A Conselleria do Medio Rural ven de informar no seu último boletín agrometeorolóxico que xa se dan as condicións para comezar os primeiros tratamentos contra o verme da mazá (Cydia pomonella), que ataca fundamentalmente aos froitos da maceira, pereira e marmeleiro. Estase a ver un adianto xeralizado no voo deste lepidóptero nos últimos anos, con capturas xa a fináis do mes de abril na maioría das zonas de Galicia. Dende a Asociación de Fruticultores de Galicia (Afrugal) lembran a importancia de atender á primeira xeneración deste insecto, por ser a máis perigosa das dúas que ten. “Debemos de empregar contra ela produtos de carácter ovicida ou ovicida-larvicida. A confusión sexual está a dar bo resultado, como método preventivo”, explican. Como insecticida contra o verme da mazá recomendan o Clorantraniliprol e en agricultura ecolóxica pódese empregar o Virus da granulopse da Carpocapsa, Spinosad ou Bacillus thuringiensis.

Coa campaña de recollida da mazá de sidra xa rematada, Galicia pecha unha das mellores colleitas dos últimos anos, aínda que con certa disparidade entre as diferentes zonas produtoras. Así, para comarcas como A Estrada, un dos referentes na produción galega de mazá de sidra, esta foi mellor campaña que a do 2019, cando lograran uns moi bos rendementos. Mentres, en zonas da Coruña e Lugo, as xeadas reduciron en parte a colleita agardada. Do mesmo xeito que os produtores, tamén dende a fábrica Custom Drinks, asentada en Chantada (Lugo), e principal destino da produción de mazá galega, en especial da ecolóxica, aseguran que se tratou dunha campaña moi boa. “Non foi de récord, mais sitúase entre as mellores. Houbo cantidade e moi boa calidade”, valora José Luis Olmedo, responsable de Innovación da fábrica chantadina, propiedade de Hijos de Rivera.

“Non foi unha campaña de récord, mais sitúase entre as mellores. Houbo cantidade e moi boa calidade”: José Luis Olmedo, Custom Drinks

Hai varios factores detrás destas boas producións: É un ano impar, ano de carga e de recuperación da colleita, logo de que o ano pasado a vecería reducise considerablemente a cantidade de mazá. Os pomares atópanse nun bo estado sanitario, sen case incidencia dalgunhas das pragas habituais como o verme da mazá. Ademais as condicións meteorolóxicas deste ano contribuíron a que o froito chegase ó final da campaña en moi boas condicións e se lograsen boas producións.

Comarca de Tabeirós

Na Estrada, unha das principais comarcas produtoras de mazá de sidra en Galicia, este ano lograron unha moi boa colleita. Dende a cooperativa Ullama, a principal cooperativa de mazá de sidra da Estrada, cuxa produción é toda ecolóxica, destacan que este ano conseguiron mellores producións que as do 2019.

“Cada ano imos incrementando a produción, a maior parte deles son maceiras novas que aínda están chegando ás cifras agardadas”: Miguel Soto, técnico de Ullama

Pecharon a colleita na primeira quincena de novembro cuns 850.000 quilos de mazá recollidos na cooperativa. En toda a comarca de Tabeirós producíronse preto de 1,5 millóns de quilos, dos que uns 200.000 quilos son de mazá en convencional e o resto corresponde a pomares en ecolóxico. “Cada ano imos incrementando a produción, a maior parte deles son maceiras novas que aínda están chegando ás cifras agardadas”, explica Miguel Soto, técnico de Ullama.

Provincias de Lugo e A Coruña

Dende a Asociación de Fruticultores de Galicia (Afrugal) recoñecen que esta foi unha boa campaña, pero apuntan a que está por debaixo das cifras que manexaron no 2019. Así, estiman que recolleron un 20% menos que aquel ano.

“Aínda hai moitas plantacións nas que non se valorou a incidencia das xeadas, a pesar de que é determinante á hora de escoller a parcela para un pomar”: Francisco Otero, Afrugal

Nesta colleita comercializaron uns 500.000 quilos de mazá a través da cooperativa Cabrinfolla, deles uns 250.000 quilos proceden de pomares en ecolóxico. “Este ano nos concellos de Xermade e Vilalba moitos pomares quedaron machacados polas xeadas”, explica Francisco Otero, presidente do colectivo. “Aínda hai moitas plantacións nas que non se valorou a incidencia das xeadas, a pesar de que é determinante á hora de escoller a parcela para un pomar”, explica o especialista na produción de mazá.

Conseguir contratos homologados

Os produtores están a buscar selar coa industria novos contratos homologados, similares ós que se estipulan para o viñedo, que poidan ofrecerlle estabilidade e maiores garantías. “Buscamos contar con contratos que garantan a recollida e que os prezos se axusten á situación do mercado, xa que no sector primario estamos vendo que todos os custes están a subir”, explican dende Ullama. Nesta campaña os prezos en Galicia mantivéronse nos 0,30 euros para o quilo de mazá ecolóxica, un prezo que os produtores galegos ven preciso subir, dados os coidados e limitacións que ten este tipo de produción. Mentres, as mazás en convencional estaban nos 0,24 euros o quilo. Ademais da mazá que se vende en Galicia, case a metade da produción galega ten como destino Asturias, onde os prezos foron máis elevados, aínda que tamén hai que ter en conta os custos do porte que asumen os produtores e que tentan reducir con envíos agrupados, que fan máis rendible a venda.

Os produtores buscan contar con contratos que lle ofrezan estabilidade e garantías de recollida

Dende o sector reivindican a necesidade de comezar a valorar as distintas variedades e calidades no prezo que se lle paga ó produtor. “Se o mercado marca diferencias para incrementar a calidade, dende as cooperativas tamén podemos comezar a traballar naquelas liñas que teñan maior interese”, valora Otero. Na Estrada, este ano xa realizaron unha colleita máis selectiva, diferenciando por variedades para lograr coller a mazá no momento óptimo, comezando a recollida polas variedades máis delicadas.

Sen case incidencia de pragas

Nos últimos anos estase vendo un incremento tanto dos pomares en ecolóxico como da demanda desta mazá. En Custom Drinks, principal industria especializada na elaboración de sidra en Galicia, están a facer unha clara aposta por esta mazá para a produción da súa sidra Maeloc. “Nesta campaña, máis do 70% da mazá que procesamos era ecolóxica. Estamos a ver os resultados dos esforzos por conseguir que os produtores apostasen por este modelo de xestión dos pomares, máis respectuoso co medio ambiente”, detalla Olmedo. Á marxe da incidencia das xeadas e a inestabilidade do verán, que fixo que as primeiras mazás fosen máis baixas de azucre, como detallan na industria, houbo unha campaña con moi boa calidade. O tempo solleiro do mes de outubro e novembro propiciou que as mazas non caeran antes de tempo e mesmo que o azucre se incrementase. Ademais, propiciou que os traballos se levasen a cabo en mellores condicións, sen ter que realizar as recollidas pasadas por auga.

Este ano o verme da mazá non foi problema en Galicia. Case non houbo danos e os ataques conseguiron atallarse con rapidez

Os pomares atopábanse nun moi bo estado sanitario esta campaña e mesmo houbo una menor afección dalgunhas das pragas habituais da mazá como o verme, provocado pola Cydia Pomonella, unha bolboreta que realiza as súas postas entre lusco e fusco nos días en que a temperatura se mantén por encima dos 15 graos. “Este ano o verme da mazá non foi problema en Galicia. Case non se produciron danos e só houbo ataques puntuais que se conseguiron atallar moi rápido”, explica Francisco Otero, quen se encarga de coordinar as tarefas de seguimento da incidencia da praga en colaboración tanto coa industria como coa Consellería de Medio Rural. De feito, teñen unha rede de trampas para comprobar a presenza deste insecto en doce puntos das provincias de Lugo, Pontevedra e A Coruña. A primavera fresca motivou que este ano a incidencia desta bolboreta fose case nula. “En 12 anos, esta foi a primeira vez que tivemos unha presenza tan baixa”, detalla Olmedo. Dos 300 exemplares que adoitaban recoller habitualmente nas trampas de Sada ó longo da tempada, que se prolonga entre os meses de abril ata setembro, este ano non chegaron nin a recoller unha cuarta parte de insectos. “Agora estamos expectantes para ver como se desenvolve a próxima campaña e se realmente ó non se realizar tantas postas tamén é menor a incidencia e a presencia do verme da mazá aínda que as condicións lle poidan ser máis favorables que nesta campaña”, valora Otero.

A Consellería do Medio Rural ofrece no seu último boletín agrometerolóxico unha serie de recomendacións para o coidado das maceiras, tanto para mazá de sidra como de mesa, durante estas semanas. O feito de ter superado o umbral de tolerancia  do verme da mazá (C. pomonella),  nas zonas das Mariñas Coruñesas, Barbanza, Bergantiños e Sarria, fai necesaria a aplicación dun tratamento insecticida ovo-larvicida para esta praga que está na primeira xeneración das dúas que ten no ano. Para acadar boa actividade insecticida, compre efectuar a aplicación antes do nacemento das larvas, requerindo un coñecemento exacto do estado evolutivo da praga en cada parcela. Non obstante, debemos recordar que naquelas plantacións de mazá de mesa (patróns EM-9), nas que teñamos presenza de Aphelinus mali, evitaremos tratamentos insecticidas para respectar a súa actividade contra o pulgón laníxero. Nas plantacións de mazá de sidra, non se nos dá esta problemática polo emprego de patróns resitentes a esta praga. Este tratamento tamén terá eficacia contra a larva da Broca, sobre todo nas comarcas de Sarria e Guntín (Lugo) e Ortegal (A Coruña). É preciso recalcar, que debemos ter en conta a duración da efectividade do producto usado, segundo actuemos en agricultura convencional, integrada ou ecolóxica, xa que o tempo que debe transcorrer entre tratamentos é distinto, podendo suceder que un tratamento nunha semana cubra a súa efectividade durante dúas máis. Así en agricultura convencional e integrada, en xeral, os insecticidas usados teñen una duración da efectividade entre 15/21 días mentres que en agricultura ecolóxica é de 7/10 días (virus da granulopse da carpocapsa).

Recoméndase:

• Alternar materias activas co fin de evitar a aparición de resistencias. • Alternar substancias con diferente modo de acción. • Cumplir co número máximo de aplicacións que ten autorizadas cada produto. • Respectar com rigor os prazos de seguridade. Recomendacións dos técnicos da Asociacion de Fruticultores de Galicia (AFRUGAL): Se as maceiras están en agricultura ecolóxica: Como larvicida contra o verme da mazá: Empregar virus da granulopse da Carpocapsa, Bacillus Thuringiensis ou Spinosad. Se as maceiras están en produción integrada: Ciomo ovo-larvicida (contra o verme da mazá) empregar Clorantraniliprol.

Recolección: 

Estanse a recoller as variedades de mesa Ambassy e Lafayette. Os criterios para levar a cabo unha recolección óptima poden ser de: Natureza química:     - contido en almidón (método I/IK)     - azúcares solubles (º Brix) Natureza física:     - Cor     - Firmeza (penetrómetro)

A Asociación de Fruticultores de Galicia (AFRUGAL) recomenda no seu aviso fitosanitario deste venres de que xa comezou a primeira xeneración do verme da mazá (C. pomonella) polo que é necesario realizar un tratamento.

Recomendacións: 

En maceiras de sidra en floración, debemos respectar esta época sen tratamentos a fin de protexer a actividade das abellas e demáis insectos polinizadores. Nas variedades nas que xa estamos en fase de caída de pétalos (estados H-I), debemos dar unha aplicación dun funxicida sistémico (curativo), xunto co que aplicaremos un insecticida se atopamos gromos afectados por pulgóns, tanto verde como cincento. É preciso recalcar, que debemos ter en conta a duración da efectividade do producto usado, segundo actuemos en agricultura convencional, integrada ou ecolóxica, xa que o tempo que debe transcorrer entre tratamentos é distinto. Podendo suceder que un tratamento nunha semana cubra a súa efectividade durante dúas máis. Así en agricultura convencional e integrada, en xeral, os insecticidas usados teñen una duración da efectividade entre 15/21 días mentres que en agricultura ecolóxica é de 7/10 días (virus da granulopse da carpocapsa). Especial atención ás comarcas de A Estrada (Pontevedra) e Chantada (Lugo) xa que prevemos un ataque da primeira xeneración nos vindeiros días ( A Estrada entre o 23-24 de maio e Chantada os días 27-28 de maio.), polo que debemos aplicar un tratamento cun insecticida-larvicida. Recoméndase alternar as materias activas usadas para evitar problemas de resistencia. Recomendacións dos técnicos de AFRUGAL de insecticidas contra o verme da mazá: Produción Integrada: -Clorantraniliprol (ovicida + larvicida) -Fenoxicarb (ovicida + larvicida) Agricultura Ecolóxica: -Bacillus thuringiensis -Spinosad -Virus da granulopse da carpocapsa

Observacións:

Dúas variables meteorolóxicas, a temperatura e a humidade, marcan de maneira moi destacada a evolución dos parásitos que afectan á fruticultura. Nos últimos anos, están a darse temperaturas máis altas durante os meses de primavera e verán (este ano é un claro exemplo). Como consecuencia desto, prolongaron a súa actividade en varias semanas, o que provoca un aumento no número de xeneración e na intensidade dos danos. Horas de frío: As xemas, para sair do repouso necesitan unha cantidade específica de frío invernal que restaure a capacidade da xema para hincharse e medrar. Temperaturas por debaixo de 7ºC son as efectivas. Polo tanto, a duración media de repouso dunha determinade especie denomínase “necesidades de frío”. Este ano non acadamos a cantidade necesaria de horas-frío, polo que os síntomas que imos atopar serán: floración escalonada, perda de xemas, e polo tanto, disminución da colleita. Este desaxuste na floración provoca dificultade na polinización e que os froitos sexan de tamaño máis pequeno.

A Asociación de Fruticultores de Galicia (AFRUGAL) ven de emitir un aviso fitosanitario no que alerta de que se dan as condicións para a propagación do verme da mazá, polo que aconsellan iniciar os tratamentos.

Lembrar que para que se produzca o primeiro voo anual dos primeiros adultos deste insectos, a Cydia Pomonella, debemos acadar 400 grados/día a contar dende o 1 e xaneiro, o que xa se rexistrou en todas as estacións de medición repartidas por Galicia:

Zona	Estación	Grados/día actual	Data 400 grados/día
Mariñas Coruñesas	Mabegondo	> 400	7 - abril
Mariñas Coruñesas	Guísamo	> 400	7 - abril
Mariña Luguesa	Lourenzá	> 400	6 - abril
Lugo Centro	Portomarín	> 400	26 - abril
Lugo Sur	Sarria	> 400	23 - abril
A Estrada	Vedra	> 400	4 – abril
Ourense	Verín	> 400	26 - abril

As outras condicións para a aplicación dos tratamentos é a existencia de dúas capturas de adultos/trampa e por semana, comenzando a contar grados/día cando a temperatura crepuscular (temperatura do ocaso + 2 horas) sexa maior a 15’5 ºC durante dous días seguidos.

Os dous días consecutivos cunha temperatura crepuscular superior a 15,5 ºC foron acadados nas estacións de monitoreo de Mabegondo, Guísamo, Chantada e A Estrada.

As primeiras dúas capturas, tiveron lugar ao longo desta semana nalgunhas das estacións que se detallan na seguinte táboa.

Táboa de capturas

Zona	Estación monitoreo	Capturas semanáis 29/04/2020	Capturas semanáis 06/05/2020
Mariñas Coruñesas	Abegondo	0	7
Mariñas Coruñesas	Aranga	0	0
Mariñas Coruñesas	Bergondo	7	10
Mariñas Coruñesas	Sada	2	12
Ortegal	Ortigueira	0	7
Mariñas Luguesas	Foz	0	6
Mariñas Luguesas	Ribadeo	0	2
Lugo Centro	Guntín	0	0
Lugo Sur	Chantada	0	2
Lugo Sur	Sarria	0	0
Verín	Verín	0	0
A Estrada	A Estrada	0	7

“Polo tanto danse as condicións para iniciarse a primeira xeneración do verme da mazá en varias zonas de Galicia”, asegura Francisco Otero Otero, técnico da Consellería do Medio Rural e presidente de AFRUGAL.