Galego
Yolanda Trillo é licenciada en veterinaria pola Universidade de Santiago (USC). Comezou o seu doutoramento no 2011 (USC) realizando auditorias de benestar animal en ganderías de vacún de leite de Lugo que completou cunha estadía de investigación de dous anos na UC Davis, California, profundando en temas de manexo alimentario. Parte destes resultados de investigación e a súa experiencia está publicada na súa páxina web http://lideresenbienestar.com . Actualmente traballa como International Distribution Manager para a multinacional escocesa provedora de ecógrafos, BCF Technology.
O pasado día 30 participou en Silleda no II Encontro dá Mocidade Gandeira, organizado polo Clube de Xóvenes Gandeiros de Galicia, cun relatorio sobre “O benestar entre animais, ambiente e persoas”.
O punto de partida de Yolanda Trillo é que os resultados dunha explotación dependen da interacción entre tres factores: as persoas (desarrolladores do traballo), o ambiente (ou lugar do traballo) e os animais (que son o reflexo do traballo).
As persoas que traballan na granxa, deben estar non só ben formadas e coordinadas traballando por obxectivos definidos (protocolos de traballo) senón tamén motivadas para conseguir unha eficiencia no desempeño. O ambiente que rodea aos animais, a corte principalmente, debe proporcionar o maior confort para favorecer altos rendementos. Os animais, neste caso as vacas, das cales se obtén un beneficio por reprodución (tenreiros para venda ou recría) e produción de leite.
Punto de partida: datos sobre o estado actual da explotación
Para poder mellorar eses tres parámetros, que se traducirán nunha maior rendibilidade económica para a explotación, e como punto de partida, Yolanda Trillo incidiu na necesidade de contar cunha auditoría que proporcione datos sobre parámetros medibles como Materia Seca (MS), Produción, Condición Corporal (CC), etc. que permita coñecer o estado actual dunha granxa ou rabaño en todas as súas áreas de manexo: animais, alimentación, muxido, descanso, paseo, ventilación, bioseguridade e traballadores.
Para iso, a veterinaria expuxo a modo de exemplo as observacións realizadas durante o seu doutoramento en 73 explotacións da provincia de Lugo. Os datos mostraron que:
– Camas húmidas en polo menos un 10% no 48% das cortes.
– Altura da barra do pescozo inferior a 110 cm nun 25% dos casos.
– Espazo frontal libre inferior a 90 cm no 90%.
– Carga gandeira maior ao 110% da capacidade nun 15% das granxas.
– Espazo de bebedoiro por vaca escaso nun 47% dos casos analizados.
– Chans esvaradíos ou abrasivos nun 40%.
– Pendente na sala de espera maior ao 3.7% nun 25% das granxas.
– Signos de ventilación escasa nun 26% das explotacións analizadas, e en todas as ganderías visitadas había un punto da corte en que era perceptible o cheiro a amoníaco, debido a cortes moi pechadas (97%).
– Falta de rutina en determinadas prácticas de manexo: frecuencia na limpeza de chans, a limpeza de bebedoiros, o uso do baño de pezuñas, a aplicación de carbonato cálcico ou marmolina sobre as camas ou o uso dos sistemas mecánicos de ventilación.
Mellora do benestar e saúde das vacas
Neste artigo abordaremos os aspectos para mellorar en canto ao benestar e saúde dos animais, deixando para unha segunda parte unha análise das condicións da corte e como melloralas.
Como punto de partida analizaremos os principais parámetros medibles sobre as vacas e os obxectivos para alcanzar:
Puntuación da Locomoción:
Pódese medir nunha escala de locomoción (L) do 1 ao 5 (consultar referencia proporcionada por Zinpro). As coxeiras (L3, L4 e L5), poden indicar problemas no deseño das instalacións ou na alimentación. O obxectivo é que no 70% do rabaño se sitúe na categoría L1, sen problemas podais, un 20% na L2 e que só o 10% cheguen a desenvolver coxeiras, categoría L3.
Neste sentido, e partindo de que o obxectivo teórica rolda o 15% de vacas coxas, a análise realizada por Yolanda Trillo en 73 ganderías lucenses indica que o 50% das granxas tiñan o 62% das vacas sas. Mentres que a incidencia media de coxeiras foi do 12%, similar á media mundial.
O que habería que destacar é que o 25% das ganderías teñen máis do 35% das vacas con locomoción 2, con risco de derivar en coxeira debido a diversas causas de manexo se non se prevén a tempo (correcto uso do baño de pezuñas, revisión frecuente de pezuñas e recorte de cascos, limpeza de chans e camas, deseño da corte, etc).
Estado da pezuña:
O crecemento ou desgaste anormal da pezuña pode indicar problemas no estado do chan ou inadecuado recorte funcional da mesma, que debe favorecer o apoio na parte externa e evitar a presión na cara interna da pezuña.
O 50% dos gandeiros reportaron realizar o recorte funcional dos cascos cando eles considerábano necesario. Só o 37% das ganderías auditadas afirmaron realizalo de forma rutineira 2 veces ao ano.
Puntuación da hixiene:
Mediuse nunha escala do 1 ao 4, de máis a menos limpas, a partir da análise visual de ubres, extremidades e flancos. O obxectivo é que menos do 15% das vacas cheguen ás categorías de maior sucidade (3 e 4). Só o 35% das ganderías cumpriron o obxectivo en ubres e flancos pero ningunha conseguiu unha limpeza aceptable na parte baixa das extremidades.
Lesións do xarrete:
Inclúen rozamentos, abrasión no pelo ou feridas. O obxectivo é que menos do 5% dos animais do rabaño presenten este tipo de lesións. Con todo, o 25% das ganderías analizadas tiñan máis do 50% das vacas con lesións, polo que se trata dun aspecto cunha ampla marxe de mellora.
Condición corporal (CC):
Mediuse nunha escala de 1 a 5, clasificando as vacas en CC baixa, adecuada ou alta, segundo os días de leite (DO)/DO) nos que se atopaba o animal. O obxectivo é que o 95% das vacas teñan unha condición corporal adecuada ao estado de lactación en que se atopan.
Os datos do estudo realizado por Yolanda Trillo revelan que o 50% das granxas auditadas tiñan máis do 30% das vacas gordas. O 50% das ganderías teñen o 50% das vacas cunha condición corporal adecuada.
Comportamento:
A actividade diaria recomendable para a vaca debe de ser de entre 3 e 5 horas comendo (de 9 a 14 comidas ao día); deitadas de 12 a 14 horas, das que pasarían rumiando de 7 a 10 horas; 30 minutos para beber; de 2 a 3 horas para interacción social; e fóra do cubículo, para muxido ou paseo, de 2,5 a 3,5 horas.
O obxectivo é que ás 2 horas da subministración da ración, máis do 80% das vacas estean deitadas e menos dun 10% estean de pé sobre a cama.
Cales son as oportunidades de mellora?
Yolanda Trillo pretende demostrar co seu estudo que, non necesariamente os valores teóricos que están escritos na bibliografía existente teñen porque servir de referencia para as nosas ganderías e que debemos empezar a construír os nosos propios valores de referencia mediante a auditoria e a monitoraxe periódica dos parámetros medibles na gandería.
De forma que ela desenvolveu un simple método de clasificación coas 73 ganderías do seu estudo, nas cales somete ditas ganderías a unha clasificación en 3 categorías, partindo de que a A son os mellores valores do 25% das ganderías avaliadas (independentemente de que cumprisen o obxectivo teórico ou non, simplemente limitándose aos seus datos reais de granxa) e a categoría C mostra o 25% dos peores valores obtidos na auditoria de benestar:
Os resultados das observacións sobre os animais recollidas por Yolanda Trillo en 73 ganderías da provincia de Lugo mostraron que:
1. O nivel de benestar global dos rabaños presentou unha gran variación, desde ganderías con polo menos tres dos parámetros avaliados na peor categoría ata outras con só un ou dous parámetros na categoría B.
3. Dita variación pode deberse ás diferentes prácticas de manexo en cada unha das áreas de traballo que afecta aos parámetros avaliados e que habería que tratar de forma particular en cada granxa.
3. Ningún rabaño obtivo a clasificación A (25% mellor) nos 4 parámetros avaliados (condición corporal, lesións, hixiene, coxeira e hixiene).
4. Co cal, todas as explotacións tiñan oportunidades de mellora nalgún dos parámetros.
