Ubicada na zona de Marquide, na parroquia de A Rigueira, esta sociedade foi constituída no 2006, seguindo o paso de tres xeracións de gandeiros anteriores. A día de hoxe, os seus titulares, Javier, Carlos e María, xunto con catro empregados, atenden diariamente a preto de 550 animais. O punto de partida, fai xa 16 anos, foi unha explotación con 30 vacas en muxidura en réxime semi-extensivo. “Tiñamos un establo antigo e pequeno. Non era cómodo nin para nós nin para as vacas, polo que decidimos nese momento realizar unha obra nova”, recorda Carlos. Esta nave, tiña capacidade xa para 90 vacas. “Na cuadra nova collían as vacas de produción, secas, recría e aínda sobraba sitio”. Dende que entraron as primeiras vacas, en maio do 2007, ata hoxe en día producíronse ata catro ampliacións sucesivas, para dar cabida ao total de animais que hai actualmente. “Hoxe temos falta de facer unha nova ampliación porque o establo actual está saturado e ademais, tamén estamos tramitando a construción dunha obra para a recría, na que instalaremos unha amantadora” prevén Carlos e Javier. Vista da granxa. Manexo do gando A cabana gandeira en Otero Vilar vaise dividindo en diferentes lotes de acordo coa súa idade ou a etapa produtiva. Unha vez nacen as tenreiras, pasan uns días en boxes individuais, onde toman o calostro da nai os primeiros días. Pasadas as primeiras 3 semanas incorpóranse a un lote no que permanecen ata o destete. Nesta fase, as tenreiras inxiren dúas veces ao día leite en po, ademais de ter a libre disposición forraxe seco, penso e auga fresca. Posteriormente agrúpanse en lotes por idades, ata que chega a hora da inseminación. “Vímoslles poñendo a primeira dose de seme aos 16 ou 17 meses, para que veñan parindo con pouco máis de dous anos”. Unha vez están confirmadas, pasan ao seguinte lote, no que permanecen “ata tres semanas antes do parto, que as pasamos coas vacas secas e de preparto”, comentan Javier e Carlos. Cama quente e colchonetas No grupo de produción, as vacas están agrupadas en dous lotes, un en cama quente de palla e outro en cubículos con colchoneta e carbonato. “O lote de cama quente está a ocupar o espazo no que en principio irían as vacas secas, pero ao ir aumentando necesitamos botar man deste espazo, desprazando a estas a outra nova nave” explica Carlos. Lote de animais de produción en cama quente. No lote de cama quente fan unha limpeza diaria para volver a cubrir con palla nova. Con isto conseguen controlar os casos de mastite, sobre todo en épocas de calor nas que os animais buscan zonas máis húmidas nas que refrescarse. “É un traballo laborioso que temos que facer todos os días, polo que de cara á nova ampliación, nos decantariamos por poñer cubículos”. Para a muxidura, contan cunha sala en espiña de pescado con capacidade para 24 animais e na que realizan o muxido dúas veces ao día, ás 6.30 e as 18 h.

“O esterco dá bastante traballo, pero despois nótase nas fincas, xa que é un abono moi bo”

Lote de vacas secas. Orientación da xenética No aspecto da xenética, traballo ao que se adica principalmente Javier, buscan animais con altas producións. “Nestes momentos, a industria está demandando máis cantidade que sólidos. Apostamos por vacas de altas producións e que non penalicen en calidades, patas, ubre ou lonxevidade”. Actualmente a media de produción sitúase en 35 litros por vaca e día cunhas calidades de 3.4 de proteína e 3.7 de graxa. Para isto seleccionan dous touros a principios de ano, que serán os que empregan durante esa campaña. A maiores, utilizan seme de razas cárnicas para aqueles animais que non lles interesa sacar recría. Alimentación Para elaborar a ración diaria, en Otero Vilar SC contratan o servizo de carro mesturador a unha empresa. Elabóranse catro carros diariamente, dous para as vacas de produción, un para as novillas e outro para as vacas secas. A mestura das vacas en produción componse por 0.5 kg de palla picada, 32 kg de silo de millo, 12 kg de silo de herba e outros 12 kg de concentrado. Un aspecto a destacar é a calidade de conservación que conseguen nos silos.

Este ano, debido á subida dos prezos da palla para a ración, van a recoller un último corte de herba para ‘henolaje’

Tanto Carlos coma Javier atribúen esta boa conservación a que “durante o ensilado estamos con dous tractores no silo, un estendendo e outro pisando logrando deste modo unha boa compactación. Logo para tapar empregamos un film que actúa como barreira fronte ao osixeno, por encima unha lona de plástico, unha malla que protexe de picaduras e logo cubrimos o silo todo con rodas.” comenta Carlos, mentres mostra o silo de millo e herba. Carlos amosa o silo de millo. Na alimentación do gando son autosuficientes e mesmo teñen excedentes na produción de millo, o que lles permite vender cada ano unhas 20 hectáreas. Este ano, debido á subida dos prezos da palla para a ración, van a recoller un último corte de herba para ‘henolaje’, un paso intermedio entre o silo e a herba. “Este ano vamos recoller unha parte para herba seca e outra deste xeito. “Temos que esperar a que a herba espigue, para que faga o efecto da fibra da palla. Segámola, deixámola unhos días secando e cando xa case valería como herba seca facémola en rolos e encintámolos” explica Javier. Tres xeracións da gandería na imaxe. Xestión das terras Traballan unha superficie agrícola dunhas 190 hectáreas nas que o principal cultivo é o millo, que se rota con raygrass como cultivo de inverno. “Do total das fincas temos unhas 40 hectáreas de pradeiras permanentes, que son terreos máis secos e onde o millo non sacaría rendemento. Nas 150 restantes facemos una rotación de millo e unha mestura de raygrass inglés e hibrido. Nas fincas con mellor solo chegamos a superar as 60 toneladas de millo por hectárea, baixando a 50 naquelas que non teñen tanto fondo” comenta Carlos. A sementeira do millo comeza a principios de maio. Para non retrasarse realizan un solo corte de herba, “a non ser que veña un inverno seco e poidamos entrar en marzo nas fincas, pero esta é unha zona moi chá na que a auga non escorre rapidamente, polo que case sempre vamos a un corte” comentan Javier e Carlos. Para as primeiras fincas de millo empregan un ciclo 400, que van reducindo a medida que avanzan no calendario, chegando a principios de xuño con un ciclo 260. Nesta campaña, como en moitas outras granxas, sufriron o ataque de rosquilla en moitas fincas, tendo que volver sementar 40 hectáreas. “O próximo ano queremos empregar unha semente con tratamento porque é unha garantía, e ao final tendo que resembrar non se aforra nada”, di Carlos. Para a fertilización das fincas, tanto de millo como de herba utilizan o xurro e o esterco producidos na granxa. "O esterco da traballo á hora de manexalo na cama, pero a verdade é que producimos bastante e iso nótase despois nas fincas, xa que é moi bo como abono", recoñece Carlos. No caso do millo complementan con 400 kg por hectárea dun abono de liberación lenta 20-7-10, que esparcen a voleo previo a sementeira. Para a herba utilizan 200 kg de NAC por hectárea. O traballo das fincas repárteno entre Javier e Carlos. Excepto para o picado da herba e do millo ou do enrolado, teñen un extenso parque de maquinaria co que realizar as tarefas de campo. “De quitado algún día que estamos apurados e nos fai falta axuda externa para non atrasar, os traballos agrícolas facemos todo coa nosa maquinaria”, apunta Carlos. Maquinaria da gandería. Veráns Esta granxa está ubicada nunha zona alta na que o aire arrefria as instalacións sen necesidade de ventilación forzada, polo que o estrés por calor ata agora non foi un problema. Aínda así, o ano pasado, as altas temperaturas foron motivo de baixa de varios animais.

“Temos a granxa nunha zona alta con circulación de aire, pero o pasado verán as altas temperaturas creáronnos problemas, así que valoramos medidas para mellorar o benestar animal”

“Foi un verán fora do normal no que día tras día había temperaturas moi altas, xa dende primeiras horas da mañá e con noites nas que non baixabamos de 25 graos. Houbo algún caso de vacas que ao pasar ao lote das secas, que teñen aceso a unha finca exterior, pasaron moitas horas ao sol e non recuperaron. Este ano de momento non temos problemas de temperaturas, pero no caso de que vexamos que se repite a situación, teremos que valorar medidas para mellorar o benestar dos animais” apunta Carlos.

A cría da raza Porco Celta estase cada vez a profesionalizar máis, o que esixe tamén un manexo adecuado das porcas reprodutoras. Neste sentido, a última xornada técnica organizada por ASOPORCEL, a asociación de Criadores da Raza Porco Celta, abordou as claves para optimizar os resultados das granxas desta raza autóctona.  En liñas xerais, os obxectivos do apartado reprodutor do Porco Celta, ao igual que no resto do sector porcino, deben procurar maximizar o número de leitóns por camada, o número de camadas ou a produción leiteira, ademais de optimizar cuestións como o peso ao nacemento ou a súa lonxevidade e vida produtiva. Pero, “canto maximizamos ou canto optimizamos?”, pregunta Ignacio Ortolani, veterinario especialista en nutrición animal en Agrifirm España. A resposta parte de “establecer uns obxectivos concretos a diferente niveis -recría, xestación, lactación, e primeiros catro días de vida do leitón- ademais de levar uns rexistros para conseguir establecer eficazmente un plan de mellora”, sinala.

Unha correcta recría en Porco Celta

Na recría o obxectivo principal é xerar as futuras nais, pero para que teña éxito cómpre poñer unha serie de metas, sempre tendo en conta que a idade de pubertade da raza Porco Celta é menor á do porco branco -por debaixo de 160 días-. A primeira meta que Ortolani propón é buscar unha idade adaptada para o primeiro servizo. “Esta non debe ser menor aos 200 ou 225 días, e sempre e cando o animal teña un peso corporal de entre 135kg e 160kg” detalla o veterinario. Deste xeito, “o indicado é esperar a un segundo celo para que o animal faga o primeiro servizo, e de non cumprir co peso recomendado, a un terceiro”, explica.

Unha idade adaptada ao primeiro servizo non pode baixar dos 200-225 días e cun peso corporal do animal de entre 135kg e 160kg

Se non se cumpre cos mínimos de peso pautados anteriormente ou coa idade do primeiro servizo “estaríamos ante nais primeirizas inmaduras cun menor desenvolvemento ovárico da porca e, polo tanto, menos capacidade de fecundación. Ademais, tería poucas reservas corporais, o que repercute nunha redución da capacidade de consumo durante a lactación”, avanza Ignacio Ortolani. Pola contra, se se espera a un sobredesenvolvemento da porca, superando a idade do primeiro servizo e criando con animais de maior tamaño, a primeira consecuencia é a existencia de máis días improdutivos e un aumento do gasto. Durante estes días a alimentación do exemplar continúa, ten máis necesidades para manterse e vivir, e poden aparecer problemas articulares debido ao aumento de volume. Ademais, todo isto xera un engraxamento do tracto reprodutivo dando lugar a posibles problemas no parto e a unha menor produción de leite. Tanto a selección de exemplares deste tipo, como daquelas femias que están subdesenvolvidas dexenera nunha diminución da vida produtiva.

A selección de exemplares subdesenvolvidos ou sobredesenvolvidos na idade do primeiro servizo leva a unha diminución da vida produtiva

Os criterios de selección para a raza Porco Celta pasan por diferentes fases, correspondentes ao tempo de vida do animal: ao nacemento, ás 10 semanas, aos 6 ou 7 meses. Na primeira “débense elixir animais sen defectos, con bo peso durante o nacemento e o destete, e cun bo número de tetas”, recomenda o veterinario de Agrifirm. “Na segunda fase, ás 10 semanas, é necesario observar que se cumpran os resgos da raza, que teñan unha boa calidade dos tetos, e un correcto desenvolvemento dos pezuños”, sinala. Na terceira fase, entre os 6 e 7 meses, débese continuar estudando a evolución dos caracteres da raza Porco Celta sobre os exemplares seleccionados -orellas, xamón, etc.-. “Neste punto é onde se debe facer maior presión de selección, incluso atender a como se desenvolve o animal sobre o terreo xa que, canto máis estrito sexa o criterio, máis se prolongará a vida útil das porcas”, avanza. Unha vez cumpridas as metas expostas, e aplicados os criterios de selección, é necesario ter en conta uns puntos básicos, como por exemplo a orixe dos animais. Coidar os temas de consanguinidade ou manter en corentena exemplares externos cos que se pretende criar son conductas que sempre se deben ter en conta. Igualmente, proporcionar un ambiente cómodo, cun sitio habilitado para o descanso, e cuns parámetros hixiénicos ou de temperatura axeitados favorece unha correcta reprodución. Do mesmo modo, o contacto co macho durante a etapa previa ao primeiro servizo estimula a saída en celo das femias.

Xestación: fases e alimentación

O obxectivo primordial é chegar ao parto co animal nas mellores condicións corporais posibles. Para isto, é de utilidade establecer tres fases -ou terzos- nas que se cubran uns requirimentos nutricionais e medio ambientais específicos. Na primeira delas -entre os días de servizo e o día 30-, a curva de alimentación ten que estar enfocada a recuperar as reservas corporais anteriores á última lactación, polo que a cantidade recomendada de penso é duns 2,8kg se perdeu peso, e duns 1,8kg se engordou. Este é o momento da fecundación da femia polo que hai que evitar o estrés do animal, e aos 25 días da inseminación aproximadamente, realizar unha confirmación de preñez. Curva de alimentación en xestación. Fonte: Ignacio Ortolani “No segundo terzo -entre o día 30 e 90- a curva de alimentación irá enfocada a manter as reservas corporais, polo que a cantidade axeitada será duns 2,2kg”, concreta Ortolani. Finalmente, “nos derradeiros 30 días de xestación correspondentes á última fase -ata o periparto-, aumenta a demanda nutricional para o crecemento mamario, polo que á porca non lle poderá faltar alimento e pode aumentarse gradualmente a ración ata os 2,8kg, aproximadamente”, afirma. Gráfico sobre a evolución en días dun feto porcino. Fonte: Ignacio Ortolani “Durante o periparto cómpre apartar a porca ao sitio onde vai parir con material accesible para anidar, manterlle a zona mamaria limpa, e comprobar que todos os signos do partos, como o calostro, transcorren correctamente”, insiste o experto.

Lactación e primeiros 4 días do leitón

Unha vez se produce o parto é importante estimular o consumo de alimentos xa que é probable que a porca perda apetito. “Moitas veces séntense estresadas pola cantidade de leitóns que as rodean, ou por estar constantemente alimentándoos, polo que ofrecerlles alimentos apetecibles -mesmo húmidos- en horas frescas do día favorece unha correcta nutrición. Igualmente, se a porca está continuamente deitada é recomendable levantala”, aconsella Ortolani. Leitón de porco celta aos poucos días do seu nacemento. Fonte: Ignacio Ortolani A curva de alimentación en lactación cambia. “Se no parto se alimenta con 1,5kg aproximadamente, a partir de aí hai que ir aumentando de forma escalonada, e sobre o día 10 chegarase ao máximo consumo, o cal depende de cada animal, pero pode situarse nuns 5kg. Neste momento, estanse formando os ovocitos do seguinte celo, polo que é importante conseguir ese máximo”, explica o veterinario de Agrifirm. Do mesmo xeito, a medida que avanzan os días cómpre observar cuestións como a temperatura, a postura do animal, a pel ou a capacidade corporal, e ver que todo se desenvolve correctamente. Nas primeiras 8 horas do leitón “o fundamental é asegurar o encalostramento posto que representa a única fonte de inmunidade e enerxía, cunha cantidade de entre 200g e 250g de calostro”, detalla Ortolani. Así mesmo, o veterinario referencia a que “nas primeiras 24 horas é moi importante non mover ou intervir sobre o leitón, e mantelos secos e quentes”, destaca. Sen embargo, no día 1 ou 2 xa se poden facer adopcións; neste caso, con porcas de primeiro parto é aconsellable facelo con leitóns máis grandes posto que favorece unha estimulación mamaria. “A partir do día 2 é cando se comezan a dar os tratamentos, como o de ferro ou contra parasitos, e despois do día 10 ou 15, xa se poden comezar a alimentar con penso”, adianta o veterinario.

Llorenç Bosch Pons Llorenç Bosch Pons, de Ciudatella de Menorca (Baleares), venceu este sábado no XXXVI Concurso Internacional de Mozos Manexadores “Memorial Luís Louzao”, que se celebrou en Silleda no marco da IV Feira Profesional de Maquinaria, Agricultura e Gandaría, Abanca Cimag-GandAgro 2023. ¿De onde vén a túa vinculación coa gandaría? Na nosa casa temos granxa de vacas de toda a vida. Temos sobre 60 vacas en muxido, que durante o inverno e primavera saen a pacer, e complementamos con silo de herba e millo. Elaboramos na granxa queixo baixo a DOP Maó Menorca, para darlle valor engadido ao leite, pois vendelo como leite líquido non é rendible, polos maiores custos de produción que temos. Agora mesmo traballo nunha granxa veciña e gustaríame nun futuro seguir coa gandaría familiar. Como empezaches a interesarte polos concursos de manexadores de gando ? De pequeno sempre ía ao concurso de Menorca. Viñan a pelar Agapito Fernández e outros e empecei con eles e logo xa participei nos certames´ europeos de Italia e Suíza. En 2014 asistín á escola de preparadores e manexadores que organizou CONAFE en Menorca, tamén fun un par de veces ao curso de CONAFE en Asturias e tamén vin formarme a Galicia. Como definirías a un bo manexador? Un bo manexador debe primeiro coñecer ben ao animal, e detectar os posibles defectos que poida ter, máis grandes ou pequenos, e tentar corrixilos. Tes que sacar un animal a pista corrixindo os posibles defectos que poida ter e destacando os seus puntos fortes. Se estás nervioso o animal sínteo e móvese máis. Tes que estar tranquilo e transmitirllo á tenreira ou á vaca. Como se comportou a tenreira coa que gañaches en GandAgro? A tenreira que saquei anda ben, móvese ben en pista e iso tamén axuda ao manexador. Cales son os teus referentes de bos manexadores? Adóitome fixar moito en Agapito Fernández, Germán Fernández e Adrián Entrecanales, levan moitos anos manexando, indo a concursos e fano moi ben. Cales son os próximos certames aos que acudirás? Ao de Menorca dentro de dúas semanas, logo ao nacional con eles e seguramente que a algún outro. E o país no que notaches mellor nivel? Cando fun a Swiss Expo en 2020 e a Italia vin uns concursos máis grandes e cun moi bo nivel. Que che atrae do ambiente que se respira nestes concursos? Como o vives desde pequeno é algo normal, gústache, participas, vas mellorando e sobre todo disfrútalo, que é o que conta.

O problema da rata toupa leva afectando desde hai máis de tres anos ás zonas de montaña de Lugo, principalmente na contorna de Triacastela, Pedrafita do Cebreiro e Becerreá. É unha situación para a que polo de agora non se atoparon solucións eficaces. Este ano as consecuencias da praga da rata toupa agraváronse pola seca e os problemas derivados da subida dos prezos. A estes factores, os gandeiros afectados unen a ausencia de medidas eficaces por parte da Administración: “Vemos solucións ineficientes e a falta de compromiso das autoridades competentes con todo isto, o que compromete a viabilidade económica das nosas explotacións”, explica Jorge Rodríguez, gandeiro de Sabugos (Abadín). Outro dos afectados confirma a seriedade da situación: “Os que collemos o relevo xeracional nos últimos anos, como é o meu caso, estámonos vendo sen herba e lévanos a barallar o abandono da actividade”, critica David Rodríguez, gandeiro de Chan da Pena (Pedrafita do Cebreiro).

Unha situación preocupante agravada pola seca

David Rodríguez e Jorge Rodríguez relatan a súa experiencia de convivencia coa rata toupa. Ambos teñen unha gandería de vacún de carne en réxime semi extensivo, no caso de David en Pedrafita, e Jorge en Sabugos (Abadín). “Temos uns pastos cheos de capas brancas, en terra, o silo é de moi mala calidade e moi escaso debido a que todo o prado está canalizado por estes animais e a máquina, ao ensilar recolle moitas impurezas”, afirma David Rodríguez. “Non hai herba para recoller, todo se volve terra, e o que traes para a casa é de moi mala calidade aínda por riba, o que nos obriga a comprar forraxes noutras zonas porque aquí ninguén ten, e iso incrementa aínda máis os custes de produción”, critica Jorge Rodríguez. Segundo este gandeiro, levan xa case catro anos convivindo co problema, pero non se toman solucións eficientes. “Ademais, este ano todo isto viuse agravado polo aumento dos prezos de carburante, de abonos, de forraxes e de pensos, polo que está comprometendo a viabilidade económica da nosa actividade”, opina.

“Non hai herba para recoller, todo se volve terra, e o que traes para a casa é de moi mala calidade aínda por riba, o que nos obriga a comprar forraxes noutras zonas” (Jorge Rodríguez)

Danos en pradería ocasionados pola rata toupa As solucións adoptadas polo de agora demóstranse insuficientes. “Puxemos trampas segundo estableceron as autoridades competentes, pero eu son unha persoa que traballa soa, polo que teño demasiada carga de traballo como para andar supervisando cada unha das trampas a diario”, amplía David Rodríguez. No caso de Jorge, as trampas demostraron eficacia en capturar exemplares da rata toupa, pero é máis cuestionable que iso axude a controlar a praga, segundo o gandeiro: “Nun día podes sacar entre 40 e 50 exemplares das trampas; a miña muller e eu en 20 días igual sacamos sobre 2.000 rata toupas”, especifica Jorge Rodríguez. Pero alto grado de reprodución fai que o manexo destes animais se volve moi complicado: “na trampa poden caer machos, pero non serve de nada se queda preñada a femia porque o problema continúa expandíndose”, comenta.

“Nun día podes sacar entre 40 e 50 exemplares das trampas; a miña muller e eu en 20 días igual sacamos sobre 2.000 rata toupas” (Jorge Rodríguez)

Ademais, a situación este ano volveuse máis complexa. A escaseza de choivas e o aumento de temperaturas motivou unha seca que afectou gravemente á montaña. “Fai anos durante o inverno estábamos cubertos de neve durante 15 días, e sen embargo, este ano non nevou ningún día”, afirma Jorge Rodríguez. Ao respecto, David Rodríguez explica as complicacións derivadas desta falta de auga xa que “se non hai precipitacións, se non neva ou chove vese como secan as fontes, e nós non temos regadío”, explica David Rodríguez. Isto estaos obrigando “a ter que estar dándolles forraxe desde agosto cando antes de todo isto ata novembro ou decembro non lles dabamos nada”, avanza.

Medidas

A afección da seca e a proliferación da praga fan que “a herba non floreza e que teñamos que estar comprando forraxes e pensos, que tal e como están os prezos fan inviable seguir a este ritmo; eu por exemplo teño 27 anos e din o relevo xeracional á gandería familiar fai 5 anos buscando unha forma de vida na que asentarme no rural, pero así é imposible”, denuncia David Rodríguez.

“Eu buscaba unha forma de vida para asentarme no rural pero así é imposible” (David Rodríguez)

A pesar dos diversos intentos de frear a expansión da especie pola zona, as medidas de control propostas polas autoridades non resultan de todo efectivas, e mentres “os gandeiros da zona seguimos convivindo coa especie e tendo perdas o que nos leva a unha situación moi crítica; chegará a un punto que non poidamos facer nada”, sinala Jorge Rodríguez.

“Estamos nunha situación moi crítica e chegará a un punto que non poidamos facer nada” (Jorge Rodríguez)

Estes dous gandeiros reclaman que se continúe traballando na situación “buscando medidas paliativas máis eficaces”, afirma David Rodríguez. Así mesmo, piden “indemnizacións por danos aos gandeiros, mentres a especie siga dificultando a súa actividade”, reclama Jorge Rodríguez. No mesmo sentido, David Rodríguez insiste nestas demandas e deixa claro que “é convinte obter axudas que nos axuden a sobrelevar a situación porque se non é imposible”.

A Finca Marco da Curra é unha estación experimental dependente do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM). Ubicada en Monfero (A Coruña), conta cunha extensión de 180 hectáreas en media montaña nas que investiga sobre liñas de manexo coa gandería extensiva. Entre os últimos proxectos levados a cabo, está un sobre control da matorralización do monte con diferentes tipos de gando, así como outro sobre a defensa do gando contra o lobo. “Estamos ante un solo característico de montaña, con moitas pendentes, pedregoso e difícil de traballar. Por isto, introducimos especies coma o cabalo, dos cales hai 60 exemplares de Pura raza galega, cruzados e hispano bretóns, mentres que nas zonas máis pastables, hai unhas 70 cabezas de vaca rubia galega, 250 ovellas, e nun número máis reducido, cabras de raza autóctona Cabra galega”, detalla Abelardo Nimo, director do CIAM. O mantemento de toda a superficie lévano 7 persoas que están contratadas para atender "o manexo dos animais, o control das cercas e as necesidades dos proxectos de investigación, entre outras cuestións”. Liñas de investigación A finais do ano 2021 finalizouse un proxecto de investigación que consistiu no desenvolvemento de experimentos enfocados a evitar a matorralización do territorio, “que é un problema que se estende por todo o norte peninsular”, afirma Santiago Crecente, técnico do CIAM. “Aquí un dos experimentos que fixemos centrouse en observar a eficiencia dos cabalos e das cabras para o control de diversas especies de mato. O que observamos foi que, despois de 3 anos de pastorear unha superficie inicialmente dominada por matogueira e que foi desbrozada, a superficie cuberta mantívose nun 20%, mentres que nas parcelas de control que non foron pastoreadas a porcentaxe aumentaba ata o 80%”, amplía.

“Nas superficies con cabalos e cabras, a porcentaxe de mato mantívose nun 20%, mentres que nas parcelas non pastoreadas alcanzaba o 80%”(Santiago Crecente)

“Estes experimentos permitíronnos determinar que o pastoreo con estas especies pode ser unha medida eficaz na redución do risco de incendios e na súa intensidade”, avanza Crecente. Así mesmo, o técnico do CIAM engade que “esta investigación foi levada a cabo entre o CIAM de Mabegondo en colaboración co Centro de Investigación e Formación Agrarias de Cantabria, o Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Alimentario de Asturias, e o Centro Tecnolóxico da Carne”. O proxecto determinou que tanto cabalos como cabras foron eficaces na redución de matogueiras, pero desde o CIAM observaron diferencias na vexetación nos terreos controlados con cabalos fronte aos das cabras. “Por exemplo, o gando caprino foi moi eficiente no control da silva e no rebrote de árbores e arbustos, mentres que o equino demostrou maior eficiencia no toxo”, explica Santiago Crecente. Cercas fronte ó lobo Por outra banda, a Estación Experimental Marco da Curra está participando noutro proxecto sobre “a eficacia de distintos tipos de cercados na protección contra o lobo”, afirma Crecente. “Para isto deseñamos tres cercados experimentais, e de cada un, fixemos 10 repeticións en diferentes ganderías de Galicia”, avanza. Peche de malla contra o lobo renovado na Finca Marco da Curra Cómpre engadir que anos atrás, Marco da Curra tivo ataques de lobo recorrentes, unha cuestión que os levou á introdución de cans de defensa. “Aquí houbo fortes ataques, pero coa entrada de mastíns criados correctamente, cunha adecuada fase de socialización, vimos reducidos amplamente os danos; aínda así, o ideal sería facer unha mestura das dúas medidas de prevención, isto é, unha correcta construción dos peches e dispoñer de cans de garda co gando”, aconsella Santiago Crecente.

Rubén Noya atende xunto coa súa muller a gandería familiar A Chabola Holstein SC, situada en Tordoia (A Coruña). Teñen unhas 50 vacas en produción e unha media de 35 litros diarios por animal e manexan unhas producións de 4,2 de graxa e 3,6 de proteína, cun reconto de células somáticas de 120. Coñecemos a súa gandería e a súa experiencia co programa de manexo do gando UNIFORM-Agri.  

-Como foron os inicios da granxa? Cal é a súa historia?
-Eu non veño do sector da gandería. En 2018 decidín incorporarme e comezar a traballar nunha granxa que se quedou baleira. Apareceu a oportunidade e pareceume unha moi boa opción.

-Cal é a situación actual? Tedes base territorial? Como é o manexo?
-Actualmente traballamos na granxa a miña muller e eu. Levamos 40 hectáreas de alugueiro e dispoñemos dunha nave con vacas en lactación, outra nave con vacas secas e xovencas próximas ao parto e o resto da recría atópase en cama quente ou boxes. En canto ao sistema de muxido, temos unha sala de 2 x 6 en espiña de peixe da marca SAC.

Recría da gandería.

-Que aspecto che parece máis importante en canto á xestión do rabaño? O benestar? A recría? A reprodución?
-A reprodución. Considero que o benestar é moi importante e a produción tamén, pero a produción conséguese cunha boa reprodución.

-Paréceche importante ter un programa de xestión?
-Si, hoxe en día o papel non é unha opción. Antes traballabamos con cartóns de reprodución e agora xa o xestionamos a través do programa. É moito máis rápido e eficaz.

-Que che fixo decidirche por Uniform-Agri?
-Vímolo nunha revista do sector gandeiro. Pareceunos unha boa opción para levar unha mellor xestión e control da granxa. Ademais, con UNIFORM-Agri existe a posibilidade de poder enlazar UNIFORM co programa da sala de muxido.

-Que aspectos destacarías do programa? Que dirías que é o que máis utilizas do programa?
-O que máis utilizo é a lista de control veterinario á hora de realizar a reprodución. Facilita moito o traballo. Ademais, realizo os axustes en base aos datos que me achega o programa e importo datos de control leiteiro. Destacaría tamén a aplicación móbil, moi útil para ter os datos sempre a man.

-Que opinión tes sobre o servizo de asistencia do programa?
-Nunca tiven ningún problema, sempre estiveron presentes, desde a instalación e formación ata as dúbidas e preguntas do día a día.

-Como ves o futuro, en canto á túa granxa e en canto ao sector?
-Considero que non fai falta volume para vivir. Gustaríame manter unha granxa familiar, cun robot e 65 vacas en muxido e poder xestionala sen man de obra externa, xa que a man de obra externa hoxe en día é un aspecto moi complicado.

As normas básicas de ordenación das explotacións de gando porcino extensivo estipuladas no Real Decreto 1221/2009, do 17 de xullo, establecen no artigo 4.1.f a necesidade de que nas explotacións porcinas extensivas exista un programa de manexo e rotación. O seu obxectivo é facer un aproveitamento racional do medio, evitando fenómenos que supoñan un deterioro do ecosistema de soporte, como a sobreexplotación. Este documento deberá ser aprobado pola autoridade competente, e así mesmo, só se poderán acoller a el aquelas explotacións nas que se críe en pureza a raza Porco Celta. Ademais, tan só terá validez se vai acompañado cos datos individualizados da explotación de acollida, seguindo o modelo exposto no anexo final do Programa de Manexo e Rotación para Explotacións Extensivas de Porco Celta, desenvolto pola Asociación de Criadores de Raza Porcina Celta (Asoporcel). Neste último inclúense os datos xerais da explotación acollida, a descrición do sistema de aproveitamento, o plan de rotación, o estudo da xeomorfoloxía e edafoloxía, e o estudo hidrolóxico que pasarán por un proceso de verificación de Asoporcel. Pero seguindo o Programa de Manexo 2022, ¿que información se debe incluír en cada apartado? Descrición do sistema de aproveitamento Partindo da identificación do titular e da explotación acollida -datos do titular, Rega, enderezo, coordenadas, raza e observacións- cómpre detallar o sistema de aproveitamento, no cal se deberá cumprir cunhas condicións xerais das explotacións en termos de extensión da superficie, densidade gandeira, infraestrutura, e de manexo da alimentación. En canto á extensión, as explotacións clasificaranse en función da súa orientación e capacidade produtiva, aínda que se asentarán sobre unha superficie sempre continua que terá unha dimensión mínima de 1 hectárea, a cal se deberá indicar segundo o Sixpac ou sistema de rexistro equivalente. A densidade gandeira terá un límite en función da clasificación en canto a capacidade produtiva coa que figure inscrita no Rexistro de explotacións. Deste xeito, non excederán a carga gandeira máxima de 2,4 UGM por hectárea calculada de acordo coas equivalencias da seguinte táboa: Táboa de equivalencia para a densidade porcina dunha superficie Na mesma medida, a granxa en cuestión deberá cumprir cuns requisitos de infraestrutura, baixo a finalidade de garantir unhas condicións hixiénico-sanitarias e de bioseguridade axeitadas. Por isto, a totalidade da superficie onde se asente o gando porcino estará pechada perimétricamente con postes verticais que poden ser de madeira tratada, formigón ou metal, sobre os que se tense unha malla de arame formada por grandes cadros pouco visibles desde lonxe. A súa altura mínima será de 1,5 metros, e deberase establecer un efecto de dobre valado, no que a parte interna pode ser unha cerca máis sinxela conformada por arames a diferentes alturas conectados a un pastor eléctrico. Efecto de dobre valado en peche perimetral de Porco Celta Unha vez pechada a totalidade da superficie de explotación no seu perímetro, deberase facer unha subdivisión en parcelas con arame conectado a pastor, ou similar, para a correspondente rotación. Cómpre destacar que as entradas asignadas para a recepción de vehículos de transporte deberán contar cun sistema eficaz para a desinfección das rodas e do resto do vehículo, así como para a desinfección de calzado de operarios e visitantes. As instalacións posteriores á entrada en vigor do Real Decreto 1221/2009 tamén deberán incluír un punto exterior para a carga e descarga, excepto aquelas permanentemente incluídas nun recinto pechado. Ao respecto, no eido das edificacións, deberán ir acorde ao estipulado no Real Decreto 1135/2002, do 31 de outubro, relativo ás normas mínimas para a protección dos porcos, e igualmente, deberán cumprir co ‘Programa sanitario e de benestar animal para o plan de aproveitamento con Porco Celta’ desenvolto por Asoporcel e aprobado pola Consellería. Por último, este apartado fai referencia a un manexo de alimentación que debe consistir no aproveitamento directo por parte dos animais dos recursos agroforestais durante todo o ano e mediante pastoreo. Poderá levarse a cabo tanto en parcelas de monte, como pasteiros, soutos, etc. Ademais, subministraráselles diariamente e en cantidade suficiente unha ración de mestura de cereais balanceada e formulada en función da idade e estado fisiolóxico e produtivo dos animais. Manexo da alimentación de Porco Celta Plan de rotación Entre os requisitos que se formulan no programa deste ano está o establecemento dunha rotación para garantir un aproveitamento axeitado do medio, evitando así que se produzan fenómenos de sobreexplotación ou erosión do mesmo. Esta xestión da superficie poderase levar a cabo de dúas maneiras diferentes, sempre sen superar a densidade gandeira máxima de 2,4UGM/Ha: por rotación de parcelas ou 'todo dentro-todo fóra'. No sistema de rotación de parcelas a explotación divídese en diferentes zonas mediante peches permanentes ou temporais, e segundo os exemplares vaian consumindo os recursos de cada zona delimitada, iranse rotando ás seguintes. Deberase facer un control periódico da piara, e deberase ter especial atención sobre o subministro de auga e alimento suplementario nas zonas que non dispoñan de recursos suficientes. A outra opción, 'todo dentro-todo fóra' mantén a superficie parcelaria sen divisións. Desta forma, os animais mantéñense dentro da parcela de 8 a 10 meses, e tras a súa retirada, que coincidirá coa saída dos mesmos da explotación, deixarase descansar a finca para recuperar os recursos da mesma, facendo visitas e controis habitualmente. Porco Celta nunha zona de castiñeiros En cada caso, deberase indicar o sistema empregado, o período de permanencia dos animais por parcela, e a orde de rotación entre parcelas. Tamén deberá constar onde terán lugar as diferentes fases produtivas, separando a zona de cubrición e xestación, a de partos, a de deteste e transición, e a de cebo. Estudo da xeomorfoloxía e edafoloxía, estudo hidrolóxico, e xestión ambiental A información sobre o solo e as súas características é outra das cuestións de importancia que rexistra o Programa de manexo. Para dar unha descrición completa do solo da parcela da explotación será preciso elaborar un estudo edafolóxico, no cal se describen as propiedades físicas do solo mediante a súa estrutura, textura, porosidade e densidade aparente; ademais dun estudo xeomorfolóxico, que describa a forma do terreo tendo en conta a súa pendente media, e a orografía. Existen ferramentas dixitais para proceder con ambos estudos: para a caracterización das propiedades físicas a incluír emprégase un programa GIS (Geographical Information System), de libre acceso, e o Sixpac para a información orográfica do terreo, e desta maneira completar o estudo xeomorfolóxico. Tamén será necesario facer un estudo hidrolóxico da explotación extensiva no que se especifiquen as distancias a puntos de auga que puideran verse afectados. Para iso farase unha consulta no Sistema de Información Xeográfica de Galicia. Empregando as capas de información que están dispoñibles faranse medicións de distancias desde a parcela, a través da referencia catastral, ata os puntos de auga existentes nas zonas máis inmediatas. Por último, hai que destacar a necesidade de realizar unha correcta xestión medioambiental, pola cal se controlarán e xestionarán os residuos xerados. Igualmente, deberá rexistrarse unha xestión de medicamentos e de produtos zoosanitarios utilizados, sempre de acordo á normativa vixente. É preciso facer fincapé en que a xestión de cadáveres farase nunha zona especialmente habilitada para ese fin nas instalacións, para ser posteriormente retirados por unha empresa autorizada. No relativo á xestión de estercos e xurros, deberase atopar un equilibrio entre unha utilización recorrente e segura como fertilizantes naturais, e de control de excedentes. Asumindo que a produción do esterco en porcino contén niveis de nitróxeno a razón de 60kg por UGM e ano, pódese estimar a produción máxima de nitróxeno de cada explotación en función da súa densidade -máximo 2,4 UGM por hectárea-.

Coñecemos a experiencia co programa de xestión Uniform-Repro de Manuel Morales, especialista e responsable da sección de vacún da firma Oceva Sociedad Cooperativa, veterinarios expertos en vacún e ovino en Zamora.

-Como é OCEVA S. Coop? Cóntanos un pouco da súa historia e como é na actualidade.
–OCEVA é un equipo veterinario fundado en 1990. O seu obxectivo inicial era dar servizos de clínica e reprodución en porcos, ovellas e vacas. Actualmente o equipo está composto polos tres socios fundadores, dous veterinarios contratados e servizos administrativos. Dispón dun local na cidade de Zamora onde están centralizadas as oficinas, laboratorio, sala de reunións e almacén. Os servizos ampliáronse, sumando á clínica e reprodución, outros relacionados coa xestión das ganderías e servizos de Nutrición.

–Como crees que evolucionarán as ganderías de produción de leite no futuro?
-Na miña opinión, están a evolucionar día a día e moi rapidamente. O crecemento das granxas é algo inevitable, este crecemento implica o aumento de rendibilidade por dilución dos custos fixos, mellora da eficiencia, mellor organización dos recursos humanos, respecto polo medio ambiente, mellora constante do benestar animal e humano e tecnificación e robotización dos procesos.

-Cal vai ser o papel dos veterinarios nos devanditos cambios?
-O veterinario, pola súa formación e situación no organigrama da granxa, é unha figura clave, converténdose no asesor principal sobre os piares básicos da produción leiteira. O servizo veterinario actual, baseado en visitas periódicas ás ganderías posiciónanos como profesionais que dispoñen de gran información sobre o status sanitario e produtivo dos animais, o estado das instalacións, os programas de manexo e alimentación, os programas sanitarios e a capacidade profesional dos traballadores.

“A toma de decisións ten que estar baseada na análise dos parámetros produtivos, reprodutivos, sanitarios, económicos… e os programas de xestión facilítano moito”

-Paréceche importante ter un programa de xestión? Por que escolliches UNIFORM-Repro?
-Si, penso que é imprescindible. A toma de decisións ten que estar baseada na análise dos parámetros produtivos, reprodutivos, sanitarios, económicos etc…. E os programas de xestión facilítano moito. Durante moitos anos utilicei outros programas que quedaron obsoletos e despois de valorar as posibilidades que había no seu momento, optei por UNIFORM- Repro porque me pareceu o máis completo para as necesidades que tiñan os meus clientes, algúns dos cales, xa dispoñían del.

-Que ferramentas ou informes de UNIFORM-Repro utilizas máis?
-Principalmente o modulo de xestión reprodutiva, follas de traballo, informes de parámetros clínicos, reprodutivos e calidade de leite.

-Que tres aspectos destacarías máis do programa que che axudaran a facer seguimento aos gandeiros?
• Informes Reprodutivos moi completos e adaptables a cada circunstancia.
• Follas de traballo en granxa e planificación de tarefas simples, flexibles e eficaces.
• Uso da aplicación móbil polos gandeiros, que simplifican a toma de datos e fan que en todo momento a información da granxa estea dispoñible para todos os interesados.

-Resultouche sinxela a adaptación a UNIFORM?
-En realidade, levaba moitos anos utilizando Repro GTV e como ocorre con todos os cambios, custoume un pouco adaptarme. O certo é que, despois de tres anos, estes temores iniciais desapareceron, en liñas xerais estou moi satisfeito coa decisión e o manexo diario non supón ningún problema. O rexistro de datos e elaboración de informes diarios é moi rápido e sinxelo.

-Como valoras o servizo de asistencia?
-Satisfactorio, xeran confianza, resolven as dúbidas e axúdanme en todo aquilo que necesito.

-Como foi a adaptación á app de UNIFORM ou ao programa dos gandeiros cos que traballas?
-Hai de todo, os gandeiros novos adaptáronse moi ben e practicamente fano todo desde a app, eliminando as fichas de campo e fichas de traballo. Pero tamén hai unha alta porcentaxe que utilizan a app soamente para consultar animais e tarefas. Hai que dicir que tanto uns como outros están moi satisfeitos.

“Actualmente o maior reto é analizar eficiencias e rendibilidade económica na gandería e UNIFORM facilítanos a información para facelo”

-Cal é o maior reto ao que fas fronte actualmente? Como che axuda UNIFORM-Repro a superalo?
-Actualmente o maior reto é analizar eficiencias e rendibilidade económica. UNIFORM facilítanos a información para facelo, proporcionándonos índices técnico económicos fiables á hora de toma de decisións importantes como elección dos sistemas de sincronización de celos, reposición e eliminación de animais, idades a primeira inseminación, períodos de espera voluntarios, cambios en alimentación en base á calidade e cantidade de leite, eficacia de tratamentos veterinarios, secado selectivo…etc.

-Crees que é importante para as empresas como a túa empregar o programa de xestión UNIFORM? Por que recomendarías UNIFORM- Repro a outros veterinarios?
-Creo que é importante e imprescindible, sen unha boa xestión dos datos é imposible unha toma de decisións sensata. No Século XXI, é impensable unha empresa onde non se calcule con exactitude os custos de produción, o peso de cada partida de gastos, a eficiencia da man de obra, a eficiencia dos nosos animais e en xeral a eficiencia de cada un dos procesos da empresa.

Á vez que o sector, os veterinarios temos que adaptarnos a estas novas circunstancias e incorporar ás nosas ferramentas habituais (fonendo, termómetro, bisturís…), programas informáticos que nun futuro non moi afastado darannos máis satisfaccións a nós e aos nosos clientes.

 

Desprazámonos a Fornea, en Trabada (Lugo) para conversar cos usuarios de Uniform-Repro Celso Fernández, da Gandería Gainas SC, e Iván Suárez, de Sociedade Veterinaria do Eo, gandeiro e veterinario respectivamente que traballan de maneira coordinada compartindo os datos a través de Uniform- Repro.

Comezamos falando co gandeiro Celso Fernández para coñecer a súa experiencia. A súa gandería conta con 85 vacas en muxido e está pendente da instalación dun robot de muxido de DeLaval.

-Como ves o futuro do sector?, crees que é importante a tecnificación da granxa?
-O futuro do sector é complicado. Estamos a pasar por un momento moi complicado, os custos de produción subiron moito, o prezo do leite mantense como sempre. Esperamos que nun futuro próximo isto mellore, tratar de reducir os custos o máximo posible, de innovar, de informatizarse, de facer as cousas o mellor posible para ser capaces de producir ao máis baixo nivel de custo.

De feito, nós estamos a empezar a colocar un robot de muxido. Se nun futuro isto fose ben, montariamos unha segunda unidade. Esperemos que funcione, que isto vaia para diante. É o noso futuro. Ao final, os mozos que apostamos por quedarnos nisto, temos optimismo e a esperanza de que isto mellore.

“Uniform-Repro é unha ferramenta útil para tentar reducir os custos e para mellorar día a día, porque podemos facer unha previsión do que nos vai a vir para un futuro”

-Como estás a usar Uniform? Por que decidiches ser usuario da App móbil?
-Estamos a traballar coa app móbil. Levamos aproximadamente un ano e medio e introducímolo a través dos nosos veterinarios. A verdade é que estamos moi contentos. É moi cómodo, estanos a funcionar moi ben. É unha ferramenta útil para tentar reducir os custos e para tentar mellorar día a día.

-Resultouche fácil de aprender? Estás cómodo con ela?
-Pois si, estamos moi cómodos con ela. Empezamos fai xa máis dun ano, e non tiñamos idea, pois non traballaramos con outra aplicación. A verdade é que nos resultou moi cómoda e intuitiva. Ao estar continuamente co teléfono, en calquera momento podes mirar ou introducir calquera dato. Moi cómoda e efectiva.

-Axúdache a detectar problemas ou cambios no rabaño? Crees que controlas mellor o que lles pasa ás vacas?
-Resúltanos moi útil sobre todo para detectar o que nos vai a vir no futuro, porque temos un control moito máis exacto no tema de partos, de secados, de vacas que van saír en celo, de vacas que están para controlar. Axúdanos moito a mellorar día a día, porque podemos facer unha previsión do que nos vai a vir para un futuro.

-Que beneficios ten para ti usar a App móbil?
-En canto os beneficios de usar a app móbil, o principal é que en todo momento tes acceso aos datos que tes na granxa. Moi cómodo de cara ao control reprodutivo, aquí facémolo quincenal, moi cómodo para estar conectado cos nosos veterinarios. Á hora de meter datos, tamén nos resulta moi efectivo.

Uniform-Agri ten a solución ideal para aqueles que queren levar a xestión e o manexo dunha serie de gandarías; a solución Bureau Service para consultores.

Esta solución ten tres beneficios principais:

1- Por unha banda, esta solución permite configurar a creación de copias de seguridade diarias de maneira automática, así como importar as bases de datos dos gandeiros que conten con Uniform-Repro.

2- Doutra banda, os gandeiros poden introducir datos en calquera momento a través da aplicación móbil.

3- Finalmente, o consultor poderá realizar entre os seus gandeiros un benchmarking (comparativas para impulsar melloras); contará cun panel multigranxa no que poderá analizar e comparar dunha simple ollada todos os indicadores relevantes de cada unha das granxas que xestiona.

Copias de seguridade automáticas

Os consultores non teñen que temer o perder os datos en ningún momento. Coa solución Bureau Service, todos os días crearase unha copia automática na nube, co que os seus datos estarán sempre a salvo.

Doutra banda, e para os clientes do consultor que xa se atopen utilizando Uniform-Repro na súa explotación, de novo a diario proporcionarase unha copia da súa base de datos no programa do consultor. Desta maneira, o consultor poderase esquecer de introducir datos nestas gandarías e terá os datos dos seus clientes sempre actualizados.

Todo isto a diario, e sen necesidade de ter que realizar ningunha acción.

Panel MFS

Coa solución de Uniform-Agri para consultores, o usuario contará cun panel no que poderá ver dunha simple ollada os indicadores máis importantes de todas e cada unha das gandarías coas que traballa e como evolucionan co tempo. Este panel actualizarase tamén diariamente e contará con indicadores xerais da gandaría, indicadores reprodutivos, clínicos e por suposto relacionados coa produción de leite.

Este panel permite comparar granxas da maneira que o consultor desexe (por tamaño, por sistema de muxido, todas xuntas). Ademais, os indicadores que se expoñen e os seus rangos válidos son personalizables. Algúns dos indicadores que se amosan no panel son os seguintes: número de vacas nos seus diferentes estados, media de leite por día e vaca, reconto de células somáticas, as diferentes taxas reprodutivas, mortes ou casos de mastite.

Este panel é unha ferramenta de gran axuda para saber dunha ollada como se atopan as gandarías, detectar calquera anomalía nas mesmas ou comparalas entre elas.

Aplicación móbil para gandeiros

Con Uniform-Repro, o consultor pode crear un número indefinido de usuarios que poderán consultar dende a aplicación móbil de Uniform información da ou das gandarías que o consultor decida e introducir datos do seu traballo diario, todo seguindo as pautas que marque o consultor para así telo todo unificado nas diferentes análises.

Con esta posibilidade, as bases de datos tamén quedarán actualizadas ao momento, ofrecendo aos gandeiros unha primeira experiencia con Uniform de forma sinxela e intuitiva, tendo todos os datos das súas vacas no peto. A aplicación é moi sinxela de instalar e utilizar, e é apta para móbil ou tablet, Android e iOS. Ademais, é moi visual para facilitar o seu uso durante o día a día na granxa. Coa aplicación, os gandeiros terán a man as fichas de cada un dos seus animais para consultar toda a información relativa aos mesmos, levar listaxes de traballo personalizables e poderán introducir os datos do seu traballo diario sen necesidade de que haxa conexión a Internet no momento de introducilos.

Uniform-Repro proporciona aos consultores e veterinarios unha serie de ferramentas para maximizar a eficacia no seguimento das gandarías coas que traballa.

A Consellería do Medio Rural, a través da Axencia Galega da Calidade Alimentaria, organiza a semana que vén no Centro de Formación e Experimentación Agroforestal de Monforte de Lemos unha xornada sobre a importancia dun bo manexo nas ganderías de leite. A xornada será o vindeiro martes 9 de novembro en horario de 10:00 a 14:00 horas. O obxectivo é demostrar que un bo manexo pode incidir positivamente na produción do leite. Así, abordarase que é un bo manexo e falarase de aloxamentos, de condicións ambientais ou das peculiaridades a ter en conta en función do estado produtivo das vacas. Tamén das características e manexo da recría ou do benestar animal, entre outras cuestións. A acción está dirixida en xeral a calquera persoa vinculada profesionalmente cos sectores produtivos relacionados coa agricultura, gandaría, industria agroalimentaria e cadea forestal-madeira, así como a mozos e mozas do medio rural galego e a persoas con expectativas de incorporación ao sector. As persoas interesadas poden inscribirse cubrindo a solicitude que atoparán neste enlace e enviándoa ao enderezo electrónico maria.estrella.rodriguez.rodriguez@xunta.gal. Os interesados en asistir poderán solicitar calquera información adicional chamando ao teléfono 982 889 102. O curso inclúese dentro do plan de formación da Consellería do Medio Rural para este ano 2021. A oferta formativa pode consultarse aquí.

Que desafíos comúns encaran as granxas extensivas de Eslovenia, Francia e Galicia?. Ese é o punto de partida do proxecto europeo PastorEA, no que participan centros de formación agraria dos tres países. No marco da iniciativa, un grupo dunha ducia de técnicos e gandeiros galegos, coordinados pola EFA Fonteboa, vén de visitar granxas de pastoreo en Eslovenia para coñecer como traballan. Acompañámolos e coñecemos as súas impresións. O primeiro que chama a atención da gandería en Eslovenia é que é percibida no propio país como un factor clave para a conservación da natureza e o desenvolvemento local. Nunha das zonas máis turísticas do país balcánico, no parque nacional Triglav, en plenos Alpes, subliñan o importante papel que xogan as arredor de 500 pequenas granxas que manteñen actividade no interior do parque: “Os pastos, que suman un 10% da superficie do parque -máis de 8.000 hectáreas dun total de 83.000-, son fundamentais para a conservación da biodiversidade. O seu abandono e transformación en mato é un serio problema”, recoñecen. As montañas eslovenas caracterízanse por un mosaico ordenado no que se combinan terras de cultivo, bosques e pobos. Nos vales, os pobos, cunha coidada arquitectura tradicional, rodéanse de pradeiras e terras de cultivo, que dan paso a extensos bosques de coníferas e frondosas caducifolias no comezo das ladeiras das montañas. Vacas en pastos dun val. Na parte superior das serras, onde remata o arborado, no entorno dos 1.500 metros de altitude, aparecen de novo os pastizais, normalmente de propiedade comunal, que son aproveitados desde a primavera ata inicios do outono. Eslovenia é, xunto con Finlandia e Noruega, un dos Estados da UE con maior porcentaxe de superficie forestal, pois un 58% do seu territorio son bosques, pero a conflictividade entre usos da terra aparenta escasa, salvo o feito de que en teoría, por lei, non se permite o pastoreo baixo arborado, unha práctica que de autorizarse, podería contribuír ó control do mato e a reducir o perigo de posibles lumes, como recoñecen os propios técnicos eslovenos. Ovellas nun peche en montaña. Pastizais na alta montaña Unha práctica singular da gandería dos Alpes eslovenos é o mantemento da transhumancia estacional. Boa parte do gando sobe en conxunto dos vales á montaña a partir do mes de abril, ascendendo arredor de mil metros de altitude. Atrás quedan os prados do val que rodean os pobos, onde no verán recollerase a herba seca e faranse silos para alimentar os animais no inverno. No alto da montaña, consérvase mentres un sistema de cooperación veciñal para o coidado do gando. En función dos animais que ten cada granxa na montaña, os gandeiros repártense en turnos para coidar e muxir os animais. As comunidades dispoñen alí de cortes e instalacións axeitadas en común, incluíndo queixerías, nas que mestres queixeiros pasan o verán para elaborar pezas tradicionais co leite muxido cada día. Dimensión e actividades complementarias As granxas eslovenas son en xeral de pequeno tamaño, cunha media de 7,5 hectáreas de terra e 6,9 vacas. Con frecuencia, son granxas que traballan con varias especies de animais (vacas, ovellas, cabras e tamén cabalos), o que lles permite un aproveitamento maior dos distintos tipos de pasto. O pequeno tamaño das granxas compénsase con frecuencia coa ocupación dos gandeiros en traballos complementarios, como por exemplo en servizos públicos, en traballos forestais ou en actividades turísticas, de gran importancia no país.

A gandería lucense SAT García Quintana, situada en Trabada, leva traballando tres anos co programa de xestión do gando Uniform-Repro. Coñecemos a súa experiencia e valoracións con respecto desta ferramenta que contribúe á dixitalización da granxa. Paco Oliveros, un dos socios da SAT valora o uso do programa. 

-Como é a túa gandaría hoxe?
-Actualmente temos entre 180 e 200 vacas en ordeño. O rabaño témolo dividido en dúas zonas de naves, distanciadas uns 500 metros entre elas. Nunha zona están as vacas en lactación e as secas, na outra a recría. Seguimos levando a gandaría 6 socios, 4 traballamos onde as vacas, os outros 2 traballan na recría.

A nosa SAT foi fundada en 2004 (con 4 socios). En 2015 fusionámonos con outra gandaría, para formar SAT García Quintana, e pasamos a ser 6 socios.

Cando tiñamos sistema de muxido en sala, dúas socias dedicábanse expresamente a muxir as vacas á mañá e á tarde. Agora que xa temos todo o muxido con robots, o que facemos é traballar os 4 que estamos coas vacas a quendas, mañá e tarde, e facemos varios labores (alimentación, encamado, arrimar vacas ao robot, etc). Gañamos moito en calidade de vida.

-Como crees que serán as gandarías de produción de leite no futuro?
-Creo que o futuro se presenta complicado. Non o vexo escuro do todo, pero tampouco claro. As gandarías que queden serán moi profesionais e eficaces. Agora mesmo, coas marxes que temos, polos prezos dos cereais ou as cuestións ambientais para a xestión dos xurros, especialmente aquí na cornixa… hai que ser moi eficaces e aproveitar a tecnoloxía da que dispomos.

-Cal é a última innovación que fixestes?
-A última innovación que fixemos foi a instalación do terceiro robot en agosto de 2020.
Tamén renovamos a nave de recría, seguindo as últimas recomendacións para o benestar das tenreiras e xovencas. Asesorámonos na orientación da nave, ventilación, metros por animal, etc. Fixemos a obra a principios deste ano.

-Cal é a vosa experiencia con UNIFORM despois destes anos? Como vos axuda no día a día?
-A nosa experiencia con UNIFORM-Repro é moi positiva. Agora resultaríanos realmente difícil manexar a granxa sen o programa. Revisamos e utilizamos as listas de tarefas todos os días, é o primeiro que facemos ao chegar á granxa. Tamén utilizamos moito a App móbil. Usámola sobre todo os que traballamos coas vacas adultas. Xa apenas usamos o papel, só para cousas moi puntuais.

-Paréceche importante ter un programa de xestión? Que beneficios lle ves despois deste tempo utilizándoo?
-Hoxe en día paréceme algo imprescindible. Cun programa tes acceso a datos e información en todo momento, en listaxes, en gráficos… Ademais, con UNIFORM-Repro, a primeiros de ano temos xa toda a revisión de como vai ir o ano, porque revisando datos e informes de anos pasado podemos facer esa análise. Tamén nos proporciona saber cal é a nosa marxe de mellora, en que aspectos da gandaría podemos mellorar, ou se estamos estancados ou non.

“Co programa tes acceso a datos do pasado para poder analizar ben, e tamén un acceso sinxelo e rápido para o traballo diario”

-Crees que é importante para as gandarías de tamaño como a túa utilizar o programa de xestión UNIFORM? Por que?
-Creo que é moi importante, polo que xa comentei antes. Cun programa coma este tes acceso a datos do pasado para poder analizar ben, e tamén un acceso sinxelo e rápido para o traballo diario, tes os datos ao instante.

-Como valoras o servizo de asistencia?
-Pois nunha escala do 1 ao 10 daríalle un 9, e porque a perfección non existe (ri). A asistencia é moi rápida, sempre que o necesitamos, o equipo de soporte reaccionou rápido e deunos unha solución. Tamén está moi ben toda a información adicional que se nos ofrece aos usuarios, como os seminarios online e presenciais, os vídeos demostrativos ou os boletíns.

-Estás contento coa interfaz con robots Lely? Por que?
-Si, moito. O programa dos robots usámolo para o imprescindible, para aquilo que se require enviar a orde directamente á máquina para evitar calquera erro ou interferencia. Basicamente, para a separación de leite por uso de antibióticos. Para todo o demais utilizamos UNIFORM-Repro como programa principal. Pasa todos os datos perfectos ao programa dos robots, ao instante, e as máquinas funcionan ben.

-Cal é o maior reto na túa gandaría actualmente? Como che axuda UNIFORM-Repro a superalo?
-Agora que xa temos as naves completas, poderiamos barallar pór un cuarto robot. Pero non o estamos valorando. Creo que agora o reto real é que, co que xa temos, cheguemos á máxima rendibilidade posible, e mantendo un bo nivel de vida.

O programa UNIORM-Repro axúdanos moito, porque mostra onde podemos mellorar, en que partes da xestión reprodutiva temos que traballar máis, que touros podemos utilizar… Tamén podes ir vendo a produción a diario e ir facendo seguimento. É moi rápido, e esa é a gran vantaxe para ser máis eficiente, ser rápido.

-Recomendarías UNIFORM-Repro a outros gandeiros? Por que motivos?
-Recomendaríao sen lugar a dúbida. É moi fácil de usar no computador e a App móbil é súper cómoda.

En plena era de tecnificación e dixitalización das explotacións de vacún leiteiro, hai consenso no importante que é ter un sistema ou programa de xestión na gandaría. Para poder traballar e ir mellorando continuamente, necesítase un programa potente, con diversas funcionalidades que cubran o seguimento do benestar e produtividade das vacas. É fundamental que esta ferramenta resulte cómoda no traballo diario, que sexa áxil e que evite erros, para logo poder facer unha boa análise.

Ademais, ter un bo programa na granxa optimiza o traballo diario, clave para o benestar dos traballadores, que son o activo fundamental dunha gandaría. Tamén axuda ao labor dos técnicos que ofrecen asesoramento e, por suposto, achega autonomía e liberdade ao gandeiro.

Co cal, podemos deducir que para unha boa xestión do rabaño necesitamos:

-Un programa áxil, cómodo, que evite cometer erros no rexistro de datos e que sexa global abarcando diversas áreas do vacún leiteiro.

-Que devandito programa ademais sexa potente nas análises e sirva de axuda para tomar decisións, controlar e facer seguimento.

-Apoiarse á hora de analizar e controlar naqueles profesionais que ofrecen servizos de asesoramento e que visitan asiduamente a gandería.

Pero, con isto sería suficiente?

Non, falta un aspecto fundamental, e é que implantar un programa informático supón un cambio na gandería. E como con calquera cambio, hai que adaptarse a iso.

Da mesma forma que se se quere comprar un coche, pero non se ten carné de conducir, hai que comezar por tomar unhas leccións de condución, para pór en marcha unha nova ferramenta informática necesítase algo de apoio. Ante calquera novidade sempre xorden dúbidas, e é de agradecer que haxa alguén dispoñible disposto a resolvelas e axudar.

O servizo de asistencia e soporte é unha das cousas máis valoradas polos usuarios do programa de UNIFORM-Agri en todas partes. Por suposto, desde UNIFORM esforzámonos por desenvolver un programa con deseño intuitivo e visual, en continua evolución desde hai máis de 30 anos e con ampla experiencia no sector.

En UNIFORM-Agri desenvolvemos un programa con deseño intuitivo e visual e contamos con servizos de asistencia para asegurar o éxito da xestión do gando

Na xestión de datos, o produto non é o único que importa. Os servizos de asistencia son clave no éxito da xestión. O soporte aos nosos usuarios é tamén parte do corazón que move á empresa UNIFORM-Agri. Por iso, desde UNIFORM-Agri comprácenos anunciar a incorporación dun novo membro no noso equipo de España. Rodrigo Ares Arroyo uniuse ao noso equipo para realizar labores de asistencia e soporte para todo o territorio e apoiar nas tarefas de marketing.

Rodrigo Ares é enxeñeiro agrónomo e acaba de incorporarse á equipa de UNIFORM-Agri.

Rodrigo é enxeñeiro agrónomo e ten unha dilatada experiencia no sector agroindustrial, dando apoio e seguimento a agricultores e gandeiros. Rodrigo ten unha ampla experiencia no mundo do software e as novas tecnoloxías, proporcionando formacións, soporte e demostracións desde diferentes enfoques.

Con esta nova incorporación, en UNIFORM-Agri pretendemos fortalecer o equipo de España nesta etapa de expansión, e mellorar así o servizo de soporte para que teña a mellor calidade, a que os nosos usuarios se merecen.