O vindeiro luns, 25 de marzo, termina o prazo para asegurar a próxima campaña de uva de viño a través das modalidades que inclúen cobertura fronte ás xeadas, así como protección fronte aos danos por saravia, choiva ou inundación, entre outros. Unha data que é vital para os viticultores, xa que a xeada é un risco que se deixou sentir de maneira severa e recorrente nos últimos anos en diversas zonas e cultivos (sobre todo en froiteiras, viñedo, cítricos, hortalizas....etc). En concreto, desde Agroseguro informan de que as indemnizacións por xeada en viñedo eleváronse até os 18,2 millóns de euros na pasada campaña, con especial incidencia das rexistradas durante a primeira semana de abril en producións de Burgos, Valladolid, Segovia e Soria, aínda que os sinistros tamén se estenderon por Álava, A Rioxa e Castela-A Mancha. Xa de forma moi tardía, as xeadas repetíronse en maio na zona produtora de Ribera del Duero, con máis de 6.000 hectáreas sinistradas. Por outra banda, a partir de xuño, e durante todo o verán, a actividade tormentosa foi constante, con danos por pedrisco en todas as zonas produtoras (A Rioxa, Navarra, Aragón, Comunidade Valenciana, Castela e León, Castela-A Mancha...), até sumar máis de 100.000 hectáreas con sinistro e máis de 38 millóns de euros en indemnizacións por estes fenómenos. Ademais, a falta de precipitacións e as altas temperaturas do exercicio 2023 minguaron as expectativas de produción do viñedo de secaño -situado principalmente en Cataluña, Castela-A Mancha e Estremadura-, con case 30 millóns en indemnizacións,  En total, Agroseguro abonou 105,4 millóns de euros en indemnizacións aos produtores asegurados de uva de viño, un 26% máis que en 2022. Por comunidades autónomas, os viticultores asegurados de Castela-A Mancha sumaron 32,2 millóns; a continuación, atópanse os produtores de Cataluña (19,2 millóns), Castela e León (15,5 millóns), A Rioxa (15,3 millóns), Comunidade Valenciana (7,8 millóns), Aragón (5,7 millóns) e Estremadura (5,0 millóns). O resto, até completar o total, corresponde a viticultores asegurados de Navarra, País Vasco, Rexión de Murcia ou Andalucía, entre outras zonas produtoras.

Medra o aseguramento do viñedo

O aumento da sinistralidade e a demostrada utilidade do seguro agrario impulsaron o aseguramiento do viñedo. En concreto, a actual campaña xa conta con case 360.000 hectáreas aseguradas (+5,6% respecto ao pasado ano a esta mesma data). A produción asegurada sitúase en 2,88 millóns de toneladas de uva de viño (+2,5%), cun valor da produción protexida polo seguro agrario que supera os 1.047 millóns de euros (+4,7%). De continuar con este ritmo de crecemento, a campaña 2024 de uva de viño poderíase pechar como a máis asegurada nos 43 anos de historia do seguro agrario.

O vindeiro venres, 25 de marzo, termina o prazo para asegurar a campaña de uva de viño a través das modalidades que inclúen cobertura fronte ás xeadas, así como protección fronte ós danos por pedrazo, choiva ou inundación, entre outros. Esta data resulta de vital importancia para o sector vitivinícola español, se temos en conta que estes riscos deixáronse sentir de maneira constante durante o pasado ano e afectaron a numerosas zonas produtoras ao mesmo tempo. As inclemencias meteorolóxicas rexistradas a campaña pasada, que abarcaron desde drásticas baixadas da temperatura, así como pedrazo, nevadas, xeadas e tormentas, elevaron as cifras de danos e indemnizacións ata os 83,5 millóns de euros, un rexistro histórico, situado un 87% por encima do total abonado no exercicio 2020 ós viticultores asegurados, segundo os datos manexados pola Agrupación Española de Entidades Aseguradoras dos Seguros Agrarios Combinados, S.A. (Agroseguro). Por comunidades autónomas, as indemnizacións abonadas aos viticultores asegurados de Castela-A Mancha sumaron 38,3 millóns de euros. A continuación, atópanse os produtores de Castela e León (9,7 millóns), A Rioxa (8,9 millóns), Aragón (6,2 millóns), Extremadura (5,9 millóns), País Vasco (4,3 millóns), Comunidade Valenciana (3 millóns), Cataluña (2,5 millóns) e Navarra (2,4 millóns). O resto, ata completar o total abonado, corresponde a agricultores asegurados en Andalucía, Baleares, Canarias, Galicia, Madrid e Murcia. Crece o aseguramento “O aumento da sinistralidade e a demostrada utilidade do seguro agrario impulsaron o aseguramento do viñedo”, valoran desde Agroseguro. En concreto, a actual campaña xa conta con 25.291 produtores asegurados (+4,2% respecto a a anterior). A produción asegurada nestes momentos sitúase en 2,74 millóns de toneladas de uva de viño (+6,2%), con máis de 333.000 hectáreas aseguradas (+6%) e un valor de produción protexido polo seguro agrario que supera os 955 millóns de euros (+6,3%).

A Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia (EVEGA) ven de emitir un aviso en relación ás xeadas que se prevén a vindeira semana e os danos que poden provocar nos viñedos. Reproducimos a continuación o aviso emitido por este centro público dependente da Consellería de Medio Rural: O viñedo iniciou o seu agromar na maioría das zonas vitícolas galegas atopándose as variedades de ciclo curto, como o Godello ou o Albariño, en fases de punta verde ou de follas estendidas, e nos casos máis precoces con acios incipientes ou visibles. Nestes estados a vide é sensible aos efectos das xeadas primaverais. Segundo as predicións facilitadas por Meteogalicia, nestes días producíranse -sobre todo nas noites do luns ao martes e na do martes ao mércores- xa as primeiras xeadas por inversión térmica que poden producir danos no viñedo. Son consecuencia de noites despexadas, con ausencia de vento e escasa humidade ambiente, que determinan que a calor acumulada na superficie ascenda ás capas superiores da atmosfera e as máis frías sediméntanse nas capas inferiores, e danen os tecidos novos das plantas. A previsión de presenza de masas de aire frío para inicio da semana pode propiciar as coñecidas como xeadas negras ou xeadas de  advección. Adoitan ser fenómenos puntuais, difíciles de predicir e con efectos drásticos para o viñedo, sobre todo en viñedo con elevado desenvolvemento da vexetación.

Recomendacións para as zonas de risco: 

Diante do risco  meteorolóxico de que se produzan xeadas a próxima semana no interior de Galicia, lémbranse as recomendacións preventivas para zonas de risco 1. Evitar a utilización de parcelas de val para o cultivo do viñedo en zonas máis proclives ás xeadas 2. Cultivo de variedades de ciclos máis tardíos 3. Realizar as podas tardías para retardar o inicio da brotación en variedades de ciclo curto 4. Practicar labra do chan na primavera nas zonas sensibles. 5. Manter o terreo húmido xa que diminúe a perda de radiación nocturna 6. Utilización e ter a punto os sistemas anti xeada como a rega por micro-aspersión,  os ventiladores, ou os calefactores.

Recomendacións para o tratamento dos viñedos afectados por xeadas:

1. Non actuar inmediatamente despois da xeada, agardar e observar a resposta da viña 2. En plantas con baixo número de acios afectados: Unha vez que se produza o brote dos netos, elixir o mellor e podar os demais. 3. En plantas cun alto número de acios afectados, pero coa base do  pámpano verde, no que pode haber rebrote de netos:  Repodar ao nivel da base, para inducir o rebrote de conos secundarios. Neste caso utilizaranse produtos cicatrizantes e que preveñan de podremias (Folpet), unha vez realizada a  repoda, e despois aplicar estimulantes e fertilizantes a base de  aminoácidos. Informe elaborado por: -Emilia Díaz. Técnica viticultura da Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia (Evega) -Juan Carlos Vázquez. Técnico viticultura da Estación Experimental de Viticultura e Enoloxía (Eeve - Evega) -Xan Taboada. Técnico de Meteogalicia

Ducias de pequenas luces entre a escuridade. Así quedou tinguida a paisaxe de Monterrei durante a noite deste martes, una imaxe que ademais de ser curiosa, reflicte o traballo que realiza na zona o equipo de viticultura de Bodegas Martín Códax, adaptándose ao cambio climático e ás condicións climatolóxicas adversas. Tomando como referencia a práctica que levan a cabo nos viñedos franceses, dende Martín Códax quixeron probar os efectos do prendido controlado de candeas no viñedo durante a noite para facer fronte a posibles xeadas que poidan producirse na zona na que cultivan a variedade godello coa que elaboran Mara Martín e Mara Moura. E é que tras a vendima a vide vai entrando pouco a pouco nun estado de hibernación que dura todo o inverno, e que se rompe coa chegada da primavera e a suba das temperaturas. Durante este período no que se produce a agromada, a planta é máis sensible e as xeadas poderían estragar eses brotes verdes que xa agromaron. Co obxectivo de coñecer as diferentes posibilidades coas que facer fronte a estes eventuais cambios na climatoloxía (que poden provocar adiantos na brotación e risco xeadas serodias) os viticultores realizaron este estudo nunha das súas parcelas de Monterrei, concretamente en Vilardevós. Con esta proba, puideron comprobar que a temperatura da vide subía tras o prendido das candeas, podendo chegar así a mitigar os efectos dunha posible xeada. Outros métodos de protección Pero este non é o único método co que se pode contrarrestar os efectos dunha xeada primaveral na viña. Dende a cooperativa tamén están a contemplar outras posibilidades como son os muíños de vento que moven as capas de aire en contacto coas cepas, e o emprego de maquinaria especializada que emite una mestura de fume con vapor de auga mentres percorre o viñedo, o que crea unha pantalla de fume que fai que o aire arrefríe mais lentamente elevando a temperatura da planta.

As xeadas son un dos factores máis limitantes para o cultivo da vide en Galicia, tal e como se puxo de manifesto en abril do 2017, cando un masa de aire moi frío arrasou boa parte dos viñedos do interior de Galicia. Para mellorar a formación dos viticultores fronte a esta adversidade climatolóxica, a Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia (EVEGA), organizou unhas xornadas técnicas baixo o título “Obter o mellor rendemento e protexer o cultivo da vide das xeadas”. Un dos ponentes foi Xosé Carballido Presas, enxeñeiro técnico en Explotacións Agropecuarias, Hortofruticultura e Xardinería e Máster en Viticultura e Enoloxía, que explicou claves para previr ou paliar os danos das xeadas.

Mapa do risco de xeadas en Galicia:

“É dicir, como punto de partida o viñedo debe procurar implantarse en zonas con baixo risco de xeadas”, subliña Xosé Carballido, quen tamén aconsella “independentemente dos sistemas de prevención que implantemos, deberíamos avaliar tamén a posibilidade de contratación de seguros agrarios para este tipo de eventualidades, tanto xeada como a saraiba”.

Tipos de xeadas e como repercuten nos viñedos:

Entendemos por xeada aquelas temperaturas que por estar próximas ao punto de conxelación, poden producir danos ás plantas, normalmente cando son inferiores a 0 graos. Podemos clasificar as xeadas en: Febles: De 0ºC e -3ºC Moderadas De -3ºC a -8ºC Fortes: Menos de -8ºC “Xa por baixo de 10ºC as plantas ralentizan as súas funcións vitais e consecuentemente o crecemento e multiplicación celular. Entre 6º C e 3ºC prodúcese normalmente unha parálise dos procesos vexetativos da planta, pero non hai danos desde un punto de vista agronómico. Sen embargo, por baixo de +3ºC de temperatura ambiente xa poden existir danos, pois a temperatura na superficie foliar pode ser menor”, advirte. Segundo a época do ano, as xeadas poden clasificarse en xeadas de outono, de inverno e primavera. Xosé Carballido explica que “as dúas primeiras, e sobre todo as de inverno non ocasionan problemas no viñedo, por estar en repouso vexetativo. Incluso presentan un efecto mecánico positivo na mellora da estrutura do solo”. Sen embargo, as xeadas de primavera ou “xeadas tardías” son as máis preocupantes para o viñedo, fundamentalmente cando se producen coa primavera xa ben entrada, pois atopan o cultivo en plena fase de desenvolvemento vexetativo, en brotación ou mesmo en floración, tal e como sucedeu na madrugada do 26 ao 27 de abril de 2017.

Do Marquete ao Miguelete: Os 4 portelos que ten que pasar o viñedo no Ribeiro para salvarse das xeadas

Nalgunhas zonas, como no caso do Ribeiro, os últimos días de abril e primeiros de maio que ten que pasar o viñedo para salvarse das xeadas tardías son coñecidos tradicionalmente como os “portelos”. Marquete : 25 DE ABRIL (SAN MARCOS) Pedrete : 29 DE ABRIL (SAN PEDRO MÁRTIR) Crucete : 3 DE MAIO (SANTA CRUZ) Miguelete : 8 DE MAIO (SAN MIGUEL)

As xeadas negras e as xeadas brancas Polo xeito de producirse, son preocupantes para o viñedo as xeadas de adveción e xeadas de radiación. As xeadas de adveción prodúcense pola chegada de correntes de aire frío próximas ao punto de conxelación. Neste caso, non se produce inversión térmica, senón que a temperatura ambiente enfría pola chegada destas correntes. “Este tipo de xeadas poden producirse en calquera momento, tanto de día como de noite, resultando pouco eficaces medidas preventivas. Certamente, son episodios esporádicos de aparición pouco frecuente e que afectan a zonas moi localizadas”, en opinión de Carballido. Incluso pode afectar a unha viña quedando intacta á do lado. Son xeadas “negras” en que non aparece a característica “escarcha”. As que si son preocupantes, por recorrentes, son as xeadas de radiación, que poden ser un factor limitante para o cultivo do viñedo. En ausencia de nubes que limiten a radiación cara as capas altas, o calor escapa a niveles superiores, e prodúcese un arrefriamento das capas de aire máis próximas ao terreo, producíndose unha estratificación das temperaturas en distintas capas. Polo tanto, o maior risco de xeadas de radiación son as noites despexadas, en calma (con ausencia de vento) e escasa humidade ambiente. Prodúcese frecuentemente un desprazamento das capas máis frías que sedimentan nos horizontes inferiores, de xeito que o horizonte inmediatamente superior presenta maior temperatura que o inferior (o coñecido proceso de inversión térmica). As plantas aparecen cubertas da típica “xeada”, por iso que se denominan “xeadas brancas”. Danos que provocan as xeadas no viñedo No caso das xeadas primaverais os danos que provocan as xeadas son a conxelación das partes hidratadas dos tecidos (áreas citoplasmáticas) -gromos-, o que produce un aumento de volume que pode chegar a romper a membrana das células vexetais dos gromos, coa conseguinte morte ou necrose. Ademais, no caso de desconxelación rápida (noites despexadas con amenceres solleiros) o xeo intracelular formado pode dar lugar a aristas cortantes que producen desgarro da membrana citoplasmática e celulósica e, consecuentemente, maior risco de necrose. “A parte dos danos producidos pola propia destrución mecánica dos tecidos, as roturas epiteliais son foco de contaminación de patóxenos e favorece a aparición de enfermidades ou pragas”, advirte Xosé Carballido.

Métodos de prevención pasiva:

-A utilización de solos con cuberta vexetal durante a primavera aumenta o risco de xeadas, xa que aumenta a radiación nocturna. A propia cuberta vexetal diminúe a absorción da radiación solar diúrna, e polo tanto, a acumulación de calor tamén e menor. Os terreos labrados aumentan a superficie de radiación térmica e incrementan o risco de xeadas. “Convén polo tanto un terreo limpo de vexetación pero sen roturar”, subliña. -Os acolchados con material inerte (corteza, palla, herba seca ou semellante) tamén poden contribuír a evitar á disipación do calor acumulado. -Tamén os terreos húmidos teñen menor radiación calorífica nocturna. -Pode ser interesante atrasar o reinicio do período vexetativo e da floración, con podas tardías, que eviten a vexetación temperá en zonas de alto risco. -O emprego de castes menos precoces pode tamén contribuír ao atraso na brotación nos períodos de alto risco. -Orograficamente, as zonas cóncavas e de val son as máis proclives á sedimentación das capas frías. Pola contra, as zonas convexas permiten a dispersión destes horizontes de menos temperatura. As ladeiras son lugares normalmente libres de xeadas de radiación, porque facilitan o deslizamento das masas de aire frío cara os vales e fondales. En zonas de ladeira, a existencia de obstáculos (edificacións, sebes ou cortaventos de alta densidade, aumenta o risco de xeada no lado de arriba da pendente. As ladeiras e vales de orientación sur reciben máis insolación e consecuentemente máis acumulación de enerxía, polo que teñen máis capacidade de radiación sen alcanzar temperaturas de xeada. “En definitiva, non cabe dúbida que o mellor método preventivo é a elección do lugar de plantación, evitando as plantacións en zonas con alto risco de xeadas”, subliña Xosé Carballido.

Métodos de prevención activa: 

Calefactación contra a xeada en Francia Existen distintos métodos de protección activa de eficacia dispar, “nalgún caso cuestionable, pois debemos ter presente que o viñedo é un cultivo que ocupa grandes espazos abertos, polo que determinadas técnicas teñen elevados custo e complexa implantación e hai que ter presente o balance entre riscos asumibles e resultado económico final”. 1) Calefactación Consiste en elevar lixeiramente a temperatura ata superar o punto critico de conxelación mediante a queima de combustibles fósiles, podendo empregar gasóleo, propano ou incluso estufas de leña ou queimadores de biomasa. “En todo caso, -matiza- a correcta ubicación dos elementos calefactores é fundamental, e en grandes espazos abertos resulta unha técnica de elevado custo, complexa implantación e medioambientalmente cuestionable”. 2) Néboa artificial Existen equipos capaces de crear neboeiros artificiais, co que se consigue un lixeiro aumento de temperatura (de entre 1ºc e 2ºc) que poden ser suficientes no caso de xeadas non moi intensas. Tamén se empregan elementos produtores de fume para que as partículas en suspensión ralenticen a radiación a capas superiores 3) Rega por aspersión A achega de auga en forma de aspersión ou microaspersión no momento de baixadas importantes de temperatura minimiza o risco de xeada, pola absorción do frío por parte das partículas de auga e conseguinte liberación do calor latente de conxelación. En todo caso, Xosé Carballido lembra que “segue a ser preciso a dispoñibilidade de auga en cantidade e oportunidade, así como equipos de almacenamento e rega, e necesidade de enerxía para bombeos e dispersión”. “Tamén é cuestionable a creación de ambientes excesivamente húmidos en viñedos, singularmente sensibles a enfermidades criptogámicas”, engade. 4) Correntes forzadas de aire Torres de ventilación contra as xeadas. Trátase de provocar a mistura dos horizontes inferior e superior nas situacións de inversión térmica, mediante a creación de correntes de aire, homoxeneizando as temperaturas. Utilízanse torres ventiladoras para impulsión ou succión que provocan estes correntes de aire que poden conseguir unha mestura suficiente para evitar a temperatura de conxelación. “Poden resultar eficaces en zonas chairas, cunha correcta distribución”, recoñece Xosé Carballido. Ademais do custo da propia infraestrutura é necesario a dispoñibilidade de enerxía ou equipamento de xeración autónoma. 5) Illamento térmico Trátase de evitar a radiación cara o exterior da radiación infravermella de onda longa mediante a utilización de materiais illantes (polietilenos, mantas térmicas ...) Sen embargo, recoñece que “este procedemento, de uso frecuente en horticultura, resulta impensable para explotacións vitícolas ou frutícolas”. 6) Rega por inundación Os solos con alto grao de humidade manteñen un menor arrefriamento da atmosfera circundante por radiación. Sen embargo, tendo presente que o viñedo é un cultivo de secaño, este tipo de prácticas agronómicas son practicamente inviables, pois necesitan volumes de auga non dispoñibles normalmente.

O vindeiro xoves, 21 de xuño, a Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia (EVEGA), organiza unhas xornadas técnicas sobre “Obter o mellor rendemento e protexer o cultivo da vide das xeadas”, un importante risco meteorolóxico, tal e como se evidencia en abril do pasado ano.

A xornada desenvolverase no Salón de actos do Edificio Multiusos do Barco de Valdeorras, en xornada de mañá. No mesmo colaboran o Concello de O Barco de Valdeorras, a Fundación Juana de Vega, o CRDO Valdeorras e o Instituto Galego da Calidade Alimentaria (INGACAL).

As prazas dispoñibles son 100. O prazo de inscrición rematará o día 19 de xuño agás que se esgoten antes as prazas. A inscrición é gratuíta.

Velaquí o programa:

Podes descargar aquí o programa e a folla de solicitude:

Descargar díptico
Descargar folla de inscrición

Os viticultores teñen ata o 25 de marzo para asegurar a súa colleita 2018 fronte aos riscos de xeada e murchado fisiolóxico co seguro de primavera de Uva de Viño, excepto nas provincias de Almería, Cádiz, Córdoba, Huelva, Málaga e Sevilla, cuxo período xa finalizou. Na campaña anterior (colleita 2017) subscribíronse a nivel nacional 26.743 pólizas que deron cobertura a máis de 400.000 hectáreas e a unha produción de 2,76 millóns de toneladas. Case o 50% da contratación concéntrase na comunidade autónoma de Castela-A Mancha. A sinistralidade correspondente aos danos provocados pola adversa meteoroloxía de 2017 ascende a 77,80 millóns de euros, cun total de 112.000 hectáreas afectadas. As treboadas de saraiba, con preto de 50.000 hectáreas, e as xeadas (fundamentalmente as ocorridas nos últimos días de abril), con máis de 43.200 hectáreas danadas son os fenómenos climáticos que máis afectaron á uva de viño. Castela-A Mancha, Castela e León e A Rioxa, principais zonas produtoras, son as comunidades autónomas máis afectadas polas xeadas do mes de abril. Máis información sobre o seguro de viñedo.

A seca na zona oriental de Ourense, que se vén arrastrando desde hai máis dun ano, está a poñer contra as cordas ás ganderías da comarca. Boa parte delas xa rematou a forraxe propia que tiña almacenada para todo o inverno e depende da que merque para alimentar ós animais, co agravante de que os prezos da palla e doutras forraxes se dispararon no último ano. Este é o escenario que lle expuxo unha delegación de alcaldes, gandeiros e apicultores da zona oriental de Ourense á conselleira do Medio Rural, Ángeles Vázquez, nunha reunión celebrada na tarde de onte en Santiago. O encontro serviu para abordar as dificultades tanto da gandería de carne como da apicultura, tamén afectada polas secas e as xeadas primaverais. Houbera xa ademais outra reunión previa da Consellería coa IXP Castaña de Galicia para analizar as graves perdas sufridas polos produtores de castaña. Para todos eles a Administración compromete apoios, aínda que a falta de concreción xera reticencias entre os afectados. “Cando nos convocaron á reunión de Santiago, pensabamos que o lóxico era que nos plantearan solucións, pero polo de agora non houbo nada diso” -explica a responsable de Unións Agrarias no oriente de Ourense, María Páez-. “Hai un compromiso da conselleira e dos alcaldes de poñer sobre a mesa unha proposta de solucións nun prazo de 15 días e esperamos que se concrete, pero tamén hai que dicir que levamos máis dun ano con esta situación sen que se adoptase ningunha medida eficaz”, valora María Páez. “O que precisamos son solucións para alimentar o gando”, advirte. Contactos previos Á reunión da tarde de onte na Consellería asistiron os alcaldes da Veiga, Vilariño de Conso, O Bolo, Viana, A Gudiña e A Mezquita, así como afectados pola situación de seca, que xa viñan mantendo nos últimos meses reunións previas na comarca. Cómpre lembrar que os produtores de Ourense oriental foron tamén dos maís activos na mobilización celebrada este outono en Santiago en demanda de medidas fronte á seca e as consecuencias dos lumes. Tamén houbera daquela unha importante representación das montañas orientais de Lugo, en especial dos Ancares, afectada igualmente pola seca e os incendios forestais. Se ben no último mes houbo choivas xeralizadas en toda Galicia, a situación na parte oriental de Ourense non é tan favorable e mantense a alerta vermella no sector. “É certo que choveu algo, pero non o que pode chover na parte atlántica. Segue a haber moitos gandeiros sen auga que teñen que ir buscar auga para o gando coa cisterna” -explica a responsable de Unións Agrarias, María Páez.- “O máis bonito de vir a Santiago foi ver chover”, concluía.

O Diario Oficial de Galicia publica este xoves a convocatoria de axudas do IGAPE para o acceso a financiamento das explotacións produtoras e transformadoras de uva e de castañas afectadas polas xeadas e sarabiadas deste ano, así como para as explotacións produtoras de pataca, cereal, horta e froiteiras afectadas pola sarabia.

Poderán acceder ás liñas de financiamento previstas nestas bases as pequenas e medianas empresas, incluídos os autónomos, cooperativas, sociedades civís ou comunidades de bens, dos sectores anteriores e que se visen afectados polas xeadas ou sarabiadas deste ano.

As axudas concédense en réxime de concorrencia non competitiva e teñen por obxecto regular o contido e procedemento de tramitación de dúas liñas de financiamento bonificado dirixido ás explotacións produtoras e transformadoras de uva e de castañas afectadas polas xeadas dos días 27 e 28 de abril de 2017, ás explotacións produtoras de pataca, cereal e horta afectadas pola sarabia do día 6 de xullo de 2017 e ás explotacións produtoras e transformadoras de uva, castañas e de froiteiras afectadas polas sarabiadas do día 27 de agosto de 2017, co obxecto de adecuar e reforzar a súa estrutura financeira.

Os apoios poderán materializarse a través de dúas liñas:

Liña 1. Refinanciamento de pasivos.
Liña 2. Apoio ao circulante.

Esta nova liña de axudas para préstamos bonificados ten un importe de 1.000.000,00 €, para o exercicio 2018.

Prazo de presentación de solicitudes

O prazo de presentación de solicitudes por parte do interesado no Igape comezará o día seguinte ao da publicación da resolución de convocatoria no Diario Oficial de Galicia e rematará o 28 de febreiro de 2018.

As entidades financeiras deberán comunicar ao Igape a súa decisión sobre a concesión da operación financeira, ata o 26 de marzo de 2018.

 

Os gandeiros das zonas máis castigadas pola seca e os lumes mobilizáronse esta mañá en Santiago nunha manifestación convocada por Unións Agrarias. O acto congregou a milleiros de produtores, que demandaron da Xunta “medidas reais” para enfrontar as dificultades. Tiveron especial protagonismo na protesta as zonas da montaña oriental de Lugo e Ourense, afectadas por xeadas, seca e lumes, se ben houbo tamén produtores doutras comarcas, coma o Xurés, sur de Lugo e representación de áreas vitícolas. Ao comezo da marcha, que discurriu entre a Alameda compostelá e a Consellería do Medio Rural, o secretario xeral de Unións Agrarias, Roberto García, resumía a situación: “Onde más falta nos fan os poucos gandeiros que quedan é nas zonas de montaña de Ourense e Lugo. Se ante unha situación na que golpeou a xeada, golpeou a seca e golpeou o lume, non axudamos a quen son valientes por seguir adiante, non é crible que este Goberno teña vontade de loitar polo rural. A Xunta ten que dar solucións”, reclamou García. As axudas anunciadas pola Xunta para enfrontar seca e lumes son consideradas insuficientes polos produtores, que demandan “medidas reais”. “Todos vós sabedes o que está pasando e as axudas virtuais que está anunciando a Xunta” -expuxo García no seu discurso ao remate da mobilización-. “Esas axudas nunca tiveron o obxectivo de chegar ós vosos bolsillos, senón de aparentar ante a sociedade que son sensibles ós problemas do rural”. Numerosos carteis sobre a seca acompañaron a marcha da manifestación. Axudas Unións critica que as axudas só cubran aspectos relacionados con cuestións como pozos e bebedoiros. Advirte ademais de que a burocracia inviabiliza boa parte dos posibles apoios. Entre os produtores que participaron na marcha, o sentemento sobre as axudas era similar. “Axudas?, onde están? Dáme a risa con elas. O que necesitamos son axudas para alimentar as vacas. As vacas non teñen que comer, hai que levarlles auga e xa non temos nin auga. Cereal non houbo porque a xeada arrasou con todo e herba collemos un 70% menos. Un desastre”, resume José Ramón Ballesteros, un gandeiro da Mezquita (Ourense).

"Necesitamos axudas para alimentar ás vacas porque non teñen que comer" (José Ramón Ballesteros, gandeiro da Mezquita)

“O ano pasado collemos 530 rolos de herba e este ano 130. En centeo, quen sementaba uns 800 quilos, colleu cento e pico, non recuperou nin a semente” -detalla José Ramón-. “Este ano está a ser moi difícil. Precisamos liquidez, porque se non, imos ter que vender parte das vacas para alimentar as outras” -conta o produtor, que se incorpou no 2003 a unha explotación de vacún de carne na que manexa na actualidade unhas 50 vacas nai en algo máis de 80 hectáreas.- “Hai bastante xente nova incorporada na nosa zona, pero se non cambia a situación, non temos futuro ningún”. Gandeiros dos Ancares na mobilización. Ancares e lumes Outras comarcas, coma os Ancares, describen unha situación similar, moi agravada alí polos lumes de outubro. “Collemos para o inverno a metade de forraxe dun ano normal a causa da seca. Cos lumes, polo de agora só tivemos a solución dos gandeiros que se solidarizaron con nós. As perspectivas que temos son de ruína total se o Goberno non toma medidas”, explica Hugo López, un gandeiro novo de Donís (Cervantes) que viu como en outubro se queimaba todo o monte de varas no que pastaba o seu gando.

"Queimouse todo o monte de varas no que pastaba o meu gando. Se non podo botar as vacas ó monte, é a ruína" (Hugo López, gandeiro dos Ancares)

A incertidume agora é grande, pois a lexislación prohíbe -salvo excepcións- que os animais poidan pastar en terreo queimado, co problema engadido de que os produtores perderían as axudas da PAC. “Se non podemos botar as vacas ó monte, non temos como mantelas nin posibilidades de sobrevivir”, explica Hugo, que manexa un rabaño dunhas 30 vacas, a maioría de raza asturiana. Desde Unións reclaman que non se criminalice ós gandeiros. “Se non hai axudas nin solucións, alomenos que non haxa persecución”, plantea Roberto García. “A limpeza do monte é importante para a prevención de incendios, pero hai que comezar por permitirlle ós gandeiros que teñan vacas, ovellas e cabras que poidan levalas ós montes, non prohibirlles a utilización, como está a facer a Xunta. En Asturias é posible”, compara. Medio Rural comprometeuse a estudar o problema dos pastos queimados, pero polo de agora non existen solucións en firme. Galería de imaxes

O sindicato Unións Agrarias convoca para mañá, sábado, unha gran manifestación en Santiago de Compostela para denunciar o que considera “abandono do rural por parte do goberno da Xunta de Galicia”. Con esta mobilización o sindicato denuncia o que cualifica de “colección de promesas falsas de axudas coas que o goberno de Feijóo trata de tapar a falta de sensibilidade cara os homes e mulleres que viven e traballan nas vilas e aldeas galegas”. A marcha, á que se prevé que asistan agricultores e gandeiros de toda Galicia, partirá da Alameda de Santiago ás 12.00 horas, percorrendo as rúas do centro da cidade para rematar diante da Consellería de Medio Rural. Falta de axudas reais ante os danos das xeadas, da seca e dos lumes forestais Os motivos que levaron a Unións a convocar esta mobilización son “a difícil situación pola que atravesan moitas explotacións agrícolas e gandeiras galegas e a falta de resposta axeitada por parte da administración”. “As coñecidas carencias que sufre o interior de Galicia nos servizos básicos de transporte, sanidade ou educación, víronse agravadas polas duras situacións que se viviron nas explotacións agrogandeiras galegas no que vai de ano. Porén, a única resposta  por parte da Consellería de Medio Rural foi activar unha campaña de anuncios de axudas económicas a produtores afectados polas calamidades climatolóxicas ou polas vagas de incendios, que sen embargo á hora da verdade resultan incobrables na súa grande medida, polo articulado que fixa a propia norma”, denuncian dende o sindicato. A modo de exemplos, Unións lembra que no caso das axudas, dotadas con 1 millón de euros, para garantir o aprovisionamento de auga ás explotacións, “os afectados non as poderán cobrar xa que a tramitación diante da demarcación hidrográfica correspondente supera o prazo dado pola Xunta para presentar a documentación”. “O mesmo ocorre -advirten- coas anunciadas para cubrir os danos da xeada no viñedo que ían a estar dotadas de 11 millóns de euros na realidade a Xunta só destina 500.000 € para os viticultores que estean no réxime de autónomos, co que se exclúe ao restante 95%, ou os 11 millóns para cubrir danos dos incendios que logo quedaron reducidos a só 1,5 millóns de Euros para o agro, o que non cubre nin sequera as perdas ocasionadas polos lumes nas forraxes”.  

As perdas que está a sufrir o agro este ano tanto pola seca como polas xeadas primaverais centran as demandas das organizacións agrarias nos últimos meses. Unións Agrarias considera “case inexistentes” os apoios ós produtores afectados, polo que segue coa campaña de presión ante a Xunta, iniciada meses atrás con mobilizacións na provincia de Ourense, a máis afectada. Esta mañá, Unións presentou unha proposición non de lei de iniciativa popular ante o Parlamento de Galicia, avalada por 3.000 sinaturas, en demanda de axudas para os viticultores e produtores de castaña afectados polas xeadas. Fixo entrega das sinaturas o secretario xeral de Unións Agrarias, Roberto García, que estivo acompañado por Xaquín Fernández Leiceaga, do grupo socialista, a través do que se tramitará a solicitude da proposición non de lei de iniciativa popular. García incidiu en que “a estas alturas, non cabe seguir discutindo se houbo danos ou non. A Consellería entrou nunha dinámica de retorcer os números para dicir que en Galicia se produciu este ano máis viño que o ano pasado, cando en todas as denominacións de Ourense houbo hectáreas e hectáreas arrasadas polas xeadas e viticultores que quedaron sen ingresos”, criticou. O secretario xeral de Unións Agrarias cuestiona tamén os apoios da Xunta ós viticultores, para o que se destinou medio millón de euros en créditos a interese cero: “A mecánica da Xunta foi a seguinte. Primeiro negou a existencia do problema, logo dixo que non é legal dar axudas e por último anunciou que habería dez millóns de euros de apoios. O que non esperabamos é que ese anuncio non fose máis que unha operación de marketing, pois ao final só se destinou medio millón de euros e ademais para viticultores a título principal, co cal máis do 90% dos viticultores de Galicia quedaron fóra da convocatoria”, cuestiona Roberto García. Mobilización o 18 de novembro Unións continuará coas accións reivindicativas o próximo sábado cunha “gran mobilización” convocada para Santiago en demada de maiores apoios ó rural, afectado este ano tanto polas xeadas como pola seca e os lumes. Por parte do grupo socialista, Xaquín Fernández Leiceaga abundou nos argumentos de Unións Agrarias e destacou que era importante volver a abordar o problema dos viticultores e dos produtores de castaña na Cámara galega, “ademais a través dunha iniciativa participativa suscrita polos propios afectados”, subliñou. Leiceaga considera que a proclamada “lexislatura do rural” convertiuse na “lexislatura de ataque ó rural” e cuestionou o propagandismo da Xunta en torno ó medio rural, “cando a realidade, como estamos vendo, é moi diferente”.

Xeadas tardías, saraiba, seca e lumes deixan no agro consecuencias preocupantes este 2018. Non só polas perdas directas que xeraron, senón pola sospeita fundada de que estes son os primeiros efectos dun cambio climático que se agravará no futuro. Ante a situación excepcional vivida esta campaña no agro, as organizacións agrarias denuncian o “abandono” da Xunta e califican de “axudas trampa” as liñas de apoio da Administración autonómica. En demanda de solucións á crise meteorolóxica, Unións Agrarias presentou onte a “gran mobilización” que prevé facer en Santiago o sábado 18 de novembro, en tanto o Sindicato Labrego presentou onte en Ourense unha proposta de plan de choque para enfrontar a situación. O diagnóstico é común nas dúas organizacións agrarias. Consideran un “engano” as liñas de axudas publicadas pola Xunta para enfrontar os efectos de lumes, seca, saraiba e xeadas. Roberto García. O secretario xeral de Unións Agrarias, Roberto García, resume o que considera un sentir común no agro sobre as liñas de axudas da Xunta: “As axudas non solucionan nada. Son unha simple operación de marketing dirixida a crear na opinión pública urbán a falsa idea de que se está apoiando ao agro”, sostivo onte en rolda de prensa. Danos na viticultura García cuestiona as liñas de axudas publicadas nas últimas semanas pola Xunta, “Preséntase ante a opinión pública unha parafernalia de axudas que ás veces nin existe. O presidente da Xunta anunciou hai meses que habería 20 millóns de euros en préstamos a interese cero para enfrontar os danos das xeadas tardías na viticultura. A realidade é que houbo só 500.000” -asegura o secretario xeral de Unións-. “A maiores, só se lle permitía a súa solicitude ós viticultores a título principal, co que se excluíu ó 95% dos viticultores de Galicia, que teñen que manter unha segunda actividade para sobrevivir”. Desde o Sindicato Labrego afondan no mesmo argumento de “abandono da Administración”. “En determinadas zonas do Ribeiro e de Valdeorras, a xeada e a saraiba levou máis do 60% da produción. Moitas familias quedan case sen ingresos pero teñen que repoñer plantas, seguir coidando o viñedo e pagar as cotas da Seguridade Social. Para que queremos un crédito se non o podemos pagar”, cuestiona Bernardo Estévez, responsable do sector víticola do Sindicato Labrego. Axudas pola seca As axudas para a seca publicadas esta semana por Medio Rural deixan tamén fríos a Unións e a Sindicato Labrego. “Non se orientan a financiar novas captacións nin a ampliar as existentes, co cal non se aborda o problema de fondo, que é a falta de auga”, cuestiona Roberto García. Na mesma liña, o Sindicato Labrego critica os apoios da Xunta para balsas, cisternas e bebedoiros móbiles. “Eu non podo desprazarme dez quilómetros cada día buscar unha cisterna de 3.000 litros de auga, que é o que consumen as miñas vacas”, explica Samuel Formoso, un gandeiro de vacún de carne de Vilar de Barrio (Ourense) que participou na rolda de prensa do Sindicato Labrego. “Tamén subvencionan a construción de balsas -engadiu Formoso-. “Pero, ¿para que queremos balsas se non hai auga?”. O produtor lembra ademais que, ante a falta de pastos, moitas explotacións están alimentando agora ás vacas coa herba que gardaban para o inverno, polo que se aveciñan máis gastos a curto prazo.

"Eu deixei a cidade para vivir no rural. Sen embargo, aconséllolle aos meus fillos o mesmo que me aconsellaron meus pais: que marchen" (Samuel Formoso, gandeiro)

Lumes Os lumes é outro dos puntos de discordia. “Dos 20 millóns de euros anunciados en medidas, hai 1,5 millóns de axudas para o agro. É unha cantidade que, nunha boa parte, case se gastaría en paliar as perdas das granxas que se queimaron e que perderon todos os seus animais, polo que as cantidades que lle van chegar ao final aos afectados van ser mínimas”, pronostica García. Tanto o Sindicato Labrego como Unións continúan as súas demandas cunha longa enumeración de problemas. Desde a perda de servizos públicos no rural, como sanidade, educación e transporte ata o “catastrazo do IBI” ou as dificultades que deixan os lumes na gandeiría extensiva. “Eu vivía na cidade e apostei por vivir no rural. Sen embargo, hoxe estoulle aconsellando aos meus fillos o mesmo que me aconsellaron meus pais: que deixen o rural. É triste ter que dicirlle isto aos teus propios fillos, cando poderían ter aquí o seu medio de vida, pero o desamparo das diversas administracións non nos deixa outra saída máis que o abandono”, concluía Samuel Formoso.

O Consello da Xunta aprobou este mércores un paquete de axudas extraordinario para apoiar aos gandeiros e agricultores afectados pola seca. Sen embargo, a realidade é que do conxunto de medidas anunciadas (axudas para a contratación de seguros agrarios, para dar liquidez ás explotacións, o adianto do 70% da PAC, e axudas para o abastecemento de auga) todas elas xa están en marcha ou foron aprobadas por anterioridade. Nese sentido, o sindicato Unións Agrarias, anunciou esta mañá a convocatoria dunha gran mobilización dos gandeiros e agricultores afectados pola seca, as xeadas e a sarabia, ante o que consideran “operacións de maquillaxe e propaganda do goberno da Xunta”. A manifestación está prevista para o vindeiro 18 de novembro en Santiago de Compostela e nela reclamarase á Xunta de Galicia o establecemento de axudas directas aos produtores, segundo anunciou esta mañá o secretario xeral de Unións, Roberto García. Medidas aprobadas pola Xunta e que xa están en marcha En concreto, entre as medidas anunciadas hoxe polo presidente Núñez Feijóo dentro do “plan de axudas extraordinarias” figuran 1 millón de euros nas anualidades 2017 e 2018 a axudas para construír estruturas para o abastecemento de auga (balsas de almacenamento, bebedoiros, conducións para o abastecemento destes, captación e condución de auga, etc). Tamén, os equipos para mellora do abastecemento de auga ao gando como cisternas móbiles ou bebedoiros móbiles. Sen embargo, estas axudas xa se veñen incluíndo nos plans de mellora dende hai anos, cunha porcentaxe de subvención que pode chegar ata o 60% e un importe máximo de 5.000 euros por beneficiario. Outra das liñas deste suposto “paquete de axudas extraordinario” son as subvencións para a contratación de seguros agrarios, que contan cun orzamento de 4,7 millóns de euros no ano 2017, a mesma cantidade que se destinou en 2016 . A este respecto, Roberto García, secretario xeral de Unións denunciou que “a Xunta non aumenta a súa porcentaxe de subvención, que incluso vai baixar ao reducir o Ministerio de Agricultura a súa aportación nun 10%”. “A lexislación europea permite que se subvencionen as pólizas agrarias ata nun 65% e en Galicia estamos nun 40%”, subliñou. No caso concreto do viñedo, o responsable de Unións lembrou que “as novas pólizas non recollen ningún dos cambios que lle demandamos as organizacións agrarias, xa que nin se aumenta a porcentaxe de subvención nin se permiten asegurar os viñedos por parcela, segundo o risco de xeada que teña”. En canto ás liñas de axudas para facilitar o financiamento e a liquidez das explotacións agrogandeiras, sen custos, a xuro cero, outra das medidas anunciadas este xoves no Consello da Xunta dentro deste paquete contra a seca, Roberto García lembrou que “dos 10 millóns con que ía contar inicialmente quedouse ao final en 500.000 euros, e que van ir destinados a adegas e almacéns de patacas, non aos viticultores que perderon as súas colleitas”. Roberto García (Unións): “O que necesitan os agricultores e gandeiros son axudas directas” Rolda de prensa de Unións este mércores en Santiago Por último, o presidente Feijóo recordou que a Xunta xestionou un anticipo do 70% das axudas da Política Agrícola Comunitaria, 95 millóns de euros que os agricultores e gandeiros irán percibindo entre o 15 de novembro e finais de decembro. Esta medida foi aprobada xa no mes de agosto pola Comisión Europea, a proposta do goberno español e doutros países afectados pola forte seca deste ano. Neste sentido, e ante o que considera “operación de maquillaxe e de propaganda do Goberno da Xunta”, o sindicato Unións Agrarias convoca unha gran mobilización en Santiago o día 18 de novembro para demandar axudas directas aos gandeiros, produtores de castaña, apicultores e viticultores, fundamentalmente da provincia de Ourense e do sur de Lugo. “As axudas directas son a única solución para poder comprar forraxe para os animais, e paliar a forte caída na colleita de uva para moitos viticultores. Están en perigo moitas explotacións e moitas novas incorporacións en zonas de montaña e desfavorecidas”, advertiu Roberto García.