Galego
2050 é un ano clave. A poboación mundial está a crecer e para entón espérase que alcance os 9.700 millóns de persoas -dos 8.045 millóns rexistrados este ano, segundo datos do Fondo de Poboación de Nacións Unidas (UNFPA)-. Este aumento poboacional compromete as fontes de alimentos tal e como hoxe as coñecemos, e somete a retos específicos a sectores como o cárnico e o lácteo, sempre baixo os paradigmas de sustentabilidade e resiliencia. Deste xeito, a diversificación da produción de proteínas sitúase como un tema central no futuro da alimentación.
Optimizar e maximizar as fontes de proteínas animais e vexetais é a dirección que seguirá a produción de alimentos, así como, a procura de proteínas complementarias obtidas a partir de legumes, algas ou fungos. Os avances tecnolóxicos e a intelixencia artificial axudarán no desenvolvemento de todo esta formulación. Falamos coa doutora e investigadora do CSIRO (Organización de Investigación Científica e Industrial da Commonwealth), Aarti Tobin, especialista en tecnoloxía alimentaria.
En primeiro lugar, podería presentarse e presentar a súa función profesional no CSIRO?
Son a Dra. Aarti Tobin e traballo para o CSIRO (Organización de Investigación Científica e Industrial da Commonwealth). CSIRO é a axencia científica nacional de Australia e, durante máis de 100 anos, apoiou ás industrias agrícolas nos sectores agrícola, gandeiro, lácteo, acuícola e hortícola.
Son investigadora científica con formación en tecnoloxía alimentaria e dediquei a maior parte da miña carreira a investigar como podemos engadir valor aos cortes de carne de menor valor e maximizar o valor de toda a canle. Dirixo o traballo de produción de proteínas animais na Future Protein Mission de CSIRO.
Que liña de investigación segue neste centro?
Nosa Future Protein Mission pretende aproveitar a oportunidade de satisfacer a crecente demanda mundial de proteínas apoiando á industria australiana no desenvolvemento de produtos proteicos novos e de valor engadido para o mundo. Buscamos formas de sacar máis partido das fontes de proteínas existentes -como a carne, as plantas e o peixe- e de idear novas fontes que as complementen.
A investigadora Aarti Tobin coa doutora Patricia Sánchez López, colaboradora de investigación. / Fonte: USC-Aarti Tobin
Vostede estivo recentemente en Galicia, a través da Universidade de Santiago de Compostela, dando unha charla na aula de Produtos Lácteos do Campus Terra. Nela referiuse ao problema que pode supor o crecemento da poboación mundial para o ano 2050. Cales son os retos aos que nos enfrontamos nesta paradigma?
En 2050, a poboación mundial alcanzará os 9.700 millóns de habitantes, o que fará que a demanda mundial anual de proteínas case se duplique en comparación co consumo anual actual. A produción actual de proteínas non poderá satisfacer a demanda futura. Necesitamos producir máis proteínas, de forma sustentable, de máis fontes para unha poboación mundial en aumento e para satisfacer as cambiantes preferencias dos consumidores e as tendencias dietéticas. Só a industria australiana da carne vermella contribuíu con 17,6 mil millóns de dólares ao PIB en 2018-19. CSIRO está a apoiar ás nosas industrias de proteínas de orixe animal de alto valor, incluída a acuicultura, para mellorar a produtividade, a eficiencia, a rendibilidade e a sustentabilidade. Na área da proteína tradicional, estamos a abordar a sustentabilidade a través de pensos sustentables, así como agregando valor aos coproductos e subproductos para maximizar o valor de todo o animal. Ademais da carne, tamén nos centramos nas industrias emerxentes para satisfacer a crecente demanda de proteínas. Isto inclúe proteínas complementarias derivadas de legumes, como a soia e os garavanzos, así como de algas, fungos, insectos e as derivadas da agricultura celular.
Vostede di que é necesario diversificar a produción de alimentos e aumentar as fontes de proteínas. Como pode lograrse isto, probando novas especies vexetais ou creando alimentos sintéticos?
No ámbito das proteínas vexetais, centrámonos na transformación de cereais e leguminosas, importantes para Australia, en ingredientes ricos en proteínas que poidan converterse en produtos de alto valor, apoiados pola nutrición e a sustentabilidade. En Australia, traballamos coa industria para establecer e aumentar a capacidade de fabricación a gran escala no procesamento e a extrusión de proteínas.
Tamén apoiamos o desenvolvemento de industrias proteínicas totalmente novas que reciclan fluxos de residuos de baixo valor para convertelos en ingredientes proteínicos de alto valor, como a reutilización de residuos agrícolas ou alimentarios mediante a fermentación de precisión ou de biomasa ou para a produción de insectos.
A que retos enfróntanse os sectores lácteo e cárnico para facer sustentable a produción, principalmente en termos de xestión?
A carne vermella e os produtos lácteos adoitan ser obxecto de escrutinio desde o punto de vista da sustentabilidade, debido ao impacto ambiental dos gases de efecto invernadoiro. O sector australiano da carne vermella esfórzase por reducir as emisións e fixouse o obxectivo de ser neutro en carbono no futuro. A investigación e a tecnoloxía do CSIRO axudan ao sector a conseguilo. Por exemplo, a nosa investigación demostrou que cando se engaden algas Asparagopsis aos pensos secos para rumiantes, pódense reducir as emisións de metano en máis dun 80% en condicións controladas. En 2020, CSIRO creou unha empresa chamada FutureFeed para comercializar este ingrediente. Actualmente hai varios licenciatarios en todo o mundo que cultivan e procesan esta alga para o seu uso na alimentación do gando. Outra forma de axudar a mellorar a sustentabilidade é maximizar o valor de toda a canle engadindo valor ás partes de menor valor, o que axudaría a reducir os residuos. O CSIRO tamén leva a cabo continuamente investigacións que melloran as razas e utilizan tecnoloxías innovadoras para mellorar as prácticas de xestión, a saúde animal, o benestar e a resistencia.
A crecente demanda de dietas ricas en proteínas é unha das cuestións clave na alimentación sustentable do futuro. Cal debe ser a base da nosa dieta se queremos conseguir unha alimentación sostible no futuro?
No futuro, a dieta mundial seguirá incluíndo todo tipo de proteínas, de todas as fontes, polo que debemos asegurarnos de que a produción sexa o máis sustentable posible en todas as industrias. Cando pensamos na nosa dieta, é importante ter en conta a saúde e a nutrición, ademais da sustentabilidade. As proteínas animais achegan beneficios nutricionais como proteínas, graxas (incluídos os ácidos grasos omega 3) e nutrientes como ferro, zinc e vitaminas. As proteínas vexetais achegan nutrientes importantes como fibra e ácidos grasos omega-3 de cadea curta. Independentemente de se se consomen carnes, alternativas vexetais ou unha combinación de ambas, o máis importante é asegurarse de que formen parte dunha dieta equilibrada que tamén conteña carbohidratos de calidade e unha ampla variedade de froitas e verduras. É posible que no futuro vexamos produtos híbridos que inclúan proteínas animais e vexetais, o que podería axudar a abordar tanto os aspectos nutricionais como os de sustentabilidade.
A produción animal e vexetal tal e como a coñecemos hoxe cambiará, pero en termos de xestión ou de que forma?
Seguimos traballando en xenética e mellora animal e vexetal. Por exemplo, grazas á reprodución selectiva conseguimos aumentar o contido proteínico da soia. Estamos a aplicar o aprendido a outros cultivos para aumentar o contido proteínico das leguminosas. Aumentar o contido proteínico e as propiedades funcionais de certas leguminosas proporcionaría novos ingredientes proteínicos para produtos cárnicos de orixe vexetal, que actualmente dependen en gran medida das proteínas de soia. Tamén estamos a estudar como mellorar a funcionalidade das proteínas vexetais, por exemplo reducindo o sabor a xudía para mellorar a apetencia dos produtos cárnicos vexetais. Como xa dixemos, investigamos para mellorar a saúde, o benestar e a resistencia das razas animais.
Poden os avances tecnolóxicos e mesmo a intelixencia artificial axudarnos a superar os retos aos que nos enfrontamos en materia alimentaria?
Si. Tecnoloxías como o procesado por altas presións demostraron que a calidade do produto e dos nutrientes, así como a vida útil dos alimentos, poden mellorarse utilizando esta tecnoloxía, á vez que se minimiza ou elimina o uso de aditivos ou conservantes. Os recentes avances na fermentación de precisión, en termos de custo e rendemento da lectura e escritura do ADN, así como de ferramentas de enxeñaría xenómica máis precisas, abriron oportunidades para que a industria alimentaria produza ingredientes ou compostos específicos de alto valor para abastecer produtos alimenticios destinados ao mercado de ingredientes de orixe non animal. Na fermentación de precisión, a IA pode utilizarse para controlar estritamente as condicións de procesamiento co fin de garantir o rendemento e a calidade dos ingredientes producidos. A IA tamén pode utilizarse para desenvolver xemelgos dixitais para operacións unitarias no procesado de alimentos, por exemplo, a extrusión de proteínas vexetais texturizadas, para determinar as condicións de procesado ideais para producir a textura desexada. Así reduciríase o número de probas necesarias para obter o produto desexado.
No futuro, poderemos imprimir alimentos en 3D?
Xa podemos imprimir alimentos en 3D. Hai impresoras que poden facer deseños incribles con chocolates. Con todo, a impresión 3D de produtos alimentarios ten as súas dificultades, especialmente a “tinta” para imprimir os alimentos. O comportamento de fluxo da tinta e a súa capacidade para fraguar antes de engadir a seguinte capa pode ser difícil, e que as distintas capas se unan para formar unha forma que sexa atractiva visualmente pode ser todo un reto. A adición de espesantes e aglutinantes á tinta alimentaria para mellorar a súa fluidez e fraguado pode repercutir no sabor e a textura do produto acabado. Tamén necesitamos avances tecnolóxicos no deseño das impresoras 3D para utilizar tintas alimentarias que impriman alimentos non só atractivos á vista, senón tamén saborosos.
Todos estes cambios na produción de alimentos van ter un gran impacto social, sobre todo para o gando e as granxas. Como se poden mitigar estes efectos?
Creo que calquera sistema futuro de produción de alimentos debe ter como prioridade a sustentabilidade, desde o punto de vista ambiental, económico e humano. Como podemos ter sistemas de produción e transformación máis eficientes? Como utilizamos calquera fluxo secundario ou de residuos procedente das fases de produción e transformación? O que producimos satisfai as necesidades nutricionais? É accesible e alcanzable? Temos que facernos estas e outras preguntas para ser sustentables no futuro.
