Galego
A evolución das gandarías de leite nos últimos tempos está a ser frenética. Os sistemas cambian, a produción por vaca elévase ano tras ano, a análise de datos pasa a ser un tema clave e a xestión óptima dos recursos alimentarios na granxa é un aspecto crucial para que as explotacións manteñan producións elevadas.
Todo isto implica cambiar o enfoque de traballo desenvolvido tradicionalmente nas granxas, para enfocalo na procura dun concepto que por unha banda debe ser global e interconectado, pero por outro deba considerar a cada explotación como un sistema independente. Neste sistema os resultados de cada variable produtiva (coma se dun ecosistema se tratase) teñen unha influencia medible que afecta positiva ou negativamente ás demais.
Un dos desafíos máis importantes na produción leiteira é a precisión na formulación das racións, xa que esta categoría supón historicamente ao redor do 50% do custo de produción medio da granxa tipo. Ademais, nestes momentos nos que o mercado das materias primas atópase en niveis elevados de prezos é de vital importancia, para a rendibilidade das explotacións, a obtención de forraxes da máxima calidade que permitan ás explotacións gandeiras alcanzar, en base a eles, a maior produción dos seus animais.
Co obxecto de ofrecer o mellor servizo aos seus clientes de vacún leiteiro, De Heus está a traballar en varias liñas. Por unha banda, conta cun laboratorio propio na súa planta de produción de Orkoien (Navarra), deseñado coa tecnoloxía máis punteira e cun obxectivo claro: obter datos fiables e completos en tan só 48 horas, que ofrezan a maior precisión nos resultados.
Por outro, e para ofrecer a cada granxa unha solución específica, crearon Laboexpert, un sistema que profesionaliza todo o proceso polo que pasa unha mostra até chegar á recomendación nutricional concreta máis acertada en cada caso.
A forraxe, vista en detalle
Na cornixa Cantábrica, o silo de herba é un alicerce importante da produción leite e a aplicación de Laboexpert permite arroxar luz acerca da evolución da calidade desta forraxe nos últimos anos.
Este sistema engloba as actividades de toma de mostra, envasado, envío de mostra, recepción de análise e importación de resultados a Feed Expert. A través de Laboexpert e QS podemos crear facilmente unha rastrexabilidade da mostra e o que é máis importante, unha base de datos que nos permite analizar o Big Data xerado por máis de 13.000 mostras analizadas no noso laboratorio propio coa tecnoloxía máis alta e o persoal altamente cualificado.
O silo de herba na nutrición do vacún de leite cumpre un papel principal, xa que é decisiva en catro dos seus parámetros: materia seca, proteína, fibra e dixestibilidade.
Este conxunto de variables indicará a calidade final da ensilaxe, xa que a súa sinerxía é clave na cantidade de forraxe que poderán consumir os animais e na asimilación dos seus nutrientes da maneira máis eficiente.
A materia seca
Esta variable atopa o seu punto óptimo cando oscila entre o 25-35%, cifras adecuadas para que a fermentación e posterior conservación do silo sexa correcta unha vez aberto. Así, podemos atopar dúas realidades, con referencia á materia seca. Unha materia seca moi baixa provoca unha gran perda de nutrientes polos lixiviados e a acidez provocada pola humidade, o que dificulta a fermentación e a consecución dun correcto pH de estabilización, clave para evitar posteriores fermentacións indesexables. E, pola contra, unha MS elevada afectará basicamente ao desensilado, xa que con silos moi secos o seu compactación é moi complexa e ao abrilos é máis factible a respiración, o que provocará fermentacións indesexables, coa súa posterior deterioración.
En Galicia neste ano 2023, a materia seca media das mostras analizadas no noso laboratorio é do 28,9%, o que indica que estamos nun punto óptimo, pero cabe destacar que temos valores moi dispares con silos moi húmidos e outros secos, provocados por unha primavera con moitos días de choiva e humidade intercalados con semanas solleiras. Esta “inseguridade climatolóxica” xeraba unha complexidade engadida á hora de decidir cando cortar, xa que en moitos casos cando a planta estaba no seu momento óptimo de corte o clima era inestable, obrigando a segar sen poder facer un presecado adecuado ou esperar a poder facelo, a risco de penalizar calquera dos outros parámetros de ensilaxe, antes mencionados.
A dixestibilidade
Cada vez somos máis conscientes da vital importancia que esta variable ten na calidade do silo. Este parámetro está a mellorarse actualmente grazas a que os agricultores, que cada vez dan máis importancia ás variedades que sementan e están a realizar cortes máis temperáns, o que lles permite obter ensilaxes máis dixestibles. Neste sentido, o uso de variedades de raygrass inglés híbridas e de floración tardía está a darnos máis tempo para facer un corte no momento óptimo. Se a isto sumámoslle o uso dunha mestura de variedades diploides e tetraploides, poderemos combinar un maior crecemento cunha maior cantidade de folla, respectivamente, o cal é ideal.
A evolución do racionamento leiteiro, tanto en explotacións con PMR (Partial Mixed Ration) -alimentación disociada como é o caso dos robots de muxido-, como con sistemas TMR, -Unifeeds completos-, esixe un gran coñecemento sobre a dixestibilidade das forraxes da propia explotación. Tanto a dixestibilidade da forraxe ao momento de mostraxe como a evolución dos parámetros durante o período de ensilado son claves. Este parámetro do ensildo marcará a cantidade de alimento que un animal é capaz de inxerir e, sobre todo, en muxido robotizado é determinante para o seu bo funcionamento, debido ao efecto negativo de saciedade que provocan os silos de baixa dixestibilidade nos animais: os silos de baixa dixestibilidade poden afectar o número de muxidos e á rutina voluntaria, facendo que os gandeiros teñan que empuxar moitas vacas ao robot.
Neste sentido, as medias (DIG MO =73%) indican que imos mellorando neste parámetro, aínda que é un proceso lento e difícil pola gran influencia do clima, que condiciona ou dificulta á hora de corte.
A fibra
Como ben se dixo antes, os parámetros de calidade dun ensilado no que nos estamos enfocando están en sinerxía entre si e a dixestibilidade está directamente condicionada polas fibras das forraxes, onde debemos facer referencia á Fibra Neutra Deterxente (FND), composta esta por celulosa, hemicelulosa e lignina.
En referencia a isto, hai que recalcar de novo a importancia da variedade de herba a utilizar, xa que as últimas (híbridas e inglesas) teñen menor cantidade de fibra por ter maior proporción de follas que as italianas, que medran máis rápido e fillan antes. Iso si, o momento do corte ten un efecto directo porque, se nos atrasamos, as plantas conterán unha maior cantidade de lignina dentro a FND que farán que diminúa a dixestibilidade así como o seu valor nutricional, sendo o nivel de degradabilidade da FND o que nos marcará dá cantidade de enerxía e proteína que este achegará ao animal para a súa produción leiteira.
A proteína
Por último, e non por iso menos importante, temos que falar da proteína da forraxe, unha calidade que no caso do ensilado de herba ten un peso moi grande na decisión de utilización na ración por parte dos gandeiros. A cantidade e calidade da proteína deste, do mesmo xeito que os anteriores parámetros, depende das variedades e do momento do corte. No caso das variedades, entre as que máis achegarán está o raigrás inglés, pero con diferenza os cultivos que máis achegarán son as leguminosas, polo que para obter unha maior cantidade de proteína, o ideal sería sementar unha mestura de ballico inglés e leguminosas.
Esta alternativa, por suposto, como todo na vida,ten un punto complicado: a dificultade que teñen as leguminosas para a súa implantación e a súa intolerancia, nalgunhas variedades, ao abono acolchado con xurros.
Pero os datos medios obtidos nas nosas mostras recentes indican un valor de Proteína Bruta (PB) de 12,2%, o que reflicte unha mellora respecto ao ano anterior que foi do 11,5%. Algo estamos a facer ben.
En definitiva, estamos a ver unha gran evolución na produción de ensilaje por parte dos nosos gandeiros, que están a mellorar moito a calidade das súas forraxes.
É certo que en ocasións o clima non axuda a elixir o óptimo momento de corte, pero o principal é que cada vez son máis conscientes de que para conseguir mellores rendementos é necesario contar con silos de mellor calidade. E non serve unicamente ter en conta os valores de proteína, senón tamén os de dixestibilidade, contar con valores baixos de cinzas, e realizar un proceso de ensilado correcto.
Traballar con precisión é fundamental para conseguir mellores producións, calidades e, en definitiva, gandarías máis rendibles.
