Gandería Cruceiro Pazo: Un exemplo de transición de sala a robot de muxido

Mellorar a calidade de vida tanto dos gandeiros como dos empregados, así como a organización do traballo. Ese foi o motivo o motivo que levou á Gandería Cruceiro Pazo de Arzúa a instalar un robot de muxido, un Lely Astronaut A5, e a estar traballando para incorporar outro para finais deste ano. E todo nun tempo récord: En febreiro deste ano decidiron mercalo, o 23 de xuño xa o tiñan instalado e un mes despois xa funcionaban con normalidade.

Na actualidade moxen 54 vacas en robot e outras 56 en sala, unha Gascoigne de 16 puntos. “É unha sala de muxido traseiro que compramos de segunda man en Francia e que instalamos no 2014. Estamos moi contentos con ela e de feito antes de mercar o robot pensamos en informatizala e poñer colares para reducir a duración do muxido, arredor de 1 hora e 45 minutos en cada muxido, un ás sete da mañá e outro ás sete da tarde, pero case nos costaba tanto como un robot, polo que que ao final decantámonos por este”, explica Manuel Varela, terceira xeración á fronte desta gandería de vacún de leite, que conta con 110 vacas en produción e 190 animais en total. Ademais de Manuel, a SAT familiar está formada pola súa nai Ángeles, e pola súa irmá, Ángela.

“Non instalamos o robot por reducir man de obra, pois estamos moi contentos cos nosos dous empregados, senón por ter máis organización do traballo, e mellorar calidade de vida, para todos, tamén para os asalariados. Porque se muxes ás 7 da mañá e ás 7 da tarde, tes moito tempo polo medio e hai que levantarse moi cedo, e iso tampouco axuda para atraer man de obra”, recoñece.

O empuxón definitivo para pasar de sala a muxido robotizado foi un gandeiro veciño co que manteñen moi boa relación. “Xa nos rondaba a idea pola cabeza pero o paso démolo a raíz de que un gandeiro veciño, co que facemos moitos traballos en común e temos relación de amizade, instalou dous Lely Astronaut A 5 en decembro e vimos que cambiou para mellor a súa forma de traballar e a calidade de vida. Fomos con el e con técnicos de Lely visitar outras granxas e o 23 de xuño xa empezamos a muxir en robot”, destaca Manuel.

Previamente realizaron no rabaño unha selección das vacas con máis facilidade de muxido; logo ese lote estivo unha semana con penso en robot para que se habitúe ao aparello e un mes despois xa estaban muxindo con normalidade. E como o notaron na produción? “Subimos grazas ao terceiro muxido: Hoxe media estamos en 3,2 muxidos e 43 litros de produción fronte aos 34 nos que estamos na sala”, explica.

A valoración do resultado en Gandería Cruceiro Pazo é tan positiva que para finais de ano xa teñen previsto instalar unha segunda unidade do Lely Astronaut A5 para muxir todo o rabaño con robot.

Ración das vacas e produción

En Gandería Cruceiro Pazo véndenlle o leite a Nestlé e no conxunto do rabaño logran unhas calidades de arredor do 3,8% de graxa e 3,3 de proteína, cun reconto de células por debaixo das 200.000.

A ración para as vacas de robot está composta por 6 kilos de bagazo que lle compran a Estrella Galicia, 22 de silo de millo, 10 de silo de herba e 1,5 kilos de palla, ademáis dos 6,7 kilos de penso que reciben no robot. Para as vacas que moxen en sala a ración é de 28 kilos de silo de millo, 9, 1 de silo de herba, 5 de bagazo e 11 kilos de concentrado .

“O carro fáinolo a cooperativa Perpetuo Socorro de Arzúa, á que tamén lle compramos o penso e lle contratamos o servizo de maquinaria”, engade Manuel.

A base territorial, a súa principal limitación para medrar

As instalacións e a base territorial son as limitacións de Gandería Cruceiro Pazo para seguir medrando. “Traballamos preto de 60 hectáreas, a metade en propiedade e a outra metade en aluguer a granxas que foron pechando nos arredores, pero pouco podemos medrar porque terra non hai máis dispoñible: a que hai é monte ou foi forestada e é moi difícil reverter o uso”, recoñece.

En canto ao manexo da terra, cultivan a millo unhas 43 hectáreas nas mellores leiras, de forma que logran uns rendementos medios de 45 toneladas de materia húmida por hectárea e cuns ciclos entre 350 e 400. Desa superficie en 35 hectáreas rotan con pradeira de inverno, nas que sementan unha mestura de raigrás italiano e raigrás híbrido e algo máis de 10 hectáreas mantéñenas a pradeira permanente.

Bos resultados co Azul Belga nos cruces cárnicos

En canto á xenética, en Gandería Cruceiro Pazo buscan ante todo nos acoplamentos lograr unha vaca funcional, cunha boa estructura para producir leite. “Nas xovencas inseminamos todas con sexado, e nas de primeiro e segundo parto facemos unha selección e inseminamos con frisón, sexado ou con azul belga segundo o tipo e a súa produción leiteira”, explica Manuel.

A elección desta raza para os cruces cárnicos -que representan arredor do 70% das inseminacións en vacas en produción nesta gandería- débese, segundo este gandeiro, a que “atrasa un pouco menos os partos que outras razas e prácticamente non temos incidencias”. “Os becerros págannolos bastante mellor que os frisóns, pero non recuperamos aínda os prezos que había antes da pandemia”, puntualiza.

De caseiros a unha das principais granxas de Arzúa

A historia de gandería Cruceiro Pazo é en gran medida unha historia de superación. Os avós maternos de Manuel eran caseiros e con moito esforzo foron mercando pouco a pouco as terras nas que se asenta a gandería.

“Eramos caseiros e non tiñamos base territorial, polo que fomos comprando as fincas que tiñamos arrendadas, daquela uns 120 ferrados, e medrando pouco a pouco”, destaca.

Deste xeito, son varias as datas que marcan a historia desta gandería: No 1998 a nai de Manuel, Ángeles, toma o relevo da súa avoa, Carmen, na pequena gandería familiar de 20 vacas de leite. No 2002 constrúen a primeira nave para vacas estabuladas e pasan a 40 animais en produción. No 2006, con 24 anos Manuel decide incorporarse á gandería familiar: “Estudei un ciclo de electricidade pero sempre me tirou máis a gandería e traballar na casa”, recoñece. Nos seguintes anos foron ampliando de 20 en 20 prazas ata chegar aos 120 cubículos para vacas en produción cos que contan neste momento. E no 2014 compraron a sala de muxido, na que investiron case 150.000 euros. “E todo en base a aforro propio, pois só tivemos unha axuda dun plan de mellora para construír os novos silos”, subliña.

No 2018 incorpórase tamén a irmá de Manuel, Ángela, e poñen en marcha como negocio complementario á gandería de vacún de leite unha granxa de polos campeiros na que investiron arredor de 500.000 euros. “Fixemos un plan de mellora e vimos que dado que a nosa gandería está limitada para medrar máis porque non temos base territorial disponible, decidimos diversificar coa avicultura, que era máis compatible co que tiñamos”, explica. “O peor de todo -recoñece- foi sen dúbida a burocracia para crear un negocio no rural: tardamos 3 anos en levar a cabo o proxecto debido a todos os trámites e papeis que nos pedían”.

Cambios para o futuro

De cara aos vindeiros anos Manuel non prevé incrementar o número de animais pois están limitados por tres factores clave: A propia nave, que se lle quedaría pequena e obsoleta e esixiríalles construír un establo novo noutra ubicación; a falta de base territorial dispoñible na zona e os propios robots de muxido, cunha capacidade de arredor de 60 animais por aparello.

O que si prevén é construír unha nova fosa de xurro pois a actual quedóuselles pequena e cubrila, ademais de incorporar un robot de limpeza de Lely.