As gandarías galegas Baixo Holstein, de Sarria, e Mantoño Holstein, de Barreiros, acaban de ser recoñecidas co segundo e o terceiro posto como mellores criadores de España no ano 2023. Así se reflicte na relación dos cen mellores gandarías criadoras publicada pola Conafe (Confederación de Asociacións de Frisoa Española). Na listaxe, a explotación sarriá obtivo unha puntuación media de 87,71 puntos e cedeu o primeiro posto por escasa marxe á gandaría asturiana Gran Diplomada Badiola SL, que foi puntuada con 87,86 puntos. O terceiro posto, con 87, 53 puntos, correspondeu a Mantoño Holstein, de Barreiros (Lugo), que repite o pódium do ano pasado. Esta clasificación obtívose da media dos puntos das reprodutoras co mesmo prefixo gandeiro cualificadas na explotación de orixe ou na de destino, no caso de que fosen transferidas. Consideráronse as gandarías de 17 reprodutoras ou máis, cunha porcentaxe inferior ao 5 % de RAA (Rexistro Auxiliar A) sobre o censo de reprodutoras e un mínimo de 10 animais nados e cualificados na gandaría. As cualificacións utilizadas son as mellores de cada animal. Reprodutoras: Censo de reprodutoras da gandaría criadora, vivas na granxa a 31 de decembro de 2022. Cualificadas Criador: Total das vacas cualificadas, tanto na gandaría de orixe dos animais, como nas gandarías de destino, no caso de que cambiasen de propietario. % segundo categoría: Porcentaxe de reprodutoras que alcanzaron a categoría EX, MB e BB. Calcúlase sobre as femias consideradas na columna "Cualificadas Criador". Cualificación media: Calcúlase sobre femias consideradas na columna "Cualificadas Criador".

O Diario Oficial de Galicia vén de publicar a orde que establece as bases reguladoras das axudas para a celebración de certames de gando bovino selecto, de maneira que os concellos organizadores deste tipo de eventos poidan facer fronte aos gastos correntes derivados dos mesmos. A orde está dotada cun orzamento de 200.000 euros e o seu obxectivo inmediato é a promoción e difusión dos certames de gando bovino selecto criado en pureza en Galicia. As finalidades que se perseguen son, tamén, facilitar un aumento da rendibilidade das explotacións gandeiras galegas, da súa viabilidade e do nivel de vida dos gandeiros, promover a modernización do sector gandeiro galego en materia de xenética, sanidade e produción animal e mellorar a eficiencia dos sistemas produtivos agrarios e das calidades nas súas producións. Procúrase, así mesmo, unha optimización na utilización das oportunidades e recursos dispoñibles, apoiar os elementos de identidade cultural relacionados coas razas gandeiras e incidir positivamente na formación de novos gandeiros e gandeiras. A maiores, considérase que fomentar e potenciar a celebración de certames de gando selecto a realizar en diferentes puntos da xeografía galega, onde as ganderías participantes poidan expoñer con distintos fins os animais selectos, supón un incentivo para a recría de animais selectos en Galicia, facilitando o seu coñecemento para o resto das ganderías, ademais de posibilitar a súa comercialización e supoñer un estímulo para a mellora gandeira. Actuacións subvencionables As axudas subvencionarán, entre outras, actuacións como a selección e preparación dos animais previas ao evento, así como o seu manexo, estabulación e alimentación durante a celebración do certame. Tamén se apoiará o transporte dos animais para o certame, os gastos derivados do acondicionamento do recinto, os administrativos de xestión, os custos publicitarios e o material de promoción, así como os gastos de mantemento, seguridade, limpeza, seguros e outros. Ademais, como novidade nesta convocatoria, aumentouse o número máximo de certames subvencionables a celebrar por concello, pasando de dous a tres. Os certames gandeiros son concentracións de animais que teñen como finalidades a exposición para a súa exhibición, a participación nun concurso, a venda e comercialización ou ben unha combinación das anteriores. A participación do gando de razas puras nos certames, sinala a Xunta, é un compoñente primordial dos programas de difusión da mellora que con carácter xeral teñen que desenvolver as asociacións de criadores de gando de raza pura. Así mesmo, os certames de gando selecto son o marco idóneo para fomentar o coñecemento das razas gandeiras por medio da súa promoción, contribuíndo desta maneira na identificación dos elementos de identidade cultural relacionados con estas razas.

A cidade asturiana de Xixón foi o escenario do 43º Concurso Nacional da Raza Frisoa dentro da AGROPEC (Feira do Campo e das Industrias Agrícolas, Gandeiras, Forestais e Pesqueiras) o sábado 23 de setembro. Nesta xornada, a vaca Llinde Ariel Jordan (S.A.T. Ceceño, Cantabria) foi a campioa deste concurso por cuarta vez consecutiva. O cuarto triunfo consecutivo de Llinde Ariel Jordan (S.A.T. Ceceño, Cantabria) como Vaca Gran Campioa do Concurso Nacional de Raza Frisoa de CONAFE 2023,sitúaa en solitario na cabeza do palmarés dos Nacionais en España, pois a vitoria deste ano supón un fito histórico nunca antes visto e probablemente moi difícil de igualar: catro triunfos consecutivos no Gran Campionato de Raza Frisoa español, por parte dunha vaca cántabra, da man do seu gandeiro, Agapito Fernández, logrou o que parecía imposible. Este récord de triunfos no Nacional significa ademais moitas cousas. Esta vaca case irrepetible demostra por unha banda o excelente nivel da nosa cabana gandeira de raza frisoa nun dos concursos de mellor nivel dos últimos anos e por outro o extraordinario nivel de preparación e manexo que exhiben os gandeiros españois. Como expresou Paulino Badiola, xuíz da edición 2023 do Nacional de Raza Frisoa e prestixioso gandeiro, que ademais é propietario da vaca Pacho Goldwyn Telva que compartía o récord de 3 triunfos ata este ano coa gañadora, “Llinde Ariel Jordan mellora co paso dos anos como o bo viño”. Porque aos seus 12 anos de idade, esta vaca acaparou todas as miradas e aplausos desde a súa entrada en pista. Un ano no que, ademais, a calidade dos 159 animais que saíron a pista, presentados por 52 ganderías, foi extraordinaria, e o superlativo nivel das seis finalistas demostraba que calquera delas podería gañar calquera concurso a nivel nacional e internacional. Venturo Happen Rosani, Campioa Nacional de Tenreiras e Xato Pola súa banda, Venturo Happen Rosani, de Gandería Casa Venturo (Asturias), proclamouse Campioa Nacional de Tenreiras e Xato por diante de Casa-Nova Gigi Blaska 1661, de Gandería Carro (Galicia), Subcampioa Nacional de Tenreiras e #Xato, e de Oyambre Kandela Moovin Rede, de SAT Cabo Oyambre (Cantabria), que recibiu unha Mención de Honra. A xornada desta edición 2023 do Nacional comezou ás 9:00 da mañá coas seccións de tenreiras e #xato. Os premios ao Mellor Rabaño e Mellor Criador de Tenreiras e Xato foron para S.A.T. Rey de Miñotelo (Lugo) e os de Segundo Mellor Rabaño e Segundo Mellor Criador, para Gandería Carro (A Coruña). Na categoría de tenreiras e xato Vermellas, SAT Cabo Oyambre tamén levou a Cantabria o título de Campioa Vermella con Oyambre Kandela Moovin Rede. Como Subcampioa Vermella o xuíz elixiu a Gloria Warriors Antya Rede (Gloria Holstein, Cantabria), que como o pasado ano 2022 volveu quedar ás portas do triunfo. Vacas en lactación e grupos No camiño cara ao seu histórico triunfo, Llinde Ariel Jordan foi antes elixida Vaca Adulta Campioa e primeira da súa sección: Vacas en lactación de máis de 60.000 k. Na gran final do campionato impúxose a Serrada Chantel Chief, de Gandería La Serrada (Ávila) en copropiedade con José Antonio Hernández, Quim Serrabassa, Agriber e Quality Holsteins, que xa foi Vaca Intermedia Campioa en 2021 e que se proclamou este ano Vaca Adulta Subcampioa e Gran Campioa Reserva, e a Rey 814 Beemer Yuri, de S.A.T. Rey de Miñotelo (Lugo), que o pasado ano 2022 xa estivo ás portas do triunfo como Gran Campioa Reserva, e que este ano volveu a estar preto recibindo a Mención de Honra na final. Por outra banda, o título de Vaca Intermedia Campioa foi para Ferreiro Rocío Jordy Rede Vermella, da gandería Casa Cid (Lugo) en copropiedade con G. Eloy, S. Filgueiras, Q. Serrabassa e Agriber. A Vaca Adulta Subcampioa foi Ponderosa Kendal Betty, de Ponderosa Holsteins (Lleida, Cataluña), mentres que a Mención de Honra foi para Mariña Crushabull Naty, de Granxa La Marina (Cantabria). No Campionato Nacional de Vacas Vermellas gañou a vaca Ferreiro Rocío Jordy Rede Vermella, da gandería Casa Cid (Lugo) en copropiedade con G. Eloy, S. Filgueiras, Q. Serrabassa e Agriber, e Sarobefarm Warrior Izane Vermella, da Gandería Sarobefarm (Biscaia, País Vasco), foi Subcampioa. Ponderosa Holsteins (Lleida, Cataluña) obtivo o título de Mellor Criador Nacional de Vacas e Casa Flora (Asturias), o de Segundo Mellor Criador. En canto ao Mellor Rabaño Nacional de Vacas repetíronse ambas as posicións, con Ponderosa Holstein obtendo o premio ao Mellor Rabaño e Casa Flora como Segundo Mellor Rabaño. O título de Mellor Autonomía, para o que se xulgaron lotes de catro vacas presentados por gandeiros de catro comunidades autónomas (Cataluña, Cantabria, Asturias e Galicia), recaeu por segundo ano consecutivo en Cataluña, seguida esta vez por Cantabria. Paulino Badiola elixiu como mellores manejadores do concurso, por esta orde, a Alberto Iglesias (Galicia), Elio Noci (Italia) e Vicente Velasco (Galicia). Nesta edición do Nacional rendeuse unha homenaxe a Germán de la Vega, presidente de CONAFE desde xuño de 2011 ata o pasado mes de xuño de 2023, cando foi relevado por Manuel Sandamil, actual presidente da Confederación, en recoñecemento ao seu traballo, así como tamén á Gandería Casa Pozo (Lugo, Galicia) polo seu incesante labor pola mellora da raza frisoa. Tamén houbo un cariñoso recordo para Marisa Rodríguez, de gandería Casa Viña (Asturias), tristemente falecida hai uns meses e cuxa familia estivo presente no concurso, así como para todas as perdas sufridas este ano en familias gandeiras. O peche púxoo a gran festa do Campionato Nacional de Pastores O 22º Campionato Nacional de Pastores pechou o domingo a gran festa nacional da raza frisoa 2023 celebrada esta fin de semana en Xixón. O campionato tamén foi xulgado por Paulino Badiola, xuíz oficial do concurso de raza frisoa, que estivo acompañado en pista polos xuíces de CONAFE Javier Álvarez e Bonet Cid para valorar o desempeño dos 39 manejadores de categorías infantil, júnior e sénior. Antes do inicio do campionato, Javier Álvarez ofreceu unha clase teórico-práctica de manexo, coa colaboración de dúas manejadores profesionais como Adrián Entrecanales e Germán Fernández, que ofreceron as pautas e regras para manexar aos animais en pista e as claves para non recibir penalizacións do xuíz. Os participantes do campionato dividíronse entre os 8 participantes da categoría Sénior, os 14 participantes de categoría Júnior e os 17 participantes da categoría Infantil, en total 39 manejadores de entre 1 e 28 anos de idade que demostraron que a substitución está máis que garantido e que a afección pola morfoloxía e os concursos da raza frisoa seguen moi en auxe. Como en edicións anteriores, o Campionato Nacional de Manejadores CONAFE 2023 tamén se dividiu en 3 categorías: Sénior (de 18 a 30 anos), Júnior (de 12 a 17 anos) e Infantil (ata 11 anos). Destacaron Llorenç Bosch como Campión Sénior, e Lorena Rodríguez, como Subcampioa Sénior; María Otero como Campioa Júnior, e Elsa Planillo como Subcampioa Júnior; e Claudia López repetiu por segunda vez como Campioa Infantil, mentres que Raúl Heres, sucedeu este ano ao seu irmán como Subcampión Infantil. O 43º Concurso Nacional da Raza Frisoa 2023 foi organizado por CONAFE coa colaboración da Asociación Frisoa Asturiana ASCOLAF, contando co patrocinio da Consellería de Medio Rural e Política Agraria do Goberno do Principado de Asturias, Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, Central Lechera Asturiana, Ayuntamiento de Xixón, Cámara de Gijón, Caja Rural de Gijón e Caja Rural de Asturias. Este 43º Concurso Nacional da Raza Frisoa CONAFE 2023 tampouco sería posible sen o apoio dos nosos patrocinadores e colaboradores: Aberekin, Agrovaldés, ASA Servizos Agropecuarios, Asaja Asturias, Ascol, Campoastur, COVAP Alimentación Animal, De Heus, Fefricale, Inatega, MSD Animal Health, Nanta, RFEAGAS, Setna, Uniform-Agri e Xenética Fontao. Consulta os resultados do concurso a través da seguinte ligazón: Resultados do 43º Concurso Nacional da Raza Frisoa CONAFE 2023

Os acios compactos e densos, aínda que a primeira vista poidan parecer sinónimo de boa colleita, entrañan certos riscos no viñedo. Entre outras problemáticas, este tipo de acios son máis propensos a sufrir enfermidades fúnxicas ou a incidencia de pragas como a avelaíña do acio (Lobesia botrana). Ademais, supoñen un reto para os viticultores á hora da vendima, xa que moitas veces presentan unha maduración máis irregular das bagas. Por outra banda, no caso da uva de mesa, os mercados rexeitan este tipo de acios. Estas problemáticas poden verse incrementadas coas novas condicións climáticas extremas derivadas do cambio climático. Por este motivo, desde o Instituto de Ciencias de la Vid y del Vino impulsaron dous proxectos de investigación para tratar de pescudar as causas detrás da compacidade dos acios e os xenes relacionados con este fenómeno.

“Estudar a compacidade do acio é extremadamente complexo”: Javier Ibáñez, investigador do CSIC

“É necesario ter en conta que a compacidad do acio é un carácter extremadamente complexo para o seu estudo”, recoñece Javier Ibáñez, investigador científico do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), que liderou senllos proxectos sobre a compacidade do viñedo GrapeComp e VitiComp.

Estudos realizados

O primeiro dos proxectos en desenvolverse foi GrapeComp que iniciaron no 2010, para logo dar continuidade con VitiComp. Con todo, sobre algúns aspectos aínda seguen na actualidade traballando, xa que son só o comezo dun longo traballo ata atopar a base xenética da compacidade e variedades que proporcionen acios menos compactos. Precisamente, estes traballos iniciais buscaban determinar as causas e xenes que interveñen na formación de acios máis compactos.

Un dos retos iniciais foi medir de forma obxectiva o grao de compacidade dos acios para logo analizar os xenes que influían neste trazo

O primeiro reto do proxecto de investigación foi medir a compacidade do acio, xa que moitos acios compórtanse de forma desigual e as clasificacións vixentes non se adaptaban a esta variabilidade. Por iso, un dos primeiros pasos que afrontaron foi conseguir unha metodoloxía que lles permitise valorar de forma obxectiva o grao de compacidade. Distinto grao de compacidade dos acios. Para esta primeira medición traballaron con 11 variedades e analizaron 23 caracteres, en especial aqueles que afectaban á morfoloxía do acio, de maneira que estudaron 19 índices, entre os que se atopaban 8 propios. En traballos posteriores empregaron metodoloxías de análises de imaxes, tanto en 2 como 3 dimensións.

Nos primeiros estudos fenotiparon máis de 100 variedades durante 3 anos e analizaron ao redor de 1.000 acios en cada unha das campañas

No primeiro dos estudos fenotiparon máis de 100 variedades durante 3 anos para identificar as variables morfolóxicas que puidesen determinar a compacidade dos acios. Así, estudaron ao redor de 1.000 acios en cada unha das campañas. Tamén estudaron unha colección de clons para facer unha selección de xenes cun posible papel na determinación da compacidade. Así, partiron de máis 1.600 clons para finalmente traballar con 18 das variedades de Tempranillo e Garnacha que tiñan diferenzas destacadas na compacidade do acio (clons compactos vs. clons soltos). Os primeiros traballos de análises permitíronlles achar compoñentes morfoagronómicos do acio máis relacionados e que podían ser claves para que o acio terminase sendo compacto. Así, os caracteres número de bagas por acio e a lonxitude da primeira rama do acio foron os máis determinantes, seguidos polas dimensións da baga.

“O número de bagos e a arquitectura do acio son as variables que máis inflúen para a compacidade do acio ao analizar distintas variedades, mentres que entre clons da mesma casta entran en xogo máis variables”

“Nun contexto multivarietal, o número de bagos e a arquitectura do acio son as variables que máis inflúen. Mentres, nunha contorna intravarietal, como vimos en Garnacha e Tempranillo, hai moitas variables que poden determinar a compacidade do acio”, explica o investigador. Para dar continuidade a este traballo inicial, no proxecto VitiComp centráronse en estudar aqueles factores que incumben á reprodución, como as flores, bagas ou callado. “Vimos resultados interesantes como que as variedades de viño tiñan unha maior taxa de callado que as variedades de mesa”, apunta Ibáñez. Con este traballo conseguiron definir algúns outros factores como determinantes para a compacidade do acio. “Atopamos un amplo rango de variación para diferentes variables relacionadas co desempeño reprodutivo, incluído o número de flores, o número de bagas, a taxa de callado e o índice de corremento”, detalla o investigador.

Xenes a ter en conta

Estes traballos permitíronlle ademais elaborar unha listaxe de xenes candidatos a ser determinantes na compacidade do acio. “O compoñente xenético ten un impacto moi grande na compactación do acio xa que vimos diferenzas notables entre cultivares e os clons e que se manteñen ao longo dos anos”, detalla Ibáñez. Nos estudos cos diferentes clons atoparon máis de 1.600 xenes con expresión diferencial, aínda que tras unha selección deses xenes candidatos contaron con 171 xenes preseleccionados, que foron secuenciados nas máis de 100 variedades estudadas. Realizaron unha análise de asociación xenética para atopar os xenes determinantes. “Atopar asociacións non azarosas non significa que esteamos a atopar o xen causante da compacidade. O máis importante é tentar controlar os falsos positivos que poden atoparse por mor da estrutura familiar ou poboacional”, explica o investigador. Así, ao estudar os xenes en asociación con caracteres como a compacidade do acio e a lonxitude da primeira ramificación acharon varios que mantiñan relación. Esta asociación presentouse tanto en xenes para os que non existía ningún tipo de información, como nalgúns relevantes como o que codifica para a proteína uclacyanina que está involucrada en procesos de formación de fibra.

O xen VvNAC26 é un dos que inicialmente gardaba certa relación coa compacidad dos acios

Finalmente, nestes traballos iniciais atoparon que o xen VvNAC26 gardaba certa relación coa compacidade dos acios. Aínda que están pendentes de realizarse máis traballos nesta liña debido aos múltiples factores que poden condicionalos. Nesta liña, posteriormente a estes traballos no ICVV, un equipo de investigadores chineses apuntaba nesa mesma dirección con este mesmo xene, xa que inflúe tanto no desenvolvemento do froito como das sementes. No proxecto VitiComp ampliouse o número de xenes analizados nas 114 variedades estudadas ata 289 e atoparon un total de 34 xenes que, tras realizar estes estudos de asociación, estaban relacionados coa fertilidade e a compacidade do acio. Estes resultados son de gran relevancia para entender a xenética da reprodución da vide e da formación de acios de maior ou menor compacidade. Con todo, o investigador apunta a que estes son aínda pasos iniciais e que son necesarios máis estudos para confirmar ou descartar algunhas das asociacións que atoparon nestes primeiros traballos.

Ubicada na zona de Marquide, na parroquia de A Rigueira, esta sociedade foi constituída no 2006, seguindo o paso de tres xeracións de gandeiros anteriores. A día de hoxe, os seus titulares, Javier, Carlos e María, xunto con catro empregados, atenden diariamente a preto de 550 animais. O punto de partida, fai xa 16 anos, foi unha explotación con 30 vacas en muxidura en réxime semi-extensivo. “Tiñamos un establo antigo e pequeno. Non era cómodo nin para nós nin para as vacas, polo que decidimos nese momento realizar unha obra nova”, recorda Carlos. Esta nave, tiña capacidade xa para 90 vacas. “Na cuadra nova collían as vacas de produción, secas, recría e aínda sobraba sitio”. Dende que entraron as primeiras vacas, en maio do 2007, ata hoxe en día producíronse ata catro ampliacións sucesivas, para dar cabida ao total de animais que hai actualmente. “Hoxe temos falta de facer unha nova ampliación porque o establo actual está saturado e ademais, tamén estamos tramitando a construción dunha obra para a recría, na que instalaremos unha amantadora” prevén Carlos e Javier. Vista da granxa. Manexo do gando A cabana gandeira en Otero Vilar vaise dividindo en diferentes lotes de acordo coa súa idade ou a etapa produtiva. Unha vez nacen as tenreiras, pasan uns días en boxes individuais, onde toman o calostro da nai os primeiros días. Pasadas as primeiras 3 semanas incorpóranse a un lote no que permanecen ata o destete. Nesta fase, as tenreiras inxiren dúas veces ao día leite en po, ademais de ter a libre disposición forraxe seco, penso e auga fresca. Posteriormente agrúpanse en lotes por idades, ata que chega a hora da inseminación. “Vímoslles poñendo a primeira dose de seme aos 16 ou 17 meses, para que veñan parindo con pouco máis de dous anos”. Unha vez están confirmadas, pasan ao seguinte lote, no que permanecen “ata tres semanas antes do parto, que as pasamos coas vacas secas e de preparto”, comentan Javier e Carlos. Cama quente e colchonetas No grupo de produción, as vacas están agrupadas en dous lotes, un en cama quente de palla e outro en cubículos con colchoneta e carbonato. “O lote de cama quente está a ocupar o espazo no que en principio irían as vacas secas, pero ao ir aumentando necesitamos botar man deste espazo, desprazando a estas a outra nova nave” explica Carlos. Lote de animais de produción en cama quente. No lote de cama quente fan unha limpeza diaria para volver a cubrir con palla nova. Con isto conseguen controlar os casos de mastite, sobre todo en épocas de calor nas que os animais buscan zonas máis húmidas nas que refrescarse. “É un traballo laborioso que temos que facer todos os días, polo que de cara á nova ampliación, nos decantariamos por poñer cubículos”. Para a muxidura, contan cunha sala en espiña de pescado con capacidade para 24 animais e na que realizan o muxido dúas veces ao día, ás 6.30 e as 18 h.

“O esterco dá bastante traballo, pero despois nótase nas fincas, xa que é un abono moi bo”

Lote de vacas secas. Orientación da xenética No aspecto da xenética, traballo ao que se adica principalmente Javier, buscan animais con altas producións. “Nestes momentos, a industria está demandando máis cantidade que sólidos. Apostamos por vacas de altas producións e que non penalicen en calidades, patas, ubre ou lonxevidade”. Actualmente a media de produción sitúase en 35 litros por vaca e día cunhas calidades de 3.4 de proteína e 3.7 de graxa. Para isto seleccionan dous touros a principios de ano, que serán os que empregan durante esa campaña. A maiores, utilizan seme de razas cárnicas para aqueles animais que non lles interesa sacar recría. Alimentación Para elaborar a ración diaria, en Otero Vilar SC contratan o servizo de carro mesturador a unha empresa. Elabóranse catro carros diariamente, dous para as vacas de produción, un para as novillas e outro para as vacas secas. A mestura das vacas en produción componse por 0.5 kg de palla picada, 32 kg de silo de millo, 12 kg de silo de herba e outros 12 kg de concentrado. Un aspecto a destacar é a calidade de conservación que conseguen nos silos.

Este ano, debido á subida dos prezos da palla para a ración, van a recoller un último corte de herba para ‘henolaje’

Tanto Carlos coma Javier atribúen esta boa conservación a que “durante o ensilado estamos con dous tractores no silo, un estendendo e outro pisando logrando deste modo unha boa compactación. Logo para tapar empregamos un film que actúa como barreira fronte ao osixeno, por encima unha lona de plástico, unha malla que protexe de picaduras e logo cubrimos o silo todo con rodas.” comenta Carlos, mentres mostra o silo de millo e herba. Carlos amosa o silo de millo. Na alimentación do gando son autosuficientes e mesmo teñen excedentes na produción de millo, o que lles permite vender cada ano unhas 20 hectáreas. Este ano, debido á subida dos prezos da palla para a ración, van a recoller un último corte de herba para ‘henolaje’, un paso intermedio entre o silo e a herba. “Este ano vamos recoller unha parte para herba seca e outra deste xeito. “Temos que esperar a que a herba espigue, para que faga o efecto da fibra da palla. Segámola, deixámola unhos días secando e cando xa case valería como herba seca facémola en rolos e encintámolos” explica Javier. Tres xeracións da gandería na imaxe. Xestión das terras Traballan unha superficie agrícola dunhas 190 hectáreas nas que o principal cultivo é o millo, que se rota con raygrass como cultivo de inverno. “Do total das fincas temos unhas 40 hectáreas de pradeiras permanentes, que son terreos máis secos e onde o millo non sacaría rendemento. Nas 150 restantes facemos una rotación de millo e unha mestura de raygrass inglés e hibrido. Nas fincas con mellor solo chegamos a superar as 60 toneladas de millo por hectárea, baixando a 50 naquelas que non teñen tanto fondo” comenta Carlos. A sementeira do millo comeza a principios de maio. Para non retrasarse realizan un solo corte de herba, “a non ser que veña un inverno seco e poidamos entrar en marzo nas fincas, pero esta é unha zona moi chá na que a auga non escorre rapidamente, polo que case sempre vamos a un corte” comentan Javier e Carlos. Para as primeiras fincas de millo empregan un ciclo 400, que van reducindo a medida que avanzan no calendario, chegando a principios de xuño con un ciclo 260. Nesta campaña, como en moitas outras granxas, sufriron o ataque de rosquilla en moitas fincas, tendo que volver sementar 40 hectáreas. “O próximo ano queremos empregar unha semente con tratamento porque é unha garantía, e ao final tendo que resembrar non se aforra nada”, di Carlos. Para a fertilización das fincas, tanto de millo como de herba utilizan o xurro e o esterco producidos na granxa. "O esterco da traballo á hora de manexalo na cama, pero a verdade é que producimos bastante e iso nótase despois nas fincas, xa que é moi bo como abono", recoñece Carlos. No caso do millo complementan con 400 kg por hectárea dun abono de liberación lenta 20-7-10, que esparcen a voleo previo a sementeira. Para a herba utilizan 200 kg de NAC por hectárea. O traballo das fincas repárteno entre Javier e Carlos. Excepto para o picado da herba e do millo ou do enrolado, teñen un extenso parque de maquinaria co que realizar as tarefas de campo. “De quitado algún día que estamos apurados e nos fai falta axuda externa para non atrasar, os traballos agrícolas facemos todo coa nosa maquinaria”, apunta Carlos. Maquinaria da gandería. Veráns Esta granxa está ubicada nunha zona alta na que o aire arrefria as instalacións sen necesidade de ventilación forzada, polo que o estrés por calor ata agora non foi un problema. Aínda así, o ano pasado, as altas temperaturas foron motivo de baixa de varios animais.

“Temos a granxa nunha zona alta con circulación de aire, pero o pasado verán as altas temperaturas creáronnos problemas, así que valoramos medidas para mellorar o benestar animal”

“Foi un verán fora do normal no que día tras día había temperaturas moi altas, xa dende primeiras horas da mañá e con noites nas que non baixabamos de 25 graos. Houbo algún caso de vacas que ao pasar ao lote das secas, que teñen aceso a unha finca exterior, pasaron moitas horas ao sol e non recuperaron. Este ano de momento non temos problemas de temperaturas, pero no caso de que vexamos que se repite a situación, teremos que valorar medidas para mellorar o benestar dos animais” apunta Carlos.

A Finca Mouriscade, situada en Lalín e dependente da Deputación de Pontevedra, celebrará o venres 14 de xullo a primeira poxa pública de gando vacún. A poxa comezará as 11.00 horas e contará con 21 vacas de raza frisoa que forman parte da gandaría da Finca. Son animais que contan cun gran valor xenético e comercial para continuar a súa vida produtiva nas granxas lácteas. Os prezos de saída dos animais abranguen entre os 462 e os 1.925 euros en función da idade do animal. Os asistentes poderán ver os animais nas instalacións da Finca Mouriscade dende unha hora antes de que dea comezo a poxa.

Inscrición na poxa

Para poder poxar polos animais ese día é preciso inscribirse antes do próximo mércores, día 5 de xullo. As persoas interesadas teñen que presentar unha solicitude de participación na poxa a través da sede electrónica da Deputación, mediante o procedemento de Instancia Xenérica dirixida ó Servizo de Contratación. Deben achegar ademais un modelo de inscrición previa e de declaración responsable, que xa se facilita no portal. A poxa de gando vacún da Finca Mouriscade é o último dos compromisos adquiridos no marco do Plan Estratéxico de Reactivación de Mouriscade e nace para dar resposta á demanda dos gandeiros da provincia que solicitaban ter no mercado animais de alto valor xenético. Dende a Deputación teñen previsto que este sistema se utilice en vindeiras ocasións para poñer no mercado animais de gran valor. A gandería de Mouriscade atópase entre as 12 mellores de España. A finca conta cunha granxa experimental en selección xenética, na procura da eficiencia produtiva das ganderías da provincia, coidando o benestar animal e o respecto polo medio ambiente. Nela lévase a cabo un programa de mellora xenética “vía femia” coa implantación de embrións recollidos dos animais elite da granxa e faise un seguimento científico da saúde e manexo do gando, monitorizándose os datos produtivos e transferindo o coñecemento adquirido ás granxas, cooperativas e empresas do sector na provincia.

 

Máis información sobre a poxa

- Procedemento para a inscrición na poxa

- Ficha dos animais que participan na poxa

 

O apicultor galo Gilles Fert é un destacado criador de raíñas e aínda que se adica tamén á produción de mel e outros produtos da colmea, como o própole, boa parte dos seus apiarios e do manexo que fai están orientados á produción de raíñas. Así é que das 400 colmeas que ten, dedica a metade a ter núcleos para esta fin. Comercializan tanto raíñas virxes como fecundadas. “É unha actividade para a que non se precisa moito material e que abre novos mercados, polo interese que suscita a mellora da colmea coas raíñas, gañando tempo”, apunta. Durante a súa participación na II Feira Internacional de Apicultura de Lalín nun encontro con apicultores, Fert foi debullando algunhas das claves para a cría de raíñas de abella, unha actividade que leva desenvolvendo durante os últimos 40 anos e na que tamén está involucrado o seu fillo. Ó longo deste tempo tamén estivo en contacto con outros criadores de distintas zonas e participou en proxectos para a recuperación e conservación de abellas locais. “Nestes anos puiden observar que a cría de raíñas pouco varía entre países. Poucas diferenzas hai entre os métodos empregados en Francia, España, Canadá ou Nova Zelandia, entre outros”, explica.

Fert leva 40 anos adicándose á cría de raíñas e escolleu apiarios resgardados do vento para favorecer a fecundación

Un dos primeiros aspectos a ter en conta á hora de proceder á cría de raíñas é a localización do apiario. Pese a que é natural de Normandía, Fert decidiu instalar os seus apiarios no sur de Francia para contar cunhas mellores condicións. As súas colmeas están situadas apenas a unha altitude de 150 metros sobre o nivel do mar e en zonas sen moito vento, para favorecer a fecundación da raíña.

A importancia da abella local

Fert é un defensor da conservación da abella local. Nos seus apiarios traballa coa abella negra, especie con maior presenza en Francia. “Dise que en Francia hai moita abella bufa, pero a maioritaria segue sendo a abella negra, seguida da abella caucásica”, apunta o apicultor facendo referencia a un estudo do 2015.

“A abella negra vólvese agresiva cando está cruzada con outras razas, senón é unha abella mansa”

Para o apicultor, a raza de abellas negras ten calidades destacadas, como a súa rusticidade, a resistencia a enfermidades que amosa, o ben que inverna ou o ben que sabe aproveitar as meladas tardías e o melato. Entre os puntos menos vantaxosos desta especie está a tendencia a enxamear, o agresiva que pode volverse e a lingua curta que ten en comparación con outras razas. “A abella negra vólvese agresiva cando hai contaminación xenética, é dicir, cando está cruzada con outras razas, senón é unha abella mansa”, explica o abelleiro, que entre outros traballos, está a participar nun estudo para manter a abella negra local en Canarias.

Criterios de selección

Os principais criterios que Gilles Fert segue á hora da selección de colmeas é a produción de mel, o consumo que fan no inverno das reservas e a resistencia a enfermidades. “A estes criterios súmase o traballo que van facendo os clientes e que tamén contribúe a establecer outros obxectivos para a selección”, explica. Con todo, Fert recoñece que é difícil satisfacer todas as necesidades solicitadas polos apicultores, que buscan colmeas que cumpran cada vez con máis requisitos.

“É difícil obter unha abella ideal, xa que nos insectos resulta máis complexo transmitir estes criterios á seguinte xeración”

Ademais, a diferenza do que ocorre con outros animais, a selección e mellora xenética resulta máis complexa que noutras especies. “É difícil obter unha abella ideal. Ás veces aínda que se atope unha colmea ideal, nos insectos resulta máis complexo transmitir estes criterios á seguinte xeración”, recoñece. Á hora de seleccionar colmeas, a mansedume é o criterio máis fácil de lograr transmitir, tal e como asegura o criador. Ademais, Fert incide en rachar coa idea de que a mansedume da colmea está relacionada coa súa produción. “Unha colmea mansa pode ter igualmente unha moi boa produción”, reivindica. De feito, recomenda eliminar a raíña naquelas colmeas máis agresivas para que críen unha nova, dando lugar a que poida ser máis mansa. O enxambrazón é o segundo criterio máis doado de transmitir, xa que é un trazo xenético. De feito en zonas de América onde a apicultura foi introducida e practicada a base de reprodución e cría de raíñas sen recoller os enxamios salvaxes, non se transmitiu este carácter. Así, o experto recomenda substituír a raíña daqueles enxamios que se recollen, para evitar que siga a transmitirse ese trazo e volvan producirse novas divisións da colmea.

Fert recomenda prestar atención tanto ó comportamento da colmea como á cría

Para a selección dunha colmea, Fert recomenda prestar atención tanto ó comportamento da colmea como á cría. Aconsella observar o funcionamento e traballo da colmea fóra da campaña de produción de mel, xa que nesta época o seu comportamento pode variar. Fert considera a cría un dos mellores indicadores sobre a calidade da raíña, a saúde e a viabilidade da colmea. O experto recomenda seleccionar aquelas colmeas con reservas de alimento preto da cría. “Hai unha relación entre a disposición das celas e a supervivencia no inverno. Unha colmea onde as reservas de alimento estean afastadas da cría terá maiores dificultades para pasalo inverno”, explica. Ademais, cómpre seleccionar aquelas que teñan unha cría compacta, é dicir, que teñen menos dun 20% de fallos na zona da cría. Para comprobar a saúde e a resposta da colmea ante enfermidades, adoita empregarse o coñecido como Test de Limpeza, unha metodoloxía utilizada pola maioría dos apicultores antes de seleccionar unha colmea. Esta técnica consiste na rotura dunha parte da cría, que introduce no conxelador durante 24 horas e que volve a colocar na colmea para así observar o tempo de resposta das abellas, xa que ese labor de limpeza é fundamental para reducir o risco de enfermidades. Se nun prazo de 24 horas ten o 90% desa cría morta limpa é unha colmea axeitada para seleccionar para a reprodución, xa que ten un grao de comportamento hixiénico axeitado. Gilles Fert tamén incide na importancia de coidar aquelas raíñas con boas aptitudes e tentar prolongar a súa vida o máximo posible. “Cando tes unha raíña de moi boa calidade é un erro mantela en calquera colmea. O ideal é empregar esta raíña de alto valor cunha colmea especial de maneira que se poida frear a posta e prolongar así a vida da colmea, podendo manter viva e produtiva esta raíña mesmo 5 anos”, indica.

Norberto Gonçalves (á dereita) co seu irmán João (no medio) e o seu fillo Norberto (á esquerda) Encanto Natural é unha das explotacións de referencia en xenética holstein en Portugal. Norberto Gonçalves e o seu irmán João están á fronte desta gandería, ubicada en Ponte de Lima, que está a modernizar as súas instalacións para garantir un maior benestar animal ás súas vacas e unha maior calidade de vida para eles. Norberto fillo está a acabar os seus estudos para incorporarse á granxa, garantindo así o relevo xeracional necesario para dar continuidade ao traballo de mellora xenética levado a cabo polo seu pai e o seu tío nas últimas 3 décadas. A granxa conta hoxe con 300 cabezas en total, das que 125 son vacas en produción, outras 20 secas e o resto becerras e xovencas. “Aquí facemos moita recría”, explica Norberto, xa que a venda de animais supón unha vía de negocio importante para esta explotación. Venden tanto embrións como becerras pequenas e xovencas preñadas. Esta actividade supón “un complemento importante nos ingresos”, destacan.

Ir aos concursos sérvenos para mostrar a calidade xenética que temos na casa para logo vender mellor a recría

Encanto Natural ten neste momento o mellor animal holstein de Portugal, con 16 en conformación, 13 en ubres e 12 en patas. “O que máis nos enche de orgullo é que tivemos aquí á bisavoa desta xata, á avoa e á nai. Procede dunha familia que xa vai na quinta xeración criada aquí na nosa granxa, non fomos mercar esa familia fóra, fixémola nós aquí na explotación”, salienta Norberto. Ocupan tamén os primeiros postos nas listaxes das probas xenómicas de Portugal, cun animal con 3.076 puntos de TPI.  “Nós vivimos do leite do tanque” Norberto, cunha xovenca nun dos habituais concursos aos que acoden co seu gando Pero ter bos animais desde o punto de vista morfolóxico non é incompatible con que dean moito leite. Ao contrario, asegura Norberto. “Hoxe logramos ter vacas que producen 12.000 e 13.000 litros ao ano sen ningún tipo de estrés por iso. Cando eu comecei, as mellores vacas que tiñamos viñeran de Alemaña e daban 18 e 20 litros por día; hoxe se non dan iso en cada muxido non quedan na explotación”, recoñece. Producen un millón e medio de litros de leite por ano, o que supón unha media de 11.600 litros por vaca, cun 4% de graxa de un 3,4% de proteína, o que lles permite recibir primas pola composición físico-química, xa que o pago por calidade en Portugal realízase ao leite que se atopa por enriba de 3,7% de graxa e 3,2% de proteína. Prezo do leite Venden o leite á cooperativa Agros, pertencente ao Grupo Lactogal, que foi o ano pasado a última empresa en subir o prezo do leite en Portugal, polo que Norberto agarda que agora sexa tamén a última en baixalo. “O leite hai un ano estabamos a vendelo a 35 céntimos, era unha situación na que por moi ben que o fixeras todo xa non daba para os custos. Coa escaseza de produción, foi aumentando de prezo e hoxe cobramos a 58 céntimos”, explica. Norberto defende que as ganderías deberían ser rendibles por si mesmas, a través do prezo de venda dos seus produtos, sen necesidade de axudas como a da PAC. “No noso caso representa pouco, porque temos pouca superficie. Eu vou máis pola valorización da materia prima, algo que foi esquecido até o de agora. Esa é a forma máis xusta de remunerar o traballo do produtor”, di.

Dá gusto traballar nunha explotación leiteira cos prezos que se pagan hoxe polo noso produto

“A axuda máis importante que pode haber ao gandeiro é valorizar o prezo do leite. O resto, as subvencións, son préstamos, porque o Goberno dá cunha man e quita coa outra. Neste momento dá gusto traballar no sector, porque o leite está a ser pagado a un prezo que considero xusto, porque os custos de produción están carísimos”, argumenta. Por iso, malia os bos prezos actuais pagados polo leite, non cre sen embargo que vaia incrementarse moito a produción. “Hai escaseza e carestía tamén nos produtos para a alimentación do gando, que é un factor que tamén pesa moito”, di. Encarecemento dos custos de produción “En Portugal facíase moito cereal, pero deixouse de facer porque cando o millo estaba a 100 ou 120 euros a tonelada ninguén quería facer gran, era máis barato mercalo fóra, pero agora que sobe dos 300 euros todo o mundo quere volver a plantar cereal”, lembra Norberto.

Europa deuse conta agora coa guerra de Ucraína de que non podemos ser dependentes de outros

Encanto Natural non ten necesidade de mercar silo de millo, porque colleitan dabondo para autoabastecerse, pero hai outras granxas que non logran cubrir a súa demanda e que sufriron un forte encarecemento neste produto básico para a alimentación do gando. “O silo de millo pasou de 5 céntimos o quilo a 10 céntimos. Se unha explotación ten que mercalo a 10 céntimos, canto custa a ración das vacas?”, pregúntase. “Os custos de produción case se duplicaron. No caso dos concentrados, ti mercabas a tonelada a 250 euros e pasou a 500 euros. O penso dobrou o seu prezo e os fertilizantes tamén, un big bag que custaba 300 euros custa agora 600. O mesmo acontece coa alfalfa; eu tráioa de España, pero tamén dobrou o prezo, de 220 euros pasou a 440”, detalla.

Non notamos suba no recibo da luz porque puxemos paneis solares; foi un bo investimento

En canto á electricidade, di, “subiu moito aquí en Portugal, encareceuse un 40%”, aínda que no seu caso non notaron esa suba na factura xa que puxeron paneis solares. “Foi un bo investimento, financiado cun 60% polo Goberno”, destaca. Sen embargo, non opina o mesmo no que ten que ver cos combustibles: “o gasóleo é unha desgraza porque o Goberno quere gañar diñeiro cos impostos, é ridículo, porque chegamos a pagar a 1,30 euros o litro do gasóleo agrícola”, quéixase. Benestar animal A procura dun maior benestar para os seus animais foi desde sempre un dos obxectivos nos que se centrou esta explotación. “O benestar animal é un aspecto que preocupa ao produtor, mais tamén ao consumidor, ao que lle gusta saber que os animais son ben tratados. O mito hoxe é que o produtor explota á vaca, e iso é mentira, o gandeiro é o mellor amigo da vaca. Porque nós somos coidadores delas as 24 horas do día: pómoslles cepillos, ventiladores para que no verán teñan unha temperatura fresca, facémoslles e limpámoslles a cama todos os días, etc. Ao final quen é o patrón da granxa son as vacas e nós somos os seus sirventes”, argumenta.

O mito hoxe é que o produtor explota á vaca, e iso é mentira, o gandeiro é o mellor amigo da vaca, porque nós somos coidadores delas e os seus sirventes as 24 horas do día

Realmente a granxa ten que ter boas condicións para todos os seus animais, defende. “Nós temos as vacas que levamos aos concursos e ás demostracións mesturadas coas outras, as que enchen o tanque do leite; polo tanto, se temos benestar para unhas tamén o temos para as outras”, razoa. Prevención de enfermidades "Aquí procuramos traballar na prevención máis que na curación. Somos unha explotación libre de enfermidades como IBR, BBD e neospora no gando, pero chegar até ese punto foi un traballo arduo", recoñece Norberto.    "Tiñamos casos de neospora na explotación e neses animais inseminabamos con carne ou usabámolos como ventre de aluguer para embrións e deste xeito logramos erradicar a enfermidade na nosa granxa", explica. Considera que non se deben dar tratamentos ou antibióticos por dar. "Debemos usalos só cando fan falta de verdade. Nós non vacinamos ningún animal por vacinar. Só aqueles que van a algunha feira ou concurso para non correr o risco de traer a doenza para a casa", conta. Endurecemento das normativas de medicamentos Nos últimos anos anos tense producido a nivel da UE un endurecemento nas normativas de uso de antibióticos e produtos fitosanitarios, o que complica os tratamentos nas explotacións. “Con estas novas normas estannos a prohibir usar certos produtos que non son doados de substituír porque hai casos de mamites que se non son tratadas con antibióticos nas primeiras horas é perder o animal. Quen di defender os animais non pode prohibir que teñamos un pequeno stock de medicamentos nas granxas porque ese animal pode enfermar de repente e nós debemos estar preparados para atendelos coa axuda do noso veterinario, que é o médico de cabeceira dos nosos animais", valoran. "Polo tanto, eu considero que non deixarnos actuar de xeito rápido é ir en contra do benestar animal. Están a morrer máis animais agora que hai un ano atrás por causa destas normas. Eu penso que un bo profesional coma nós sabe cando ten que usar un medicamento. Ninguén gasta un medicamento por gastar. Se o usamos é porque o veterinario nolo recomenda e porque o animal necesita desa emerxencia”, asegura.

Están a morrer máis animais agora que hai un ano atrás por causa das normas que limitan os medicamentos; iso tamén é ir contra o benestar animal

"Non hai risco ningún para o consumidor porque non hai ninguén máis preocupado que o produtor polos prazos de seguridade. Ningún gandeiro aproveita un litro de leite que teña residuo algún de medicamentos. Aínda que xa pasaran os días da receita, todo o mundo fai un test a ese leite antes de mandalo para o tanque", di. Norberto tamén considera contraproducente a prohibición xeralizada do uso de antibióticos no secado. “Hoxe a xenética está cada vez máis avanzada e secamos vacas dando aínda 30 litros de leite. En moitos deses casos o antibiótico é unha prevención para evitar ter que curar despois. Se só desen 10 litros de leite era doado secalas só co selador”, xustifica. 

Antes poñiamos ás primeirizas un antibiótico ao parir como prevención, iso deixamos de facelo no último ano

"O que mudei neste último ano é que ás xovencas de primeiro parto, ás que poñiamos un antibiótico ao parir como prevención, erradicámolo por completo. Agora dámoslles uns bolos para axudarlles a ubrar e a arrincar mellor na produción de leite pero non poñemos medicamentos, a non ser que o parto se complique, por exemplo por unha retención posterior de placenta", detalla. Camas de serrín Dispoñen de aspersores e ventiladores para aminorar a calor no verán A granxa ten o apoio técnico da cooperativa Agros, á que lle venden o leite, para mellorar no aspecto sanitario do gando e na calidade do leite que producen. Ese asesoramento é moi importante para Norberto. “Estamos á cabeza de Europa en calidade hixiénico-sanitaria do leite. En Portugal permítense só 300.000 células somáticas no leite, cando en moitos países europeos o límite é maior e sitúase en 400.000”, lembra.

Estamos no Control Leiteiro, que é unha ferramenta moi boa para identificar animal a animal

Os controis nas explotacións para garantir a calidade do produto son máximas. "A empresa que nos recolle o leite saca unha mostra para analizar todos os días. Polo tanto, se un animal foi tratado con algún tipo de medicamento, ese leite non vai para o tanque sen facer un test previo que determine que non ten ningunha presenza de residuos do tratamento", insiste. "Eu levo 30 anos nisto. Cando eu comecei xa se traballaba moi ben en termos de calidade e hixiene do leite, pero había células máis altas, andabamos daquela sempre no fío da navalla das 300.000 células porque non había unha alimentación equilibrada como hai hoxe nin as condicións de benestar animal que temos hoxe", destaca. Minifundio A gandería é atendida por Norberto e João xunto coas súas mulleres, que son as que moxen, e coa axuda puntual dos fillos. Contan a maiores cun empregado e realizan eles mesmos a recría e o traballo agrario. “Esta é unha zona de moitas parcelas e moito minifundio. Non hai ningunha granxa aquí na zona norte que teña 100 hectáreas. Esta é unha zona ademais de moita terra arrendada. Nós traballamos 40 hectáreas de terra, 35 delas destinadas a millo para ensilar e 5 a cultivo de alfalfa. O único que se compra na explotación é a palla e os concentrados”, indica Norberto.

Esta zona do norte de Portugal é unha zona de minifundio, con fincas pequenas

Outra parte esencial do traballo na granxa é a recría. As becerras son alimentadas co costro e o leite da propia nai os primeiros tres ou catro días. Logo son cambiadas a leite en po até o destete, que se produce entre os 3 e os 3 meses e medio de vida para que se desenvolvan ben. Pasan despois a estar en lotes, primeiro até os 8 meses na propia granxa e logo noutra nave até os 12-13 meses, a idade na que son inseminadas. No último lote, o das xovencas preñadas, están até dous meses antes de parir, cando volven para a nave de produción no lote das vacas secas.

Investimentos pendentes na explotación

Á sociedade familiar iniciada polos dous irmáns están agora incorporando ao fillo de Norberto. Teñen planificada tamén unha ampliación e actuacións de mellora en materia de benestar animal pero polo momento non hai resolución á solicitude do plan de mellora polo que levan máis dun ano agardando. “O leite semella que non é un sector prioritario para o Goberno portugués”, quéixase. “Hai 30 anos, cando nós comezamos, o Goberno miraba máis polos agricultores que hoxe en día. Daquela tiveramos unha axuda para instalarnos. Eu tiña 18 anos e arrinquei con 30 animais”, lembra Norberto.

O sector do leite semella que non é prioritario para o Goberno portugués

Sen embargo, di, “hoxe un mozo que teña que empezar de cero non o podería facer”. A lentitude na tramitación e a escaseza de fondos está a impedir que a xente moza se achegue ao sector, considera. O seu fillo Norberto pretende dar continuidade á explotación, unha vez rematada a súa formación como enxeñeiro agrónomo, pero o ano pasado cando quería facer a incorporación só había 8 millóns de euros e quedou fóra porque priorizáronse os proxectos ecolóxicos.

A agricultura portuguesa está moi envellecida, non hai mozos dabondo para repoñer as persoas que se xubilan

“Neste momento o sector agrícola en Portugal está no esquecemento. Non hai máis que ver que o Ministerio de Agricultura cada vez é máis pequeno, con competencias cada vez máis limitadas”, afirma. Robotización da granxa O obxectivo de Encanto Natural é instalar dous robots de muxido e crear máis camas para o gando. “Queremos seguir medrando, pero sempre preocupados polo confort e o benestar animal. Sempre foi a nosa filosofía de traballo e algo polo que sempre apostamos”, asegura Norberto.

Queremos seguir medrando, pero sempre preocupados polo benestar animal. Sempre foi a nosa filosofía de traballo e algo polo que sempre apostamos

Mentres agardan pola resolución das axudas por parte do Goberno portugués están xa a acometer os investimentos para modernizar a granxa, valorados en 500.000 euros. A axuda que lles correspondería sería de 250.000 euros, pero “con ou sen as axudas haberá robots para muxir as vacas e máis camas para o gando”, aclara

Grazas aos paneis solares nas horas de sol producimos o 100% das necesidades enerxéticas da granxa

Tamén instalaron paneis solares para diminuír a factura eléctrica e un sistema de ventilación para amortiguar o estrés por calor do gando nos meses do verán e pretenden incorporar asimesmo unha amamantadora para as becerras. Simplificar a tramitación das axudas Norberto quéixase da excesiva burocracia nos proxectos para a modernización das explotacións lácteas e compáraos coas facilidades que no seu momento se deron en Portugal no sector do viño, no que teñen unha pequena adega, para a reconversión dos viñedos antigos en viñas modernas. “Hai 30 anos era máis doado executar un proxecto do que é hoxe, pídense excesivos papeis”, di.

Tiña que haber liñas específicas de axudas para aspectos concretos no canto de esixir proxectos megalómanos

“No sector do leite tiña que haber unha liña de axudas específica para robotizar as explotacións e outra para a renovación da frota de tractores antigos, para eliminar os que aínda carecen do arco de seguridade, cunha tramitación que fose sinxela e rápida”, exemplifica. Ás dificultades burocráticas engádese a suba dos materiais e o custo das obras neste momento. “Hai un mozo aquí, veciño noso, que desistiu dunha axuda aprobada porque o proxecto fora presentado hai dous anos e desde entón os prezos mudaron significativamente. Está todo a subir de xeito abismal”, conta.

A Finca Mouriscade, dependente a Deputación de Pontevedra, acaba de presentar a súa renovada web na que se inclúen novos servizos directos para as ganderías, como a venda online de embrións. A presentación do reformado portal web realizouse este venres no marco da xornada técnica con gandeiros organizada por Africor Pontevedra nas instalacións do laboratorio da Finca, situada en Lalín. A web segue a manter o mesmo enderezo: mouriscade.depo.gal. Entre as novidades, na súa páxina de inicio inclúe as 4 áreas que forman a Finca Mouriscade: o laboratorio de análise de alimentación animal, a granxa, a planta de biogás e as terras de cultivo (que ademais de producir forraxe para alimentación do gando empréganse como campos de ensaios de cultivos). Coa renovación da web, ademais de incorporar novas seccións, buscan ofrecer transparencia e aumentar o acceso directo a servizos ás ganderías, en especial ás da provincia de Pontevedra, que contarán con importantes vantaxes.

A venda online de embrións

Na sección adicada á Granxa destaca a venda de embrións, un servizo que agardan ter totalmente operativo no próximo mes, xa que está pendente a publicación oficial dos novos servizos e tarifas no Boletín Oficial da Provincia, así como ultimar algúns apartados na web. Polo momento, xa é posible consultar os embrións dispoñibles e tramitar a súa compra chamando á Granxa Mouriscade, un procedemento que despois se fará totalmente online. No apartado para a venda dos embrións inclúese un listado actualizado dos embrións dispoñibles. Ademais de contar cunha imaxe do animal, os gandeiros dispoñen dunha folla de datos proporcionada por Conafe, así como dun informe de avaliación xenómica americana e canadense. Na web inclúese un listado actualizado dos embrións dispoñibles con datos detallados sobre os animais. “Pretendemos que o gandeiro teña toda a información posible dispoñible para facer a compra do animal que quere. Queremos aportar a máxima transparencia e garantías á venda de embrións”, indicou durante a presentación da web o xefe de sección da Gandería da Finca Mouriscade, Héctor Martínez Sanz, que se está a encargar da posta en marcha da web xunto cun equipo de traballadores do departamento de Novas Tecnoloxías da Deputación.

O procedemento

Unha vez que estea activa a venda online, o gandeiro interesado deberá rexistrarse previamente na sede electrónica para logo poder realizar a compra dos embrións. Con este rexistro pretenden evitar posibles fraudes na compra deste material. “Búscase ter un servizo de venda transparente e garantir a igualdade de acceso”, indica Martínez.

Só poderán mercar os embrións gandeiros en activo, con CEA e rexistro sanitario

Para rexistrarse deberán dispoñer de certificado dixital. Só poderán rexistrarse gandeiros en activo, para o que pedirán o número de CEA e a acreditación sanitaria, para asegurarse así que teñen animais. Os gandeiros poderán nomear un representante, como pode ser o veterinario da granxa, para realizar estes trámites.

Prezos dos embrións

Os prezos dos embrións é un dos temas pendentes da publicación da ordenanza e que non se fixeron públicos na presentación realizada na xornada. Martínez adiantou que as ganderías da provincia de Pontevedra terán prezos bonificados. Ademais, o prezo dos embrións reducirase de xeito automático co paso do tempo para evitar que queden embrións atrás na venda e favorecer o acceso á mellora xenética de todas as ganderías.

As ganderías da provincia terán prezos bonificados e poderán contratar a implantación do embrión

Só as ganderías da provincia de Pontevedra terán a posibilidade de contratar a implantación do embrión. Se se contrata este servizo o transporte será gratuíto. Mentres, no resto de casos o transporte correrá a cargo do comprador. O pago dos embrións deberá realizarse nos seguintes 7 días. De non efectuarse o pago, os embrións volverán a estar dispoñibles na web. Para evitar que de xeito reiterado se faga o procedemento da compra na web e non se remate o pago, cando se realicen impagos reiterados haberá penalizacións para eses gandeiros á hora de facer novas compras, co gaio de evitar que se bloqueen deste xeito embrións.

Restricións

Para favorecer o acceso á compra para as ganderías da provincia e ó mesmo tempo garantir o acceso a estes embrións de alto valor xenético a todo o sector, tamén estableceron unha serie de vantaxes e restricións para a compra: - Nos primeiros 14 días da posta á venda dos embrións, só poderán mercalos ganderías da provincia de Pontevedra. - A partir do día 15 a venda ábrese ó resto de ganderías. -Só poderán mercarse 2 embrións por día. Deste xeito pretenden evitar o acaparamento por parte das ganderías. -Non está permitida a revenda, cambio ou cesión dos embrións. Ademais, os embrións mercados con bonificacións para a provincia de Pontevedra só poderán implantarse en vacas da provincia.

Sistema de alertas

Dende a Granxa Mouriscade activarán un sistema de alertas da posta á venda de novos embrións. No momento en que teñan a previsión de realizar un flushing mandarán un email de aviso a todas as ganderías rexistradas da provincia de Pontevedra, para facilitar que todas elas teñan coñecemento de que disporán de novos embrións. Na web tamén se disporá dunha cronoloxía dos flushings que se van realizando.

Mellora xenética na Granxa Mouriscade

A renovación do portal web é unha das liñas de traballo incluídas no Plan para reactivar a Granxa da Finca Mouriscade. O Plan, iniciado hai dous anos, busca volver situala como un dos centros de referencia en mellora xenética do gando frisón. A nova web culmina un traballo de mellora xenética e pon agora estes esforzos a disposición das ganderías de vacún de leite. Neste programa de mellora xenética levouse a cabo a compra de material con alto valor xenético procedente dun núcleo de doantes de elite de mercados nacionais e internacionais. Ademais, fixeron unha aposta clara polos índices xenómicos nacionais GICO, americano (GTPI) e o canadense (GLPI). Tamén incluíron entre os criterios de selección a produción de leite A2A2 e a Kappa caseina BB. Martínez tamén recordou que a venda de embrións é un dos métodos destacados para a mellora xenética do rabaño, xa que con estes procedementos redúcese o risco de enfermidades, os custos derivados das corentenas de introducir novos animais na granxa, así como da compra e transporte dos mesmos. Xunto coa posta en marcha da nova web, no Plan de reactivación da granxa incluíuse a posta en marcha do laboratorio móbil, que se iniciou recentemente. Ademais, tamén está previsto a venda directa de animais mediante poxas públicas. Teñen pensado realizalas nas instalacións da propia granxa experimental de Mouriscade, aínda que por agora está pendente da tramitación do procedemento por parte da Administración.

A IV Feira Profesional de Maquinaria, Agricultura e Gandería, Abanca Cimag-GandAgro 2023, abrirá as súas portas desde mañá ata o sábado na Feira Internacional de Galicia coa presenza de 424 firmas expositoras de 26 países, das cales 168 son expositores directos e 256 son marcas representadas. Os expositores directos, que proceden de distintos puntos de España, Alemaña, Austria, Bélxica, Francia, Italia e Portugal, ocupan unha superficie neta de 11.827 metros cadrados. Esta repártese entre os dous pavillóns principais do recinto, parte do paseo central e unha gran carpa anexa ao pavillón 2, que albergará as ganderías de vacún frisón, supoñendo unha superficie bruta de máis de 25.500 metros cadrados. A programación da Feira inclúe tamén máis de 40 conferencias, concursos e demostracións de maquinaria. Pódese consultar neste enlace o programa completo. Algunhas das accións principais previstas son as seguintes: XOVES 2 DE MARZO 10 – 14 h. Xornada informativa para a incorporación de persoas mozas ó rural. Organiza a Consellería do Medio Rural. Inclúe charlas sobre a execución do plan empresarial e xustificación das axudas (10.15 h.), sobre o novo caderno de explotación (11 h.) e sobre seguros agrarios, así como a presentación dun caso de éxito na incorporación (13.15 h.). 16 – 17.30 h. Xornada sobre as principais novidades da PAC 2023. Intervirá José Luis Acción, xefe de axudas do Fondo Galego de Garantía Agraria (Fogga). Organiza Abanca. VENRES 3 10 – 13.30 h. Monográfico de gando porcino. Organiza a ADSG de Silleda. Falarase sobre os retos do sector e sobre como afrontar a nova lexislación medioambiental. 11 – 14 h. Concurso de preparadores de Cimag – Gandagro. 11 – 11.30 h. - A importancia da dieta e o manexo para a reducción de medicamentos na gandería. Daranse a coñecer iniciativas para a redución de antibióticos e antiparasitarios en gandería intensiva. Organiza a Fundación Empresa Universidade (Feuga). 12 – 14 h. - Xornada técnica da raza fleckvieh. 12 – 12.30 h. Agricultura de precisión con millo forraxeiro en Galicia. Organiza Feuga. 12.30 – 14 h. - Xornada técnica ‘Prelacto, novo enfoque no manexo da transición’. Organiza De Heus. 16 – 18 h. - Concurso de novos manexadores. SABADO 4 DE MARZO 10 – 14 h. Concursos de gando, nas seccións de xovencas e terneras. 11.30 – 13.30 – Xornada de cunicultura. Organiza Cogal. 11.30 – 13.30 h. - Xornada PAC e razas autóctonas. Organiza Boaga. 15.30 – 19 h. - Concursos de gando. Vacas en lactación e grupos. Pódese consultar neste Pdf o programa completo de actividades.

A feira Cimag – Gandagro, que se desenvolverá do 2 ó 4 de marzo oen Silleda, contará o día 4 cos certames morfolóxicos de gando, nos que participarán un total de 165 exemplares de vacún frisón de alta xenética procedentes de seis Comunidades. O XXXI Concurso Autonómico da Raza Frisoa FEFRIGA´23, patrocinado por Xenética Fontao, contará cos exemplares máis destacados de Galicia. Competirán 109 reses, das cales 43 proceden da provincia de Lugo, 41 de A Coruña e 25 de Pontevedra. Pola súa banda, o XXXVI Open Internacional da Raza Frisoa GandAgro´23 converterase unha vez máis en punto de encontro da mellor cabana bovina. Conta coa inscrición, ademais dos 109 exemplares galegos do Concurso Autonómico, doutros 20 de Cantabria, 14 de Asturias, 8 do País Vasco,13 de Cataluña e 1 de Castela-León. Suman así 165 animais rexistrados. Premios Os exemplares participantes competirán polos títulos de Campioa de Galicia e Campioa Internacional (en función do concurso) nas categorías de becerra, xovenca, vaca xoven, vaca intermedia e vaca adulta; e polo de Gran Campioa de Galicia e Gran Campioa Internacional (segundo o concurso) nas de xovenca e vaca. Tamén se recoñecerá ao Mellor Criador Autonómico e Mellor Criador Internacional, tanto absoluto como de xovencas, ademais de Mellor Gandería de Nova Participación. En canto aos galardóns, os de xovenca e vaca Gran Campioa de Galicia, e tamén de Mellor Criador absoluto e de xovencas de Galicia, serán patrocinados por Xenética Fontao. Pola súa banda, o premio á vaca Gran Campioa Internacional estará patrocinado por Abanca, mentres que o de xovenca Gran Campioa Internacional estarao por Ucoga. O de Mellor Criador Internacional contará co patrocinio de Ferplan. Organizados pola Federación Frisona Galega (FEFRIGA) coa colaboración da Fundación Semana Verde de Galicia, estes concursos celebraranse o día 4 de marzo. Xóvenes manexadores e preparadores Ademais destas prestixiosas competicións, en Abanca Cimag-GandAgro 2023 celebrarase, tamén centrado na raza frisoa e da man de FEFRIGA, o XXXVI Concurso Internacional de Xóvenes Manexadores “Memorial Luís Louzao”, no cal o día 3 de marzo os gandeiros máis novos demostrarán a súa habilidade na presentación en pista dos animais. Mapfre patrocinará esta competición. Por outra banda, o mesmo día, engadirase o XIV Concurso Internacional de Xóvenes Preparadores de Gando GandAgro´23, patrocinado por Ferplan, no que os participantes medirán a súa destreza preparando aos animais para logo presentalos.

Sebastián Demyda-Peirás é un experto no campo das novas técnicas xenéticas aplicadas á produción de leite. Traballa como enxeñeiro zootecnista na Universidade da Prata, en Arxentina, un país que está a apostar aberta e decididamente pola biotecnoloxía en agricultura e gandería. O desenvolvemento destas novas técnicas, como a edición xenética CRISPR ou a produción de gametos a partir de células nai, prognostican un aceleramento da mellora xenética bovina a nivel mundial e a superación dos avances logrados mediante as metodoloxías actuais, como a inseminación artificial, o uso de embrións ou o xenotipado.

Moitas destas novas técnicas desenvolvidas en EEUU están aínda prohibidas na UE

Sebastián visitou Galicia recentemente para participar nas Xornadas Tecnicas de Vacún de Leite organizadas por Seragro, nas que defendeu as vantaxes de usar estas biotecnoloxías xenómico-reprodutivas para a mellora do gando vacún. Aproveitamos para repasar con el os últimos avances logrados neste ámbito e para coñecer a súa opinión sobre a prohibición aos transxénicos na Unión Europea. “A regulación europea é restritiva, a uns niveis que non teñen máis explicación que a política. Non é unha discusión técnica. E iso pode facer perder oportunidades de mellora e competitividade ás explotacións agrogandeiras europeas no futuro. E por iso creo que as autoridades comunitarias van ter que acabar pasando polo aro”, considera.

Creo que as autoridades comunitarias van ter que acabar pasando polo aro

Con todo, non se atreve a prognosticar se este cambio de actitude se producirá a curto prazo. “Isto non vai ser pasado mañá seguramente”, opina. Dependerá, afirma, do nivel de avances que se logren noutros países a través destas novas técnicas e doutros factores difíciles de prever nun mundo tan cambiante como o actual. “Hai dous anos todos eramos defensores sen concesións da loita contra o cambio climático e neste momento, por mor da actual crise enerxética, relaxáronse todas as políticas neste ámbito e estamos a volver a queimar carbono ao tolo”, exemplifica. Negarse á evolución Sebastián asegura, en todo caso, que “negarse a este tipo de tecnoloxías é basicamente negarse á evolución”, aínda que recoñece que se trata de metodoloxías que se atopan “en moi poucas mans”. “Sería fantástico que houbese un consorcio internacional público que desenvolvese esta tecnoloxía pero lamentablemente non o hai e está controlada por 4 ou 5 compañías privadas”, admite.

Esta tecnoloxía contrólana soamente catro ou cinco compañías privadas, iso é certo

“A mesma empresa que está aquí vendendo o seme xenómico está a investigar en EEUU con estas técnicas e facendo estes desenvolvementos. Hoxe en EEUU xa hai dispoñibles touros editados xeneticamente. En Brasil xa o aprobaron para un touro angus sen cornos e en Arxentina vaise aprobar tamén porque alí a edición do xenoma non é un tema de discusión como en Europa”, explica. “E o problema non é só para os produtores, senón que na UE tampouco se pode facer investigación, polo que os científicos van quedar atrás ou van ter que marcharse a investigar a outro lado”, di. Acelerar a mellora xenética “As biotecnoloxías reprodutivas non son técnicas de mellora xenética nunha granxa leiteira, pero poden axudar a que esa mellora sexa máis rápida”, afirma Sebastián. “A mellora xenética significa percorrer un camiño, e iso depende do tamaño da roda (presión de selección) e da velocidade á que xira (intervalo xeracional). Hai que buscar un equilibrio entre estas dúas cousas”, defende.

Estas novas metodoloxías cambiarán drasticamente a forma de pensar a mellora xenética das vacas leiteiras

Desde hai anos, os programas de mellora xenética produciron un incremento notable da produtividade dos animais e esta mellora poderá ser acelerada coas novas técnicas, aínda que ese crecemento produtivo ten un límite, polo que a medida que eses avances se van implementando e se conseguen resultados, a capacidade de mellora redúcese. “Con IVB imos chegar en 10 anos ao que con selección xenómica tardariamos 25, pero chegará un momento no que non podamos mellorar máis”, recoñece.

Con IVB imos chegar en 10 anos ao que con selección xenómica tardariamos 25, pero chegará un momento no que non podamos mellorar máis

Combinando a selección xenómica, a obtención de células nai, a gametoxénese in vitro e a transferencia embrionaria podería reducirse o intervalo xeracional do gando dos 3-5 anos actuais a menos de 4 meses, multiplicando deste xeito por 10 o progreso xenético dos animais. Animais máis eficientes Con todo, Sebastián explica que “non imos mellorar a produción de leite de forma directa pola vía da edición xenética, porque non hai un xen do leite”. “A produción de leite está controlada por unha chea de xenes, moitos dos cales non sabemos nin cales son. Non hai un xen específico que faga que unha vaca que dá 12.000 litros pase a dar 15.000. E non podemos andar editando 1.000 xenes. Podemos editar un que faga que o pelo sexa curto e por tanto que esas vacas no verán sufran menos estrés por calor ou podemos editar o alelo da proteína e transformar un touro A1A1 nun touro A2A2, por exemplo. Máis que nesas cuestións eu creo que non vai haber un salto importante”, considera.

Hai poucas posibilidades de incidir directamente en produción de leite pola vía da edición xénica

Un dos caracteres que se está avaliando en selección xenómica no últimos tres anos é o ecofeed, é dicir, a eficiencia do consumo, e que está relacionada cunha menor emisión de metano. “Nese campo da selección para emisión de gases de efecto invernadoiro si que hai consorcios de universidades que están a traballar en selección xenómica para reducir a emisión de metano nas vacas financiados por fondos Feder e outros programas europeos”, indica. Está tamén en desenvolvemento, mediante edición xenética, conseguir vacas resistentes a enfermidades como a tuberculose. Ampliar as zonas de produción de leite no mundo Os caracteres morfolóxicos teñen un aspecto xenético importante, pero, en cambio, a produción de leite non é un carácter tan xenético e depende en gran medida do ambiente (alimentación, manexo, instalacións, clima). As novas técnicas de edición xénica poderían facilitar a mellor adaptabilidade dos animais a zonas pouco propensas á produción láctea. “Rexións con condicións de estrés térmico importante poderían empezar a producir leite”, asegura Sebastián.

Rexións tropicais e subtropicales con condicións de estrés térmico importante poderían empezar a producir leite

É o que fixo Brasil, neste caso a través de selección xenética convencional, nos anos 90 creando unha raza propia, a girolando, que é un cruzamento da raza holstein (5/8) coa gyr (3/8). “Son unhas vacas que dan leite, aínda que menos que unha frisoa, pero en lugares tropicais e subtropicales onde unha holstein non pode nin crecer. Isto é o mesmo pero a través da técnica da edición de xenes”, explica. “Iso podería ampliar as zonas do mundo onde actualmente se pode producir leite ou conseguir resistir mellor aos efectos do cambio climático sobre o gando nas zonas de produción actuais”, defende.

 “En Arxentina os cultivos transxénicos fixeron descender un 80% o uso de pesticidas”

Sebastián, durante a súa intervención nas últimas Xornadas Técnicas organizadas por Seragro A diferenza do que ocorre na UE, outros países lanzáronse ao uso de organismos modificados xeneticamente tanto en cultivos agrícolas como en distintas especies de gando. En vacún, os traballos céntranse sobre todo en vacas leiteiras. “O mango da tixola de holstein teno EEUU. Basicamente porque foron os primeiros que empezaron e en 15 anos fixérono funcionar. Hoxe ninguén ten 6 millóns de vacas xenotipadas, nin as vai a ter a curto prazo, porque iso é moito diñeiro. E despois hai outros países que apostan pola biotecnoloxía. O exemplo pode ser Arxentina. Igual que temos soia editada xeneticamente ou millo editado xeneticamente, en canto unha compañía produza seme dun destes touros editados xeneticamente vai entrar porque estamos abertos a estas cuestións”, indica Sebastián.

China ten unha política abertamente pro biotecnoloxía, aínda que o problema é que se sabe moi pouco e non coñecemos que é realmente o que están a facer

“Eu creo que é unha cuestión positiva e o que se logra é importante. Por exemplo, no tema de cultivos resistentes aos insectos a cantidade de pesticidas que se deixaron de usar é incrible. Son cultivos transxénicos, si, pero os pesticidas caeron un 80%. E eu prefiro non contaminar os ríos hoxe aínda que non saiba como será a evolución deses cultivos dentro de 50 anos, aínda que eu creo que non vai pasar nada”, argumenta. Do mesmo xeito que Arxentina, tamén Brasil está a usar xa transxénicos, así como outros países que optaron pola introdución dos OMG. “China ten unha política abertamente pro biotecnoloxía, aínda que o problema é que se sabe moi pouco e non coñecemos que é realmente o que están a editar. Hai anos, de feito, apareceu alí un neno editado xeneticamente”, indica Sebastián.

Xenética Fontao mantén durante este mes de xaneiro a tradicional campaña de venda de doses en colaboración cos Africor provinciais. Para esta campaña, Fontao seleccionou un total de 23 sementais, 10 touros xenómicos de primeiro ano (Doses Next) e outros 13 de touros xenómicos dos máis destacados das últimas avaliacións (Doses Top). A maiores, Xenética Fontao ofrece doses de seme sexado de 12 touros, seleccionados de entre os anteriores. Este ano, Fontao disparou a súa oferta de seme sexado, tras iniciar o pasado ano a súa produción a gran escala. Entre os touros con dispoñibilidade de seme sexado figura, entre outros, Gabrielle, o novo número 1 dos touros xenómicos españois, así como numerosas posibilidades de touros A2A2 e/ou con Kappa caseína BB, como son o caso de Maldini ou Ryan Red, ambos A2A2 e BB. Os touros da campaña clasificáronse por unha vintena de parámetros a ter en conta na selección (índices de produción, de tipo, funcionais e mérito económico), ademais de polo Gico, o índice xeral. Pódense consultar os touros da campaña neste enlace. Doutro lado, o programa da TVG A Labranza difundiu tamén estes días unha reportaxe sobre a campaña, con explicacións dos técnicos de Fontao e coa valoración dunha gandería que traballa a maior parte da súa xenética con Fontao, Gandería Lebón, de Samos (Lugo).

A Finca Mouriscade, centro de referencia en mellora xenética e dependente da Deputación de Pontevedra, está xa en disposición de transferir embrións de alta calidade de frisoa propios, é dicir, formados na propia granxa, situada en Lalín. O persoal do centro está implantando os últimos embrións adquiridos en decembro, procedentes do 1% dos mellores exemplares de raza frisoa a nivel mundial, á vez que xa está valorando novas ofertas para incorporar novos lotes ao rabaño de Mouriscade. Este é un paso máis para que a Finca Mouriscade se sitúe como un centro de referencia internacional, tal e como sinalou a presidenta da Deputación Carmela Silva no encontro do comité informativo con alcaldes do Deza para informar sobre a evolución do plan de dinamización do centro que se está levando a cabo dende hai meses. A granxa de Mouriscade logrou situarse xa no posto número 12 das mellores gandarías estatais por índice ICO. Ademais, as previsións apuntan a que a finca seguirá medrando co obxectivo de escalar outros 6 postos máis ata colocar a granxa entre as 6 mellores explotacións a nivel estatal. Este obxectivo está máis próximo xa que 13 xovencas de Mouriscade acaban de situarse entre as 1.000 mellores a nivel estatal segundo as avaliacións xenéticas de CONAFE (Confederación de Asociacións de Frisoa Española). De feito, unha das 13 xovencas está no posto 17 e outras sete situáronse entre os 500 primeiros postos da clasificación (52, 114, 154, 242, 429, 467 e 478). A Deputación busca que os embrións producidos en Mouriscade cheguen a todas as ganderías da provincia. Para iso, terá un papel clave o novo sitio web, que se estreará a mediados de febreiro. O sitio disporá dunha plataforma para a venda dunha maneira transparente e áxil, para que todo o sector teña a mesma capacidade e accesibilidade á compra. Cando os gandeiros teñan mercado o material xenético, será o persoal técnico quen o implante nas súas ganderías, empregando para iso o laboratorio móbil da Finca Mouriscade, que estará operativo en arredor de dous meses. A nova web de Mouriscade tamén contará con importantes novidades para o sector. Na sección de laboratorio, axilizarase o procedemento de consulta de resultados para que o sector poida consultalos en tempo real desde calquera dispositivo, tamén o smartphone. Ademais, no segundo semestre do ano lanzarase unha libraría de composición de alimentos para ofrecer unha base de datos estatísticos do laboratorio, con rexistros desde 2001, que recollerá os parámetros nutricionais analizados en Mouriscade. Ademais, Mouriscade ampliará a súa oferta para o sector gandeiro coas últimas biotecnoloxías reprodutivas e estase a avaliar a ampliación dun sistema de aspiración transvaxinal de oocitos que permite a produción de embrións in vitro para obter descendentes das donantes a idades máis temperás. O benestar animal segue a ser unha das prioridades de traballo, polo que en colaboración con CONAFE instalaranse novos colares para a monitorización e toma de datos de saúde e benestar nas reses mediante a actividade da rumia. Estarán conectados a un software que permitirá detectar con antelación se algún animal pode estar padecendo unha patoloxía.  Participantes no comité informativo celebrado nas instalacións do centro.

Renovados os acordos cos laboratorios

Carmela Silva tamén informou da renovación de contratos cos laboratorios Evonik, Dairy One e SANOR (Seguridade Alimentaria del Noroeste). Por unha banda, a subscrición ás bases de datos NIT de Evonik e Dairy One permiten ofrecer ao sector gandeiro servizos de análise accesibles e de calidade de ensilados e forraxes para alimentación de ruminantes (Evonik) e pensos e materias primas (Dairy One). Pola outra banda, os acordos con SANOR permiten colaborar co programa de seguridade alimentaria Galis, pioneiro a nivel estatal, para a toma de mostras de materias primas destinadas á alimentación animal. O persoal realiza a mostraxe durante a descarga de materias primas e almacéns nos principais portos galegos para poder asegurar a trazabilidade en todo o proceso de control de calidade das materias primas importadas.

Mellora das instalacións

En canto a melloras das instalacións, Carmela Silva informou das obras de rehabilitación integral da cuberta dunha das edificacións da granxa, sobre a zona de estabulación de xovencas intermedias, vestiarios e laboratorio que darán comezo o vindeiro luns. Ademais, a Deputación adquirirá unha cuba de xurros con capacidade de 7000 litros cun sistema de triturado e aplicación a ras de solo. Outras melloras repercutirán na extracción de gases dos laboratorios (con tubos e un motor de extracción no exterior para mellorar a extracción e evitar condensacións) e no acondicionamento da sala de moenda, para que a sala teña menos ruído e máis espazo. Na procura dos maiores estándares de calidade, a Deputación comezará os trámites para obter a Certificación ISO-9001 e a ampliación de ensaios acreditados segundo o ISO-17025, o que permitirá ao centro ser recoñecido polos potenciais usuarios e usuarios pertencentes a países membros da Organización Internacional de Normalización (ISO).

Portas abertas para o sector

Outro obxectivo do plan de dinamización de Mouriscade é o de dar a coñecer as instalacións e o traballo do centro. Por iso, desde outubro abríronse as portas da finca á comunidade escolar e á cidadanía cun programa de visitas ás que xa asistiron centros de ensino de toda a provincia e mesmo da Coruña, o que evidencia o interese espertado. Xa se realizaron 12 visitas e hai outras 8 concertadas. Carmela Silva anunciou que as visitas guiadas a Mouriscade ábrense ao sector para que poida ser un centro de referencia para as súas actividades. Neste sentido, a presidenta provincial avanzou o calendario de reunións sectoriais xa pechadas, como as da compañía Nanta (líder en fabricación e comercialización de pensos) ou AGAFAC (organización de fabricantes de alimentos compostos).

Transferencia de varias parcelas

A presidenta Carmela Silva tamén deu conta na reunión, da sinatura co alcalde de Lalín da acta de entrega e recepción da titularidade das parcelas resultantes do proceso de segregación da Finca Mouriscade. A Deputación transfire ao Concello máis de 115.000 metros cadrados para que Lalín execute o seu proxecto de posta en valor do futuro “Espazo Mouriscade”. No marco da transmisión da propiedade, aprobada no pleno de outubro, acordouse tamén a cesión do antigo laboratorio, casona e edificacións auxiliares da finca. Os inmobles incorporaranse ao proxecto como un centro expositivo vinculado á realidade rural e ao sector agrogandeiro, e outro centro agroturístico.