O muxido é unha das tarefas diarias esenciais nunha explotación de produción de leite. Con distintas opcións dispoñibles no mercado, a escolla dun sistema ou outro vai condicionar o manexo do gando, os turnos de traballo ou mesmo a alimentación das vacas. Por iso, a elección da máquina de muxido é unha das decisións máis importantes á hora de poñer en marcha unha granxa ou reformar unha existente. “Antes de decidirse por un sistema ou outro, hai que analizar ben unha serie de condicionantes: tipo de explotación, dispoñibilidade de man de obra, número de vacas a muxir, perspectivas de crecemento, etc”, recomenda Andrés Mejuto, presidente da Asociación Galega de Técnicos de Equipos de Muxido (AGATEM).

Hai que ter en conta o tipo de vaca que hai na explotación e a persoa que a vai muxir

“Hai que analizar a máquina, o animal e o gandeiro, é dicir, o que dá a vaca, as instalacións que tes e a persoa que vai muxir. En función de todo iso é cando hai que optar por unha máquina de muxir ou outra, pero moitas veces non se ten nada diso en conta”, di. Establos de nova construción ou remodelacións Outro dos aspectos decisorios ten que ver coa facilidade de instalación, tendo en conta neste sentido se se trata dun establo de nova construción ou é necesario facer obras de adaptación para o cambio dun sistema de muxido por outro nunha granxa xa existente. “Poñer robots moitas veces obriga a quitar prazas e perder uns cubículos, pero nalgún caso é moito máis doado pasar dunha sala a un robot que cambiar ou aumentar a sala”, asegura Andrés, porque “hai que seguir muxindo todos os días durante o tempo que duran as obras e cambiar a sala pode levar tranquilamente un mes se se monta unha un pouco grande”, indica.

É moito máis doado pasar dunha sala a un robot que substituír unha sala por outra no mesmo sitio

Por iso, di, se nunha explotación segue funcionando a sala mentres se poñen os robots non supón tanto problema como cambiar unha sala por outra no mesmo sitio. “Convértese moitas veces nun problema gordo, é unha cousa que hai que pensar moito, porque hai que muxir todos os días 2 ou 3 veces nunha sala que vai estar en obras e as vacas estrésanse porque acabas variándolles os horarios para aproveitar máis tempo para traballar”. Para evitar este tipo de perxuizos, explica, hai ganderías que optan por construír dende cero a nova sala de muxido noutra ubicación ou nun edificio aparte, para seguir mantendo operativa durante ese tempo a vella sala. Esta opción recoméndaa, sempre que sexa posible, sobre todo en casos nos que se vai incrementar moito a capacidade da sala pero cóntase cun espazo reducido ou cunha sala de espera de escasas dimensións. Número de cabezas estabilizado ou en aumento Unha das disxuntivas que deberían influír na escolla do sistema de muxido é o tamaño futuro da explotación a medio ou longo prazo. “Se a gandería está estabilizada escollerá unha máquina acorde ao número de cabezas que ten, pero se ten pensado medrar ten que ter en conta como o vai facer porque o robot, nese sentido, obrígate a facelo de 50 en 50 vacas e moitas veces coa recría da propia explotación non chega. A sala dáche máis flexibilidade nese sentido”, afirma Andrés.

Inflúe o tamaño de explotación presente e futuro porque se un quere medrar, en función do sistema de muxido que teña, ten que pensar como facelo

Pero mesmo no caso de instalar unha sala, as decisións de crecemento futuro teñen que ser tidas en conta. “A sala hai que dimensionala, xa non só no número de puntos a instalar, senón na capacidade das infraestruturas de condución do leite ou na conexión eléctrica”, exemplifica. Se se ten pensado medrar xa pode quedar preparada para iso, di. “O ideal cando un establo está evolucionando é meter unha sala de muxir de liña baixa, porque se adapta moito mellor, e deixar o foso xa preparado. Nese caso só habería que aumentar a condución de leite e a bomba de baleiro acorde ao número de novos puntos a instalar”, explica. Distintos tipos de salas de muxido en función da produción por vaca Dentro das salas de muxido tamén as hai de varios tipos en función da colocación dos animais e aínda que “é cuestión de gustos ou do espazo dispoñible escoller unha ou outra”, Andrés recomenda ter en conta o número de muxidos diarios que se realizan e o nivel produtivo do rabaño.  “O muxido traseiro eu recomendaríao só para vacas de alta produción, de máis de 40 litros diarios. As vacas co ubre cheo non teñen máis remedio que abrir as patas, pero se estás a tres muxiduras ou tes vacas con pouca produción a vaca pecha as pernas e é difícil moitas veces poñer a pezoneira por atrás. Ao meu modo de ver, a sala máis cómoda para colocar e que menos problemas dá é unha sala en espiña, aínda que moitas veces non é posible por problemas de espazo e móntase unha semitraseira”, detalla.

A sala en espiña é a que menos problemas ten; eu unha traseira só a recomendaría para vacas de alta produción, por enriba de 40 litros a 2 muxiduras

Independentemente do tipo de colocación, Andrés recomenda sempre salas de liña baixa para vacas de alta produción. “O muxido é máis rápido e o nivel de baleiro menor”, di. Do mesmo xeito, engade, “as salas con medición electrónica, que son as que se poñen hoxe en día, son mais eficientes porque podes variar os parámetros e regular a pulsación en función da produción da vaca”. Lotes de muxido en sala e número de animais por robot Á hora de muxir, cando se distribúe o gando por lotes de produción, precísase un maior diámetro para a saída cara ao tanque de frío. “Se metes as vacas de moito leite xuntas necesitas unha sala con diámetros de condución máis fortes que se o gando entra mesturado”, explica Andrés. No caso dos robots, unha das claves para evitar retrasos é calcular ben o número de animais por cabina en función da súa produción e da velocidade de muxido do gando. “A vaca cando ten sensación de que precisa muxirse acude ao robot, pero se está ocupado dá a volta e igual xa non volve entrar”, razoa Andrés, que considera que os modelos de tráfico libre teñen “menor complicación” que os de tráfico dirixido.

Moitas veces o problema do robot é que está muxindo 65 ou 70 vacas

Con máis dun robot, a distribución en lotes dos animais, ao igual que no caso do muxido en sala, permite elaborar racións de alimentación diferenciadas, pero, a maiores, tamén é posible puntear de xeito individualizado o concentrado en función dos litros de leite producidos por cada vaca.   Man de obra Aínda que a proliferación actual de robots de muxido é en gran parte unha consecuencia directa da falta de man de obra dispoñible no sector, Andrés asegura que “un robot esixe moita máis man de obra que unha sala, porque hai que estar as 24 horas pendente del”. “Moitas veces o problema do robot é que moxe 65 ou 70 vacas. Se ten pouca carga de animais haberá menos atrasadas e podes esperar a pola mañá para metelas, pero se está saturado non”, aclara.

O robot esixe ser un gandeiro moi profesional e tamén é necesaria man de obra para atendelo

En canto aos problemas de células, di, “hainos igual no robot que na sala”. “Unha parte do problema pode ser a máquina, porque actúa 2 ou 3 veces ao día enriba do ubre e se non está ben calibrada ou non funciona axeitadamente pode causar danos, pero outra parte do problema procede habitualmente da cama, o manexo ou a alimentación”, argumenta. Robot vs sala: custo do litro de leite Na súa opinión, nunha explotación de 170 vacas en produción o debate entre poñer sala ou montar tres robots debe despexarse en termos económicos, máis que de man de obra. “Hai que pensar canto vai custar o litro de leite e hoxe pode haber tranquilamente entre 4 e 5 céntimos de diferenza a favor da sala, porque o robot aumenta o consumo de luz e de penso e incrementa os gastos de mantemento”, opina.  

O robot limítate máis, porque te obriga a medrar de 50 en 50 animais

“É certo que as vacas no robot aumentan á produción, pero fano ao aumentar o consumo de penso e nunca foi rendible producir litros de leite a base de penso”, afirma. En canto ás salas de muxido, insiste en que “hai que dimensionalas en función das necesidades da granxa”. “O muxido hai que facelo rápido, senón a xente que está operando cansa e perde a concentración. Muxir é un traballo delicado que esixe facelo ben, pero se pasas moitas horas o que queres ao final é acabar, aínda que sexa de calquera maneira. O máximo recomendado serían dúas horas máis o tempo de lavado”, indica. Cando optar por unha rotativa? Aínda que cada vez se ven máis robots de muxido instalados en ganderías de maior volume de produción, “os establos moi grandes escapan dos robots”, considera Andrés, que tampouco recomenda as salas rotativas para ganderías e pequeno tamaño. 

Para non ter que reducir a velocidade de xiro ten que haber como mínimo 3 persoas muxindo

“Hai rotativas pequenas, de 24 ou 32 puntos, pero tamén as hai de 60, pero para rendibilizar unha sala rotativa cantas máis vacas muxas mellor, pero sempre a partir de 100 vacas en produción”, di. Entre outros motivos, porque “nunha rotativa de colocación exterior hai que ter como mínimo 3 persoas funcionando: unha preparando ubres, outra poñendo pezoneiras e outra aplicando sellador e atallando os problemas que poidan xurdir”, indica. “Se falta man de obra hai que retrasar a velocidade de xiro, pero desa maneira xa non é eficiente unha rotativa”, asegura. O mesmo acontece nunha sala convencional: “nunha sala de 24 puntos podes muxir con 2 persoas ou con 1 soa, pero non é rendible, porque pode implicar ter a sala funcionando en baleiro a metade do tempo e a sala desgástase igual funcionando sen vacas que con elas, son horas de funcionamento igual”, insiste. “Hai que equilibrar o número de operarios cos puntos a atender para non ter as vacas moito tempo na sala, porque non están agusto”, lembra. Vida útil das instalacións “Todas as máquinas de muxir, sexa cal sexa, estropéanse sempre cando están en funcionamento”, di. Por iso, independentemente do sistema de muxido que un teña, é preciso levar a cabo un axeitado mantemento das instalacións, a maquinaria e os elementos de reposición, como gomas o pezoneiras.

As avarías nas máquinas de muxir prodúcense sempre á hora de muxir

“Depende do gandeiro, do meticuloso que sexa, e do mantemento que se faga da instalación, pero a vida útil dunha sala pode pasar dos 30 anos funcionando perfectamente. As salas quédanse normalmente anticuadas porque as vacas aumentaron moito á produción e as conducións de leite non teñen o diámetro axeitado e iso pode provocar moitos problemas de células”, explica. Ese aspecto hai que telo en conta tamén antes de ampliar a sala. “Se aumentas aos puntos tes que ter en conta o promedio actual de produción por vaca e día, o número de operarios que hai normalmente no foso muxindo a un tempo e o número de puntos cos que se conta para saber se as conducións que hai van ser suficientes para ese fluxo de leite que imos mandar”, recomenda.

Unha máquina funcionando mal non é unha máquina de muxir, senón unha máquina de mallar nas vacas

Ampliar unha sala, sobre todo se xa quedou previsto, “é máis barato que mercar outro robot”, di. “O segundo robot é máis doado de montar, pero ás veces se se tarda moito tempo xa non é posible sen cambiar todo o sistema porque os novos modelos pode que non sexan compatibles co antigo, a non ser que se instale un como o que tés de segunda man”, indica. En canto á vida útil dun robot, afirma: “normalmente cando o acabas de pagar xa está el tamén acabado”. Finalmente, sobre as salas rotativas, di, “son máquinas caras e complexas porque levan moitos automatismos”. En caso de avaría no sistema de rotación, acostuma haber problemas para liberar o gando. “Se che queda atrancada, que non poidas sacar as vacas, é un follón, porque tes que ter a eses animais sen comer, beber ou muxirse mentres non vén o técnico e a repara, e poden pasar un par de horas”, describe.

“A rotativa obrígate a andar máis rápido”

Sala de muxido rotativa de Gandería Barbeiro no establo de Arante (Ribadeo) Gandería Barbeiro conta con dous sistemas de muxido diferentes nos seus establos: sala paralela en Alfoz e sala rotativa interior en Ribadeo. Nos dous casos son instalacións de 20 puntos nas que moxe un operario só, polo que é posible comparar a eficacia dos dous sistemas. “Nun rabaño homoxéneo no que non haxa retardos é un pelín máis rápida a rotativa. A rotativa obrígate a sacar máis vacas, hai unha diferenza duns 10 animais por hora”, explica Juanjo Fraga. En Alfoz están muxindo na actualidade unhas 250 vacas a un ritmo de entre 85 e 90 vacas por hora, mentres en Ribadeo moxen 210 a un ritmo de entre 90 e 95 vacas á hora, detalla.

A paralela vai ao ritmo teu; na rotativa tes que ir ti ao ritmo dela para non retardala

“A rotativa é moi práctica, pero hai que estar máis atento, porque tes que atender varios puntos simultaneamente, mentres que na paralela o sistema é máis mecánico porque traballas en bloque, é dicir, entran 10 vacas xuntas, fas o predipping ás 10, colocas pezoneiras ás 10 e unha vez retirado fas o selado ás 10. A paralela vai ao ritmo teu, na rotativa tes que ir ti ao ritmo dela e se non das feito retárdala ti e ao final o que fas é baixarlle o rendemento á sala”, razoa.   “Un operario con 20 puntos ten que andar rápido en calquera das dúas para que non haxa retrasos, na paralela o ideal sería 16 puntos para un operario”,  recoñece. Tres muxidos Sala de muxido paralela de 20 puntos no establo de Gandería Barbeiro de Lagoa (Alfoz) Nos dous casos, tanto en Alfoz como en Ribadeo, están a facer tres muxiduras diarias ás 7 da mañá, ás 3 da tarde e ás 10 da noite con dous turnos de traballo de dúas persoas por turno: unha para muxir e a outra de apoio para meter vacas e facer camas. “Con 4 persoas amañamos o muxido nas dúas granxas pero temos sempre outras 4 persoas de reforzo para que haxa sempre un mínimo de 2 persoas por turno por se houbese calquera incidendia”, conta. A intención de Juanjo é ampliar a curto prazo a capacidade dos dous establos para achegarse aos 500 animais en produción en cada un deles, dobrando a capacidade actual das instalacións. “Contando a recría e as secas estariamos xa practicamente na capacidade máxima legal fixada para as explotacións leiteiras, 850 UGM”, calcula.

Aumentando o número de vacas queremos restar tempos mortos e optimizar as salas sen facer grandes investimentos en instalacións de muxido

Nese momento pasarán a tres turnos de traballo de 8 horas e aumentarán o tempo de funcionamento das dúas salas até as 18 horas diarias. “Queremos restar tempos mortos e optimizar as salas sen facer grandes investimentos en instalacións de muxido, que ao final é o máis caro”, di. Nin robots nin unha rotativa exterior Juanjo non ve factibles os robots para un tamaño de granxa como o que van ter as súas. “Eu o robot véxoo para muxir 120 ou 180 vacas, máis de aí xa non. Para as 200 vacas máis que imos ter en Alfoz teriamos que poñer 3 cabinas de robot máis, que serían 300.000 euros. Coa sala ese investimento non o temos que facer”, compara.

O robot non o descarto no futuro, pero ten que aparecer unha alternativa de robot para este volume de animais

En canto ao persoal necesario, di, “na sala actual de 20 puntos en 6 horas imos poder muxir casi 500 vacas cunha persoa soa e non eres capaz de atender esas vacas en robot co dobre de xente”, considera. Non descarta incorporar sistemas de muxido robotizado no futuro, pero di que “ten que aparecer unha alternativa de robot para este volume de animais, porque na vindeira primavera imos ter 500 vacas en muxido en Alfoz e teriamos que ter 10 robots”, evidencia.

Non vexo factible unha sala rotativa exterior para unha granxa de tamaño medio

Tampouco ve viable a instalación dunha rotativa exterior porque multiplicaría as necesidades de persoal. “Non a vexo factible para unha granxa de tipo medio porque fan falta 3 persoas para atendela”, asegura. Gandería Barbeiro fixo investimentos nos últimos anos para modernizar os seus sistemas de muxido. En Ribadeo a sala rotativa orixinaria, do ano 2007, era unha Gascoigne, pero foi remodelada no 2019 mantendo unicamente a estrutura e cambiando toda a parte de muxido polo sistema Afimilk. “Témola actualizada na parte electrónica de medición e identificación”, explica Juanjo. No caso da sala paralela de Alfoz, da marca Fullwood, foi montada no ano 2013 e xa lle actualizaron a identificación cun sistema máis moderno.  

“Non concibo a nosa granxa sen os robots”

Un dos tres robots de muxido que Lebón SC ten na súa explotación de Samos Hai xa case 20 anos que Lebón SC moxe en robot. Esta explotación de Samos foi unha das primeiras ganderías de Galicia en incorporar o sistema de muxido robotizado para as súas vacas. Manuel López fixera unha viaxe a Holanda, onde vira por primeira vez os robots, que aínda non se vendían en España. Estaba facendo o establo novo e xa non montou sala. Hoxe o seu fillo Marcos di non concebir a explotación sen os robots. “Vista a falta de persoal que hai, non me vexo muxindo nunha sala. Unha granxa familiar como a nosa a 3 muxiduras sería inviable e cos robots logro un promedio de 3 muxidos e unha produción por vaca entre 44 e 45 litros diarios. A media por lactación superou os 14.000 litros en 2022 no Control Leiteiro”, detalla. Contan na actualidade con tres Lely A5, despois de incorporar o último o pasado mes de xaneiro. O muxido robotizado, di Marcos, mellorou moito desde aquel primeiro Lely A2 montado no ano 2004. Esa evolución do sistema de muxido acompañou o crecemento desta gandería. No ano 2010 montaron o segundo robot, no 2018 cambiaron os dous por un modelo máis moderno e hai 5 meses instalaron o terceiro.

Non queremos ter máis de 55-60 vacas por robot, en función da época do ano

Marcos non se sinte condicionado pola capacidade do robot á hora de ir medrando. Neste momento está muxindo 145 vacas repartidas nas tres unidades, pero a súa intención é ir incrementando paulatinamente o número de vacas por cabina ata as 55-60 como máximo, dependendo da época do ano.   Flexibilidade horaria e calidade de vida Dos robots Marcos destaca “a flexibilidade horaria e a calidade de vida que che dan”. “Eu non me vexo ás 10 da noite nun establo todos os días do ano. Nós, salvo en campaña, na que as xornadas laborais sempre se alongan, ás 8 da tarde rematamos o traballo. Ao día seguinte empezamos ás 7 e media a meter atrasos, que normalmente son moi poucos, pero se un día vas ás 9 tampouco non pasa nada. A flexibilidade horaria é outra. Pero penso que os gandeiros valoran pouco ter un horario”, di. A gandería aténdena 3 persoas, pero muxindo nunha sala tres veces diarias as necesidades de persoal serían moito maiores para poder cubrir os distintos turnos e as libranzas, di. “A nosa granxa pode atendela unha persoa soa. Nunha sala iso non sería posible. Nós temos un obreiro e enténdese perfectamente cos robots porque o traballo é moito máis sinxelo”, di.

Aínda que te chame unha vez ao mes, prefiro iso que ter que muxir os 30 días

Hai que estar pendente dos avisos pero asegura que “poucas veces hai que ir porque o robot pare de muxir”. “Aínda que te chame unha vez ao mes, prefiro iso que ter que muxir os 30 días”, argumenta. Marcos non concibe a día de hoxe a súa explotación con sala de muxido. “Sería volver atrás”, considera, aínda que respecta que outros gandeiros aposten por outras opcións. “Cada un ten que escoller o sistema que mellor se lle adapte ou no que se sinta máis cómodo”, opina.   Con todo, considera imparable a robotización das ganderías de leite. “A demanda de robots non para de medrar. Antes dicíase que os robots eran para granxas pequenas pero agora hai tamén explotacións grandes con robots. Polo centro de España hai granxas de 6 e 8 robots”, exemplifica.

Manuel Candamio, xunto ás súas vacas na nave construída en 2018, a última ampliación realizada Gañar en eficiencia como forma de reducir custos e adaptar a produción ao tipo de leite que demanda a industria para incrementar beneficios nun sector cada vez máis competitivo e profesionalizado. Esa é a filosofía de traballo de Finca Cabreira, unha gandería que aposta pola optimización dos distintos procesos que require a produción láctea a través da tecnoloxía. Manuel Candamio está á fronte desta explotación situada en Outeiro de Cela (Irixoa), que muxe 185 vacas neste momento. Tras titularse en Empresariais pola Universidade de Porstmounth e traballar no sector inmobiliario, Manuel incorporouse en 2013 á granxa que ata ese momento rexentaran os seus sogros, Emilio Freire e Fina Calvo, que acababan de xubilarse. Fíxoo coa intención de garantir a continuidade da explotación, na que a familia investira toda unha vida de esforzo e diñeiro. “Aínda que eu nunca traballara como tal na granxa, na casa sempre se falaba da gandería, polo que estaba familiarizado co día a día e coñecía ao persoal técnico que viña á explotación. Apoiado por eles e polos meus sogros decidinme a coller a granxa. Aos poucos funme incorporando, deixáronme facer e cando me dei conta estaba metido de cheo”, indica. Primeiro obxectivo: dimensionar a explotación Baixo unha mentalidade máis empresarial, o primeiro obxectivo para poder pasar dunha explotación de carácter familiar a outra máis profesionalizada era alcanzar un volume suficiente, Así, aquela gandería que Manuel colleu no ano 2013 foi aumentando de tamaño ata duplicar a produción a día de hoxe.

Nunha década duplicaron a produción e profesionalizaron a xestión para gañar en eficiencia

De forma paralela, a granxa foi tecnificándose ata converterse nunha moderna explotación dotada con sistemas de toma de datos, pero que conserva en uso aínda construcións con máis de 50 anos de antigüidade, que foron adaptándose e modernizándose. “Aproveitamos todo o que había e fomos ampliando. Aquí pode verse a historia da gandería en Galicia: o establo máis antigo é o que está a carón da casa e o máis moderno o que está máis afastado”, detalla.

Viamos que para poder continuar na actividade tiñamos que seguir medrando e modernizándonos

“A última nave, construída en 2018, fixémola porque viamos que se queriamos vivir con certa dignidade todos os que estabamos aquí metidos, tanto nós como os traballadores, necesitabamos ter comodidade e confort. E o volume o que che dá é a capacidade de poder contratar a máis traballadores e organizar quendas doutra maneira”, explica. De man de obra familiar a depender de persoal contratado Pero aumentar de tamaño significa pasar a depender de man de obra externa, algo que non abunda. “Eu creo que a dificultade para conseguir man de obra, sobre todo cualificada, é un problema moi serio a día de hoxe nas ganderías”, recoñece. Ante esta carencia xeralizada de formación entre a man de obra dispoñible no mercado laboral, apostan pola formación e a cualificación na propia granxa. “Tes que optar por contratar man de obra sen cualificar e formala ti. A nós aquí gústanos facer cursos de formación para os nosos empregados. Fixemos cursos de inseminación, de manexo de tenreiras, de técnicas de muxido. Aqueles aspectos que temos interese en mellorar buscamos a alguén que saiba realmente do tema para que nos forme aquí na propia explotación, para que sexa tamén unha formación adaptada ás condicións que temos aquí na granxa”, conta.

Adoitamos facer catro ou cinco cursos de formación ao ano na propia explotación para mellorar en distintos aspectos que consideramos necesarios

Manuel recoñece que non é habitual no sector ver este tipo de iniciativas pero el considera a formación como un aspecto básico para mellorar o funcionamento da súa granxa. “É certo que moitas veces tes a sensación de que estás a formar a xente que se cadra dentro de pouco marcha, pero por iso non vas deixar de formala. Para min é unha satisfacción ver como evolucionan de forma positiva os nosos traballadores”, argumenta. Tecnificación da granxa para reducir necesidades de persoal Xunto á formación continua, a estabilización do persoal é outra das prioridades desta explotación. “Este é un traballo monótono, de sábados, de domingos e de festivos e hai que lidiar con todos eses inconvintes”, admite. Neste momento esta gandería conta con 5 empregados ademais de Manuel e apoiáronse na mellora das instalacións para poder gañar calidade de vida. “Estivemos a estudar as distintas tecnoloxías que había dispoñibles e que nos podían permitir modernizar a granxa e ao final quedámonos coas que nos podían permitir ser máis eficientes e facer o traballo de forma máis cómoda. Tal como temos hoxe a explotación, dúas persoas son suficientes para atender o día a día da granxa”, indica.

Hai unha necesidade evidente de man de obra nas explotacións

Esas dúas persoas non necesariamente teñen que ser as mesmas pola mañá e pola tarde. De feito, en Finca Cabreira traballan cun sistema de quendas de mañá e tarde que permite aos seus traballadores realizar xornada continua e librar dous días á semana, ben xoves e venres ou sábado e domingo. Paso de tres a dous muxidos Finca Cabreira dispón na actualidade dun rabaño total de 220 vacas adultas, das que están a muxir a día de hoxe unhas 185, con picos por enriba de 190 noutros momentos do ano. Tras facerse cargo da explotación, Manuel tomou a decisión en 2015 de pasala a tres muxidos, un sistema que mantiveron ata 2022, cando ao cambiar de empresa compradora optaron por regresar de novo ao sistema de dous muxidos. “Empezamos a entregar o leite a Entrepinares. Como nos paga mellor as calidades, convíñanos obter menos litros e máis sólidos”, explica.

Fixemos unha aposta polas calidades ao pasar de entregar a Leite Celta a facelo a Entrepinares

Coa volta a dous muxidos perderon produción, pero reduciron tamén as necesidades de man de obra da granxa. “Estabamos en 43 litros con 3 muxidos e agora cústanos traballo manternos en 37 litros, pero pasamos dunha porcentaxe do 3,40 de graxa a 3,80 e do 3,30 a 3,40 de proteína”, detalla. Segundo obxectivo: gañar superficie agraria “Nestes momentos o noso obxectivo é estabilizar a explotación e centrarnos en conseguir un leite da mellor calidade adaptado á industria que nos recolle e tentar rendibilizar iso ao máximo, pero a nosa intención non é crecer no número de cabezas porque para iso teriamos que aumentar tamén en terras”, admite Manuel. Sementan 60 hectáreas a millo, nas que nunha parte fan rotación anual con raigrás e noutra parte con chícharo para abono verde. A maiores, dispoñen doutras 12 hectáreas a herba permanente.

Sementan 60 hectáreas a millo en rotación con raigrás e chícharo

“A falta de superficie é para nós un condicionante. Se puidésemos dispoñer de fincas útiles de tamaño grande e a poder ser preto da explotación as nosas condicións de produción serían moi diferentes, pero aquí a media de superficie por finca está entre 1 e 2 hectáreas”, explica. A maiores do pequeno tamaño das parcelas está o problema do xabaril. “Fainos grandes desfeitas, é moi desesperante”, afirma. Con eses condicionantes, non logran ser autosuficientes en materia de alimentación. “Millo compramos algo todos os anos, non moito, pero procuramos acabar a campaña con todos os silos cheos, polo que compramos xa na finca o que nos falta para completalos, porque iso é sempre unha garantía, dáche tranquilidade para todo o ano. Dependendo da colleita podemos comprar entre un 5 e un 15%. Este ano compramos pouco porque nos sobrou do ano anterior e ao final a campaña foi mellor do que se esperaba e fomos salvando”, conta. Un dos motivos para non verse afectados pola seca foi labrar cedo. “Somos sempre dos primeiros en sementar nesta zona; poñemos ciclos 500”, explica. Parte do traballo agrario fano eles mesmos. “Nós aramos e sementamos o millo pero despois contratamos todo o traballo de ensilaxe. Tiñamos un tractor e unha serie de maquinaria que seguimos usando, pero posiblemente cando cumpra a súa vida útil non volvamos comprar outra para centrarnos en atender o gando”, indica. Sala de muxido de 40 puntos Finca Cabreira conta cunha sala de muxido con 40 puntos que montaron cando muxían tres veces ao día coa intención de axilizar o proceso e asegurar a súa operatividade en todo momento. “Realmente son dúas salas de 20 puntos cada unha que non comparten nada do sistema, nin a bomba de baleiro nin a de descarga. Desa forma, ao ter un funcionamento independente, se temos unha avaría nunha parte podemos seguir traballando coa outra. Cando estabamos en tres muxidos non nos podiamos permitir ter a sala parada por calquera contratempo porque en caso de necesitar facer calquera reparación podíaseche xuntar un muxido co outro. Desta forma, en caso de avaría sempre estamos cubertos e a sala sempre está operativa”, razoa Manuel.

Muxen ás 7 da mañá e ás 6 da tarde. Acaban en hora e media

Ao ter o gando dividido en tres lotes e unha sala de muxido cunha capacidade importante reducen a presenza das vacas na sala de espera. “A nosa idea era muxir moi rápido para non molestar moito tempo ás vacas. Nunha hora e media acabamos de muxir as 180-190 vacas que temos normalmente en produción”, explica.

A maquinaria do sistema de muxido está nun túnel baixo a propia sala para evitar que os equipos se mollen e se estraguen

Para a almacenaxe do leite dispoñen dun tanque vertical de 30.000 litros e a maquinaria da instalación de muxido está nun túnel baixo a propia sala, o que evita que as bombas se mollen, se manchen e avaríen. “Na parte de arriba só están as pezoneiras, desta forma evitamos que o resto do sistema se estrague. Tivemos que facer algo máis de obra á hora de montar a sala pero ese investimento ímolo recuperar na duración dos equipos”, asegura Manuel. Apoiarse en asesoramento externo Aínda que afirma que “todos os galegos levamos no noso ADN o manexo da vaca”, Manuel é dos que se deixa asesorar porque considera importante contar con apoio externo de carácter profesional, destacando o gran nivel dos técnicos que axudan no día a día ás explotacións en Galicia. Traballan con Seragro para nutrición, calidade do leite, reprodución e podoloxía e da xestión da granxa encárgase a Cooperativa Agraria Provincial da Coruña. “Aquí calquera cambio que se fai é consultado para que as distintas decisións que tomamos conten cun aval técnico detrás”, recoñece.

As decisións importantes que tomamos na nosa explotación sempre van da man dos técnicos que nos asesoran

Os insumos cómpranos á cooperativa O Plantel, situada en Pederne e formada por 200 socios da comarca de Betanzos, que lles proporciona tamén o servizo de carro mesturador. “Fano dunha forma rápida, económica e eficiente e é unha carga de traballo que estamos a delegar neles e que nos permite a nós ter máis tempo para centrarnos noutras cousas”, argumenta. En vacas de produción teñen tres lotes: postparto, vacas adultas e primeirizas. “Xogamos con alimentación diferenciada en cada un dos lotes en función das súas necesidades e do que esperamos obter, con menor inxesta e unha comida máis enriquecida en posparto; máis inxesta en vacas adultas e menor inxesta en primeiro e segundo parto”, explica. Redución do consumo enerxético Nos cubículos da última ampliación utilizan area como material de recheo e nos máis antigos serrín con carbonato, dado que as fosas máis antigas non se adaptaban ao uso de area. A nivel de instalacións, di, “acabamos de facer uns investimentos bastante grandes e creo que temos capacidade de mellora sen meternos a máis gastos”. “Cando logremos rendibilizar os investimentos realizados poderiamos propornos melloras nas instalacións de recría para ter máis cómodos aos animais e traballar tamén nós máis cómodos”, avanza. Hai un ano apostaron pola instalación de placas solares, cunha potencia de 150 Kw/h, e un sistema de baterías que lles permitiu amortecer o forte incremento do prezo da luz producido desde entón. Contan tamén con intercambiadores de placas e recuperadores de calor para aproveitar ao máximo a enerxía xerada no proceso de arrefriado do leite. Ademais de lograr un aforro enerxético conseguen estabilizar antes a temperatura do leite no tanque, o que redunda nunha mellor calidade hixiénica. Futuro do sector Un fillo de Manuel, de 21 anos, está xa incorporado á explotación e ao seu pai gustaríalle que dese continuidade ao proxecto, aínda que prefire “non forzarlo”. “O gran problema que temos as ganderías a día de hoxe é a incerteza. É difícil saber que nos podemos esperar dentro duns anos pero creo que haberá concentración de explotacións e que as que queden serán cada vez máis eficientes”, prognostica.

O sector lácteo ten todo o futuro do mundo pero para iso as granxas deberemos superar novas esixencias

“É evidente que hai futuro neste sector e eu creo que este traballo será máis respectado do que é hoxe, aínda que para iso haberá que superar toda unha serie de novas esixencias a nivel de PAC, de xurros ou de benestar animal”, asegura.  

Aposta pola dixitalización da explotación e a monitorización do gando

Á vez que modernizou as súas instalacións, coa construción dunha nova nave, a reforma das máis antigas e a instalación dunha nova sala de muxido, Finca Cabreira deu pasos tamén nos últimos anos na monitorización do gando, o que lles levou a cambiar rutinas de saúde, reprodución e manexo na granxa. “Terminamos fai agora tres anos unhas instalacións novas que nos obrigaron a tomar decisións, porque deixamos de ser unha explotación familiar, sen practicamente man de obra contratada, a ser unha explotación cunha dependencia case total da man de obra asalariada. Isto fíxonos pensar que debiamos incorporar toda a tecnoloxía que houbese dispoñible no mercado para que nos axudase a mellorar e a darlle futuro ao noso proxecto”, argumenta Manuel. O cambio ás novas instalacións provocou ademais unha situación “complexa” na granxa. “Empezamos a ter unha serie de patoloxías, que se manifestaban basicamente no período seco e despois tamén no postparto e chegamos a estar preocupados”, recoñece.

A forma de traballo na granxa foi cambiando e fómonos adaptando a esta nova tecnoloxía que nos axuda a tomar decisións no día a día

Aconsellados polos técnicos que asesoran á granxa en materia de nutrición e reprodución decidiron substituír os podómetros por colares de monitorización. “Fixemos dous grupos de animais dos cales queriamos recibir información, por unha banda preparto, vacas secas e postparto e doutra banda as xovencas”, explica. “O que noto moitas veces na nosa explotación é que os gandeiros nos dedicamos continuamente a apagar lumes inmediatos do día a día, cando deberiamos dedicarnos a ter un obxectivo claro a máis longo prazo. Este tipo de tecnoloxía é útil para apagar lumes, pero axúdache sobre todo a tomar decisións a máis longo prazo”, valora.

Instalar o sistema integral de monitorización foi un cambio estratéxico na nosa granxa

A nivel de xestión da granxa, a información que achegan os colares en materia de nutrición e benestar axudan ao gandeiro para tomar decisións, por exemplo á hora de establecer as rutas e horarios do robot encargado de arrimar a ración ou para saber se é necesario instalar sistemas de arrefriado que reduzan o estrés por calor do gando. “Instalar o sistema integral de monitorización foi un cambio estratéxico na granxa. Estabamos nun momento delicado, con problemas que desapareceron bastante rápido, pero boto de menos un programa que unifique todos os datos e que o saiba manexar todo o mundo”, conclúe. Cambio de podómetros por colares Traballan con tecnoloxía de Allflex para a toma de datos. “Agora mesmo temos os colares nos grupos máis críticos, que son vacas que se van a secar, vacas secas, postparto e celos de xovencas, pero a nosa idea é ir substituíndo os podómetros, a medida que se vaian gastando, por colares”, avanza.

Nas xatas os colares usámolos para detectar celos e en vacas secas para evitar posibles patoloxías

“A vantaxe do colar é que é máis eficiente en detección de celos e dános información adicional que o podómetro non nos dá, por exemplo en rutinas de grupo, inxesta, tempo de descanso, rumia, que combina en forma de gráficas moi fáciles de entender e que permiten tomar decisións no día a día”, destaca. “Nas xatas os colares queriámolos basicamente para detectar celos, porque aínda que xa estabamos a traballar con podómetros, obrigábanos a que o animal tivese que pasar por un punto en concreto para descargar a información”. O receptor estaba situado nun dos bebedoiros, pero ao dispoñer de máis dun, creábanse distorsións na detección, algo que os colares solucionan, porque non traballan coa necesidade de que o animal pase por un lugar en concreto”, explica. Datos dous meses antes do secado selectivo En canto ás vacas en lactación, empezan a tomar datos dous meses antes do período de secado. “Dous meses antes do secado o software vai cargándose de datos e facilitándonos información”, indica. “Nas vacas secas non tiñamos ningunha información delas máis que o ollo do gandeiro e moitas veces cando nos dabamos conta de que había un problema xa era unha patoloxía avanzada que requiría nalgúns casos o uso mesmo de antibióticos, por tanto, para nós era fundamental ter datos deste lote de vacas secas”, insiste. Nesta explotación de Irixoa realizan secado selectivo, co que reduciron considerablemente o uso de antibióticos. “Seragro envíanos mes a mes as directrices sobre que vacas secar e con que e non temos habitualmente problemas, aínda que o verán pasado si notamos o estrés por calor no gando e estámonos propoñendo instalar ventiladores, porque tivemos perdas de inxesta e produción, baixou a fertilidade e as mamitis clínicas disparáronse”, recoñece. No lote de vacas secas, onde os animais pasan un máximo de dous meses, están tamén as xovencas próximas ao parto. Tras parir pasarían ao lote de posparto, con capacidade para 40 animais. “Son as vacas que temos que vixiar máis e tamén son as que muximos primeiro e a medida que van entrando vacas paridas imos sacando as que levan máis tempo”, explica. Detección precoz de enfermidades postparto “Antes de dispoñer dos colares o seguimento ás vacas paridas era manual. “Colliamos a todas as vacas que parían e mirabámolas cada dous días, cubrindo a man unha táboa con información sobre o seu estado de saúde, o que supoñía maior carga de traballo e menor fiabilidade dos datos, ao depender da subxectividade do observador. Xurdíannos dúbidas sobre se a vaca rumiaba ou non e sobre se as feces estaban ben ou non”, exemplifica. “Non era unha información obxectiva e non nos permitía ter un criterio claro de cando chamar ao veterinario ou non”, indica. “Agora podemos centrar a nosa atención unicamente nos animais que realmente o necesitan, porque o software sácanos unha listaxe das vacas que teñen algún problema. Ao resto das vacas nin as molestamos. Chamamos ao veterinario só para que veña a ver ese animal en concreto e o que facemos é revisar co veterinario diante do computador toda esa información e eses datos do estado do animal que nos achega o sistema antes de ir ver á vaca e diagnosticar a enfermidade e se é pertinente darlle un tratamento. Moitas veces o programa está a darche alertas antes de que a vaca manifeste síntomas ou unha baixada do leite, como ocorría antes, e nese momento cun tratamento preventivo estamos a evitar xa o problema”, valora. Tras aplicar o tratamento necesario, o sistema permite tamén realizar un seguimento e comprobar a evolución día a día do animal. “Iso achéganos unha gran satisfacción, de ver que esa vaca foi collida a tempo e puidemos salvala”, razoa. Mellora dos índices reprodutivos Con 220 vacas e 175 xatas, a mellora da fertilidade do rabaño era outro dos obxectivos desta explotación coa instalación de tecnoloxía de monitorización do gando. “Os colares, fronte aos podómetros, permitíronnos unha maior detección de celos e unha mellora en materia de fertilidade. O máis importante é que nos di cal é o momento óptimo da inseminación, algo importante ao utilizar seme sexado, que son doses de touros de alto valor xenético e cun custo elevado”, aclara Manuel.

Os colares danche máis seguridade á hora de utilizar seme sexado

No establo construído polos seus sogros en 1997 teñen o lote de primeirizas, con 70 animais, e as xatas, divididas en dous lotes: as que están para inseminar e as xa preñadas. Colocan os colares para detectar o celo nas xatas de cara á primeira inseminación, que realizan aos 12 meses se o animal cumpre as condicións corporais necesarias, situándose a media da granxa ao primeiro parto en 21 meses. “Os colares axudáronnos a mellorar bastante nese aspecto”, asegura. Programa de xenómica A principios de 2022 empezaron tamén cun programa de mellora xenética de ABS, GENEadvance, que consiste no xenotipado de todos os animais e a fixación de criterios de selección que no seu caso pasan por máis sólidos e aumento da lonxevidade. “Queremos vacas que nos dean graxa e proteína e que nos duren máis tempo sen darnos problemas”, indica Manuel.

Poñen seme sexado na maior parte das xatas, salvo as descartadas tralo test xenómico, e no 40% das vacas

“Pensamos que este programa vainos permitir un avance moi rápido, porque te centras só naqueles animais que che interesa, descartando o resto, permitíndonos corrixir erros que a xenómica che identifica e que se cadra non eras capaz de ver co pedigree. Agora só usamos seme sexado e de carne e podemos optar a touros de elite que só entran neste programa”, destaca. Rendibilizar os machos Na antiga sala de muxido habilitaron un espazo para ter os machos de cruces cárnicos con azul belga. “Estas doses custan tres veces máis que unha dose normal de azul belga pero son animais que en cebadoiro teñen un comportamento superior aos outros en conversión cárnica, uns 300 gramos ao día máis de ganancia de peso. Temos xa dous cebadoiros interesados en traballar con nós”, indica.

Os machos son encalostrados e reciben os mesmos coidados que as femias, non facemos distincións

A súa intención é poder comercializar directamente os seus machos, mediante acordos estables con estes cebadoiros, ofrecéndolles animais cun óptimo crecemento e que isto redunde tamén nuns maiores ingresos para a granxa. “Estamos a analizar cal é o mellor momento para a saída dos animais, tanto para o cebadoiro como para nós, e posiblemente sexa despois do destete. Fariámoslle ese labor ao cebadoiro”, engade. Os machos son encalostrados e aleitados cos mesmos protocolos que as femias, sen facer distincións nos coidados. “Traballamos con Xesga nun procedemento serio de desinfección dos boxes que nos obrigou a facer algún investimento en canóns de escuma e cada 3 días cámbianse todos os caldeiros, desinféctanse e quedan colgados do revés para que sequen. Procuramos ser metódicos pero cun sistema moi simple para que se faga e se cumpra”, indica. Pasteurizador para o calostro e o leite Dispoñen de pasteurizador e quentador de costro, que teñen sempre conxelado. “Cando nace unha cría lévase para o box e ponse o calostro a desconxelar para aplicarllo con sonda canto antes. Despois sóbese á nai para sacarlle o costro, que se analiza e se é de boa calidade pasteurízase e conxélase para ter reservas nese banco de calostro conxelado co que traballamos. Desta forma garantimos sempre a calidade do calostro que proporcionamos ás tenreiras”, detalla.

Dispoñen de costro conxelado que aplican con sonda (4 litros) ás tenreiras recén nacidas

Teñen tamén un taxi que pasteuriza o leite para ofrecerllo ás tenreiras á temperatura e condicións hixiénicas idóneas, así como lavalouzas para os biberóns unha vez realizada cada toma. Aos tres meses empezan a destetar. “Temos un procedemento bastante claro para todo o proceso de aleitado, identificando as tomas con cintas de cor verde (un biberón de 3 litros pola mañá e pola tarde), azul (un biberón de 4 litros pola mañá e pola tarde), de novo verde e finalmente amarelo (un biberón de 3 litros só pola mañá) previo xa ao destete”, detalla. Realizan o proceso completo de recría na propia granxa, para o que tiveron de reformar distintas naves, tanto antigos establos como almacéns e outras dependencias para acoller aos animais coa maior comodidade posible. “A recría require espazo”, afirma Manuel. Ese será o próximo obxectivo de Finca Cabreira.

As actividades educativas para unha capacitación do persoal representan un punto clave para optimizar o traballo das persoas empregadas nunha gandería de vacún de leite, así como unha maneira de fomentar a súa motivación. Polo tanto, que aspectos debería ter en conta unha gandería? A consultora, Carolina Pinzón, e o experto en desenvolvemento, Jorge Delgado, abordaron estas cuestións na ‘2022 National Mastitis Council Annual Meeting’  de Estados Unidos celebrado a pasada semana e que se puido seguir online. 

Capacitación do persoal: en que consiste, beneficios e técnicas

A capacitación pode ser unha ferramenta para procurar unha maior eficiencia da man de obra nunha granxa de vacas de leite. A optimización do persoal a través dunha integración laboral didáctica foi unha das temáticas abordadas na reunión anual sobre a mastite. Carolina Pinzón, consultora en Forte Dairy Consulting, expón que, coa capacitación dos empregados “podemos ter mellor calidade do leite porque vai haber vacas máis sas, froito dunha maior eficiencia, e unha maior consistencia nos procesos, no sentido de que todo o mundo o faga igual”. Que beneficios ten a capacitación para as persoas traballadoras? Entender as súas responsabilidades e o impacto do seu traballo, sentirse que teñen un compromiso e unha motivación no seu ámbito laboral, ou mesmo desenvolver a capacidade de expoñer e solucionar problemas son algunhas das cuestións positivas que Pinzón destaca. “Unha vez se estableza unha capacitación continua vanse formar equipos fortes que queiran traballar de forma correcta e segura”, comenta a consultora.

“A capacitación para a mellora continua do persoal constitúe unha estratexia para o éxito das fincas leiteiras” (Carolina Pinzón)

Os estilos de aprendizaxe para achegar de xeito efectivo coñecementos teórico-prácticos ao persoal son diversos: visual, auditivo, físico, social, verbal, persoal, lóxico ou mixto. O ideal segundo comenta Carolina Pinzón é este último para “abordar de todas as maneiras posibles as formas coas que lle gusta aprender á xente”. A finalidade desta mostra de estilos é instruír dun xeito que fomente a aprendizaxe en adultos. A forma de capacitar á xente que traballa en granxas de vacún de leite é amosar un contido relevante, práctico, organizado e de aplicación inmediata. Cómpre ter en conta que “se traballa con persoas adultas que teñen coñecementos e experiencias”, matiza Carolina Pinzón. Por isto, aconsella trasladar información útil, ben explicada, e incluso baseada en situacións reais, “como por exemplo, como atender determinados partos ou dar claves para rutinas de muxido”, referencia Pinzón.

“Necesitas ensinarlle ao persoal algo que lles sirva, pero algo que lles sirva para xa” (Carolina Pinzón)

As recomendacións prácticas que a consultora de Forte Dairy Consulting menciona coma un respaldo a unha chegada eficiente dos contidos está en torno ao uso dunha linguaxe sinxela e sen asuncións; isto é, “se utilizamos o termo ‘despuntar’ para explicar cuestións do muxido, non se pode dar por suposto que todas as persoas coñezan esa palabra para referirse aos primeiros chorros de leite que se extraen, hai que sinalalo para evitar confusións”, especifica Carolina Pinzón. Outras cuestións, como un contacto visual directo, unha linguaxe corporal positiva para facer que a persoa que se capacita estea cómoda, ou mesmo procurar a súa participación son recomendacións que a consultora destaca. Carolina Pinzón fai fincapé na necesidade de “aplicar técnicas participativas mediante intercambio de experiencias, plantexamento e solución de problemas, e análises a partir de casos propostos polos traballadores”. Conxunto de actividades utilizadas como exemplo na presentación de Carolina Pinzón As estratexias de capacitación en ganderías leiteiras deben ser didácticas. Segundo a consultora de Forte Dairy Consulting, "as granxas onde se faga un cultivo propio cómpre que as persoas traballadoras nela vexan os resultados, vexan como é unha bacteria; á hora de falarlles da vida de granxa hai que facerlles un tour completo ensinando o que hai máis alá da sala de muxido para amosar a importancia das diferentes partes”.

Fomento da motivación

Segundo Jorge Delgado, experto en desenvolvemento de talentos en Alltech, “a motivación ten unha falta de definición nos negocios”. Para achegar o “desexo ou comportamento concreto, cómpre establecer acercamentos emocionais e racionais coas persoas empregadas nas granxas”, explica Delgado. Coa aplicación desta fórmula pódese acadar unha serie de vantaxes en termos de redución de custos de contratación e de mellora da produtividade. “As ganderías deben ter a consideración das persoas traballadoras como esenciais”, comenta Delgado. Con esta premisa, o experto en desenvolvemento establece a necesidade dun manexo proactivo dos empregados. Nalgúns casos, non teñen un acceso a unha educación sobre o sector ou existe unha falta de conexión coa gandería de vacún de leite, polo que “é importante poñer a súa disposición recursos que melloren a súa comodidade no ámbito”, aconsella Jorge Delgado. Exemplo amosado por Jorge Delgado para representar malas ferramentas de traballo nunha gandería O experto de All Tech propón a estrutura 3-4-5 para conseguir resultados positivos: 3 piares e 4 impulsores da motivación dos empregados, e 5 formas de restablecer o entorno de traballo. “Medir o seu propio progreso e a súa contribución con independencia de xerencia, como, por exemplo, ter conta do número de litros de leite entregados, debe ser un dos piares”, amplía Delgado. Amosarlle a unha persoa a importancia da súa contribución para a empresa, baixo un ‘non anonimato’ que achegue comprensión e aprecio ao persoal dunha gandería son os outros dous piares que Delgado identifica como claves. Os impulsores da motivación deben estar presentes no ámbito laboral para fomentar un confort. Segundo detalla Jorge Delgado, “o impulso a adquirir un estatus social dentro da granxa -a formación foi impartida para ganderías de Estados Unidos, onde chegan a empregar a ducias de persoas nunha granxa de vacún de leite-, a formar conexións cos compañeiros, a satisfacer curiosidades e a promover a xustiza conforman os catro puntos nos que a empresa debe enfocarse a potencialos simultáneamente”. ‘Reset’ é a palabra seleccionada por Delgado para explicar as 5 formas de restablecer o entorno de traballo. Describir as normas e regulamentos internos, crear un entorno de aprendizaxe adecuado, determinar uns patróns culturais internos comúns dentro da gandería, introducir uns incentivos económicos uniformes baixo unha explicación, e aportarlle ao traballador boas ferramentas de traballo, definen o modo de abordar esta última parte da estructura.

Finca O Costal conta cun rabaño de 150 ovellas e xestiona 24 hectáreas de terreo Finca O Costal, unha explotación de gando ovino adicada á produción cárnica e ubicada en Ribadeo, precisa incorporar persoal para as tarefas da granxa. Os traballos a levar a cabo consisten no coidado do gando e o mantemento da finca. O horario laboral é de 8 horas diarias en xornada partida e cunha fin de semana ao mes de garda non presencial.  A explotación conta con outros dous empregados máis e xestiona 150 cabezas e 24 hectáreas de superficie, das que 10 están plantadas con árbores autóctonas.  Recuperación paisaxística en Rede Natura O Costal é un proxecto de recuperación paisaxística e produtiva iniciado no ano 2014 a carón da ría de Ribadeo por un empresario privado e que mantén acordos de colaboración co Centro de Formación e Experimentación Agroforestal Pedro Murias para a realización de prácticas por parte dos alumnos deste centro, dependente da Xunta. Desde a posta do proxecto no 2014 foi substituída a vexetación existente, sobre todo eucaliptos, por árbores autóctonas, coa plantación de máis de 5.000 pés, recuperando hábitats para aves neste entorno declarado zona ZEPA e Rede Natura 2000. No relativo á produción gandeira, a explotación forma parte de Ovica (Asociación de Criadores de Ovino e Caprino de Galicia). As persoas interesadas no posto de traballo ofertado poden poñerse en contacto con Jose Antonio no teléfono 660 252 841.

Nave de produción de Gandería Carro SL, en Boado (Mesía) Gandería Carro SL, unha explotación familiar de produción de leite ubicada na parroquia de Boado, no concello de Mesía, precisa dun empregado para labores de apoio no día a día da granxa.  A persoa que opte ao posto de traballo deberá realizar tarefas de muxido en sala e atención dos animais, entre outras, alimentación do gando e limpeza das instalacións. A xornada laboral é partida en horario de mañá e tarde, coincidindo cos momentos de muxir. Non se ofrece vivenda, polo que o empregado ou empregada deberá dispor de carnet de conducir e vehículo propio para desprazarse até a explotación.  Zona de boxes de recría da explotación Esta gandería, con 300 cabezas de gando (150 delas en produción), conta ademais con outro empregado, co que se coordinarán os periodos de descanso, libranzas e vacacións.  As persoas interesadas en optar a este posto de traballo poden poñerse en contacto con José Manuel chamando ao número de teléfono 686980153. 

Sala de muxido da gandería Casa Gabino SC, ubicada na parroquia de Narla, en Friol A necesidade de man de obra nas explotacións de vacas de leite segue a ser unha constante por toda Galicia. Neste caso, Gandería Casa Gabino SC, no concello lucense de Friol, precisa unha persoa para traballar na granxa. O posto de traballo podería ser a media xornada ou a xornada completa en horario partido. As tarefas a realizar serían o muxido en sala, así como outros traballos da granxa, como facer as camas dos animais en produción ou estrar a recría. Valorarase experiencia no sector, aínda que non é imprescindible "habendo interese e gañas de aprender", indican desde esta gandería familiar ubicada na Portela, na parroquia de Narla. O empregado ou empregada debería ter carnet de conducir e vehículo propio para desprazarse até a granxa, aínda que en principio non sería necesario que soubera manexar maquinaria agrícola.   Casa Gabino ocupa o posto 17 por ICO no ranking estatal de Conafe Gandería Casa Gabino SC é unha explotación con relevo xeracional que está a realizar unha aposta clara nos últimos anos pola mellora xenética e o traballo coa recría, situándose neste momento entre as 20 mellores ganderías de España segundo o índice combinado de Conafe.  As persoas interesadas no posto de traballo poden contactar con Iván no teléfono 662265107.

Unha granxa de vacún de leite do concello coruñés de Mesía busca persoa para realizar traballos na explotación. As tarefas a realizar son o muxido e a limpeza das camas. A xornada laboral será partida de 7:00 a 10:30 horas pola mañá e pola tarde de 18:00 a 20:30 horas. Terá un dia e medio de descanso á semana e 30 días naturais de vacacións, e salario segundo o convenio. “Se a persoa é válida pode ser un posto de traballo a longo prazo. Temos un bo ambiente de traballo e ofrecemos profesionalidade no horario e nas condicións de traballo e estabilidade laboral”, aseguran os propietarios da granxa. As persoas interesadas poden chamar ao teléfono 647 08 26 85

A gandería Del Río Deus SC de Ordes ofrece posto de traballo estable e con incorporación inmediata para realizar labores de apoio no día a día desta explotación familiar de producción de leite. Trátase dunha gandería con instalacións modernas que dobrou hai 7 anos o número de animais e que está a muxir neste momento unhas 140 vacas. Os horarios de muxido teñen lugar ás 7 da mañá e ás 6 e media da tarde nunha sala de 14 puntos.  Á fronte desta explotación atópase José e o seu fillo Miguel, que buscan un empregado de reforzo. Valórase experiencia en posto semellante e que a persoa sexa responsable no traballo. Experiencia en manexo do gando O establo conta con limpeza automática e da alimentación encárgase unha CUMA da zona As tarefas a realizar consistirían fundamentalmente en muxir e acondicionar camas, así como outras necesidades puntuais que puideran xurdir dentro do que é o manexo do gando.  Non é necesario dispor de carnet de conducir, xa que non habería que traballar con maquinaria. A alimentación do gando na explotación realízase mediante o carro mesturador dunha CUMA da zona.  Día e medio de libranza á semana En canto ás condicións do posto, o horario de traballo sería en xornada partida e con día e medio de libranza á semana. Tanto os días de descanso como as vacacións a disfrutar serían flexibles en función da organización do traballo na granxa. A gandería está ubicada na parroquia de Lesta, a 6 quilómetros da capitalidade municipal, na estrada que vai de Ordes a Carballo.  As persoas interesadas no posto de traballo poden poñerse en contacto con José no teléfono 660 940 407. 

Gandería Gayoso, de Castro de Rei, unha das que busca persoal Facer fronte a investimentos en modernización e ampliación das instalacións, aumentar a base territorial e contratar persoal externo son as tres principais necesidades das explotacións galegas para poder medrar. O prezo do leite non axuda á hora de pagar as inversións, pero as dificultades para atopar man de obra estable e cualificada é seguramente o maior atranco co que se atopan as ganderías familiares no camiño da súa profesionalización empresarial.  Segundo os datos da Estratexia de Dinamización do Sector Lácteo Galego, presentada a finais do ano pasado pola Xunta, o 13% das 7.000 explotacións que quedan entregando leite en Galicia son ganderías de tamaño medio con 75 vacas en produción e 40 hectáreas de superficie e outro 7% explotacións grandes de máis de 160 vacas en muxido e 68 ha de SAU. Son fundamentalmente estas dúas tipoloxías de ganderías as que demandan persoal, nuns casos para aliviar a carga de traballo familiar e poder dispoñer de algo de tempo libre e unha mellor calidade de vida, e noutros para manter a estrutura laboral das granxas, sobre todo nas de maior dimensión, que xa dependen maioritariamente de persoal externo para o seu funcionamento diario.

A falta de man de obra súplese en moitos casos cun sobreesforzo por parte dos titulares das explotacións

A falta de man de obra, e de continuidade e estabilidade cando se atopan traballadores, está a supoñer un freo na capacidade de crecemento das ganderías de leite galegas e na profesionalización do sector no seu conxunto e levando a moitas explotacións a decantarse por sistemas robotizados de muxido, que reducen as necesidades de man de obra pero supoñen fortes investimentos e condicionan o medre das granxas, que deixa de ser continuo e pasa a ser escalonado, con saltos 60 en 60 vacas en produción. Estratexia de Dinamización do Sector Lácteo Galego (Fundación Juana de Vega) a partir de datos do FOGGA   Man de obra inmigrante Cun rural despoboado e carente de xente moza, a man de obra inmigrante está a cubrir maioritariamente os postos de traballo que se ofertan. Persoas procedentes de África, América latina ou o leste de Europa traballan man a man nas granxas cos titulares e socios das explotacións, pero en moitos casos hai dificultades de comunicación por mor do idioma, diferenzas culturais e mesmo descoñecemento do que é o trato e o manexo do gando.

A primeira opción case sempre é contratar a unha persoa da zona que xa tivese gando na casa

A primeira opción, en caso de poder escoller, case sempre é contratar a unha persoa da zona que xa tivese contacto cos animais por ter gando na casa. "Nesta zona había moitas ganaderías pequenas que foron pechando e algunhas desas persoas están agora traballando con nós. É xente que xa sabe o que é o sector e coñece o traballo, e é máis doado que mentalizar a persoas que veñen doutros sectores como a construción ou a hostalaría ou que nunca tiveron contacto con animais", recoñece Manuel, da SAT O Chope de Silleda. "Nesta época non se dá feito" Aínda que as necesidades de persoal son constantes ao longo de todo o ano, é nestes meses da primavera e o verán, cando coinciden as campañas de ensilado da herba e sementeira do millo e tamén se achegan as quendas de vacacións do persoal fixo, cando as ofertas de emprego nas granxas se multiplican.

Aínda que existe algunha oferta para ganderías de vacún de carne, granxas de porcos ou de polos, a maioría das demandas proceden de explotacións leiteiras 

"Nesta época non se dá feito", recoñece José, da Gandería Del Río Deus, de Ordes. "Agora temos moito traballo pero a nosa idea é para continuar despois tamén", indica pola súa banda Álex, de Argerey SC, unha explotación familiar do concello de Friol. "Nós é a primeira vez que buscamos un empregado", aclara.  Álex e os seus pais moxen 34 vacas de leite, que manteñen en pastoreo, o que aumenta o volume de traballo, e contan a maiores cunha explotación avícola, cunha nave nova de polos construída hai dous anos. Buscan unha axuda tanto na explotación de polos como na de vacún de leite para poder ter un pouco máis de calidade de vida.

Cara ao verán sempre hai máis traballo noutros sectores, por exemplo na hostalaría, que até agora estivo parada pola pandemia

Co aumento da demanda, as dificultades nestes meses para atopar traballadores tamén se incrementan, segundo recoñece Manuel, da SAT O Chope de Silleda. Esta explotación conta con 8 empregados e a demanda de xente para traballar é habitual. A semana pasaba buscaban un traballador a tempo completo pola marcha dun dos traballadores, e a comezos de abril precisaron outro. "Desta vez non foi tan doado coma noutras ocasións, cara ao verán sempre hai máis traballo noutros sectores, por exemplo na hostalaría, que até agora estivo parada", razoa.  Empregados de apoio polivalentes Na maioría dos casos o perfil que se busca é o dun peón de apoio para o manexo diario do gando en traballos como muxir, facer camas, dar o leite ás becerras ou labores de limpeza do establo e acondicionamento do frente dos silos. Pero se o que se busca é persoal cunha maior cualificación, capaz de quedar só á fronte da explotación ou de traballar coa maquinaria, as dificultades para atopar empregados aumentan.

As explotacións demandan plans de formación por parte da Administración para que os traballadores adquiran unha base mínima de coñecementos

Na meirande parte das ganderías valórase a experiencia no sector (polo esforzo e gasto de tempo que implica formar de cero ao persoal) pero tense en conta tamén case tanto como o currículum o interese e as gañas de aprender, así como a seriedade no traballo. "Valórase que teñan experiencia, pero sobre todo que sexa xente responsable", afirma José, da Gandería Del Río Deus, de Ordes.  Unha queixa habitual é que a formación corre sempre a cargo das ganderías, que consideran que debería darse unha base mínima de formación por parte da Administración para facilitar a inserción laboral no sector e a reciclaxe de traballadores procedentes doutros ámbitos para que deste xeito a súa labor como empresas demandantes de man de obra se limitase a unha adaptación posterior dese empregado ao xeito de traballar e ás peculiaridades concretas de cada granxa.   Concellos con máis demanda Estratexia de Dinamización do Sector Lácteo Galego (Fundación Juana de Vega) a partir de datos do FOGGA As ofertas de emprego sucédense por toda Galicia, pero concéntranse sobre todo nas zonas con máis produción, nos 20 concellos que moxen o 50% do leite galego. O persoal con experiencia non abunda e as ganderías compiten entre elas por eses traballadores, o que incrementa a mobilidade laboral e a inestabilidade da man de obra nas explotacións.  "Nesta zona somos moitas granxas e todas buscamos. Moitos traballadores botan 5 ou 6 meses nunha explotación e xa se aburren e van probar a outra porque pensan que van estar mellor pero o traballo é parecido en todos os lados", asegura Dulce, da Gandería Novío, de Mazaricos, que leva 4 anos contratando persoal externo e constata as dificultades para atopar man de obra que teñen as explotacións da comarca.

O persoal con experiencia non abunda e as ganderías compiten entre elas por eses traballadores

Os horarios de muxido condicionan, na maioría dos casos, a xornada laboral, con xornadas partidas que abundan sobre as xornadas continuas. Iso, sumado á dispersión xeográfica das explotacións e á carencia de vehículo propio de moitos dos inmigrantes que demandan emprego no sector, fai que o feito de dispoñer de vivenda para o persoal contratado e mesmo para as súas familias sexa un elemento diferencial nas ganderías e que xoga a favor á hora de atopar empregados. O concello da Pastoriza é, xunto cos de Santa Comba e Mazaricos, un dos que máis leite produce de Galicia. Alí os postos de traballo nas ganderías son tamén o principal motor económico e laboral do municipio e están a servir tamén para asentar poboación. Nos últimos anos foron varias as familias inmigrantes que se viñeron vivir á Pastoriza e nos principais núcleos de poboación a dispoñibilidade de vivendas baleiras que alugar prácticamente está esgotada, o que levou ao Concello a arranxar as antigas escolas das parroquias para poñer estes inmobles no mercado de aluguer, complementando coa oferta pública a oferta privada de casas.  

Estas son algunhas das ganderías que precisan persoal neste momento: 

Gandería situada en Carballo  Explotación de vacún de leite da Milagrosa con 150 vacas en produción. Traballos a realizar: Muxir, facer camas, coidado dos becerros e axudar noutras labores.  Búscase persoa responsable e con experiencia en ganderías de vacún de leite para cubrir unha baixa prolongada. Ofrécese contrato a xornada completa, en horario partido, e libranzas tanto pola semana como en fins de semana a acordar dentro da organización do traballo da explotación, que conta con outros dous empregados. Contacto: 626903070 (Diego) Gandería del Río Deus (Ordes)  Explotación familiar con algo máis de 100 vacas en produción. Traballos a realizar: muxir, axudar a facer camas e outras labores. Búscase persoal responsable e valórase experiencia. Contacto: 660940407 (José) ou 634710952 (Miguel) SAT Aricicos (Cospeito) Explotación familiar ubicada en Arcillá que conta con 2 robots de muxido. Traballos a realizar: Limpeza, atención aos becerros e outras labores. Xornada partida. Non é necesario ter experiencia. Contacto: José Manuel 682804542 Ganadería Novío (Mazaricos)  Explotación familiar ubicada en Vioxo dun cento de vacas en produción. Traballos a realizar: Muxir, facer camas, limpeza de silos e outras labores.  Xornada partida. Imprescindible carnet de conducir. Contacto: 630855756 (Dulce) ou 630855756 (Beatriz) Arguerey SC (Friol)  Explotación avícola de cría de polos e de produción de leite en pastoreo con 34 vacas en produción situada en Lamas. Traballos a realizar: Muxir, andar coa maquinaria e outras labores. Xornada partida. Non se require experiencia. Contacto: 608540546 (Álex)

"Queremos contratar a unha persoa nova á que lle poidamos deixar a granxa dentro duns anos"

Nave de produción da gandería Gayoso, de Prevesos, no concello de Castro de Rei Na actualidade, 4 de cada 10 explotacións galegas teñen como titular a unha persoa de máis de 55 anos. Moitas delas non contan cun relevo claro, o que supón, de non garantir a sucesión á fronte da granxa no prazo de 10 anos, unha perda dos investimentos produtivos realizados.  É precisamente o dilema no que se atopan Bautista e Clara, o matrimonio á fronte da Gandería Gayoso, ubicada en Prevesos, no Concello de Castro de Rei. É unha desas explotacións familiares que foron medrando a base de esforzo dos seus propietarios e agora, ás portas da xubilación, non contan cun relevo garantido. 

Buscamos unha persoa nova, con experiencia ou con gañas de aprender, coa posibilidade de que lle poidamos deixar a gandería a un prezo moi asequible dentro de 3 ou 4 anos cando nós nos xubilemos

Bautista e Clara teñen unha filla, pero non ten pensado incorporarse, polo que a continuidade da granxa depende dunha achega externa. Por iso os actuais propietarios levan un tempo buscando contratar "a unha persoa nova con experiencia ou con gañas de aprender, coa posibilidade de que lle poidamos deixar a gandería a un prezo moi asequible dentro de tres ou catro anos cando nós nos xubilemos", din. 

A gandería está ben montada e dame moita pena que quede sen relevo

A Clara é a quen lle falta máis tempo e conta xa coa axuda de dous empregados neste momento, pero non cumpren co perfil para unha posible sucesión á fronte da explotación. "A gandería está ben montada e dame moita pena que quede sen relevo", di Bautista, consciente de que "se a granxa se pecha despois xa é moito máis difícil que alguén a poña a andar de novo". Instalacións para 70 vacas e 40 hectáreas moi produtivas Vista das fincas que rodean a explotación, que contan con peches para facer pastoreo Gandería Gayoso conta neste momento con 70 vacas en produción e unhas 40 hectáreas de superficie agraria para forraxes, onde sacan dous cortes de herba e un de millo. "O bo desta zona é que as terras son moi produtivas", destaca Bautista. A maiores, dispoñen de fincas a carón da nave onde fan pastoreo tanto coas vacas en produción como coa recría.

Dispoñen de fincas a carón do establo nas que fan pastoreo tanto coas vacas en produción como coa recría

Malia ter xa dous empregados, Clara e Bautista estarían dispostos a coller a unha persoa que dera o perfil de continuidade que están a buscar. Durante os anos que eles se mantivesen á fronte da gandería cobraría un salario e ese tempo serviríalle para poñerse ao día nos distintos aspectos da granxa para que unha vez que eles se apartasen puidese seguir levando a explotación de maneira rendible e xerando ingresos desde o primeiro día. Para as persoas interesadas, os teléfonos de contacto de Gandería Gayoso son: 606369740 (Bautista) e 678369169 (Clara).  Sala de muxido da gandería, onde a persoa contratada tería que facer labores de apoio Zona de cubículos da nave de produción, onde empregan palla nas camas

Manuel Arias, xunto ás vacas de SAT Seixas que producen o leite para os xeados Xeou! A xestión do persoal e as dificultades para atopar man de obra é un dos maiores retos aos que se enfrontan a maioría de explotacións leiteiras a medida que van medrando e gañando volume. No caso de SAT Seixas, esas necesidades de persoal aumentan, xa que ademais de producir leite baixo o sistema de tres muxiduras diarias, transforman unha parte del en xeados que ademais fan chegar ao consumidor a través da súa propia rede de establecementos. Manuel Arias, un dos socios desta SAT formada na actualidade por dúas familias e que moxe entre 220 e 240 animais, recoñece que nunha gandería desta dimensión o labor de xestión acaba absorbendo tanto tempo ou máis ca o traballo cos animais. "Son moitas cousas, hai que estar pendente de moitas frontes", asegura. Pero non esquece os seus inicios, non hai tantos anos, e séguese considerando ante todo gandeiro.

Eu fun criado na época que che dicían vai traballar fóra que aquí non fas nada

Manuel é de Aldosende, en Paradela, onde comezou producindo leite "con 8.000 quilos de cuota e unha vaca de cada cor". "Eu fun criado na época que che dicían vai traballar fóra que aquí non fas nada. Pero eu fun para fóra e non me gustaba. E por unha serie de circunstancias, porque enfermaron o meu pai e a miña avoa case xuntos, volvín", conta. A produción e o número de cabezas foi aumentando e as instalacións quedaban pequenas. "Cheguei a muxir case 80 animais alí", lembra. "Pero era eu só coa axuda da miña nai, non tiña man de obra externa nin tiña para onde medrar e vinme tan agobiado e saturado que busquei unha alternativa, a de facer unha sociedade, e xurdiu a oportunidade de facela aquí", explica.

En Paradela era eu só e máis a miña nai. Chegamos a muxir 80 vacas, pero non tiñamos persoal nin para onde medrar. Vinme tan saturado que busquei a alternativa de facer unha sociedade

Crearon a SAT no 2004 e entre o ano 2007 e 2008 comezaron a traballar xa nas novas instalacións construidas no lugar das Seixas, na parroquia de Bembibre, pertencente ao concello de Taboada, onde hoxe traballan entre 8 e 10 persoas dependendo da época do ano. "Estamos a tres muxiduras e facemos turnos tratando de que a xente estea o máis cómoda posible e saiba cal é o seu horario e o calendario de libranzas, vacacións e fin de semana para que poida organizar a súa vida", indica Manuel. Esa é unha das claves, ao seu xuízo, para lograr estabilidade no persoal. A tres muxiduras desde o 2010 Sala de muxido da explotación, con 20 puntos e sistema traseiro A organización do traballo na explotación faise en función dos horarios de funcionamento da sala, para facer as tres muxiduras, que escomezan ás 5:30, 13:30 e 21:30 horas. Comezaron con este sistema no ano 2010 e hoxe están contentos cos resultados que acadan pero, en base á súa propia experiencia, non o recomendan en explotacións de menor tamaño ou con problemas para dispoñer de man de obra. "Cando nós comezamos a facer tres muxiduras muxiamos soamente 120 vacas e este sistema non se adapta ben en explotacións pequenas. Foi unha decisión tomada a destempo naquel momento, un pouco porque estaba de moda, pero nós non estabamos preparados para aquel cambio e tivemos moitos problemas", admiten.

Cando puxemos en marcha as tres muxiduras non estabamos preparados e tivemos moitos problemas

Pero, malia as dificultades, decidiron non volver atrás e "a base de lombo e de ser metódicos" foron mellorando e perfeccionando un sistema que agora lles dá bos resultados. "Hoxe estamos contentos porque as vacas están mellor e ao estar moitas máis horas na granxa tes tamén moito máis control sobre ela". O primeiro turno entra ás 5 da mañá para facer o muxido das 5 e media e acaba a súa xornada laboral á unha da tarde, cando entra o seguinte reemprazo, o que se encarga da muxidura do mediodía. O terceiro dos turnos arrinca ás 9 da noite e remata ás 2 da madrugada, o que fai que haxa persoal na granxa de xeito ininterrompido durante 21 das 24 horas do día.

Muxir tres veces conleva máis gastos pero as vacas están mellor e ao estar máis horas na granxa tes máis control sobre o gando

Isto leva aparellado que o control e a vixiancia sobre o gando sexa moito máis exhaustivo en aspectos como a detección de celos e enfermidades ou a atención aos partos, permitindo, por exemplo a inxesta da primeira toma de costro por parte das becerras antes das catro horas inmediatamente posteriores ao nacemento, momento a partir do cal deixa de ser tan efectiva a nivel de inmunización. Para reducir o tempo de espera das vacas para muxírense, establecen lotes de 70 animais como máximo, de maneira que o resto do gando permanece descansando ou alimentándose namentras non chega a súa quenda. Muxir máis veces as vacas non significa exprimilas máis, considera, xa que "a nivel de saúde de ubre están moito mellor e non se ve comprometida a súa lonxevidade". De feito, SAT Seixas ten animais que destacan tanto polas súas medias de produción diaria como tamén polo seu número de lactacións e produción vitalicia. "Temos animais con 6 ou 7 partos", destaca Manuel. Nave de produción de SAT Seixas. Nas camas empregan area e fanas unha vez ao día Con todo, neste momento teñen exceso de recría e non aproveitan moito as vacas. Tamén por iso fan secados longos, de até tres meses, buscando que os animais que moxen teñan todos altas producións e que logo descansen e se recuperen para encarar o seguinte parto e facilitar tamén deste xeito que as vacas volvan quedar preñadas á primeira.

Para reducir o tempo de espera para muxírense, establecen lotes de 70 vacas como máximo

O paso das dúas ás tres muxiduras diarias tamén fai posible un incremento de produción dos animais. "Nós temos vacas que nos controis leiteiros chegaron moi preto dos 80 litros e iso con dúas muxiduras é impensable", afirman. Ese aumento de produción permite compensar o incremento de gastos en man de obra ou consumo eléctrico, algo para o que tamén instalaron placas solares e un variador de frecuencia, pero Manuel defende que "as salas de muxido cantas máis horas estean funcionando máis rendemento se lle saca". A deles é de muxido traseiro con 20 puntos. Problema este ano co silo de millo SAT Seixas ten un déficit importante de superficie agraria e cultiva fincas a 20 quilómetros de distancia A produción media da gandería na actualidade é algo máis baixa do habitual por culpa do silo de millo. "Agora mesmo debemos andar nos 42-43 litros pero esa non é a nosa produción media. Normalmente andamos entre os 43 e os 45 litros e nalgún momento chegamos a picar incluso os 48 litros pero neste momento estamos moi baixos porque temos un silo de millo horrible este ano e non sabemos moi ben por que. Penso que foi que o ano pasado secou moito a planta e logo comezou a chover e tivemos que agardar moito para poder ensilar e seguramente a planta chegou ao silo moi pasada e non debeu fermentar ben porque o silo non ole a ácido láctico como debería e as vacas comen pero non hai produción", explica Manuel. En canto a calidades, están entre 3,50% e 3,70% de graxa e en 3,45% de proteína e entregan a produción a Naturleite.

Normalmente andamos entre os 43 e os 45 litros de produción media e temos vacas que se aproximan aos 80 litros; iso con 2 muxiduras é impensable

SAT Seixas manexa arredor dunhas 120 hectáreas de terreo, insuficiente para poder cubrir as necesidades de alimentación do seu gando, polo que priorizan a produción de forraxe para silo de raigrás. "A herba producímola toda nós, silo de millo ás veces mercamos algo e facemos tamén grao de millo húmido con millo que mercamos porque nos facilita moitas cousas e os animais están mellor. Tes unha seguridade, porque sabes que o tes aí para todo o ano", indica Manuel. Fan grao húmido co millo que traen de León pero no último ano o prezo disparouse de repente 30€ por tonelada Acostumaban traer entre medio millón e un millón de quilos de millo para grao húmido, co que logran un silo de calidade con entre un 30 e un 35% de amidón, aínda que o ano pasado trouxeron menos polo encarecemento dos cereais. "Compramos en León e subiu de repente 30€ a tonelada, así que metemos menos grao húmido e suplimos con fariña de millo, xa que tiñamos pechado prezo a longo prazo", conta Manuel. Este tipo de materias primas, como a fariña de millo, a colza ou o bagazo de cervexa, mércanas a través de CAP Coruña, tentando ter unha estabilidade de prezos a longo prazo.

Aquí ao lado temos un monte comunal de 500 hectáreas que non está a nada. Se a Administración nos axudara podiamos coller aí 100 hectáreas para cultivar e dese xeito facer tamén un cortalumes natural

Das 120 hectáreas sementan a millo unhas 70 ou 80, dependendo do ano, porque algunhas son moi pesadas e en función de como veña o tempo non logran laborealas a tempo. Na maioría fan rotación de cultivos, habitualmente con wester, pero levan dous ou tres anos probando unha mestura de raigrás inglés con italiano que lles está a dar bos resultados. "Medra moi ben, non é tan precoz como o wester pero case, e a calidade é moi distinta, seguramente os silos sexan mellores sobre todo en proteína", aseguran. A falta de superficie é unha eiva importante nesta explotación, que precisaría dobrar as terras de cultivo de millo das que dispoñen para seren autosuficientes.

Botamos unhas 70 ou 80 hectáreas a millo pero necesitariamos outras tantas

"Ogallá tiveramos máis superficie para poder producir máis millo, e é un dos obxectivos que temos, pero é moi difícil, porque estamos nunha zona na que está todo moi esparcido e é moi complicado obter hectáreas de calidade, logras cachiños pero pezas grandes non é doado. A ver se agora coa Lei de Recuperación da Terra Agraria podemos facer algo nalgún monte, porque temos un monte comunal aquí ao lado de 500 hectáreas e non está a nada. Podiamos aí coller 100 hectáreas xuntas e beneficiarnos todos, porque ao mesmo tempo que nós lograbamos terra, faciamos un cortalumes natural e a Xunta non tiña que estar desbrozando. Pero para iso tennos que axudar a Administración, porque nós tal como está a lexislación de montes comunais non podemos facelo", piden. A falta de superficie dispoñible na zona obrígaos a cultivar parcelas en Monterroso, a case 20 quilómetros de distancia da granxa. Dúas terceiras partes da superficie da explotación é alugada. Fan o carro tres veces ao día Mercan directamente as materias primas para aforrar custos e pechar prezos estables a longo prazo Ao igual que moxen tres veces, tamén elaboran a ración unifeed de alimentación outras tantas. Para iso dispoñen de carro mesturador propio, o que lles permite maior flexibilidade. "Para as vacas en produción facemos unha única ración pero tres veces ao día. Doutro xeito tería que vir o carro unha vez soa e deixarche todo feito e facer para os lotes de xovencas e secas aínda que tiveran comida, así imos facendo segundo van comendo", defende.

Para o manexo diario da granxa preferimos ter carro propio porque nos parece moito máis eficiente e operativo

En canto aos traballos agrarios, din, "cada vez facemos menos porque cada vez estamos máis volcados coa granxa, así que facemos o imprescindible e o resto contratamos fóra". Traballan co parque de maquinaria da cooperativa Aira. "Tratamos de sacar dous cortes de herba e un de millo e iso obríganos a ter que facer todo tremendamente rápido. Ás veces temos aquí traballando 10 tractores ao mesmo tempo; ti non podes ter 10 tractores. É totalmente inviable. Polo tanto, para conseguir esa rapidez temos que contratar", xustifican.

Cada vez facemos menos traballo agrario porque ás veces temos aquí traballando 10 tractores ao mesmo tempo, e unha granxa non pode ter 10 tractores propios porque é totalmente inviable

As producións de millo nesta zona do sur da provincia de Lugo son bastante inestables e dependen moito da climatoloxía. "Poden variar un 25% dun ano a outro, están entre 30.000 a 40.000 quilos por hectárea dependendo de como veña o ano", explica Manuel. Por iso, tentan garantir un bo ensilado de herba. "Procuramos meter sempre a herba moi tenra, facendo dous cortes. Iso permítenos ir xogando un pouco coa herba e co millo na ración en función das cantidades que teñamos dunha cousa ou da outra", indica. Neste momento ás vacas de leite estanlles a dar 30 quilos de silo de millo, 11 de silo de herba, 0,3 de palla, 8,3 de bagazo de cervexa, 6,2 de colza, 4 de fariña de millo e 2 de núcleo. Reorganización das instalacións para ser máis eficientes Pretenden reunificar a recría e reubicar as vacas secas para traballar máis cómodos SAT Seixas está inmersa na actualidade nunha serie de obras de ampliación e mellora, para o que tiveron que solicitar informe de impacto ambiental. Non buscan sen embargo aumentar o número de cabezas, senón reconfigurar a explotación para facer o traballo de xeito máis doado e eficiente. "Agora mesmo non queremos medrar máis, estamos reorganizando todo para que a xente traballe máis cómoda e ser máis eficientes, é dicir, coas mesmas horas facer máis traballo, e perfeccionar o sistema, porque temos moitas cousas que mellorar aínda, evidentemente, porque fomos medrando a un ritmo tan alto que non nos paramos nos pequenos detalles, que é o que queremos facer agora", recoñece Manuel.

Teñen a recría repartida entre Taboada e Paradela, pero pretenden agrupala para mellorar o manexo e aforrar tempo e man de obra

Pretenden agrupar, por exemplo, a recría, que agora está dividida entre as instalacións das Seixas e o establo vello que tiña Manuel en Paradela. "Están aquí en Taboada até que son inseminadas e unha vez preñadas mandámolas para alí, onde son alimentadas con veza, pero unha vez que reagrupemos aquí toda a recría faremos varias racións diferenciadas no carro", avanza. En canto á fase de lactación, teñen as tenreiras en boxes, primeiro individuais e logo xa en grupos de tres. "Eu non son moito de amamantadora, prefiro os boxes, pero o que estamos facendo agora é xa reagrupalas de tres en tres antes do destete e logo xa van pasando a grupiños máis grandes en esterco. En Aldosende témolas en cubícolos e traémolas de volta para aquí dous meses antes de pariren", explica. Xuntan en boxes de tres prazas as becerras antes do destete e deste xeito conseguen que medren máis Para destetar non se basean tanto na idade senón en como come o animal, de maneira que se trata case dun destete individualizado a medida que van estando preparadas. "Miramos que coman un mínimo de catro quilos de concentrado ao día e aí é cando empezamos a destetar", explican. "Saen impresionantes, estamos cubrindo con 12 meses e eu xa digo sempre de broma que calquera día imos ter que empezar a inseminalas nos boxes polo tamaño co que saen", bromea Manuel.

Queremos empezar a dar ás becerras tres tomas de leite noso pasteurizado e empezar a xuntalas moito antes porque agrupadas medran moitísimo máis

"Neste momento damos dúas tomas de tres litros e medio cada unha pero outra das cousas que queremos pasar a facer é dar tres tomas do noso leite, en vez de lactoreemprazante. Aos tres días xa lles poñemos unha presa de penso e auga desde o primeiro día porque vaste dando conta de que a medida que van comendo máis, medran máis e crecen antes. Até que comen 2 quilos témolas con ese penso e despois desde os 2 ata os 4 quilos cambiámoslles a outro tipo de concentrado pero seguimos co leite. Eu penso que o maior segredo para que medren a esa velocidade está no leite. Antes destetabamos cando comían dous quilos de penso, agora non, agora agardamos ata os 4 quilos", detallan.

A mellora na recría permitiulles adiantar varios meses a produción das xovencas e mellorar as súas medias de leite ao primeiro parto

Fan un destete progresivo e están adiantando o reagrupamento dos animais. "Para destetar o que facemos é sacarlles unha toma e despois a outra, así non sinten nada o cambio cando lles sacamos o leite. Antes tamén tiñamos o costume de primeiro destetar e despois xuntalas, pero agora estámonos dando conta que é un erro, que é mellor xuntalas primeiro e logo destetar, medran máis así, se as xuntas antes, e estamos buscando a forma de adiantar ese agrupamento incluso", explican. A mellora na recría permitiulles adiantar varios meses a súa produción, mellorar as medias do primeiro parto e "non ter nunca xovencas paradas e coméndoche durante dous ou tres anos".

Medramos moi rápido até agora pero ultimamente xa estamos poñendo moito seme de carne porque non queremos medrar máis

Desde a súa creación SAT Seixas estivo volcada en aumentar o seu número de cabezas para poder acadar unha dimensión suficiente como para rendibilizar os investimentos realizados e facer viable o sistema de tres muxiduras diarias, pero agora o obxectivo é estabilizar a granxa. "Até agora inseminabamos todo con frisón e poñiamos sexado nas xovencas pero xa non queremos medrar máis e estamos xa case desbordados de recría, así que o que estamos facendo agora é poñendo sexado nas primeirizas e azul belga no resto, agás que sexa unha vaca que nos interese criar dela. Nalgunha xovenca que non nos interesa tamén poñemos carne, nese caso angus, por facilidade de parto. Ultimamente estamos traballando moito co sexado e seguramente acabemos poñendo só sexado para cubrir o reemprazo e carne no resto, porque os machos frisóns teñen moi pouco futuro", consideran. O "segredo a voces" dos xabaríns Danos provocados polo xabarín nunha das fincas de millo de SAT Seixas Desde hai uns anos, esta gandería pon cara en primeira persoa a un problema xeralizado no agro galego: o dos ataques da fauna salvaxe. Os xabaríns destrozan ano si e ano tamén boa parte dos cultivos nesta explotación de Taboada, que xa probou todos cantos métodos había sen lograr resultados satisfactorios. "Probamos de todo: fixemos un investimento importante en pastores e pechamos todo con 25 pastores, pero iso era insostible, primeiro porque non era eficaz e logo porque tiñas que estar todos os días revisando os peches e repoñéndoos", din. Como aquilo non era solución ao ano seguinte probaron a pechar con malla de ovella unhas cantas fincas. "Ese ano funcionou moi ben, supoño que porque as outras estaban abertas e éralles máis cómodo ir ás outras, pero a medida que as fomos pechando todas xa empezaron a entrar por todos os lados. Logo puxemos malla de cadros pensando que esa non a furarían, pero entraban por abaixo. Usamos petardeiras, foguetes, cans, pero nada resulta efectivo. Ao xabarín non hai forma de controlalo, é un animal que se vai adaptando según lle vas poñendo atrancos, e cando o millo está en estado leitoso debe ser como unha droga para el e é imposible frealo a non ser que se fagan batidas razoables", defenden en SAT Seixas.

Hai Tecores que están colaborando con nós, facendo batidas cando hai danos, pero hai outros que non e aí é onde tiña que actuar a Xunta

Pero quéixanse de que non sempre atopan a receptividade agardada entre os cazadores. "O primeiro que fixemos foi falar con eles e o único que recibimos foron burlas e ameazas, pero desde que destapamos publicamente o problema, hai xente que empezou a colaborar con nós, cos gandeiros. Eu penso que nos últimos anos fixemos algo moi interesante, xa que fomos capaces de desmantelar ese segredo a voces que había aí oculto. Pero aínda hai outra xente que segue sen colaborar. Nós aquí temos fincas en cinco Tecores distintos e hai cazadores que en canto hai destrozos van e fan batidas, e iso minimiza os danos e fai que sexan asumibles, pero hai outros presidentes que levan décadas no cargo e que semella que seguen incrustados nas leis franquistas, pensan que todas as fincas son deles e non fan nada por axudar para evitar os destrozos. Aí é onde a Xunta tiña que tomar medidas e mirar a forma de buscarlles relevo para que entrara xente nova con outra mentalidade na directiva deses Tecores e con ideas adaptadas ás novas necesidades para poñerlle fin a este pesadelo que sufrimos as explotacións", defende Manuel, que calcula que "tranquilamente nos últimos anos podemos levar uns 600.000 euros de perdas e de gastos que se ven, porque hai outros que non cuantificas, como a terra que entra nos silos ou as vacas que enferman por clostridium. Os gastos son terribles. O ano pasado, por exemplo, foi horrible", din.

Calculan uns destrozos dunhas 20 hectáreas por ano, o que suporía máis de medio millón de euros en perdas desde que leva funcionando a SAT

Este ano nesta explotación optaron por mandar burofaxes aos cotos pero algúns deles actuaron unicamente para cumprir o expediente. "Viñeron facer unha batida con 5 persoas soamente para cubrir quilómetros e quilómetros de monte. Non podes vir nese plan", quéixanse. Ante a falta de colaboración están valorando dar un paso máis e presentar denuncias contra os Tecores e piden á Xunta, á que tamén se dirixiron con distintos escritos e peritación de danos, que se tome en serio o problema e actúe. "A solución aos danos da fauna salvaxe pasa pola ordenación do territorio. Con fincas de millo de só 2.000 metros cadrados rodeadas de monte é imposible resolver o problema", asegura Manuel. "Pídesenos que sexamos competitivos nestas circunstancias e cobrando os prezos do leite máis baixos de toda Europa. E aínda así en Galicia somos capaces de ser unha potencia producindo leite. Imaxínate que poderiamos facer se as condicións fosen outras", evidencia.

Xeou!, xeados da Ribeira Sacra con ingredientes naturais e entre o 40 e o 60% de leite

Montse co xeado de fresa recén sacado da mantecadora Nun pequeno obrador debaixo da oficina da granxa, a carón da sala de muxido, SAT Seixas transforma desde xuño de 2019 unha parte do leite que producen as súas vacas en xeados artesáns. O proxecto busca valorizar o seu leite, unha materia prima de primeira calidade que non sempre as industrias valoran como deberían. "Desde neno vin os abusos constantes das empresas. Estaban os meus pais que non sabían nunca a que prezo ían cobrar o leite. Pasaron corenta e pico anos e as cousas están máis ou menos igual, coa única diferenza de que agora obrígannos a asinar un papel coas condicións que eles nos impoñen", denuncia Manuel. Levado un pouco por iso e tamén pola ilusión que sempre tivo de facer algo co leite das súas vacas, Manuel á súa muller, Montse, decidiron poñer en marcha unha iniciativa para levar dalgún xeito até o consumidor final o seu leite. Cando comezaron a darlle voltas a como darlle un valor engadido ao seu leite decantáronse polos xeados fronte a outros produtos como os queixos ou os iogures, porque pensaron que ese outro mercado podía estar xa máis saturado.

Desde neno vin os abusos constantes das empresas. Os meus pais non sabían nunca a que prezo ían cobrar o leite. Pasaron corenta e pico anos e as cousas están máis ou menos igual, coa única diferenza de que agora obrígannos a asinar un papel

Aínda que neste momento a porcentaxe de leite que transforman é pequena, aspiran a poder incrementala. "Ogallá puideramos transformalo todo", din, aínda que prefiren de momento "seguir a pequena escala para poder mimar o produto e ofrecer un xeado gourmet de calidade". "Nós queriamos levar até o consumidor o que nós producimos, porque o consumidor cando vai ao supermercado merca algo que non se parece en nada ao que producimos os gandeiros. Aquí mimamos o produto, coidámolo e chegamos ao cliente cun produto de calidade", aseguran. Aproveitar o Camiño de Santiago Xeou! conta con tendas propias en Portomarín, Palas de Rei e Arzúa Os seus xeados son desde fai dous anos o emblema de SAT Seixas, unha explotación que non parou de innovar desde a súa creación hai 15 anos. Neste momento contan con tres xeaderías propias en Portomarín, Palas de Rei e Arzúa, onde comercializan tanto xeados como leite pasteurizado. No canto de decantarse por instalar os establecementos nas cidades, optaron por aproveitar que o Camiño de Santiago non pasa lonxe de Taboada. Bembibre está tamén moi preto do embalse de Belesar e das ladeiras do río Miño onde se producen os viños da Ribeira Sacra da subzona de Chantada. A súa idea sempre foi vender só nos seus establecementos, pero están a ter demanda por parte de distintos puntos de venda que queren contar tamén cos seus xeados.

Os seus xeados son desde fai dous anos o emblema desta explotación que non parou de innovar desde a súa creación hai 15 anos

A explotación e o proxecto de transformación e comercialización do leite en forma de xeados son proxectos independentes pero que se poden axudar e complementar mutuamente. "Aquí non temos grandes industrias, temos o sector primario e o turismo. E pensamos en diversificar deste xeito, porque nos prezos do leite nunca temos garantía e se iso nun momento falla estarían as tendas dos xeados", razoan. O Camiño de Santiago era unha ruta que antes da actual pandemia movía milleiros de visitantes cada ano, e este ano estaría ateigado en pleno ano Xacobeo, pero o coronavirus frustou esas espectativas, así que neste momento é ao revés; o respaldo apórtao a gandería.

Tal como está o sector turístico e co investimento acabado de facer, o respaldo neste momento apórtao a gandería

Malia ao parón polo coronavirus, están convencidos do éxito de iniciativas coma esta. "En Galicia temos tantísimo potencial e tan mal explotado que é una mágoa. O Camiño de Santiago aporta moitísimas posibilidades. Cando abrimos no verán do 2019 en Portomarín, foras o día que foras desde as 4 da tarde ás 9 da noite vías a praza da vila ateigada de turistas e peregrinos. Temos aí un potencial que é terrible e témolo moi mal explotado, penso que Galicia está de moda e a esa xente que nos visita temos que ofercerlle produtos gourmet galegos", defende Manuel. Sen colorantes nin produtos químicos Os xeados fanse con leite e froita natural no seu momento óptimo de maduración Pero máis alá da afluencia de clientes, condicionada pola covid-19, Manuel e Montse están satisfeitos coa acollida que están a ter os produtos Xeou. "Os nosos clientes valoran a calidade que lles estamos ofrecendo, algo que non fan as industrias, que só se preocupan de meter leite nun cartón e cadrar os seus números a base de apertar e baixarlle o prezo ao gandeiro", di Manuel, que lembra a cara de satisfacción dos peregrinos xaponeses cando probaban o seu leite fresco pasteurizado.

Esa cremosidade e esa textura que diferencia os nosos xeados dalla o leite fresco recén muxido. Tan só pasteurizamos o leite por seguridade, pero é o único tratamento que lle facemos

"Dependendo do tipo de sabor, entre o 40% e o 60% dos xeados que facemos é leite", aclara Montse, que se encarga da parte de transformación e venda na xeadería e leva a xestión da granxa. "Elaboramos con leite recén muxido que é o que lle dá esa cremosidade e esa textura ao noso produto. Unicamente pasamos o leite por un proceso de pasteurización, é algo ao que nos obriga a normativa sanitaria. Logo mesturamos ese leite con produtos naturais, tratando de buscar tamén a orixe no resto dos ingredientes, como pode ser a fresa, a mandarina ou a avelá", explican. 30 sabores diferentes Un dos top venda é precisamente o xeado de avelá con chocolate. "É tamén o que máis traballo nos dá, facemos nós a pasta de avelá e é un sabor que non atopas noutros xeados", aseguran. Elaboran cada día xeados dun sabor diferente e van producindo segundo o consumo. "É un produto natural que é importante que se consuma canto antes e que non sufra cambios de temperatura. Se fas algo distinto é mais doado vendelo", razoa Manuel. O proceso é relativamente sinxelo. Co leite que vén do tanque de frío unha vez pasteurizado fan unha base sobre a que engaden o puré co sabor que toque ese día, elaborado con froita madura para que o azucre sexa natural, ao igual que o que aporta a lactosa do leite. Esa mestura de leite e froita pasa entón á mantecadora que tras un proceso de case unha hora devolve a crema inicial en forma de xeado. "Non hai segredos, o noso xeado non leva colorantes nin engadidos químicos. A xente sorpréndese porque os nosos xeados non teñen a cor que o consumidor está acostumado a ver nos xeados industriais. Por exemplo, o noso xeado de limón sabe a limón pero non é amarelo, é branco, porque o zume de limón é branco e non amarelo, e para que o xeado saia amarelo hai que botarlle polvos e nós non llos botamos", aclaran.

A xente sorpréndese porque os nosos xeados non teñen a cor que o consumidor está acostumado a ver na televisión. O noso xeado de limón é branco, porque o zume de limón é branco. Para que saia amarelo hai que botarlle polvos e nós non llos botamos

Neste momento contan xa cuns 30 sabores diferentes. "Unha vez que aprendes a técnica de facer os xeados, o resto é cuestión de ir probando e innovando nos sabores, nas mesturas de sabores e na formulación", indican. Nin Montse nin Manuel tiñan experiencia facendo xeados e tiveron que formarse. Viaxaron varias veces a Italia, onde fixeron cursos acelerados na Carpigiani University, preto de Bolonia, onde está a mellor escola de xeladería do mundo e visitaron xeaderías e feiras especializadas como a SIGEP. En Galicia contaron tamén coa axuda de Bico de Xeado, a empresa vinculada á Cooperativa Agraria Provincial da Coruña, outra das ganderías que nos últimos anos apostaron polos xeados para valorizar o seu leite. Formación para que as ganderías se animen a transformar Para aprender a elaborar xeados desprazáronse a Italia, onde realizaron varios cursos Para poñer en marcha o seu proxecto fóronlles concedidas dúas subvencións por parte da Xunta de Galicia, que "son positivas porque arrincar sempre é moi difícil", recoñece Manuel, que sen embargo considera que "tería sido moito máis útil que esa formación que nós nos tivemos que buscar pola nosa conta nola tivera facilitado a Administración, é dicir, que houbese algún programa de formación en Galicia que axudara ás explotacións que queremos transformar o noso leite a levar adiante o noso proxecto".

As subvencións están ben, pero axudaba tanto que houbera onde formarse. Nós idea de elaborar xeados non tiñamos e tivemos que ir aprender a Italia

Manuel opina que aí é precisamente onde está o futuro, a sustentabilidade e a rendibilidade para as ganderías polo que desde a Administración se debería apostar por estas iniciativas e non tanto por grandes proxectos industriais de multinacionais foráneas que se asentan en Galicia buscando materia prima barata. En SAT Seixas a maiores das entre 8 e 10 persoas que atenden a granxa, o primeiro ano chegaron a ter outras 5 persoas para elaboración dos xeados e comercialización nas súas tendas, postos de traballo que serven para crear riqueza e asentar poboación no rural.

Xestionar unha explotación é moito máis complicado que facer xeados

É o hábitat no que Manuel se sinte cómodo. Montse é madrileña e cando el ía vela aló "desde La Bañeza xa ía agobiado pensando en onde ía aparcar", di. Animan a outras granxas a dar o paso que eles deron porque malia tratarse dun mundo que require de certo grao de especialización, Manuel considera que "xestionar unha explotación é moito máis complicado ca facer xeados" e destaca o mérito dos gandeiros e gandeiras de Galicia, que nos últimos anos foron capaces de facer competitivas as súas granxas nun escenario de prezos baixos e déficits estruturais no sector, que seguen sen corrixirse. Unha vez máis, e pese a ter que atender moitas frontes, Manuel demostra ser "gandeiro por riba de todo".

Explotación de vacún de leite da parroquia de Corzón, no concello de Mazaricos, busca persoal para apoio nas labores da gandería. Trátase dunha explotación leiteira familiar ubicada en Quintáns. Ofrécese contrato a xornada completa con incorporación inmediata. Os traballos a realizar inclúen muxir, así como outras tarefas de manexo e alimentación do gando. Problema recurrente en moitas granxas A falta de man de obra e as dificultades habituais para atopar persoal é un problema recurrente nas explotacións leiteiras galegas, que se ve agravado ademáis co inicio das campañas de ensilado da herba e sementeira do millo naquelas ganderías que realizan tamén o traballo agrario con medios propios.   No caso desta oferta de traballo o emprego é para todo o ano e aínda que buscan preferiblemente unha persoa con experiencia, están dispostos a incorporar a unha persoa allea ao sector, formándoa para o desempeño do posto de traballo, sempre que teña interese en aprender e gañas de traballar.  As persoas interesadas no posto de traballo poden poñerse en contacto con Emilio no teléfono 676237606.

Vista da Gandería Moreiras, de Brandoñas (Zas), que ten 90 vacas en produción Granxa Moreira, de Brandoñas, no municipio coruñés de Zas, busca un empregado ou empregada para axudar nas tarefas diarias desta explotación de vacún de leite.  O traballo a desempeñar sería principalmente o de muxir así como, de xeito complementario, o resto de tarefas da gandería, como o mantemento das camas, a aplicación de tratamentos, a limpeza de silos, etc. O empregado ou empregada tería como función servir de apoio ao matrimonio titular da explotación. É a primeira vez que esta gandería de Zas que mantén uns 90 animais en produción busca un traballador de reforzo.  Están a buscar, preferiblemente, unha persoa con experiencia demostrable que sexa capaz, nun momento puntual, de poder quedar soa á fronte do manexo do gando e do resto de traballos para, deste xeito, facilitar a organización dos turnos de descanso cos propietarios. Granxa Moreira conta con distintas melloras e mecanizacións encamiñadas a facilitar o traballo na explotación, como son un arrimador automático de comida, encamadora e fresadora para o mantemento dos cubículos ou carro mesturador pertencente a unha CUMA para a elaboración das racións para o gando, polo que boa parte do traballo requerido consistiría en tarefas de muxido e limpeza da sala que, polas súas dimensións, fai que este proceso se alongue até case unhas tres horas de duración á mañá e á noite.    Os interesados/as neste posto de traballo poden chamar a Diego ao teléfono 608 164 909 ou mandar o currículo ao email granxamoreira@hotmail.com.   

“Unha boa xestión do persoal na granxa é tan importante coma o manexo que se fai dos animais para acadar bos resultados”, reivindica Libby Eiholzer, especialista en xestión e formación de persoal en granxas de leite na Universidade de Cornell, en Nova York (Estados Unidos). A experta incidiu, durante un recente seminario web organizado polo equipo de ruminantes da firma farmacéutica MSD Animal Health, no papel fundamental que supón nas ganderías de leite contar con persoal formado e implicado para garantir o bo funcionamento.

Xunto con Eiholzer, Carlos Carbonell, integrante do equipo técnico de MSD Animal Health, e o veterinario Román González, da gandería lucense SAT Prolesa, onde ambos están implicados nun programa de mellora do manexo da recría, tamén coinciden en destacar o valor de formar un equipo de traballadores para acadar os obxectivos da gandería. “O principal activo dunha gandería non son os seus animais, nin a maquinaria coa que conta, senón os seus traballadores”, apunta Román González.

“O principal activo dunha gandería son os seus traballadores”: Román González, veterinario en SAT Prolesa

A experta incide na importancia de conseguir a implicación dos traballadores para lograr bos resultados na granxa. “Non abonda con ordenar tarefas e pagar para ser un bo patrón, é preciso saber motivar ó persoal”, indica Eiholzer. Neste senso, convida ós gandeiros a ter en conta os motivos que os fixeron decidirse a dedicarse a esta profesión e tentar coñecer tamén os dos empregados, co gaio de asignarlles as tarefas para as que encaixan mellor. “Ás veces certas persoas non están no posto máis adecuado para as súas capacidades. Hai que ir vendo as potencialidades de cada traballador e aproveitalas”, detalla.

Á hora de afrontarse á xestión do persoal na gandería, Libby Eiholzer recomenda someter a avaliación os distintos procesos que se levan a cabo na granxa polo persoal para detectar aquelas seccións onde pode haber problemas e atallalos. Así, será clave ver quen fai cada tarefa, como se realiza, como se lle comunicou ese traballo ó empregado e os resultados que se están a ter. Para apoiar ós gandeiros nesta revisión e análise das súas rutinas de traballo, a experta propón ferramentas e métodos que contribúen a mellorar resultados e acadar obxectivos.

Na xestión do persoal na granxa é necesario avaliar os procedementos e os resultados.

Protocolos, a chave do éxito

Unha das medidas máis efectivas para organizar a xestión do persoal na granxa é a definición de protocolos, onde se detallen tanto as funcións máis básicas coma aquelas que sexan fundamentais para o funcionamento da gandería, aínda que non se desenvolvan a diario. Deben ser instrucións básicas e claras para realizar as tarefas. “Os protocolos son unha guía que axuda tanto ó empregado a desenvolver o traballo coma ó patrón para indicarlle ó operario como quere que se realice esa tarefa”, detalla a especialista.

“O uso de protocolos serve para recordar a explicación dun traballo e, o mesmo tempo, axuda a capacitar ós traballadores que se acaban de incorporar”: Libby Eiholzer

Os protocolos son tamén unha ferramenta para xerar un criterio único naquelas ganderías con varios responsables. “Non hai peor situación para un empregado que recibir ordes contraditorias dos seus patróns”, valora Eiholzer. Tampouco cómpre que os protocolos se desenvolvan para tódalas tarefas da granxa, senón que é preciso identificar aquelas áreas de interese ou aquelas de máxima prioridade para mellorar o funcionamento da gandería. Ademais, cando se trata de traballos complexos, a experta recomenda desenvolver varios protocolos secundarios, que concreten e especifiquen como realizalos.

A experta detalla varias recomendacións para asegurar que estas ferramentas sexan de utilidade na granxa para os operarios:

-Deben ser concisos e claros. Resumir en poucas palabras a tarefa.

-É preciso ter en conta as dificultades que poden ter os traballadores co idioma e empregar expresións sinxelas e directas. Debe evitarse que os protocolos sexan manuais densos, senón unhas instrución claras.

-A utilización de imaxes e esquemas para concretar as indicacións pode facilitar a comprensión e axudar a que se empreguen estes protocolos. “Algúns dos gandeiros cos que estou traballando mesmo están empezando a empregar vídeos a modo de tutorial para compartir cos seus operarios”, detalla a especialista.

-Cómpre colocar os protocolos en lugares visibles e en láminas plastificadas ou impermeables, de modo que sexan accesibles e non se deterioren co uso. “O uso de protocolos serve para recordar a explicación dun traballo e, ó mesmo tempo, axuda a capacitar ós traballadores que se acaban de incorporar”, sinala Eiholzer.

Un dos protocolos empregados por Libby Eiholzer nas granxas.

Implicar ós traballadores

Outra das cuestións nas que Libby Eiholzer insiste para mellorar a xestión do persoal na gandería baséase en conseguir a implicación dos traballadores coa propia granxa e os resultados que se obteñan. “Queremos que os empregados non só entendan que teñen que vir a traballar, senón que queiran que a granxa teña éxito”, explica a especialista. Para lograr isto, unha das vías é facer partícipes ós traballadores dos datos de rendemento que se están a monitorizar na granxa, de modo que comprendan o seu significado, así como a meta a conseguir. “É moi importante que saiban que significan os números e como cambian en función do seu traballo”, explica Eiholzer.

“Queremos que os empregados non so entendan que teñen que vir a traballar, senón que queiran que a granxa teña éxito”

Para conseguir esta implicación do persoal, a experta avoga por dedicar esforzos á capacitación dos operarios, mediante charlas, seminarios ou vídeos que os axuden na súa formación. Tamén resulta fundamental contar coa persoa adecuada para impartir a formación ou amosar como se realizan as tarefas. “Un empregado pode ser moi bo muxindo o gando, pero non ter habilidades para explicar como se debe facer. Precisamos contar cun bo capacitador, non todo o mundo serve para iso”, concreta.

Tamén é preciso que os supervisores estean implicados coa capacitación dos operarios e que se defina claramente unha estrutura xerárquica para supervisar e resolver os problemas e as dúbidas de forma rápida ós traballadores. Ó mesmo tempo, para Eiholzer resulta clave que se reserve tempo e un espazo axeitado para a capacitación do persoal, sen que haxa interrupcións e para conseguir que ó operario lle resulte clara a explicación e poida levala á práctica.

Máis información

• Acceso ós webinars de MSD sobre xestión do persoal e estrés por calor nas granxas

O Sindicato Labrego Galego, diante da posición contraria á suba do salario mínimo interprofesional (SMI) das tres principais organizacións agrarias do Estado (COAG, ASAJA e UPA), quere manifestar “o seu total desacordo con esa postura”. “Pola contra, o Sindicato Labrego apoia a suba do SMI de maneira rotunda, clara e inequívoca porque manter o salario mínimo no nivel actual supón legalizar a pobreza e a exclusión social e económica de miles de traballadores e traballadoras do agro”, subliñan a través dun comunicado. Neste sentido, dende a organización agraria reivindican que os fondos da Política Agraria Común (PAC) se orienten cara a esta finalidade, “de maneira que non haxa necesidade de tirar dos orzamentos públicos do Estado ou das comunidades autónomas para garantir esa renda mínima básica para o agro”. “Podería acadarse simplemente aplicando a PAC cun carácter social, repartindo os seus fondos realmente entre os labregos e as labregas, e non malgastando cantidades millonarias que van parar maioritariamente a familias terratenentes, latifundios, corporacións industriais, grandes empresas, especuladores e fondos de investimento”, engaden. Ademais, recordan que “o Goberno ten potestade para lexislar, a través da reforma da Lei da Cadea Alimentaria, de cara a que os labregos e labregas perciban prezos polo produto do seu traballo que deixen unhas marxes de beneficio dignas e nunca baixen dos custes de produción”. Tamén dende o Sindicato Labrego reclaman que “a pensión mínima digna se iguale co salario mínimo interprofesional porque, precisamente, as persoas na última etapa da súa vida é cando son máis vulnerables e precisan, máis que nunca, manter un nivel adquisitivo suficiente para vivir eses últimos anos sen perder a súa dignidade”. “Facer da agricultura unha profesión digna e ben remunerada é un paso indispensable para conseguir frear o abandono do rural. De nada nos vai servir dotar de Internet ou conectividade 5G ao rural se a xente que vive no campo non ten cartos para custear eses servizos. As familias volverán ao rural se teñen un medio de vida digno para vivir nel; en caso contrario, teremos que afacernos a un campo cada vez máis abandonado para satisfacción de Ence, das compañías mineiras e da industria enerxética”, concluén.