Este mediodía entregaronse os premios da XXV Cata dos Queixos de Galicia, que se realizou de xeito conxunto coa entrega da XXI Cata dos Meles. Este ano participaron 43 mostras de queixos elaborados por 30 queixerías galegas. O acto, que se celebrou no pazo de Quián, en Sergude (Boqueixón), estivo presidido polo conselleiro do Medio Rural, José González, acompañado do director da Axencia Galega da Calidade Alimentaria, José Luis Cabarcos, e do director xeral de Gandaría Agricultura e Industrias Agroalimentarias, José Balseiros. O conselleiro reafirmou o compromiso de toda a Xunta pola promoción e protección das producións de calidade de Galicia. Un compromiso que, salientou, plásmase na aposta por Galicia Calidade, que definiu como “a nosa marca de identidade”. Nesta edición foron premiados coa distinción de ouro dous queixos da SAT Queinaga, das Denominacións de Orixe Protexida (DOP) Tetilla e Arzúa-Ulloa; así como o queixo Catadoiro, da Queixería Catadoiro, dentro da DOP San Simón da Costa. Lácteos Anzuxao recibiu sendas pratas polos seus queixos incluídos na DOP Tetilla e Arzúa-Ulloa e a Queixería Prestes levou a prata polo seu queixo Prestes na DOP San Simón da Costa. Bo-Queixo, de José Castro Tejo levou o bronce dentro da DOP de Arzúa-Ulloa e o queixo Daniberto de Daniberto SAT conseguiu o bronce entre os Tetilla. Na seccións de queixos curados da DOP Arzúa-Ulloa, o queixo Arqueixal elaborado por Xosé Luis Carreira Valín conseguiu o ouro. Na DOP Cebreiro o ouro foi para Castelo, de Queixos Castelo de Brañas.

O Pazo de Quián, en Sergude, no concello coruñés de Boqueixón, acolleu esta mañá a entrega dos premios da XXIV Cata dos Queixos e da XX Cata dos Meles de Galicia, organizadas pola Consellería de Medio Rural en colaboración coa indicación xeográfica protexida Mel de Galicia e as catro denominacións queixeiras. Nesta edición do certame presentáronse 51 mostras de 30 queixerías e outros 43 rexistros de 25 industrias de mel galego. Na XXIV Cata de Queixos, os premiados por categorías son os seguintes: Na categoría de Queixo Tetilla, Queinaga logrou o ouro, Don Crisanto fíxose coa prata e Terra de Melide obtivo o bronce. Na Denominación de Orixe Queixo Arzúa-Ulloa, os premiados foron Diqueixa (ouro), Terra de Melide (prata) e Barral (bronce). Na sección Arzúa-Ulloa curado o premio foi para Artelac. Na DO San Simón da Costa, o queixo que logrou o ouro foi Fontelas, de Javier Piñeiro López, e a prata acadouna o queixo Daniberto. Na categoría Cebreiro, o ouro foi para O Castelo, de Queixos Castelo de Brañas e no queixo curado o galardón foi para Santo André.

Meles premiados

No que respecta ós meles premiados, na categoría multifloral Horta das Colmeas, de Eva María Rey Timiraos, fíxose co ouro. A prata foi para o mel Manuel Sande de José Manuel Fernández Sande. O Tobro, Mel do Valadouro, de María Fe Sixto Pernas, logrou o bronce. Nos meles monoflorais o mel de breixo O poder das flores, de Javier Carreiras Cuadrado, logrou o ouro. A prata recaeu no mel de castiñeiro de Mel o Testeiro, de María Munín Taboada. Tamén un mel de castiñeiro conquistou o bronce. Neste caso foi Labrega Mel, de Javier Sotelo Fernández. Na categoría mel de bosque o ouro foi para Coelernis, de Johnny Pérez Alonso. Relación de premiados nas catas de queixo e mel de Galicia 2021.

Produtos de calidade

O acto de entrega dos galardóns formou parte do programa de actividades da I Mostra de Calidade Alimentaria que se celebra dende o mércores nestas instalacións e que se clausurou esta mesma tarde. A celebración de entrega de premios estivo presidida polo conselleiro de Medio Rural, José González, quen destacou a profesionalidade dos gañadores, ó tempo que lle agradeceu o seu labor de dinamización do rural. O titular de Medio Rural puxo ós queixos e meles distinguidos nas catas 2021 como exemplo de que Galicia etiqueta calidade en alusión á nova campaña impulsada polo goberno galego para divulgar o bo facer dos produtores galegos. Xunto coa entrega deste venres dos premios ós mellores queixos e meles de Galicia, esta mesma semana na I Mostra de Calidade Alimentaria tamén se deron a coñecer as ganderías que producen o leite coa mellor calidade hixiénico-sanitaria nos premios Exceleite 2021.  

Os pais de Juan Carlos Barral, o xerente actual da Queixería Barral, empezaron a súa andaina leiteira nos anos setenta cunhas poucas vacas. Mais a principios dos  oitenta empezaron a elaborar queixo para vendelo nas feiras quincenais —agora xa desaparecidas— que había en Arzúa. Dende ese momento, comezaron a ter clientes fixos e a facer repartos por toda a comarca. Pero foi no 1989 cando deron o primeiro gran salto, crearon o xérmolo da gran queixería que é hoxe. Mercaron unha pequena cuba de 300 litros e comezaron a profesionalizar o negocio e as súas previsións de produción. E xa a partires do 1995, cando a industria medraba, empezaron a desenvolverse con soltura na distribución horeca e na gran distribución. De cinco anos para aquí, incorporaron ao equipo de traballo xente con moita formación técnica para acabar de despegar como negocio próspero. Engadiron un encargado de fabricación, unha directora de calidade e produción e unha directora financeira: <<reformulamos a estrutura empresarial para estar preparados para seguir crecendo>>, explica Juan Carlos Barral. Ese esforzo de crecemento diverxe en tres liñas principais. Primeiramente, afianzarse máis aínda no mercado galego; seguir ampliando a súa cota no español; e, cando as condicións loxísticas permitan transportar con eficiencia o queixo Tetilla e Arzúa-Ulloa, dar un gran salto a Europa. Con todo e logo de corenta anos, non perderon esa visión cooperativa do rural. A inmensa maioría dos e das traballadoras de Queixería Barral viven na comarca de Arzúa: <<queremos aportar á comunidade e por iso apostamos por xente con talento da contorna>>. É un xeito consciente de resistencia contra o éxodo rural. Ademais, <<demostramos que no rural hai boa calidade de vida, algo co que a pandemia non fixo outra cousa que darnos a razón>>, conclúe o xerente.

Esta semana rematou o curso de elaboración e transformación de produtos lácteos que se estaba a impartir no Centro de Formación e Experimentación Agraria (CFEA) Pedro Murias, de Ribadeo (Lugo). Ó longo de cinco semanas, os participantes combinaron as ensinanzas teóricas coas sesións prácticas para coñecer as claves da fabricación dalgúns dos queixos galegos máis populares. O curso tivo unha gran acollida e contou con alumnado procedente de moi diferentes puntos da xeografía galega, en especial das provincias de A Coruña e Lugo como Begonte, Ribadeo, Valdoviño, Castro de Rey, As Pontes, Alfoz, Abadín, Xove ou Moeche, entre outros. Todo o alumnado estaba directamente relacionado con esta actividade. Así, en torno ó 75% dos participantes teñen pensado ou están xa en proceso de iniciar un proxecto de elaboración de produtos lácteos ligados á súa gandería. Ó longo destas semanas os participantes coñeceron os principais compoñentes do leite, os distintos tipos de callado ou os fundamentos básicos da fabricación dos queixos. Ademais, tamén coñeceron, mediante sesións teóricas como con obradoiros, as técnicas de elaboración de queixos tan populares coma o Arzúa – Ulloa, Tetilla, San Simón, Cebreiro así como do queixo enzimático, o requeixo ou o iogur, entre outras cuestións. Os organizadores do curso valoran moi positivamente a formación pola extraordinaria participación e o bo aproveitamento que o alumnado fixo das sesións.

O Centro de Formación e Experimentación Agroforestal (CFEA) Pedro Murias, de Ribadeo (Lugo), acollerá durante os próximos meses un curso teórico – práctico sobre a elaboración de produtos lácteos.

A formación consistirá en talleres que se levarán a cabo en días alternos durante o mes de outubro en quenda de tarde: de 15.00 a 20.00 horas. O obxectivo fundamental do curso é que os participantes adquiran coñecementos básicos do proceso de transformación do leite en produtos lácteos de amplo consumo.

No curso tratarase de dar a coñecer ó alumnado os principais compoñentes do leite, así como a importancia detes dentro da estabilidade da solución e, polo tanto na elaboración dos produtos lácteos. Tamén se abordarán os diferentes tipos de callado, á par que detallarán os fundamentos básicos na fabricación de queixos e leites fermentadas.

Os participantes tamén coñecerán as distintas etapas do proceso produtivo, así como as tecnoloxías máis empregadas ou os parámetros de control que poden incidir na calidade do produto final.

De xeito teórico e práctico abordarán algúns dos queixos máis populares en Galicia como son: Arzúa – Ulloa, Tetilla, San Simón ou Cebreiro. Ademais, nas sesións tamén coñecerán a elaboración dos queixos frescos enzimático tipo Burgos, o requeixo ou o iogur.

As prácticas realizaránse na aula de lácteos do centro nos seguintes días:

-Elaboración do queixo D.O Arzúa – Ulloa: 14/10/2020

-Elaboración queixo D.O Tetilla: 21/10/2020

– Elaboración queixo D.O San Simón da Costa: 28/10/2020

– Elaboración queixo D.O Cebreiro e requeixo: 04/11/2020

-Elaboración queixo fresco e iogur: 11/11/2020

As persoas interesadas en participar poden formalizar a inscrición no propio centro ou a través dos teléfonos 982 828 552 e 982 828 554 ou no enderezo electrónico cfearibadeo(arroba)xunta.es.

A cooperativa lalinense Cobideza saca ao mercado unha nova gama de queixo artesán baixo a marca “Os Pendellos”. Producirán queixos de denominación de orixe Arzúa-Ulloa e Tetilla, ambos elaborados con leite 100% ecolóxica ou de pastoreo procedente de explotacións comarcais. O queixo foi bautizado con este nome en referencia a un dos elementos patrimoniais máis significativos do municipio de Agolada (Pontevedra), onde se asenta dende hai varios anos a queixería. Ao mesmo tempo a nova marca evoca o carácter tradicional e senlleiro destas construcións que acolleron ata hai pouco tempo unha das feiras máis importantes do país, onde se realizaban importantes intercambios comerciais de produtos e bens agrogandeiros de todo tipo, entre os que se atopaban os queixos. O presidente de Cobideza, Román Santalla, sinalou que a idea desta nova gama de queixos non só busca potenciar a produción e as vendas do produto, senón continuar consolidando a dimensión intercomarcal da cooperativa, ofrecendo produtos artesáns da máxima calidade que, ao mesmo tempo, reproduzan o carácter tradicional e familiar da cooperativa, que tamén era o carácter dos Pendellos e da feira de Agolada. Comezarán a comercializar os queixos durante o mes de xullo. Os Pendellos súmase así á marca Dona Cobiña, que tamén produce a cooperativa na fábrica ubicada en Agolada.

Asemblea Xeral

Román Santalla tamén anunciou que este venres terá lugar unha reunión da xunta directiva de Cobideza para organizar a asemblea xeral anual da cooperativa. Na súa orde do día establecerase a rendición anual de contas e a renovación do contrato con Reny Picot para a venda de máis de 50 millóns de litros anuais de leite procedente da comarca de Deza, Tabeirós e A Ulloa.

Gama de produtos Anzuxao, co queixo tetilla á esquerda O queixo da Denominación de Orixe Tetilla de Lácteos Anzuxao acaba de ser recoñecido co premio Alimentos de España 2019 na modalidade de mellor queixo madurado de vaca. Pazo de Anzuxao, o tetilla desta queixaría afincada en Lalín, levouse o galardón tras unha cata independente na que participaron 223 queixos. Segundo informa o propio Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, concedeu o “Premio Alimentos de España Mellores Queixos, ano 2019” nas súas modalidades de “Mellor Queixo Madurado de Vaca”, “Mellor Queixo Madurado de Ovella”, “Mellor Queixo Madurado de Cabra”, “Mellor Queixo Madurado de Mestura” e “Mellor Queixo Madurado con Mofos ou Queixo Azul” e o Premio Especial Alimentos de España ao Mellor Queixo 2019. Son uns premios que teñen como finalidade promocionar e dar a coñecer os queixos españois de maior calidade e propiedades organolépticas, así como estimular aos produtores para obter queixos de calidade. Nesta décima edición, o queixo que recibiu maior puntuación organoléptica na cata cega levada a cabo polo Panel de Catadores foi “ Cremositos do Zújar”, presentado por Arteserena SL, de Campanario (Badaxoz), e por iso conseguiu o Premio Especial Alimentos de España ao Mellor Queixo 2019; logrando tamén o galardón ao Mellor Queixo Madurado de Ovella. Un total de 223 queixos participantes Nesta edición participaron 223 queixos cuxa selección tivo lugar a finais do pasado mes de outubro no Laboratorio Agroalimentario de Santander, dependente do Ministerio. Para elixir os gañadores, o Goberno contou con 24 experimentados catadores procedentes de centros de investigación, universidades, administracións, asociacións de catadores, consellos reguladores, asociacións de produtores, distribución alimentaria e medios de comunicación de toda a xeografía española. Este Premio enmárcase dentro da Estratexia Alimentos de España na que o Ministerio está a traballar co fin de divulgar a excelencia dos produtos alimentarios e canalizar as sinerxias con sectores como a gastronomía, o turismo, a cultura, o deporte, o medio ambiente ou a saúde. Todo iso, para dar a coñecer a calidade e variedade dos alimentos españois dentro e fóra do territorio español, buscando que a alimentación se convirta en motor cultural, económico e social.

Os premios concedidos nas distintas modalidades son:

Queixo madurado de vaca Lácteos Anzuxao S.L., de Lalín (Pontevedra), polo queixo “Pazo de Anzuxao”, Denominación de Orixe Protexida Tetilla. Queixo madurado de ovella Arteserena S.L., de Campanario (Badajoz), polo queixo “Cremositos del Zújar”. Queixo madurado de cabra Esperanza del Castillo S.L., de Pulgar (Toledo), polo queixo “El Retamar de Cabra” Queixo madurado de mezcla Lopicomo S.L., de Villamartín (Cádiz), polo queixo “Pajarete” Queixo madurado con mofos ou queixo azul Hacienda Zorita-Farm Foods S.L.U, de San Pelayo de Guareña (Salamanca), polo queixo “Flor de Dehesa"

“Sendo rapaz e vendo facer nos queixos a miña avoa, díxome: ‘non comas (só) con queixo... nin comas sen queixo’. Daquela non o entendín, pero anos máis tarde comprendín a importancia daquel consello e do queixo nesta terra”. Quen evoca estes recordos é Luis Coego, un dos socios fundadores de Lácteos Farelo, unha industria láctea situada en Agolada (Pontevedra), que leva máis de 35 anos elaborando queixos. Ese consello de avoa é o lema que os acompaña dende os comezos e que os identifica.

Comezaron recollendo uns 1.500 litros de leite e hoxe procesan arredor de 20.000 litros ó día

Comezaron cunha produción duns 1.500 litros de leite ó día e recollendo o leite nas granxas da zona; “andabamos porta por porta polas aldeas”, recorda Luis. Hoxe esta industria procesa arredor duns 20.000 litros de leite cada día, que segue recollendo nas ganderías da Agolada, así como de concellos próximos como Rodeiro, Antas de Ulla, Lalín e Visantoña. Ademais de Arzúa Ulloa e Tetilla, tamén elaboran queixos curados e de barra. “Daquelas, nesta zona había moitos gandeiros, pero case non había quen transformase o leite, a excepción de Queixos Hoxe, en Lalín; e decidímonos a comezar a facer nós tamén queixos”, recorda Luis. Cunha inversión de preto de 20 millóns das antigas pesetas e da man de 4 socios, botou a andar a fábrica.

Especializados no queixo Arzúa Ulloa e Tetilla

Naqueles primeiros anos empezaron facendo só o coñecido como queixo do país, o que hoxe en día elaboran baixo a denominación Arzúa Ulloa e que segue sendo un dos produtos con maior demanda. Así, o 80% da súa produción céntrana os queixos Arzúa Ulloa e Tetilla.

O 80% da súa produción céntrana os queixos Arzúa Ulloa e Tetilla

Xunto con estes queixos, nos arredor de 40.000 quilos de queixo que elaboran ó mes, tamén se integran outras variedades que foron xurdindo para atender as demandas do mercado. Así, producen queixos de bóla, cun proceso de maduración dun mes, un curado, e dous tipos de queixo de barra, un de sándwich e outro tipo Edam. Elaboran dende pezas pequenas de menos de medio quilo ata queixos de 3 ou 5 quilos, dependendo das variedades. O seu queixo de barra ten un proceso de secado darredor dun mes. O leite para os seus queixos provén principalmente de pequenas e medianas ganderías, boa parte delas en pastoreo. “Seguimos apostando polas granxas próximas e dun tamaño medio ou familiar”, indica Luis Coego. Tamén no proceso de elaboración segue primando a calidade fronte ós ritmos máis intensos que seguen outras industrias de maior tamaño. “A nosa barra de queixo non sae directamente despois de facela, como fan outras industrias, senón que está preto dun mes nun secadoiro. Isto fai que a barra merme case un 25% pero tamén conseguimos un queixo máis saboroso”, detalla Coego.

Consorcio Agroalimentario de Galicia

Ademais dos queixos que comercializan baixo a súa propia marca, dende Lácteos Farelo tamén elaboran queixos para outras marcas a través do Consorcio Agroalimentario de Galicia. Esta entidade, fundada hai case 20 anos por 6 industrias galegas, na actualidade está integrada xunto con Lácteos Farelo polas firmas Lácteos Xabelo e Lácteos Moeche.

Producen outros produtos específicos que comercializan co Comercio Agroalimentario de Galicia con outras marcas

Así, baixo este selo, que ten unha facturación anual de 1,3 millóns de euros, fabrican produtos específicos para hipermercados como Alcampo ou marcas como Queixos Prieto. “O Consorcio permíteche producir e comercializar produtos diferentes sen crear unha competencia directa coa túa marca”, concreta Coego. En Lácteos Farelo elaboran arredor de 90.000 quilos de queixo ó ano para comercializar a través do Consorcio Agroalimentario. Mentres, o resto da súa produción, baixo a marca Lácteos Farelo, comercialízana en grandes superficies comerciais de grupos como Gadisa, Alcampo, Carrefour e Froiz, entre outros. Tamén contan con distribuidores propios e despachan unha parte dos seus queixos a almacenistas. Contan con 14 traballadores que se encargan da elaboración do queixo e da xestión da planta de soro. O seu mercado principal sitúase en Galicia e tamén comercializan en cidades como Madrid, así como no País Vasco ou Cataluña. “A maioría dos queixos que se venden fóra de Galicia son a galegos que viven alí e que buscan o sabor do queixo galego”, apunta Coego. Tentaron mesmo enviar os queixos para outros destinos como Francia ou Estados Unidos, pero atoparon as mesmas dificultades que outras industrias que están en Arzúa Ulloa e Tetilla. “É moi difícil distribuír a outros países queixos destas características porque pola súa forma e curación, o transporte é moito máis delicado que cando elaboras queixos curados”, indica Coego. A firma agoladense acada unha facturación anual de preto 1,8 millóns de euros e conta cun equipo de 14 traballadores, 11 deles implicados en distintas fases da elaboración e comercialización do queixo. Mentres, dende comezos deste ano, 3 dos operarios están centrados en atender as instalacións colindantes á fábrica de queixos nas que se realiza un proceso de concentración do soro, froito dun convenio de colaboración coa firma asturiana Reny Picot.

Aproveitar o soro

Ata que selaron o convenio con Reny Picot, o tratamento e depuración do soro, subproduto procedente da elaboración dos queixos, supuña un gasto significativo para esta industria láctea. O seu tratamento como residuo realizábano nunha depuradora que teñen a escasos metros das instalacións. Porén, o interese polo seu aproveitamento por parte da firma Reny Picot supuxo unha fonte de ingresos extra. “Antes o tratamento do soro implicaba gastos e agora, xa non só á nosa industria, senón que para outras pequenas queixerías de toda Galicia, supón uns ingresos extra”, explica Coego.

Cada día procésanse 200.000 litros de soro que se destinan á elaboración de alimentos infantís e para animais

O convenio comezou a fraguarse no 2017, pero implicou unha inversión nas instalacións, aínda pendente de rematar, de máis dun millón de euros. Así, a multinacional aproveita tanto a depuradora como parte das instalacións da queixería para facer unha concentración do soro que recolle en Galicia, antes do seu transporte a súa sede en Asturias. Parte das instalacións de tratamento do soro que Reny Picot ten en Agolada. A planta de concentrado de soro comezou a funcionar en febreiro deste mesmo ano, aínda que agarda estar a pleno rendemento a comezos do próximo ano. Na planta de Agolada estanse a procesar uns 200.000 litros de soro ó día que chega en camións cisterna de xeito case constante. “Están descargando camións as 24 horas do día”, refire Luis. Mediante un proceso coñecido como de osmose inversa, conseguen unha separación dos compoñentes do soro para o seu aproveitamento. Deste xeito, ademais do soro, tamén obteñen outros produtos como graxa ou nata. Á par de ser un proceso de transformación dun residuo nun novo recurso, con esta planta de Agolada logran reducir os custos do transporte. “No canto de levar 300.000 litros de soro acaban levando arredor de 100.000 litros concentrados”, explica Luis Coego. Este convenio de colaboración supuxo unha das transformacións máis importantes que levaron a cabo nesta queixaría nos últimos anos. Agora fixan as súas metas en continuar a afianzarse no mercado e ampliar a produción de queixos ata chegar ós 50.000 ou 60.000 queixos. Se ben, Luis tamén recoñece a dificultade que isto supón dada a importante cantidade de produtores que hai agora mesmo tanto de queixo de Arzúa Ulloa como de Tetilla, as súas especialidades.

Manuel e Álvaro con dous dos queixos que fabrican, o de ovella curado e o tetilla, que recibiron premios nos World Cheese Awards Malia ser cada vez máis frecuente que as queixarías galegas traten de abrir mercado fóra, unha das asignaturas pendentes dos queixos galegos segue a ser a día de hoxe estaren na maioría dos casos moi centrados aínda no mercado interno e sairen pouco fóra, unha dependencia do consumidor local que incrementa a competencia entre as distintas marcas, provocando unha baixada de prezos e menores marxes, e que limita o crecimento de moitas das empresas queixeiras asentadas na comunidade.

Cada semana enchen un contedor refrixerado con 25.000 quilos de queixo que sae dos portos de Vigo ou Vilagarcía con destino a Canarias

Pero hai tamén excepcións. É o caso da empresa Queixerías Sarrianas, que vende a maior parte da súa produción fóra de Galicia, en lugares como Madrid, Valencia, Andalucía ou as Illas Canarias. De feito, a metade da súa produción viaxa en barco cara a Canarias, onde o queixo que fabrican, entre eles o que ven de ser recoñecido como un dos mellores queixos do mundo, é comercializado entre hoteis e cadeas de hostalaría e restauración. “Cada semana embarcamos no porto de Vigo ou no de Vilagarcía un contedor refrixerado con 25.000 quilos de queixo con destino a Canarias”, explica Álvaro López, o xerente da empresa, que xunto ao responsable comercial, Manuel Sánchez, e á encargada de produción, Eva Castro, forman o equipo de dirección de Queixerías Sarrianas. Os queixos que exportan seguen curando no traxecto en barco, que dura unha semana Ao barco lévalle unha semana chegar ao seu destino, polo que este factor deben telo en conta á hora de producir o queixo para que chegue ao cliente final no seu punto óptimo. “Ao final son dinámicas que son doadas de regular. Por exemplo, o queixo en barra que fabricamos sae ao mercado con 20 días de maduración, así que calculas que o que vai para Canarias con que saia da fábrica con 15 días chégalle, porque logo ten outra semana de curación durante a viaxe. É só cuestión de contar cos tempos e telos en conta”, explica Álvaro. “O mercado canario é moito máis agradecido que o galego á hora da distribución, porque os puntos de venda están moito máis concentrados. En Galicia vendes aquí un queixo e igual tés que andar 20 quilómetros até o seguinte punto de venda. En Canarias o turismo inflúe moito e o punto de venda, fundamentalmente os hoteis e restaurantes, están moito máis concentrados”, indica.

Compiten con multinacionais francesas, holandesas ou alemás que usan o mercado español para dar saída a baixo prezo aos seus excedentes

Pero ao mesmo tempo, di, “é un mercado difícil porque é moi competitivo, alí todo o mundo vai vender”. “No queixo de barra, por exemplo, a competencia que vén de Europa é brutal, hai épocas do ano, como por exemplo a comezos de ano, nas que se vendésemos ao prezo que venden eles non seriamos capaces nin de pagar o leite”, di Álvaro. “As compañías europeas coas que competimos son empresas grandes que pechan o círculo, aproveitan o soro no seu país en produtos de alto valor engadido e venden aquí o seu excedente de leite e de queixo a prezos moi baixos”, explica. Cada ano, compañías francesas, holandesas ou alemás venden en España unhas 300.000 toneladas de queixo, usando o mercado español para regular o seu mercado interno. A empresa dá emprego a 25 persoas nas súas instalacións, que foron ampliadas no ano 2015 Como é logo capaz de competir esta queixaría de Sarria nese mercado tan esixente? “Somos competitivos por volume, porque temos en Canarias un comprador que nos asegura o envío dun contedor á semana. Se non tiveramos iso non seriamos competitivos alí”, aclara Álvaro. Ademais, conta, "o noso forte son os produtos de pasta dura, que aquí en Galicia non teñen moita demanda, pero noutras comunidades si". O tipo de queixo que fan facilita a súa exportación porque o queixo curado é máis doado de mover e transportar e sofre menos mermas por problemas de roturas ou deformacións. Queixerías Sarrianas demostra que se pode vender queixo galego máis aló das fronteiras da nosa comunidade. “Penso que esa é aínda a asignatura pendente para as queixarías galegas e coido que é máis unha cuestión de mentalidade que un problema de mercado ou de loxística”, di. “O queixo galego, como calquera produto galego, ten fóra de aquí unha áurea de calidade e de produto artesán e esa imaxe facilita a venda”, asegura. Abrir camiño en Galicia Queixo tetilla fabricado por Queixerías Sarrianas, premiado co Super Ouro nos World Cheese Awards 2019 O problema desta empresa non é vender fóra, senón precisamente o caso contrario, facelo en Galicia. “Non somos profetas todo o que quereriamos na nosa terra”, recoñece o xerente. Están tentando entrar nas grandes superficies en Galicia pero repróchanlle ás cadeas de supermercados que abran os seus liñais a queixos de fóra no canto de apostaren polos producidos aquí. “O mundo é libre e o mercado tamén, pero dóenos que as cadeas galegas aposten por queixos de fóra que non son mellores que os que nós fabricamos aquí. Por exemplo, o noso queixo mezcla compite perfectamente cos queixos que veñen de Castela e non é tampouco un problema de volume, porque temos capacidade de produción dabonda para subministrar a calquera cadea galega e sen embargo só nos merca Eroski. É unha mágoa e tamén unha contradición ao que pregoan nos anuncios que as cadeas galegas non nos merquen a nós no canto de facelo en Castela", quéixase Manuel, o responsable comercial da empresa.

"É unha mágoa que as cadeas galegas non aposten polo queixo que se fai aquí. O noso queixo mezcla ten a mesma calidade que os queixos que mercan en Castela" (Manuel, responsable comercial de Queixerías Sarrianas)

Non hai en Galicia ningunha outra queixaría co volume de produción de queixo mezcla que ten Queixarías Sarrianas e o seu queixo curado de ovella obtivo no ano 2018 o terceiro premio no Salón Gourmets de Madrid e unha prata no World Cheese Awards, os Óscar dos queixos, un premio que tamén ven de obter, na modalidade super ouro, o seu queixo tetilla, que xa fora premiado cun ouro no 2014. "Os premios dan imaxe e a nivel persoal é unha satisfacción, un recoñecimento de que o estás facendo ben", di Eva. Pero nin así lograron abrir até o momento as portas das grandes superficies galegas. Fabrican todos os días agás o domingo Contan con camións propios para a recollida En total procesan 60.000 litros diarios de leite de vaca procedentes dun cento de explotacións ubicadas na comarca de Sarria e na Terra Chá, onde a empresa, ubicada en San Salvador do Mato, ten unha ruta de recollida cos seus propios camións. A maiores empregan outros 60.000 litros anuais de leite de ovella, que recollen en Zamora. "O queixo de ovella é unha produción máis estacional porque destínase á curación e fabrícase en partidas grandes", explica Álvaro. Con toda esa materia prima producen neste momento uns 210.000 quilos de queixo ao mes, pero pretenden seguir medrando. "Estamos preparados para fabricar máis, as nosas instalacións están pensadas para iso e temos capacidade para seguir medrando", explica o xerente.

Recollen 60.000 litros de leite todos os días nun cento de explotacións nas comarcas de Sarria e a Terra Chá

A responsable de produción é Eva, que leva na empresa desde os seus inicios. O proceso de fabricación desde que chega o leite leva unhas 10 horas e fabrican todos os días agás o domingo. "A semana antes facemos unha planificación das necesidades en función dos pedidos", explica. Cando chegan os camións co leite das explotacións á planta fanlles unha analítica e un control de calidade no laboratorio ao contido de cada camión. Recollen o leite todos os días do ano, polo que a materia prima que empregan para facer o queixo é leite do día. Laboratorio onde fan as analíticas e o control de calidade ao leite de cada camión Unha vez feito o acopio de leite nos tanques de recepción da planta, comeza o proceso de fabricación coa pasteurización do leite. Logo pasa ás cubas de callado e daí aos moldes, onde se fai un prensado escalonado da masa que varía segundo o queixo do que se trate. Tralo desprensado e o salado as pezas de queixo escúrrense antes de pasar á cámara de secado e maduración. O tratamento na cámara consiste no volteo, no control de humidade e temperatura e no aceitado. Cumprido o tempo necesario, os queixos saen para seren distribuidos a través dunha rede de comercialización na que hai distribuidores, grandes superficies e tamén algún que outro punto de venda en tendas pequenas, aínda que son as menos. O formato no que venden vai desde a peza enteira aos medios e os cuartos envasados ao baleiro. "Cada vez as porcións vanse reducindo máis porque tamén as familias son máis pequenas", indica Eva. Valorizan o soro e van comezar a facer batidos Desnatadora e máquina para concentrar o soro, que logo venden como fonte de proteína a outras empresas alimentarias A empresa conta na actualidade con 25 traballadores e fabrican seis variedades de queixo diferentes: tetilla, galego, ovella curado, mestura de vaca e ovella, queixo en barra de tres tipos (edam, gouda e mestura) e queixo en barra afumado. Ademais tamén fan manteiga e leite condensada e queren seguir diversificando. "Temos previsto envasar en 2020 outro tipo de productos lácteos como batidos ou natas. Esa é unha vella aspiración do noso socio canario", explica Álvaro. A ampliación feita no ano 2015 e rematada no 2018 nunha das dúas naves de fabricación coas que contan dentro das instalacións de San Salvador do Mato xa foi feita con esa idea. "A idea é compartir inercias porque normalmente os compradores de queixo son tamén consumidores destes outros produtos, que son máis delicados e teñen unha caducidade menor, pero que tamén son máis rápidos de fabricar", indica. O xerente de Quixerías Sarrianas pon o énfase en que "de momento non hai moitos produtos deste tipo fabricados en Galicia". Tamén tratan de optimizar todos os recursos ao máximo. "Tentamos sacarlle algo de valor ao soro. Antes regalabámolo, era un residuo do proceso de fabricación do queixo con moitos problemas para nós para tratalo medioambientalmente. Agora, desde o ano 2010 sacámoslle un rendemento", indica Eva, que explica que "para iso recuperámoslle a graxa porque nun litro de soro a cantidade de graxa que queda é desprezable, pero en 50.000 litros diarios de soro que xeramos botas contas e xa é importante, e logo concentrámolo para vendelo concentrado", conta. O seu destino final son empresas de alto valor engadido que o empregan como fonte de proteína para bebidas enerxéticas para deportistas, por exemplo.

O respaldo da empresa canaria Quesos Flor Valsequillo

Gama de produtos de Queixerías Sarrianas A empresa Queixerías Sarrianas SL foi fundada no ano 2003 por 4 socios veciños de Sarria. Unha das socias era Eva Castro, que continúa na queixería. Outros dous socios tiñan tamén algo que ver co sector primario: un deles procedía da industria cárnica e o outro da fabricación de pensos. A idea coa que xurdiu o proxecto foi coa que hoxe continúa: a de transformar o leite dos produtores da comarca. Sarria segue a ser unha importante zona de produción de leite en Galicia, co que a ubicación da fábrica garante ter ao lado a materia prima necesaria para facer os queixos.

A empresa de Francisco Martel é unha das principais industrias lácteas de Gran Canaria

O que foi variando nos 16 anos transcorridos desde a súa creación foi o accionariado. Os socios iniciais, agás Eva, foron deixándo a empresa por distintos motivos, e no 2004, o ano no que comezaron a fabricar, entrou un novo socio, Comercial Suministros El Roque, que se convertiría no sostén da empresa e a base da súa viabilidade e crecemento. Comercial Suministros El Roque é a empresa canaria que absorbe na actualidade a metade da produción de Queixerías Sarrianas. Trátase dunha compañía de importación, exportación e distribución de queixos e produtos lácteos propiedade de Francisco Martel, propietario tamén da empresa Quesos Flor Valsequillo, unha das principais industrias lácteas das illas canarias, que recolle o leite a 300 explotacións gandeiras de Gran Canaria e fai queixos de vaca, cabra e ovella, ademais de leite fresco pasteurizado, postres e repostería tradicional.

O Queixo Tetilla DOP elaborado pola empresa lucense Queserías Sarrianas acaba de gañar a medalla Super Ouro no World Cheese Awards, o concurso de queixos máis relevante a nivel internacional que se celebrou este fin de semana na cidade italiana de Bérgamo. En total, foron máis de tres mil oitocentos queixos de corenta e dous países distintos do mundo os presentados, batendo unha nova marca e soamente 84 mereceron o Super Ouro, entre eles este queixo galego. En total, foron douscentos sesenta os xuíces que se dedicaron a catar e valorar a calidade dos produtos presentados, cunha gran presenza gala e italiana, pero tamén española, irlandesa ou norteamericana. Velaquí a listaxe de queixos galegos premiados: -Super Ouro: Queso Tetilla DOP de Queserías Sarrianas SL. -Ouro: Lía de Bisqato. Atelier Bisqato SL. -Ouro: Queso Tetilla DOP. Queserías del Eume S.L. -Ouro: O Mirador do Eume. Queserías del Eume S.L. -Prata: Galmesano. Quesería Galmesano. -Bronce: Arzúa Ulloa DOP Queixería Barral. Queixería Barral SLU. -Bronce: Queixo Tetilla DOP Queixería Barral. Queixería Barral SLU. -Bronce: Galmesano. Queixería Galmesano -Bronce: Galmesano. Queixería Galmesano -Bronce: Queso Tetilla Don Crisanto DOP. Queixería Don Crisanto SAT. -Bronce: Ibérico 1949. Quesos Feijóo. -Bronce: A Zoca. Queserías del Eume S.L. -Bronce: Casleiras DOP San Simón da Costa. Queixería Casleiras SL. -Bronce: San Simón da Costa DOP Don Crisanto. Queixería Don Crisanto SAT. -Bronce: Marigold. Cortes de Muar (Mana Mente SL). -Bronce: A Meixoeira Semicurado de Cabra. A Meixoeira Sociedade Cooperativa Galega.

Consulta aquí a listaxe completa de queixos premiados nos World Cheese Awards

O Consello Regulador da Denominación de Orixe Protexida Queixo Tetilla celebra hoxe o 25 aniversario cun acto no Pazo de Quián, en Sergude (Boqueixón). Con motivo desta celebración abordamos algunhas das cuestións claves sobre a evolución deste tipo de queixo. Nos últimos anos a produción de queixos certificados baixo a DOP Queixo Tetilla está a aumentar paulatinamente e este ano as previsións que manexan son de acadar os 2 millóns de queixos con esta certificación. “O Queixo de Tetilla volve estar nunha situación boa, incrementando pouco a pouco a produción e as vendas”, ratifica Javier Sampayo, presidente do órgano e queixeiro. Estes cálculos manteñen a tendencia á alza dos últimos anos (con incrementos entre o 2 e o 5% dende o 2014), logo de que hai case unha década se marcara a produción máis elevada chegando a superar os 2,8 millóns de queixos no 2010. Despois dese máximo o azoute da crise foi un dos motivos que fixo que as cifras se reducisen de xeito drástico, en parte debido a peches de explotacións. Durante anos a produción estivo estancada e con tendencia á baixa, como explican dende o Consello Regulador. Outro dos motivos que están detrás desta baixada foi o cambio á hora de contabilizar a produción. Inicialmente abordaban un rexistro das contraetiquetas entregadas pero optaron por centrarse en contabilizar os queixos e os quilos producidos o que ofrece datos máis axustados á produción real desta denominación.

Unha produción máis regular durante todo o ano

Nestes últimos anos tamén están experimentando unha regularización da produción. Durante anos a produción estaba marcada polos picos de demanda, sobre todo en épocas estivais onde as vendas ós turistas marcaban os incrementos. “Antes as épocas fortes eran a Semana Santa e o verán, onde a produción de Queixo Tetilla se disparaba. Agora estamos vendo que se incrementan as ventas pero dun xeito máis regular, ó longo do ano, pero sen esas grandes diferenzas entre meses”, detalla Mari Sé Mosteiro, Secretaria do Consello Regulador.

Acreditación e panel de cata

Na actualidade están a traballar por obter a acreditación por parte da Entidad Nacional de Acreditación (Enac), que lles permitirá contar co respaldo dunha acreditación externa e independente procedente dun organismo oficial para os Queixos Tetilla. Estes controis sumaríanse aos que xa se están a levar a cabo por parte do Consello Regulador na actualidade. Neste senso están a incrementar a formación do panel de cata que permite valorar as características dos queixos baixo esta categoría co obxectivo de lograr que todo o queixo que se certifique se axuste ó máximo ás especificacións desta denominación. Estas esixencias están enfocadas a garantir que “o consumidor realmente consuma Queixo Tetilla”, matiza Sampayo.

As dificultades de atopar un envase axeitado para a exportación

Unha das maiores dificultades que están a atopar na DOP de Queixo Tetilla é á hora de exportar os seus queixos. No 2017 as exportacións dentro da Unión Europea apenas alcanzaron o 1% da produción de queixos certificados. As propias características do Queixo Tetilla, cunha forma tradicional cónica, cóncava-convexa, cun lixeiro teto no vértice á par de ser un queixo de pasta branda e cremosa supoñen certos atrancos na súa comercialización fóra de España. Os exportadores de queixo están especializados en traballar con queixos curados e o transporte e comercialización dos Queixos Tetilla está suxeita a un consumo preferente que non pode superar os 90 días. Xa que logo, as características do queixo mudan e xa non se identifican coas propias deste tipo de queixos. Esta é unha dificultade que non se lle presenta a outras Denominacións de Orixe galegas que poden tamén comercializalos como curados.

Desbotan empregar o envasado ó baleiro, unha das opcións máis utilizadas para a exportación, ó córtalle a maduración ó queixo

Dende o Consello Regulador levan tempo tentando buscar unha solución que lles permita comercializalos nos mercados exteriores. “Xa levamos probado todo tipo de envases novidosos de plástico, con gases... pero non atopamos un que nos permita alongar a vida útil dos nosos queixos”, recoñece Mosteiro. Unha das opcións máis recorrentes para alimentación adoita ser o envasado ó baleiro pero neste caso tampouco é unha alternativa válida. Ó ser un queixo de corta maduración que se comercializa ós 9 días este proceso de empaquetado “córtalle a maduración ó queixo. Temos feito probas e a verdade é que o sabor empeora moito. É un queixo que ten que ir ó natural e se os exportadores non o coidan bótase a perder”, concreta Sampayo.

Un queixo recoñecido como galego

Ó longo destes 25 anos o Queixo Tetilla conseguiu ser identificado polos consumidores como un queixo galego, de aí que boa parte das súas ventas estivesen ligadas ós turistas. “A xente coñece o queixo tetilla xa como un queixo de Galicia. Téñoo comprobado, sobre todo en feiras onde os consumidores o recoñecen fronte a outros queixos galegos”, comenta Sampayo. Uns datos que ratificaba o estudo estatal elaborado para a Interprofesional Láctea (Inlac) pola consultora Ikerfel no que se detallaba que o 18% dos enquisados coñecía este tipo de queixo pero só o 2% o consumía no fogar. Sampayo ratifica que outro dos retos que debe asumir a DOP Queixo Tetilla é axustar a unidade de venta para que o consumidor obteña un queixo no que as súas características non se vexan afectadas polas variacións de tamaño. “O tamaño ideal para este tipo de queixos sitúase arredor dos 1.300 gramos xa que canto máis se reduce o tamaño máis se seca e o queixo resulta máis duro”, detalla Sampayo.

Contemplan comercializar novas unidades de mercado nas que os queixos potencien a esencia das súas señas

A tendencia foi a que a meirande parte dos produtores -axustándose ós criterios do Consello Regulador que permite comercializar queixos de 500 gramos ata 1,5 quilos- optasen por unidades de venta máis pequenas polas propias esixencias do mercado. As pezas de 1,3 quilos adoitan resultar moi grandes para un consumidor medio. Para intentar fidelizar máis ó consumidor e ofrecerlle un Queixo Tetilla no que se aprecien mellor as características e calidade deste, Sampayo aposta por comercializar a metade destas pezas máis grandes. “Estamos en probas para sacar esas metades xa directamente dende a queixería nun envase que non corte a maduración, pero é un proceso lento e complicado”, avanza Sampayo. Foto das queixerías da DO Queixo Tetilla no seu 25 aniversario

25 anos de Queixo Tetilla

Na actualidade, forman parte da DOP do Queixo Tetilla 35 queixerías. Nestes 25 anos Mosteiro valora como positiva a evolución que foron experimentando os queixos. "Os queixeiros fóronse adaptando a cumprir uns estándares cada vez máis esixentes para obter un queixo de calidade", recorda Mosteiro que leva vinculada ó Consello Regulador case dende a súa posta en marcha. Pola súa banda, Sampayo incide en que “temos que quererlle aínda máis ó queixo Tetilla, xa que é un queixo cunha forma única que se elabora só en Galicia e que ten unha gran calidade”. Tanto Mosteiro como Sampayo coinciden en destacar tamén o apoio que esta denominación tivo por parte das institucións galegas ó longo dos anos para a súa promoción. En canto ó futuro desta denominación de orixe protexida, Mosteiro asegura que “o Queixo Tetilla ten aínda moito mercado por abarcar dentro de España, onde máis do 90% se comercializa só en Madrid, Cataluña e Euskadi, queda todo o resto do territorio”, afirma.

A cooperativa dezana Cobideza, que iniciou no 2015 a produción de queixos, vén de acometer estes días a súa primeira exportación, con expectativas de continuar con esa liña de traballo. Cobideza, que produce queixos de Arzúa Ulloa, Tetilla e ecolóxicos baixo a marca Dona Cobiña, enviou un camión con destino a Andorra e Reino Unido cun milleiro de queixos Arzúa Ulloa en tamaño grande e varios milleiros de pezas de Tetilla, así como pequenas mostras do seu queixo ecolóxico. A elaboración dos queixos de Cobideza caracterízase por ser totalmente artesanal e por empregar leite de vacas en pastoreo. A cooperativa iniciou a súa produción na queixería da Semana Verde e o pasado ano adquiriu unhas instalacións propias en Agolada. Polo de agora, está a desviar unha escasa cantidade de leite da súa produción total para queixos, pero agarda destinar máis no futuro. O presidente da cooperativa, Román Santalla, considera que a exportación é un “reto importante” e confía en que a calidade do produto permita seguir abrindo mercados noutros países, non só europeos. Carga do camión dirixido á exportación. Queixo de leite crú Por outra banda, a queixería de Cobideza está a facer probas para lanzar ó mercado un queixo elaborado con leite cru. Este domingo realizará en Lalín as primeiras degustacións, no marco da feira ‘Se é de Lalín, é bo’. A idea da cooperativa é destinar este produto á restauración comarcal, que demanda un queixo artesán e tradicional para acompañar pratos típicos, coma o cocido de Lalín. O novo queixo atópase en fase de probas e Cobideza está a seleccionar ás ganderías asociadas que suministrarán o leite de xeito específico para as pezas elaboradas con leite cru, pois as esixencias hixiénico sanitarias serán maiores, así como as calidades de graxa, proteína e características da alimentación do gando que se requerirán.

O Diario Oficial de Galicia publica este martes o nomeamento do gandeiro Manuel Granja Munín como novo presidente do Consello Regulador da Denominación de Orixe Protexida Queixo Tetilla. Ademais, a Consellería do Medio Rural acorda nomear vicepresidente deste consello regulador a Lácteos Anzuxao, S.L., representada por Javier Sampayo Menéndez. Trátase dunha dirección provisional ata a celebración de novas eleccións, previstas para antes deste verán. Tras o cese a petición propia de Carlos Cid González e María Pilar Castro Vallo como presidente e vicepresidenta, respectivamente, do Consello Regulador da Denominación de Orixe Protexida Queixo Tetilla, o Pleno deste organismo celebrado o pasado día 3 de febreiro decidiu que a presidencia fose ostentada por Manuel Granja Munín e que a vicepresidencia fose exercida pola vogalía que ostenta a empresa Lácteos Anzuxao, S.L., representada por Javier Sampayo Menéndez.

Evitar intermediarios mediante a venda directa e ter unha relación de ti a ti co consumidor para mellorar a calidade dos seus produtos e adaptarse aos seus gustos. Esta filosofía, que hoxe os economistas puxeron de moda co nome de circuítos curtos de comercialización, é a que leva poñendo en práctica con éxito dende hai máis de vinte anos a queixería lalinense Lácteos Anzuxao. Esta empresa familiar da parroquia de Madriñán, en Lalín, no corazón da comarca gandeira do Deza, iniciou a súa actividade no ano 1969. A súa fundadora foi Josefina Menéndez Vázquez, unha muller emprendedora que decidiu transformar en queixos o leite da explotación familiar, tendo como lema os conceptos de calidade e tradición. Lácteos Anzuxao foi medrando en produción co paso dos anos pero a finais dos anos 90 os problemas cunha distribuidora que lles adquiría a maior parte da súa produción levounos a adoptar un cambio radical e innovador: “Decidimos nese momento difícil deixar de depender dos intermediarios e vender nós directamente os queixos polas aldeas do rural”, explica Javier Sampayo Menéndez, fillo de Josefina e continuador da tradición queixeira familiar. O que comezou cun coche particular vendendo queixos hoxe chegou a ser unha empresa con 10 furgonetas que reparten diariamente por case toda a xeografía galega e dá emprego a 10 repartidores e a 8 traballadores na queixería. “Repartimos tanto polas aldeas como por zonas urbanas, como Vigo ou Santiago de Compostela e repetimos a ruta cada 15 días”, explica Javier. Veñen de abrir novas rutas de reparto na Mariña lucense e fan venda directa e servizo a domicilio tanto a clientes particulares como a hostalaría, así como a colexios. A venda directa representa arredor do 98% dos 16.000 kilos de queixo que Lácteos Anzuxao elabora mensualmente.

 “O contacto directo co consumidor axúdanos a mellorar a calidade”

Aínda que, como recoñece Javier, os custos do reparto son altos, “este tipo de venda esíxenos elaborar un produto de moi boa calidade porque senón aos 15 días o cliente váinolo dicir e se non repite a compra malo”. Neste sentido, para garantir a máxime calidade, todos os lotes son probados antes de envialos á venda e elaboran distintos tipos de queixos para adaptarse aos gustos do consumidor. “Intentamos adaptarnos a todos os padais”, explica Javier. “Se nos piden un queixo manteigoso do país, pois ofrecémoslle un Tetilla ou un Arzúa Ulloa; se o que quere é un queixo máis suave e duro, pois dámoslle un madurado en barra ou redondo; que quere un queixo máis curado, pois temos o Señorío de Anzuxao; que se o cliente nos di que ten un problema de colesterol, pois ofrecémoslle o queixo semigraxo, que se quere un postre, pois tamén elaboramos requeixo”. Outra característica diferenciadora de Lácteos Anzuxao é que os seus queixos teñen unha cantidade de sal inferior á media. “Os nosos queixos tiran un pouco máis a sosos, pois así nolo demandan os nosos clientes”, recoñece Javier Sampayo. Leite producido por vacas en pastoreo Pero a bo facer dos mestres queixeiros só logra expresarse se se parte dunha boa materia prima. En Lácteos Anzuxao priorizan o leite de explotacións gandeiros con vacas en pastoreo “xa que notámolo ao momento, pois os queixos de leite de pasto póñense amarelos e o sabor e a textura cambian”. O leite procede de explotacións da comarca do Deza inscritas nos consellos reguladores das DOP Queixo Tetilla e de Arzúa-Ulloa. Recollen mensualmente uns 170.000 litros e nos últimos meses mercaron o leite a 32 céntimos. En canto ás calidades, en Lácteos Anzuxao o leite pasa un control de inhibidores, acidez e temperatura nada máis chegar á fábrica. Piden tamén unha boa porcentaxe de graxa de entre 3,7 e 3,8 e de entre 3,05 e 3,15 de proteína.