 21 de febreiro, no concello de Monterrei, para abordar a poda en viñedo.

En cada un destes cursos poden participar, como máximo, 15 alumnos, que teñen que realizar a inscrición (gratuíta) previamente. O programa ten una parte teórica e outra práctica, con labores que se desenvolverán en parcela.

Datos para a inscrición:

Curso do día 16 en Chantada: Correo-e: oac.seca.chantada@xunta.gal. Teléfono: 982 870 247

Curso do día 21 en Monterrei: Correo-e: oac.seca.verin@xunta.gal. Teléfono: 988 788 310.

A Fundación Juana de Vega, en colaboración coa AGACAL, organiza unha nova edición do curso de Fruticultura, que estará dividido por módulos. O primeiro destes módulos estará dedicado á poda de varios tipos árbores froiteiras en diferentes momentos do ano, incluíndo o uso e mantemento de ferramentas, entre outros conceptos. Este curso ten un enfoque eminentemente práctico, cunha duración descontinua que abrangue de febreiro a xuño. Haberá tamén unha visita de campo e a cata das froitas cultivadas durante a xornada de clausura. Todas as sesións son prácticas e terán lugar no CFEA de Guísamo (AGACAL) en Bergondo (A Coruña). Obxectivos Ao remate do curso, o alumnado será capaz de: Realizar todas as operacións de xestión das explotacións froiteiras da zona atlántica. Realizar as tarefas de conservación, elaboración e comercialización de froitas. Para a consecución dos obxectivos, a execución do curso será de carácter descontinuo para que as prácticas se desenvolvan durante o ciclo vexetativo das árbores. Horas: 48 Prezo: 100€ Prazas: 20 Lugar Todas as sesións son prácticas e terán lugar no CFEA de Guísamo (Bergondo), salvo a xornada de inauguración de base teórica, que será na sede da Fundación Juana de Vega (San Pedro de Nós, Oleiros). Pola metodoloxía eminentemente práctica do curso, as condicións climatolóxicas poden obrigar a facer pequenos cambios e adaptacións do calendario. Coordinadores xerais Camino Nicolás Velado. CFEA de Guísamo (AGACAL) Elena López Colmenero. Fundación Juana de Vega Coordinador técnico Luis Quinteiro González  

Chega a época de poda da vide e viaxamos ata Cambados para falar con Joaquín Martínez Rodiño, técnico de campo de Adegas Martín Códax. Joaquín é un dos maiores expertos en poda a nivel galego e profundará nas claves para facer unha poda axeitada. Por que é tan importante poda no ciclo vexetativo da vide? A vide é unha liana e ten tendencia a trepar, a agromar na punta, entón, o obxectivo da poda é darlle forma e arquitectura á planta, equilibrando o vigor (cantidade de follas), o crecemento vexetativo (a biomasa) e a cantidade de froita que xera… Para que neste equilibrio a uva madure de forma equilibrada e homoxénea e teñamos viños de calidade. Dependendo da variedade e da zona hai distintas técnicas de podas. Aquí, estamos en Rías Baixas, onde a variedade maioritaria é o albariño. É unha variedade que ten os entrenós longos e nas tres primeiras xemas ten menos fertilidade que a partir da terceira, o cal é unha peculiaridade. Entón, para que a arquitectura e a cantidade de uva e follas estea en equilibrio imos facer unha poda longa, onde os bacelos van medir máis de 4 xemas. Normalmente a lonxitude da vara que deixamos adoita estar entre 8 e 12 xemas. O sistema de condución tamén inflúe moito no tipo de poda. No Salnés a maioría de viñedos están emparrados, o cal é un sistema horizontal e fainos ordenar o número de xemas, varas, e colocalas no espazo para que cando esta brotación teña lugar se vaian ordenando e os acios queden soltos, ventilados, ordenados e esparexidos no espazo. O factor limitante é a cantidade de luz. Por tanto, canta máis cantidade de luz capte mellor. Necesitamos ao redor dun metro e medio cadrado por cada quilo de uva que colleitemos, e o emparrado, ao ser horizontal, é o sistema que capta máis luz. É importante non amontoar, porque as follas que van traballar máis son as que están máis expostas, as que están á sombra consome máis recursos dos que achegan, por iso ten que haber un equilibrio para que a planta funcione ben. Cal é mellor época para realizar a poda e como inflúen as fases lunares?  A época de poda habitual é o momento de parada vexetativa, cando cae a folla. O obxectivo é que a maior parte dos recursos e reservas que poidan estar a xerar as follas pasen á madeira e sirva de starter ou reserva para a brotación do próximo ano. Entón a época de poda nas Rías Baixas adoita ser entre os meses de decembro e principios de marzo, o momento de parada vexetativa. O momento da poda inflúe no momento da agromada. Se son demasiado temperás ou serodias poden atrasar ou adiantar a brotación, respectivamente. Pode ser interesante facelo por varios motivos. Nas viñas con exceso de vigor imos sangrar un pouco esta planta e tender a equilibrala con podas con folla para tentar equilibrar o seu exceso de vigor. Outro motivo sería en zonas con risco de xeada alta, onde se adoita atrasar o momento de poda o máximo (final de febreiro ou principio de marzo) para que este atraso na brotación sálvenos dunha xeada tardía, que ocorre máis cara ao interior normalmente.

“O ideal é podar en lúa minguante e con tempo seco”

O tema das fases lunares é controvertido. É difícil atopar unha xustificación causa-efecto onde as fases lunares inflúan. A tradición, que vén da experiencia dos viticultores e realmente se podemos elixir as semanas que imos podar, en lúa minguante en teoría a seiva está máis parada e cara á parte interna, sería a máis recomendable. Nalgunhas probas que fixemos, vimos que son moitos os factores que inflúen, pero se che dan a elixir a mellor lúa sería no devalo. A antítese é o cuarto crecente, onde a seiva estaría na parte máis alta e externa, e teriamos máis choros, perdendo máis reservas. No noso caso creo que inflúe máis a climatoloxía, se podamos con xeada ou choiva, imos danar máis a madeira, entón o ideal sería podar en tempo enxoito. Como ese está a comportar este inverno para a poda nos vosos viñedos? Estamos a día 1 de febreiro, levamos 15 días de tempo seco e bo pero ata mediados de xaneiro levamos un inverno moi chuvioso, o que atrasou un pouco os labores de poda e solo, polo que decidimos non entrar por estas choivas. As fases máis intensas de poda son agora en febreiro e principios de marzo. Estamos a ter bo tempo agora e se o anticiclón segue será un inverno normal. Tamén tivemos temperaturas máximas moi altas para a época, e isto, se se mantén no tempo, o que vai producir é unha brotación anticipada. Estas brotacións anticipadas se se manteñen no tempo poden ser boas pero normalmente o frio que non fai en xaneiro e febreiro farao en marzo e abril. Entón, o máis preocupante son as primaveras frías, mesmo brotacións anticipadas que logo veñen con época de frío e mesmo xeadas. O frío agora é bo pero en marzo e abril vai ser moi limitante, con brotacións irregulares e risco de xeada. A vide é un cultivo que necesita certas horas de frío para medrar ben. En Galicia non adoita ser un problema, pero unha primavera fría adoita ser o prólogo dunha colleita irregular.

 “Preocúpanos que o frío que non fixo en xaneiro e febreiro veña en marzo e abril, porque sería moi malo para a vide”

Para evitar propagar enfermidades da madeira, que medidas deberiamos tomar durante a poda?  Para minimizar o avance das enfermidades da madeira, que adoitan verse máis no verán, onde os brazos da cepa sécanse ou saen manchas nas follas e/ou acios. A nosa recomendación sería marcar esas cepas, podalas antes, e xa ao facer o corte vas notar que a madeira está manchada, con síntomas. Aí é recomendable retirar e queimar eses restos de poda para que o inóculo que poida haber non se transmita ao resto de plantas. Tamén desinfectar as ferramentas de poda. Co resto de vides de plantas sas, o máis cómodo sería trituralo (canto máis fino mellor) e devolvelo á terra para abonala. Tamén poderiamos compostalo antes con outros restos. Nós triturámolo e incorporámolo directamente, pero as plantas enfermas son retiradas e queimadas.

 “Se todas as xemas que deixaches agromaron, entón está equilibrada”    

Como inflúe a poda no rendemento da vide? Un dos obxectivos da poda é equilibrar o vigor da planta, é dicir, a cantidade de gromos ou bacelos que imos ter por superficie. O primeiro é ser observador e ver a planta, se sabes escoitala fálache, entón vas ver se tivo unha boa brotación, se todas as xemas que deixaches agromaron, entón está equilibrada. Se hai máis gromos é un síntoma de exceso de vigor. Se ademais estes brotes son excesivamente longos, grosos, ou teñen moitos netos, é outro síntoma. Se pola contra, se agromaron menos xemas e son raquíticas é un síntoma de falta de vigor. Unha planta equilibrada adoita repetir a mesma poda que o ano pasado, unha con exceso de vigor está a dicirche auméntame a carga de traballo que son capaz disto e dun pouquiño máis… E unha con pouco vigor está a dicirme que non pode con tanta carga e que lle deixes menos para así poder agromar e madurar toda a carga. Se está equilibrada a uva é de maior calidade. Para poder avalar esta parte intuitiva, facemos peso de madeira en poda. É dicir, contar as xemas e brotes que deixamos o ano pasado, e pesamos esa planta. Con esa información dinos se a parcela ou unha parte da viña está equilibrada ou non. Se o número de xemas e brotes cadra é un síntoma de equilibrio, e o seu peso medio. No caso do albariño, se o peso medio do brote é de 60 gramos é un síntoma de equilibrio, por baixo de 40 gramos é síntoma de falta de vigor e por encima de 80 gramos estaría no exceso de vigor. Isto axúdanos para decidir a poda pero tamén outras cousas como o abonado e a xestión da parcela. Cal é o sistema de poda que máis se utiliza en Galicia, e no caso de Adegas Martín Códax? Un factor que inflúe no tipo de poda que imos facer en cada parcela e que aínda non comentei é a idade da planta. En cepas novas hai que facer a chamada poda de formación, mentres as plantas están a formarse e expandindo o seu sistema radicular, e ten que estar acorde coa parte aérea, cos brotes. Entón, os primeiros anos hai que deixar dúas xemas ata que saia un brote, ata que esteamos en plena produción, e vai depender do sistema de condución e o número de plantas por hectárea. O obxectivo en Rías Baixas para un viñedo equilibrado é ao redor das 65.000-70.000 xemas por hectárea. En emparrados imos estar arredor das 1.000 plantas por hectárea.

“Pecamos ás veces de facer cortes demasiado agresivos, que lle custa á planta cicatrizar”

Dependendo da variedade e a súa maneira de frutificar decidimos se facer podas curtas ou longas. No albariño facémolo con podas longas polas súas características, pois a súa fertilidade aumenta a partir da terceira xema ata a 8 ou 10. Noutras variedades como godello ou treixadura facemos curtas porque xa son fértiles desde as primeiras xemas, e os entrenós son máis curtos, dificultando o reparte de brotes en emparrado. En Rías Baixas, como é unha DO relativamente nova, creouse no 88, cando había 400 hectáreas, agora hai unhas 4.500. Entón empezamos a ter cantidade de viñedos adultos, entorno aos 20-30 anos, onde vemos erros de poda, que ao non ser máis respectuosas coa planta fan que non sexan lonxevas. Nos últimos anos volvemos ás podas que facían os nosos avós, máis respectuosas coa planta, que ten que ter a suficiente madeira vella para que lle dea arquitectura e soporte, pero pecamos ás veces de facer cortes demasiado agresivos, que lle custa á planta cicatrizar, sen ter en conta ben toda a fisioloxía e fluxo de seiva da planta. Estamos a nos formar e retomando estas técnicas máis respectuosas para que as plantas adultas sexan lonxevas. Baséase en dous principios: deixar conos de desecación (ao facer o corte sabemos que vai secar parte da madeira) e ter en conta o fluxo de seiva, que teña o mínimo de feridas posibles, e que todas as que teñamos que facer que sexa de maneira ordenada, facéndoos pola parte posterior, deixando a parte inferior da planta para o fluxo da savia. Se temos en conta isto teremos plantas máis sas durante máis tempo. Explícanos como se realiza a poda.. Para poder decidir que vara imos deixar para renovar a do ano pasado, imos ter en conta o fluxo de savia. A planta ten unha canle de vasos que cada vez que facemos un corte imos interrompelo. En cada nó temos como unha rotonda onde se unen os vasos que conducen a savia, e se hai algunha obstrución vai cambiar de vaso, por dicilo así, pero vai facer unha cicatriz que vai impedir que o fluxo de savia sexa homoxéneo e contínuo. Entón, imos deixar os cortes por esta parte de aquí, máis posterior. Aquí adoitamos deixar un polgar, un anaco de dúas xemas que vai a segurar a brotación do próximo ano, e a vara vai ser de máis de 6 xemas que é a parte que vai frutificar este ano. Entón, imos deixar aquí o polgar con dúas xemas, e imos deixar esta vara de aquí. Nun emparrado é un pouco máis complexo, porque imos ter que sacar do mesmo tronco varias varas, pero teremos en conta que os cortes sempre pola parte dianteira. Se o temos en conta á hora de podar, evitaremos feridas grandes, tendo partes sen brotes e menos produtivas e lonxeva. O cono de desecación que expliquei antes. Cada vez que facemos un corte, onde se fai o corte, o mesmo diámetro do corte vai secar cara ao interior da madeira, entón nunca o faremos próximo onde saia a madeira, deixando o cono de desecación para que a madeira seca non se introduza no tronco da planta. E ao ano seguinte imos facer o rebaixe, como é o caso, para garantir que non imos no tronco vello, que sería a canle principal, para asegurar unha boa brotación no próximo ano. Agora hai que coller unha atadora e atar os brotes e así xa deixamos esta parte acabada. Este proceso de poda e atado adoita durar uns 4 meses, de novembro ao 19 de marzo, San Xosé. Poderíase chegar a alongar a finais de marzo nos casos de podas tardías. Cústavos atopar podadores e inxertadores ? É unha profesión con futuro? Aquí xestionamos 450 hectáreas de viñedo, e temos unha sección de servizos que xestiona viñedos de maneira directa. Tradicionalmente os nosos viticultores teñen unha superficie ao redor dunha ou dúas hectáreas que eles mesmos traballan, normalmente sós. Estamos cun tema de que non hai relevo xeracional, así que cada vez hai maior demanda de podadores. A poda é unha labor que se fai uns 4 meses ao ano e esixe ser observador e ter coñecementos. O primeiro ano a xente vai como axudante, e despois, ao ano seguinte, esta persoa xa pode facer a poda por si mesma. Pero si, cada vez custa máis atopar persoal para a poda e a agricultura en xeral. Estamos a tentar desenvolver sistemas de condución que sexan máis sinxelos e por tanto os labores de poda sexan máis fáciles de entender e realizar, mesmo mecanizar algúns procesos como unha máquina que axuda a baixar a madeira para a poda longa. Primeiro hai un marcado, que é o que esixe máis experiencia e coñecemento. Ten que haber un profesional que marque as directrices. Logo hai que retirar a madeira do medio dos aramios. Estamos a probar unha máquina para optimizar esa labor de atado, tradicionalmente facíase con vimbios, e agora imos a fíos cunha alma metálica e un recubrimento dalgún material biodegradable. Para o atado existe unha máquina que pode rebaixar as horas de atado de 40-45 horas por hectárea a unhas 25 horas por hectárea. Temos que facer atractiva a agricultura e darlle actividade todo o ano para que sexa un oficio máis continuo. Para os inxertadores tamén temos problemas pois o período é máis curto, pero é certo que moitas plantas xa as compramos enxertadas e non temos que facelo nós. O que se fai cando queremos facelo en moitas plantas é contratar cuadrillas especializadas. Moitas veces son procedentes de América do Sur e móvense por toda España nas épocas específicas e adícanse en exclusiva a estes labores, son especialistas. Estades a traballar nalgún proxecto en Martín Códax vinculado coa poda? Estamos a traballar en buscar clons sanitariamente libres de virus e que sexan equilibrados, pois vainos axudar a estandarizar a cantidade de xemas que deixamos por planta e viñedo. Fai uns 6 anos se que tivemos un proxecto europeo onde testamos diferentes tipos de podas e a conclusión foi que no equilibrio está a virtude, ao redor de 60-70.000 xemas sería o que mellor se adapta á nosa zona, e as podas curtas van dar boas colleitas pero menos constantes no tempo, especialmente en anos difíciles imos notalo máis. Por iso tradicionalmente podábase o albariño en poda longa.

A Xunta está impartindo estes días diferentes cursos sobre poda de viñedo por medio da Oficina Agraria Móbil. Así, unha destas accións formativas desenvolveuse xa na localidade pontevedresa de Arbo o pasado venres día 19 e están previstas outras dúas os vindeiros días 24 de xaneiro (en Salvaterra de Miño) e 29 do mesmo mes (na vila luguesa de Pantón). En cada un destes cursos poden participar, como máximo, 15 alumnos, que teñen que realizar a inscrición (gratuíta) previamente. O programa ten una parte teórica e outra práctica, con labores nas propias viñas. Datos para a inscrición: Curso do día 24 en Salvaterra de Miño: Correo-e: oac.seca.ponteareas@xunta.gal. Teléfono: 886 110 047 Curso do día 29 en Pantón: 982 88 91 15 e 982 88 91 14.

O Distrito Forestal IX Lugo-Sarria organiza un obradoiro de poda de castiñeiro para o 28 de outubro na cidade de Lugo. Concretamente, as aulas impartiranse no polígono industrial das Gándaras. A formación estará a cargo de Pablo Antonio Fraga Gontán, enxeñeiro agrónomo especialista en castiñeiro. Este obradoiro figura dentro dos cursos de formación "Cadeiras de divulgación forestal, Outono 2023". A preinscrición pode realizarse en: https://foagro.xunta.gal/foagro/inscripcion/publica/accionsFormativas Información: distrito.forestal9@xunta.gal 982828620 @Dist_Forestal9

Dúas adegas de Ribera del Duero, Matarromera e Pago de Carraovejas, chegaron a un acordo con Ence para a posta en marcha do proxecto VINEBOX , en busca de solucións sostibles para valorizar o residuo de poda de vide. O consorcio, a través deste proxecto de I+D, pretende dinamizar no sector vitivinícola unha xestión de recollida e provisión de podas da vide para a produción de pulpa de celulosa e a súa posterior validación, mediante demostradores de papel e cartón. O papel producido será empregado na fabricación de cartón para a elaboración de caixas para viño e para o deseño de novas etiquetas. A través deste proxecto ofrécese unha solución sostible ao sector vitivinícola, en aras de cumprir coas esixencias que supón a entrada en vigor da nova Lei 7/2022 de Residuos e solos contaminados para unha Economía Circular, que restrinxe a queima de residuos vexetais xerados na contorna agraria. “Para nós a sustentabilidade é máis que un compromiso: é o noso día a día; é un tramo do camiño do que nos queda moito por percorrer. O respecto pola nosa contorna forma parte da nosa filosofía, do esforzo que facemos por implementar medidas no presente que se vexan reflectidas no futuro”, expresa Pedro Ruiz, CEO de Alma Carraovejas. Eva Navascués, directora de I+D+i de Pago de Carraovejas, sostén que con VINEBOX “é posible pechar o ciclo aproveitando este material procedente de sarmientos nas etiquetas de viño e caixas de embalaxe que empregamos nas adegas. Demostraríase que evitar a queima dos refugallos non só redunda na protección ambiental, senón que permite a sustentabilidade en sentido amplo, tamén a social e económica”. “Ante todo somos viticultores e agricultores, e todo o que facemos nas nosas adegas para ser máis sostibles é por obrigación para coa terra, é noso deber coidala e transmitir o noso mellor legado ás seguintes xeracións”, explica Carlos Moro, presidente e fundador de Nodega Matarromera. “Até non hai moitos anos, criamos ilimitados os recursos naturais, e non había conciencia das graves consecuencias ambientais de “producir, usar e tirar”. As empresas temos non só a responsabilidade moral de contrarrestar o impacto negativo que a nosa actividade xera na contorna, senón tamén de apostar por formas de produción máis equilibradas, máis sostibles, máis responsables e máis eficientes, e este proxecto é un claro exemplo de iso”. Explica Sonia Villanueva Sánchez, directora de calidade e I+D+i de Adega Matarromera, que este proxecto de investigación permite a profundar na súa estratexia de incorporar coproductos no seu proceso produtivo. Granza foi a primeira marca agroalimentaria española en utilizar etiquetas con papel elaborado a partir de residuos de uva remplazando o anterior 15% de pulpa virxe. Agora os resultados son máis amplos, pois o proxecto permite integrar os restos na produción de celulosa Naturcell, en aras de xerar etiquetas e caixas de cartón. Para Antonio Casal, director de Desenvolvemento de Negocio de Celulosa de Ence, esta alianza “demostra unha vez máis o papel protagonista de Ence no impulso da bioeconomía circular, non só no seu proceso produtivo, senón tamén buscando sinerxias con outros sectores, como o vitivinícola neste caso, para innovar e buscar novas formas de contribuír ao desenvolvemento sostible”. “Queremos seguir achegando novas solucións ante os retos que nos expón unha sociedade cada vez máis esixente. Estamos a achegar alternativas baseadas nun aproveitamento responsable dos recursos naturais”, conclúe Casal. O proxecto, cofinanciado pola Unión Europea e polo Centro para o Desenvolvemento Tecnolóxico e a Innovación (CDTI) con fondos FEDER, conta cun orzamento de 879.539,00 € e un tempo de execución de 30 meses. Ademais, participan, como entidades subcontratadas polas empresas, o Instituto de Agroquímica e Tecnoloxía de Alimentos (IATA-CSIC), o Instituto Tecnolóxico da Embalaxe, Transporte e Loxística (Itene), e a empresa Athisa, que achega solucións para o servizo de recollida e provisión de pódalas de sarmiento.

O Diario Oficial de Galicia publica hoxe a orde pola que se convocan as axudas para accións silvícolas nos montes galegos para o ano 2023. Estas achegas están dotadas dun orzamento bianualizado total de 9.487.999 euros, cofinanciados polo Fondo Europeo Agrícola de Desenvolvemento Rural (Feader). Como sinalan dende Medio Rural, a bianualización do orzamento asegura unha necesaria continuidade na actividade das empresas do sector forestal. Estas subvencións están orientadas á prevención dos danos causados aos bosques por incendios, desastres naturais e para o incremento da capacidade de adaptación e do valor ambiental dos ecosistemas forestais. Para acadar estes obxectivos, establécense dúas liñas de axuda. Por un lado, achegas para a prevención, que contemplan rareos, rozas e podas en masas de coníferas, así como accións preventivas dos danos causados nestas mesmas masas por enfermidades fúnxicas defoliadoras. Tamén se inclúen rozas en masas de piñeiro que conten con instrumentos de ordenación ou xestión forestal. Por outra banda, as axudas son tamén para realizar tratamentos silvícolas (rareos, desmestas, podas, cortas de formación, rozas e outros), así como plantacións puntuais de determinadas árbores, directamente vinculadas ao incremento dos valores ecolóxicos dos bosques que non teñan carácter produtivo. Nesta liña contémplanse tratamentos silvícolas en masas de frondosas caducifolias, sobreiras e aciñeiras, incluíndo a roza, a formación de guías e poda, así como a selección de abrochos e os rareos. Ademais apoian a rexeneración e a mellora de soutos de castiñeiros.

Beneficiarias

Poden ser beneficiarias destas achegas as persoas físicas ou xurídicas que sexan titulares dos terreos obxecto de axuda. Estas son maioritariamente comunidades de montes veciñais en man común, pero tamén as asociacións e agrupacións de propietarios particulares, cooperativas agrarias, proindivisos, entidades locais, comunidades de bens, montes de varas ou Sociedades de fomento forestal (Sofor). Tamén son beneficiarios das axudas propietarios particulares de xeito individual. No que respecta ás accións silvícolas de prevención dos danos causados nas masas de coníferas por enfermidades fúnxicas defoliadoras, tamén poderán ser beneficiarias as fundacións inscritas no Rexistro de Fundacións de Interese Galego.

Contías e superficies

As axudas cubrirán o 100% das actuacións, agás no caso das accións silvícolas de prevención dos danos causados nas masas de coníferas por enfermidades fúnxicas defoliadoras, que será do 80%. Para todos os solicitantes, con excepción das Sofor, as agrupacións legalmente constituídas e dos propietarios particulares de xeito individual, a superficie mínima de actuación por solicitude será de 3 hectáreas nun ou varios coutos redondos e sempre e cando a superficie mínima de cada couto sexa de 1 hectárea. Os propietarios particulares de xeito individual deberán realizar accións nunha superficie mínima por solicitude de 1 hectárea por couto redondo. No caso das agrupacións legalmente constituídas e Sofor, a superficie mínima de actuación será de 1 hectárea, distribuída en non máis de 3 coutos redondos por solicitude de axuda. Para as accións silvícolas de prevención dos danos causados nas masas de coníferas por enfermidades fúnxicas defoliadoras, a superficie mínima de actuación por solicitude será de 12 hectáreas independentemente do tipo de solicitante. A superficie máxima de actuación  por solicitude para todos os solicitantes será de 50 hectáreas nun ou varios coutos redondos, e sempre e cando a superficie mínima de cada couto sexa de 1 hectárea excepto no caso das Sofor e das agrupacións legalmente constituídas que poderán ter coutos redondos inferiores a 1 hectárea.

Prazos

As solicitudes deberán presentarse de xeito telemático a través do formulario dispoñible (anexo I) na sede electrónica da Xunta de Galicia. Haberá un prazo de 30 días hábiles para presentalas contados a partir de mañá. Ademais, os traballos incluídos nas solicitudes das axudas non poderán iniciarse antes de que se realice a inspección previa que se detalla na orde da convocatoria e estarán condicionados á aprobación da axuda.

-Consulta aquí a convocatoria da axuda. 

 

A Fundación Ramón González Ferreiro organiza este sábado en Allariz un curso de poda de árbores frutais e ornamentais. O curso, que inclúe parte práctica, explicará distintos tipos de poda, cortes e despuntes. Para asistir é preciso levar tesoura de podar e guantes de traballo. O custo da inscripción é de 35 euros. As persoas interesadas poden inscribirse a través das seguintes vías: nos teléfonos 988 436 182 - 681 923 916 ou no mail formacion@fundacionrgf.org. A formación impartirase na propia sede da Fundación, no lugar de Paciños (Allariz), en horario de 10 a 14 horas e de 15.30 a 18.30 horas.

A poda e o seguimento que se fai do viñedo resultan de vital importancia para o desenvolvemento adecuado das cepas, tal e como sinalou o viticultor e enxeñeiro agrónomo Julián Palacios nunhas xornadas sobre prácticas sostibles no viñedo celebradas recentemente en Ribadavia, nas que tamén ofreceu recomendacións prácticas aos viticultores da zona. O experto, impulsor da firma de asesoramento agronómico Viticultura Viva, colaborou xa con distintas adegas galegas para optimizar o manexo do viñedo. Un dos seus últimos traballos foi cos viticultores de Cume do Avia, baixo o proxecto Eiravine, co que perseguían recuperar antigos viñedos, con máis de 25 anos, dos que dispoñía a adega. Con eles levaron a cabo unha estratexia na que contemplaron aspectos claves como a poda, a recuperación das cepas ou a reposición de marras. Ademais tamén prestaron especial atención á nutrición e ó manexo que se facía das viñas. “Centrámonos no manexo do solo e a planta para mellorar a saúde do viñedo”, apunta Julián Palacios. As recomendacións inclúense dentro dunha estratexia sostible e respectuosa co medio ambiente, xa que a adega traballa seguindo un manexo ecolóxico. O experto Julián Palacios durante a súa intervención en Ribadavia.

Coñecer os solos e a planta

Un dos primeiros aspectos aos que Palacios recomenda prestar atención é ao estado dos solos e á saúde da planta. “O primeiro paso é realizar unha análise de solo, xa que pode achegar importantes datos sobre cuestións como cantidade ou calidade da materia orgánica que ten o viñedo”, explica o experto.

As analíticas de solos e foliar xunto coa revisión da plantación son ferramentas claves para realizar un manexo adecuado da viña

O mesmo ocorre coa saúde da planta, polo que tamén realizaron unha análise foliar, xa que tamén achega información sobre os nutrientes que está a absorber a planta. Ademais, a observación da plantación ofrece tamén datos de utilidade sobre a situación do viñedo ou sobre prácticas que poden resultar beneficiosas ou prexudiciais para a cepas. “Revisando a plantación descubrimos que algunhas cepas tiñan feridas na codia debido á roza manual que estaban a realizar. Un práctica sostible, propia dun manexo ecolóxico, estaba a causar danos puntuais no viñedo”, explica o enxeñeiro agrónomo.

Adecuar a poda

Outro dos aspectos que Palacios recomenda priorizar no viñedo é a realización dunha poda adecuada, que debe axustarse ás condicións edafoclimáticas para evitar causar danos á cepa.“É moi importante realizar a poda favorecendo o crecemento da cepa, tendo en conta a circulación do fluxo da zume", indica o viticultor. Ademais, as malas prácticas de poda poden provocar problemas no sistema vascular da planta e deixar o sistema circular con feridas, como lembra o experto.

“É moi importante realizar a poda favorecendo o crecemento da cepa, tendo en conta a circulación do fluxo da zume"

Tan importante como a poda é a estratexia que se siga na reposición de marras. Nesta adega optaron por repoñer con planta enxertada e repoñer en barbado para enxertar en campo 2 ou 3 anos despois. Palacios tamén lembra que unha opción válida é realizar acodos. “A práctica tradicional do acodado é moi efectiva para a reposición de planta”, apunta. No caso da reposición de marras, do mesmo xeito que cando se trata de planificar novas plantacións, Palacios recomenda optar por planta de calidade, é dicir, ter en conta a xenética da planta e a calidade sanitaria, xa que a presenza de virus supón un grave problema para os viñedos.

Na reposición de marras e en novas plantacións, Palacios recomenda apostar por planta e enxertos de calidade

Palacios tamén recomenda prestar atención á calidade técnica das plantas. “Moitas veces está nas nosas mans comprobar a calidade técnica das cepas que adquirimos, comprobando a calidade do enxerto, coa proba do polgar, presionando desta maneira confirmamos que a conexión de vasos está ben conectada”, apunta.

Seguimento do desenvolvemento do viñedo

Do mesmo xeito que a revisión da plantación para detectar problemas que poidan xurdir do manexo que se realiza do viñedo, Palacios recomenda realizar un seguimento detallado do desenvolvemento das cepas para coñecer a súa evolución. “É interesante realizar un protocolo de control do viñedo en puntos concretos”, recoñece. Así, no caso dos viñedos de Cume do Alvia realizaron un seguimento das cepas, as xemas, os pámpanos, os acios e o peso e maduración destes que axuda despois á toma de decisións para o manexo do viñedo.

O sistema de savia dunha vide, ao mesmo que o de calquera outra planta, é comparable ao sistema circulatorio do corpo humano, polo que, mellorándoo conseguirase alongar a súa esperanza de vida. Existen dous aspectos clave aos que prestar atención: o primeiro é o enxerto, isto é, facendo unha correcta conexión dos vasos e comprobándoo mediante o palanqueo do mesmo, e o segundo á poda, é dicir, cunha práctica axeitada que facilite o tránsito de zume desde a raíz. “Fai 2000 anos Columela deixou escrito que a poda da vide é a labor máis necesaria de todas as que nos propoñemos dar a viña”, destaca Julián Palacios, enxeñeiro agrónomo especializado en viticultura e viticultor, e que quere recuperar ese enfoque na actualidade. Durante a súa intervención no taller práctico de poda da vide, celebrado recentemente na Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia (Evega), o enxeñeiro fixo fincapé nas claves para facer unha poda que mellore os fluxos de zume, así como no correcto desenvolvemento dos dous tipos de poda máis utilizados: en cordón Royat e en Guyot. “Hai unha importante demanda para aprender a mellorar a poda, por iso realizamos un curso práctico con especialistas acorde a un tipo de poda que permita respectar o máximo posible a circulación canle de savia pola cepa. Hoxe en día faise unha viticultura cada vez máis intensiva, con podas moi rápidas que derivan en feridas que lle fan dano a planta, por iso cómpre profesionalizar o sector e facer prácticas axeitadas que amplíen a vida da vide”, detalla Emilia Díaz, directora da Evega.. Imaxe da parte práctica do curso de poda impartida do Evega

Principios de poda

É necesario facer unha poda atendendo á salubridade da planta e sen comprometer o seu desenvolvemento futuro. Partindo desta premisa, cómpre realizar a poda acorde a “sete principios; tres que teñen que ver coa arquitectura da planta e outros catro que obedecen á forma de facer os cortes”, detalla Julián Palacios. Estes principios mantéñense independentemente do tipo de condución seleccionado para a vide.

“Cómpre realizar a poda acorde a sete principios; tres que teñen que ver coa arquitectura da planta e outros catro que obedecen á forma de facer os cortes” (Julián Palacios)

“O primeiro deles é adecuar a poda ao sistema de condución elixido; o segundo, favorecer un crecemento ordenado todos os anos, posto que as plantas leñosas, como é o caso da vide, nunca deben deixar de medrar, e o terceiro consiste en realizar unha poda pensando no desenvolvemento futuro da vide. Estes tres representan a pauta que moldea a arquitectura da planta, e que nos permiten darlle á cepa unha forma determinada, distribuír adecuadamente a savia da vide e manter unha produción regular”, sinala Palacios. Por outra banda, están os catro restantes que se centran na correcta execución dos cortes. “O primeiro deles é procurar unha continuidade do fluxo de savia sempre que sexa posible, para evitar interrupcións; o segundo, utilizar madeira de protección dos cortes naquelas feridas de poda que o precisen porque non sempre podemos manter o fluxo de zume; o terceiro corresponde ao uso de xemas de coroa nos chupóns que axudará á cicatrización, aínda que logo teremos que corrixilo na primavera, pero se pola contra se fai un corte moi raso, promóvese un cono de secación nunha das zonas principais de savia da planta; o cuarto fai referencia á realización de cortes en madeira de 1 a 2 anos”, concreta o enxeñeiro agrónomo e viticultor.

Da teoría á práctica

En viñedos novos, para formar unha vide próspera cómpre facelo “desde a prudencia na velocidade de formación e na entrada en produción, dándolle prioridade ao crecemento radicular sobre o aéreo, e moderando o vigor dos pámpanos”, apunta Palacios. Nesta liña, cómpre ter en conta que instrumentos utilizados habitualmente como os protectores, por exemplo, “actúan como un efecto invernadoiro fomentando o crecemento aéreo fronte ao radicular, por iso eu intento evitalo en todas as fincas, e no caso de que haxa danos por fauna, intento cercar as parcelas se é posible”, comenta. Por outra parte, en viñedos adultos realízase ben unha poda longa ou unha poda curta. A primeira é aquela na cal os brotes longos que saen cada ano da cepa se podan a máis de tres xemas. Esta tipoloxía aplícase en moitos casos cando o rendemento é menor do desexado e a fertilidade é baixa nas xemas basais. Esta fertilidade depende de varios factores entre os que se sitúan “as condicións xenéticas da variedade, a temperatura e iluminación no momento da iniciación das inflorescencias, o estado nutricional do ‘ano -1’, e a acumulación de reservas no ‘ano -2’”, amplía Julián Palacios. “O risco de facer poda longa é de que non broten as xemas máis baixas da vara, e entón, como se renovaría o ano que ven? Hai poucos sitios nos que se fai poda longa, e estes correspóndense con zonas nas que as variedades que se cultivan son máis propensas a brotar todas as xemas, e naquelas que hai moito vigor e é necesario mobilizar xemas por todos os lados”, matiza Palacios. Sen embargo, “é moi raro podar só en poda longa, en moitas ocasións recórrese á poda mixta; en Galicia é moi común atopar viñedos podados ao sistema Guyot, posto que, ben executado, permite unha ramificación en dúas canles e ao mesmo tempo respéctase o fluxo de savia sen atrofiar ningún lado da planta”, afirma o enxeñeiro agrónomo. Esta combinación de estruturas longas e curtas garante renovar ao ano seguinte no sitio que se seleccione. Nestes casos é moi importante manter polgares a ambos lados da planta. “Hai que podar o polgar pensando no desenvolvemento futuro da planta, e iso elíxese en función das xemas que se deixen; se coincide que a primeira xema franca mira cara abaixo, pois pódase a dúas xemas ese polgar porque da xema de rango 2 sacarase a vara do vindeiro ano”, explica o enxeñeiro agrónomo.

“Se coincide que a primeira xema franca mira cara abaixo, pois pódase a dúas xemas ese polgar porque da xema de rango 2 sacarase a vara do vindeiro ano” (Julián Palacios)

Despois está a incógnita de arquear ou non as varas, xa que hai que pensar que ao arquealas teñen máis xemas por metro lineal pero sería necesario outro arame por riba do de formación. Tamén hai a posibilidade de facer un Guyot dobre ou un simple segundo a distancia que teñas entre as cepas, “por exemplo se tes 80 centímetros cun Guyot simple deberías cubrir, pero se hai 1’20 metros, necesitase máis. No caso dos simples, sería recomendable alternar o lado da vara”, avanza Palacios. En canto a poda curta, que corresponde con aquelas vides que se podan como moito a tres xemas, e que normalmente son vasos, sistemas libres ou espaldeira -fundamentalmente cordón Royat-, sucede o contrario ao caso anterior. “Cando o rendemento é o desexado podas corto, con 2 xemas francas principalmente”, comenta Julián Palacios. Así como en poda longa todos os sistemas soen estar dirixidos, “a poda curta da opción a ter sistemas libres e poñer polgares onde se queira”, detalla.

“Neste caso sucede o contrario ao caso anterior posto que cando o rendemento é o desexado podas corto, con 2 xemas francas principalmente” (Julián Palacios)

Que pasa cando temos unha espaldeira a cordón? “Temos un sistema de dúas dimensións, e a dimensión do ancho non debemos utilizala, entón, cando se forma o viñedo, o longo xa se ocupou coa formación dos brazos, polo que a única dimensión que nos queda para traballar sería o alto”, expresa o viticultor. Neste crecemento vertical é máis complexo xa que, dificulta o respecto pola condución da savia e “o criterio que debe primar é deixar tacos de madeira en todos os cortes”.

Para que podamos?

Sendo unha das actividades fundamentais para o desenvolvemento da cepa, entre os obxectivos máis aparentes están a consecución dunha forma determinada para despois mantela no tempo, obter unha colleita regular ao longo da vida da plantación, buscando uns rendementos, e distribuír axeitadamente a savia que provén da raíz. Baixo este contexto é importante “repartir adecuadamente o vigor e a expresión vexetativa dunha planta, isto é, buscar un equilibrio; así mesmo, isto será consecuencia de que a cepa teña un desenvolvemento vexetativo determinado porque se non hai brotes con certa lonxitude, non hai follas, polo que cómpre achegarse ás 8-10 follas sas en cada un”, especifica Palacios. “Partindo de que toda a expresión vexetativa dunha vide debe repartirse nun vigor moderado é necesario ter claro que os máis delgados medran menos e durante menos tempo, mentres que cos de maior grosor pasa o contrario; resultado dos primeiros haberá unha menor produción por iso hai que buscar un equilibrio”, fai fincapé Julián Palacios. “Por que en Rías Baixas se utiliza parral en 3x3 mentres que no Ribeiro se usa espaldeira en 1x1 en moitos casos? Isto faise para unha correcta distribución do zume, para conseguir un número de xemas determinado por cepa, e xestionar o vigor”, exemplifica.

“Os brotes máis delgados medran menos e durante menos tempo, mentres que cos de maior grosor pasa o contrario” (Julián Palacios)

En definitiva, o vigor dunha vide controlase inicialmente a través do marco de plantación e o sistema de condución, pero logo a poda é unha ferramenta xa que permite regular o número de xemas que se deixan en función do vigor do viñedo. Por último, hai que pensar tamén en regular todo o relacionado coa xestión xeral do viñedo, como a nutrición, a rega e as cubertas vexetais, por exemplo.

A Axencia Galega da Calidade Alimentaria, dependente da Consellería do Medio Rural, ten previsto celebrar no concello lucense de Becerreá un curso sobre técnicas de gabeo, desprazamentos e traballos en altura nas árbores. A formación impartirase de maneira presencial no Centro de Formación e Experimentación Agraria de Becerreá os vindeiros días 27 e 28 de outubro. A formación acerca das técnicas de gabeo, desprazamentos e traballos en altura nas árbores terá unha duración total de 15 horas e se impartirá en horario de 9,00 a 14,15 e 15,30 a 18,30 horas. O obxectivo desta formación é que os alumnos adquiran os coñecementos necesarios acerca das técnicas elementais de instalación de cordas, ascenso e descenso en seguridade sobre árbores que non presenten dificultades específicas. Ademais, tamén tratarán outros temas como nocións básicas da arboricultura moderna ou as características xerais dun EPI. Todos os interesados poden consultar máis información sobre esta formación chamando ao teléfono 982 828 367, ou enviando un correo a cfa.becerrea@xunta.es

A Consellería do Medio Rural, a través da Axencia Galega da Calidade Alimentaria, organiza un curso en Lugo de introdución á poda de exemplares xuvenís de castiñeiro. O taller celebrarase o vindeiro venres 21 de outubro e terá unha duración de 4 horas. A formación impartirase en quenda de tarde, de 16:00 a 20:00 horas no polígono industrial das Gándaras (Lugo). O obxectivo desta formación é dotar aos alumnos dos coñecementos técnicos e prácticos para realizar unha poda adecuada de exemplares xuvenís de castiñeiro co fin de obter árbores rectas con destino a madeira de calidade. Así, o programa inclúe nocións tanto das técnicas e ferramentas a empregar neste tipo de exemplares como dos distintos tipos de poda dos mesmos. Esta iniciativa está dirixida en xeral a calquera persoa vinculada profesionalmente cos sectores produtivos relacionados coa agricultura, gandaría, industria agroalimentaria e cadea forestal-madeira, así como a mozos e mozas do medio rural galego e a persoas con expectativas de incorporación ao sector. As persoas interesadas en asistir poderán formalizar a inscrición localizando o curso no catálogo de accións formativas para este ano 2022 da Consellería do Medio Rural. O coordinador porase en contacto coas persoas interesadas a través do correo electrónico comunicándolles se están ou non admitidas. Para consultar calquera dúbida, pode chamarse ao teléfono 982 828 620 ou enviarse un correo a distrito.forestal9@xunta.gal.

A Axencia Galega da Calidade Alimentaria, dependente da Consellería do Medio Rural, organiza un taller temático sobre mantemento de maquinaria e útiles de xardinaría e arboricultura. O curso impartirase no Centro de Formación e Experimentación Agraria de Guísamo, en Bergondo (A Coruña). Celebrarase ó longo de cinco días en horario de tarde, desde as 16:00 ata as 20:00 horas, a partir do vindeiro luns 17. O obradoiro contará cunha parte teórica, na que se abordarán temas como a revisión dos principais útiles de xardinaría empregados nos labores de mantemento de áreas verdes ou a identificación das avarías máis comúns. Ademais, terá unha parte práctica sobre a posta a punto de ferramentas como as tesoiras de poda, o cortacéspede, o escarificador, a rozadoira ou o cortabordos. Esta iniciativa está dirixida á xuventude do medio rural galego, así como ás persoas vinculadas profesionalmente, ou con expectativa de incorporación, aos sectores produtivos gandeiros, agrarios, agroalimentarios e de cadea forestal-madeira. As persoas interesadas en participar no curso deberán cubrir en liña a preinscrición que figura na documentación do curso no catálogo de accións formativas da Consellería de Medio Rural para este 2022. O coordinador porase en contacto coas persoas interesadas a través do correo electrónico comunicándolle se está ou non admitido. Para consultar calquera dúbida, pode chamarse ao teléfono 881 881 043 ou enviarse un correo a cfa.guisamo@edu.xunta.gal.