Manuel Sieira, de Noia, estudante na EFA Fonteboa, con Claudio Cremonesi, xunto ao sistema de regadío e abonado utilizado na granxa Fenil Prestini, durante a súa estancia formativa esta primavera na rexión de Lombardía Azienda Agricola Fenil Prestini é unha granxa familiar da rexión de Lombardía, ao norte de Italia, onde se concentra a produción láctea do país. Atendida xa pola terceira xeración, moxe 220 vacas e cultiva unha finca de 50 hectáreas de regadío que rodea ao establo. Nos últimos anos, as explotacións da zona seguiron un proceso de incremento xeralizado no número de cabezas, desencaenando problemas de nitratos no chan. Pero os irmáns Cremoneni prefiren axustar o tamaño do seu rabaño ás 65 hectáreas de superficie total que manexan e diversificar os seus ingresos cara á produción e biometano e electricidade. As plantas de biogás son habituais en Lombardía e preséntanse como parte da solución para a xestión sostible do xurro que producen as granxas. A ecuación complétase cunha intensiva rotación de cultivos, que aumenta a demanda de abonos orgánicos e facilita a súa utilización. Zona vulnerable Fenil Prestini achégase ás 500 cabezas de gando: 220 vacas en muxido, 35 secas e 230 animais de recría entre tenreiras e xovencas. Está situada no municipio de Verolavecchia, na provincia de Brescia, nunha zona declarada vulnerable por presenza de nitratos. Esta circunstancia condiciona a fertilización das terras, limitada a 170 unidades de nitróxeno por hectárea. “Por agora o control que se leva a cabo non é moi rigoroso, as autoridades fan a vista gorda porque senón todas as granxas desta zona teriamos que pechar”, recoñece Claudio Cremonesi, que xunto aos seus irmáns Tiziano e Cristina están á fronte desta explotación. Separador e planta de biogás As camas son de colchoneta de goma con palla e material secante por enriba Para tratar de solventar os problemas de exceso de xurros da granxa, van instalar un sistema combinado que inclúe un separador sólido-líquido e unha planta de biogás de 250 Kw de potencia. Xa dispoñen das autorizacións necesarias para a instalación e o custo previsto é de 1,5 millóns de euros. “Trátase dun sistema novo con tecnoloxía holandesa. É unha planta que non necesita instalacións de formigón, senón que vén montada nun contedor de polietileno, o que abarata moito a montaxe. Unha planta de biogás desta potencia que requira de obras e instalacións en formigón sairía por 2,5 millóns de euros”, explica Claudio. Para tratar de rendibilizar o investimento e completar a capacidade da planta, recibirán os xurros de varias granxas veciñas, ás que devolverán o material digestado para abonar con el as súas terras. 50 hectáreas de regadío nunha peza a carón da granxa A terra agrícola arredor da granxa foi concentrada e o sistema de rego mellorado hai 20 anos A granxa dos irmáns Cremonesi dispón dunha leira de regadío en propiedade de 50 hectáreas nunha soa peza rodeando o establo que destinan á produción de forraxe e cereal para a alimentación do gando. “A auga é fundamental para a produtividade da terra”, recoñece Claudio, doutor en Zootecnia de formación e que se incorporou no ano 2000, ao acabar os seus estudos, á granxa familiar que rexentaba o seu pai. Foi entón cando fixeron toda a transformación da superficie produtiva, cunha completa restructuración da terra para mellorar o regadío. “Xuntamos as terras nunha especie de concentración privada. Eran leiras moito máis pequenas pero xa eran da nosa propiedade, se fosen de distintos propietarios tería sido moito máis difícil porque habería distintas mentalidades”, recoñece. Rotolone para regar e abonar Hoxe en día xa non usan as canles de rega, senón un sistema mediante mangueira enrolada conectada ao tractor denominado rotolone. “Usámolo tanto para regar con auga como para abonar con xurro”, explica Claudio. Dispoñen de 400 metros de mangueira cos que cobren toda a superficie ao redor do establo, permitindo facer pasadas de 120 metros de ancho. “É un sistema máis eficiente que a canle de rega, porque calculas mellor a auga”, asegura. Nesta zona de Lombardía as precipitacións sitúanse entre os 1.200 e os 1.300 litros por metro cadrado ao ano pero as choivas concéntranse sobre todo nos meses de outubro e novembro e de febreiro-marzo e abril.

O sistema conéctase a distintas tomas procedentes do pozo de xurro que hai repartidas pola finca

“O resto do ano regamos cada 7 ou 8 días, porque son chans areosos que reteñen pouca auga”, aclara Claudio. O rotolone permite tamén conectar o sistema de rega a distintas tomas procedentes do pozo de xurro que hai repartidas pola finca para fertilizar os cultivos. É un método que usan a maior parte de explotacións da zona. O custo é menor que o dunha cisterna de tubos colgantes ou inxectores. “Comprámolo hai 12 anos e custounos 50.000 euros”, detalla Claudio. Produción de alfalfa e millo O millo e a alfalfa son dous dos cultivos principais de Fenil Prestini. A rotación inclúe tamén mestura de cereal de inverno con leguminosa nas fincas nas que non hai alfalfa, que ocupa máis ou menos unha cuarta parte da superficie total da explotación.  “As ganderías nesta zona están a abandonar a alfalfa porque dá traballo e é difícil de lograr un bo secado, pero é un cultivo moi importante para nós por varios motivos: necesita pouca auga, fixa nitróxeno e mellora o terreo ao ter raíces moi profundas”, destaca Claudio.

A alfalfa é moi importante porque necesita pouca auga, fixa nitróxeno e mellora o chan

Cultivan 15 hectáreas cada ano de alfalfa. Seméntana cada 5 anos e vana rotando por toda a superficie agraria da explotación. Este ano fixeron 6 cortes, un cada 25-30 días. Os primeiros, en abril, ensilados en microsilos (rolos) e despois, a partir de maio, secada como feno. No resto das terras cultivan millo en rotación intraanual con cereal de inverno. “O millo empezamos a labralo en abril e acabamos a finais de maio. Como regamos, obtemos producións superiores a 60.000 quilos por hectárea”, detalla. Tras ensilar o millo, labran unha mestura de veza, trigo e cebada, que recollen na primavera, apostando por técnicas de mínimo laboreo das terras. “É imposible facer sementeira directa nesta zona porque a normativa obriga a enterrar inmediatamente o xurro”, explica Claudio. Fano mediante un sistema de inxectores conectado ao tractor e ao rotolone. Aproximadamente o 50% do traballo agrario fano eles directamente e o outro 50% contrátano a empresas de servizos.  “Deseconomía” de escala Fenil Prestini é autosuficiente en produción forraxeira, pero compra soia, fariña de millo, palla e concentrado. Está situada no corazón da produción láctea italiana, unha zona onde abundan as ganderías de tamaño medio (250 vacas) e outras máis grandes, que apostaron por medrar nos últimos anos, aínda que Claudio considera que “non é economicamente rendible ter terras a 30 km da granxa”, que sería para eles a única forma de incrementar a superficie agraria e poder aumentar cabezas de gando. “Nesta zona está a concentrarse a produción e transformación de leite, mentres no resto de rexións de Italia está a descender. As granxas grandes traballan con economía de escala pero non hai que pasarse, porque as granxas demasiado grandes producen deseconomía de escala”, afirma.

Non se pode chamar enerxía verde a producir electricidade con alimento

Por iso opina que “o futuro das granxas de leite será diversificar ingresos coa produción de enerxía”. Eles xa comezaron a facelo, coa instalación de 99 Kw de placas solares e dispoñen xa da autorización para a instalación dunha planta de biogás na que producirán enerxía só con xurro e outros restos orgánicos, como subproductos agrícolas, xa que para Claudio “non se lle pode chamar enerxía verde a producir electricidade con alimento”. Recría propia Outro exemplo insostible para Claudio é o que segue unha granxa próxima, con 2.000 vacas en muxido e que non fai recría. “Compran xovencas acabadas de parir a outras granxas, aprovéitanlle esa lactación ás vacas e envíanas ao matadoiro en canto deixan de dar leite, sen volver a inseminarlas”, describe. Fenil Prestini, en cambio, cobre as súas necesidades de reemprazo con recría propia, que completa todo o proceso de crecemento na propia explotación. Os primeiros 15 días de vida as tenreiras están en boxes individuais non opacos, para que os animais poidan verse, tocarse e socializar. Ás dúas semanas de vida pasan a estar aloxadas de dúas en dúas ata o destete, que se produce entre os tres meses e os tres meses e medio. Lotes por tamaño Manuel Sieira, cunha das vacas dun dos dous lotes nos que están divididos os animais de producción As 220 vacas en muxido están repartidas en dous lotes, pero non se distribúen segundo produción nin se dividen en primíparas e multíparas, senón por tamaño. “Nun lote temos ás vacas máis grandes e no outro ás que son máis pequenas. Desta forma os animais están moi tranquilos porque non hai dominancias e pelexas pola comida”, argumentan. A ración é a mesma para os dous grupos. “As grandes comen máis cantidade e as pequenas menos, pero a composición é idéntica, así hai menos complicación”, asegura. Nestes momentos leva 21 kg de ensilaxe de cereal de inverno; 8,5 kg de fariña de millo; 4,5 kg de alfalfa; 2,8 kg de soia e 4,2 kg de concentrado, aínda que habitualmente contén 21 kg de silo de millo e 7 kg de ensilaxe de cereal de inverno. “Acabamos o silo de millo porque o ano pasado houbo moi mala produción, só chegamos ao 45.000 kg por hectárea”, explica.

Venda en conxunto do leite e prezo de 51 céntimos

Azienda Agricola Fenil Prestini produce unha media de 36 litros por vaca e día, logrando unha media por lactación de 10.000 litros por vaca e ano, ao 4% de graxa e 3,5% de proteína. Comercializa toda a súa produción a través de Agrilatte, unha cooperativa de venda de leite en conxunto formada por un cento de granxas. A industria de transformación, fundamentalmente queixeira, permite lograr unha maior revalorización da materia prima. “Nestes momentos estamos a cobrar o litro a 51 céntimos, pero hai un ano cobrabamos a 42 e fai dous a 36”, quéixase Claudio. O 55% do leite da cooperativa destínase a fornecer a queixerías da denominación de orixe Granna Padano, a que conta con maior tradición en Lombardía, e outro 10% para queixos da DOP Asiago, na rexión limítrofe de Venecia. O resto véndese como leite líquido. Sala de muxido de orixe irlandesa A familia Cremonesi muxe dúas veces ao día (de 2 a 5 da mañá e da tarde) nunha sala de 18 puntos pero con capacidade para 36 vacas. “É unha sala moi funcional que che permite colocar as pezoneiras aos dous lados. Desta forma con só 18 pezoneiras muxes a 36 vacas porque mentres nun lado estás muxindo, no outro metes vacas e preparas ás outras 18; así reduces tempos mortos e custos, debido a que se necesita unha menor potencia eléctrica, bomba de baleiro, etc. Cun só operario e 18 puntos somos capaces de muxir 100 vacas á hora”, destaca. Claudio visitou distintas granxas en Irlanda tras facer a súa tese universitaria e decidiu importar este sistema de muxido, da marca Dairymaster, para a súa granxa. “Os gandeiros veciños dicíanme que estaba tolo. A sala montámola no ano 2001 e custounos 85.000€”, lembra.

É unha sala moi funcional que permite reducir tempos mortos; con 18 pezoneiras e un só operario muximos 100 vacas á hora

No canto de usar colares ou podómetros, este sistema irlandés utiliza microchips nos crotais, que proporcionan todos os datos de celos, rumia, produción etc. e a sala de muxido conta á súa saída cunha porta selectora que separa automaticamente a vacas que é necesario inseminar ou tratar. O relevo xeracional nas granxas italianas Claudio estudou 5 anos no Instituto Técnico Stanga, o centro de formación agraria con sede en Cremona, e tras incorporarse á explotación familiar decidiu seguir formándose compatibilizando o traballo na granxa co estudo na universidade e unha estancia posterior en Cork (Irlanda). Reivindica a complementariedade entre a formación teórica e a práctica e destaca a capacidade de transferencia de coñecemento e innovación do sistema público irlandés, onde a propia universidade tiña unha granxa comercial de 200 vacas para as prácticas dos alumnos e a adopción de innovación. Claudio ten unha filla de 16 anos, Stefania, que estuda en Stanga. Este ano fixo o primeiro curso e, tras completar a súa formación no centro (5 anos), ten pensado dar o salto á Universidade (outros 5 anos) para facer Veterinaria. Dificultades de man de obra Os traballadores de orixe india, paquistaní e exipcia son os que máis abundan nas granxas lombardas Na granxa dos Cremonesi traballan dous empregados, un indio que se encarga do muxido e outro paquistaní que realiza tarefas de limpeza, alimentación e coidado do gando. “Estamos a buscar máis persoas para traballar pero é moi difícil atopar. Pagamos 2.200 euros máis vivenda ao empregado que se encarga de muxir e 1.600€ máis casa ao outro operario. Son soldos bos; non entendo como a xente non quere traballar nisto”, lamenta Claudio, que observa unha gran desconexión da sociedade actual co mundo agrario. “En 1980, cando eu me inscribín no Instituto Técnico Stanga, todos eramos fillos de agricultores; hoxe só o 10% dos alumnos proceden dunha explotación agrícola ou gandeira”, compara.

Sara Carioni, xunto a Adrián Fernández, Antón Chaín, Mateo García e Brais Cajide, alumnos da EFA Fonteboa que esta primavera fixeron prácticas nesta gandería italiana En 1920 a familia Carioni empezou a producir leite con 5 vacas na súa pequena granxa de Trescore Cremasco, no límite entre as provincias de Cremona e Bérgamo. Un século despois e propiedade na actualidade de Tommaso Carioni e os seus irmáns Mario e Tiziana, converteuse na explotación ecolóxica máis grande de Italia. Nela realizaron prácticas esta primavera catro alumnos da EFA Fonteboa dentro do programa de intercambio europeo Erasmus+. Situada na zona agrícola de Crema, a 50 minutos da cidade de Milán, a granxa da familia Carioni é hoxe unha empresa diversificada, que transforma a súa produción láctea en queixos e outros produtos e que cultiva tamén hortalizas coas que fai conservas.

A granxa da familia Carioni é hoxe un exemplo de emprendemento agrícola recoñecido en Italia

A importante dimensión alcanzada garante todo o ciclo produtivo, desde a produción de forraxes e a cría do gando ata a transformación e venda directa dos seus produtos lácteos, un modelo de emprendemento agrícola recoñecido con numerosos premios en Italia. A procura da autosuficiencia enerxética levounos a investir tamén en placas solares e biodixestores para o aproveitamento do metano xerado polo xurro. En ecolóxico desde o 2015 Vista aérea das instalacións onde se atopan as vacas de produción de leite ecolóxico, a queixaría e a planta de biogás Na súa evolución como empresa, souberon fusionar tradición e investimentos nas tecnoloxías máis avanzadas para abrirse camiño no mercado. Un crecemento constante iniciado fai máis de medio século pero que se multiplicou na última década. O pai de Tommaso, Francesco Carioni, incrementou nos anos 60 a cría de gando leiteiro e o cultivo da terra coa produción de hortalizas. Seguindo o seu exemplo de diversificación, no ano 2000 os seus fillos montaron unha queixería e empezaron a transformar o leite que producían en queixo fresco e curado de distintas denominacións de orixe, como Salva Cremasco ou Taleggio. Pero é a partir de 2015 cando se produce o gran salto na empresa familiar, coa conversión a ecolóxico e o lanzamento de Carioni Food & Health, que resume a filosofía actual do grupo: adaptarse ás demandas do consumidor producindo alimentos de calidade, saudables, e que preserven o medio ambiente. 1.000 hectáreas de terreo Sistema de rega, con 600 metros de mangueira e pivote Desde entón duplicaron varias veces o tamaño da granxa e estenderon a súa superficie agraria, que suma na actualidade 1.000 hectáreas repartidas por 3 das 20 rexións italianas: Lombardía, Emilia Romagna e Marche. “Facemos dous cultivos ao ano. As rotacións son moi importantes en ecolóxico para manter o chan e evitar as malas herbas”, asegura Sara Carioni, que se encarga do manexo de datos, a certificación ecolóxica das terras e a gandería e do sistema automatizado de alimentación, formado por tres robots Triolet. A ración inclúe silo de trigo, silo de herba, pastone de millo, fariña de millo, torta de soia, fariña de chícharo e palla ou herba seca. Na actualidade só saen ao pasto as vacas secas, pero a partir da próxima primavera sairán tamén as vacas en produción. “Para iso temos que cambiar a estrada principal de sitio e necesitamos a autorización do Concello”, explica Sara. Cultivos para alimentación humana e animal A cultivo de xirasol destinan 150 hectáreas As vacas aliméntanse con forraxes ecolóxicas producidas nas terras que xestiona a propia granxa e coa importación de subministracións procedentes doutras áreas e doutros países, por exemplo millo de Europa do leste, que chega cada semana en tráiler por estrada. Cultivan 250 hectáreas de trigo, 150 de millo, 150 de xirasol, 100 de cebada e 100 de herba para o gando e, para alimentación humana, 60 hactáreas de colza, 60 de chícharo e 50 de soia. Contan con terras en distintos municipios (Trescore Cremasco, Casaletto Vaprio, Crema, Romanengo, Pantigliate, Vignate) de varias provincias (Milán, Lodi, Cremona). Realizan directamente eles mesmos unha parte importante dos traballos agrícolas, para o que dispoñen dun amplo parque de maquinaria, aínda que tamén subcontratan algúns labores específicos en momentos concretos. Tres granxas Vacas de produción ecolóxica, con 600 cabezas en muxidura e previsión de dobrar no plazo de 4 anos A gandería conta con 1.500 cabezas totais repartidas en varias localizacións. O establo principal alberga a 600 vacas adultas en produción ecolóxica en Trescore Cremasco, que se complementa cunha granxa aparte para a recría. A poucos quilómetros, en Casaletto Vaprio, Carioni mantén outra explotación que produce en convencional cun cento de vacas en muxidura.

Producen diariamente 18.000 litros de leite ecolóxico e transforman o 40% da produción

A media de produción é duns 30 litros por vaca e día, cun 4,2% de graxa e un 3,5% de proteína. Das granxas da familia Carioni saen diariamente uns 18.000 litros de leite ecolóxico e 2.800 de convencional. Transforman o 40% da produción, á que dan saída a través da venda directa en tendas propias, situadas en Brescia e na estación central de Milán. Son tamén socios da cooperativa Granarolo, á que subministran leite ecolóxico co que elaborar produtos de alimentación infantil. “Págannos pouco, só 69 céntimos por litro, uns 12 céntimos máis que o convencional”, quéixase Sara. Exportación Entre os produtos elaborados encóntranse queixos con denominación de orixe, leite fresco e distintas conservas A demanda interna italiana está “saturada”, afirma. “É necesaria unha regulación da produción de leite porque, a falta de normas, o mercado italiano foi invadido por materia prima procedente do estranxeiro, o que provocou unha baixada de prezo que pon en dificultades aos gandeiros italianos”, asegura. Por iso apostan por abrir mercados fóra, a través da exportación e internacionalización dos seus produtos. Tras converterse en provedores oficiais de McDonald’s Italia, iniciaron contactos en destinos afastados como Australia, Asia ou EEUU.

Seguir medrando coa innovación constante como bandeira

Sara Carioni, xunto aos alumnos galegos, no establo de produción ecolóxica Sara é a cuarta xeración na gandería iniciada polo seu bisavó fai máis dun século e representa o cambio tecnolóxico polo que está a apostar Carioni. “A innovación foi a clave da nosa evolución e do noso crecemento”, asegura Sara. A pesar de vivir un crecemento exponencial nos últimos 10 anos, tanto en cabezas de gando como en hectáreas de terreo, o seu obxectivo a curto prazo é seguir crecendo. “O noso obxectivo en 4 anos é duplicar o número de vacas en produción, pasando das 600 actuais a 1.200”, detalla.

Aquí non se cuestiona o tamaño das explotacións, porque a sustentabilidade non depende diso senón de como se fagan as cousas

“Aquí non se cuestiona o tamaño das explotacións, hainas de máis de 1.000 vacas e non existe límite legal respecto diso e na miña opinión pode ser sostible unha granxa deste tamaño, porque non depende do número de vacas senón de como se fagan as cousas”, argumenta. Robotización Zona de carga de forraxes e concentrado do robot de alimentación Para acompañar ese crecemento, a granxa da familia Carioni aposta por un alto nivel tecnolóxico nos seus procesos de produción, tanto agrícolas como gandeiros. “Tanto o robot de alimentación como os de muxido que estamos a montar están xa pensados e deseñados para chegar ás 1.200 vacas en produción”, explica.

Están a substituír o muxido en sala dúas veces ao día por 20 robots

Trátase dun sistema pioneiro, da marca italiana TDM, no que os robots non están situados no medio dos distintos lotes de animais, senón nunha instalación aparte, á que se conducen as vacas para muxirse, igual que se se levasen á sala de muxido. Os robots están dispostos en forma de semicírculo ao redor dunha sala de espera central para grupos de 150 vacas. “Para a nosa visión de futuro, unha sala de muxido rotativa non cumpría coas nosas expectativas, porque o noso obxectivo é robotizar a granxa”, conta Sara. Cambio no rol dos traballadores Iso non vai eliminar man de obra, considera, pero si que vai cambiar as súas funcións e o perfil dos traballadores, porque “a partir de agora necesitaremos menos operarios e máis técnicos informáticos”, afirma.

Dan emprego a máis de 60 persoas

Con todo, matiza, “aínda que se traballe con computadores e se manexen datos, as vacas hai que coñecelas igual, e a terra tamén”, salienta. En total dan emprego a entre 60 e 65 persoas nas distintas patas do grupo: agricultura, gandería, transformación, distribución e comercialización. Agricultura de precisión Cisterna con sistema de inxección para o xurro No cultivo da terra, practican a agricultura de precisión, instalando sistemas de rega por goteo capaces de medir as necesidades hídricas específicas de cada parcela e tipo de cultivo. “O clima está a cambiar moito, nesta zona temos entre 80 e 100 días de choiva ao ano, pero nos dous últimos anos choveu moito menos, a cantidade de precipitación foi moi inferior, polo que se fai imprescindible o regadío”, asegura. “Faciámolo por turbina e este ano incorporamos unha mangueira de 600 metros con pivote”, detalla.

No verán a temperatura alcanza os 35 graos e no inverno as mínimas caen ata os 5 graos baixo cero

A produción ecolóxica ten ademais outros requirimentos. “Non podemos usar nada de abono químico, polo que unicamente fertilizamos con abonos orgánicos, mediante xurro líquido inxectado e esterco sólido que enterramos ao momento para reducir as emisións”, explica. Este profundo coñecemento da produción agrícola desde un punto de vista científico, a aplicación de boas prácticas agronómicas e os investimentos en tecnoloxías avanzadas permitíronlles mellorar a produtividade das terras. Recría propia Malia estar en produción ecolóxica, só as vacas secas saen a pacer ao exterior das instalacións Carioni pretende duplicar nos próximos 4 anos o número de cabezas de gando en base á súa propia recría, para o que están inseminando a todas as vacas con seme holstein, usando sexado en xovencas e vacas de primeiro parto. “Levamos 2 anos facéndoo para medrar máis rápido”, indica. Con todo, os problemas de amontoamento das tenreiras están a atrasar o seu crecemento e dificultando este obxectivo. Danlles 5 litros de costro ás tenreiras ao nacer, o que lles axuda a arrincar moi ben nas primeiras semanas de vida, pero despois o seu crecemento vese freado a medida que pasan aos lotes grupais, polo que se ven obrigados a ampliar a idade de destete nalgúns casos ata os 4 meses de idade. Benestar animal As camas nas novas naves son de colchoneta de látex Desde fai 6 anos contan con certificación de benestar animal. “É unha demanda dos consumidores que compran os nosos produtos e unha garantía de bo manexo para os nosos clientes”, argumenta Sara. As naves de produción construídas hai 5 anos dispoñen de cubículos con colchón de látex para o gando e nas máis antigas a cama é de palla picada.

A certificación non ten en conta a innovación; está un pouco desfasada

A certificación ten en conta a comodidade do aloxamento no que se atopan os animais, a ausencia de ruídos no establo, a abundancia de bebedoiros e prazas de cornadiza, a amplitude das instalacións, o raiado dos chans e outros aspectos construtivos, pero non as innovacións tecnolóxicas, polo que Sara considera que este tipo de certificacións quedáronse xa “desfasadas”. Autosuficiencia enerxética Parque de maquinaria, co tractor que usa o biometano como combustible Outro dos obxectivos de Carioni é lograr ser unha explotación autosuficiente desde o punto de vista enerxético. Para iso están a instalar paneis solares para autoconsumo en todos os teitos das naves.

Pola noite seguen funcionando os robots de alimentación e manteñen as luces dos establos acendidas para estimular a inxesta

“O prezo da electricidade multiplicouse por catro o ano pasado e o custo da factura disparóusenos, pero cando instalemos todas as placas seremos autosuficientes enerxeticamente”, destaca Sara. Ademais, desde o ano 2010 dispoñen dunha planta de biogás de gran tamaño, con dúas turbinas de 1 kw/h de potencia cada unha, o que lles permite inxectar á rede eléctrica a enerxía equivalente ao consumo de 3.000 familias.

Dispoñen dun tractor New Holland que utiliza biometano como combustible

A planta aliméntase de xurro de vaca, esterco de galiña, ensilado de cereal e raigrás, cebada das fincas que non están en ecolóxico, avea, fariña de millo, o soro da queixaría e diversos subproductos. O material dixestado é utilizado posteriormente nas terras como abono. Esta granxa italiana é pioneira tamén na procura de fontes renovables alternativas para a maquinaria. “Ata o de agora produciamos só electricidade, pero imos transformar a planta para facer biometano”, avanza Sara. Dispoñen xa do primeiro tractor que utiliza biometano como combustible, da marca New Holland.

Martino Cassandro é profesor da Universidade de Padova e director xeral de ANAFIBJ, a asociación frisoa italiana, que ampliou as súas siglas para acoller a outras razas leiteiras, como a parda alpina ou a xersei. A procura de sólidos e un maior rendemento queixeiro, un dos destinos principais da produción láctea italiana, impulsou nas explotacións a introdución doutras razas e os cruzamentos entre elas. Esta tendencia crecente nas ganderías do país provocou un cambio de mentalidade na propia Asociación, aberta a acoller no seu seo a animais cruzados e prestar servizos neste ámbito aos seus asociados.

A asociación frisoa italiana acolle tamén no seu seo vacas jersey, pardas alpinas e cruzadas

Desde a súa sede en Cremona, no val do Po, unha das principais zonas de produción láctea do país, ademais de frisoas atenden outras razas, entre elas 795 ganderías con 7.025 vacas xersei rexistradas. A xeneralización no uso de seme sexado por parte das explotacións lácteas permitiu tamén ás granxas reducir as súas necesidades de seme frisón e apostar por cruces cárnicos para revalorizar os excedentes de recría. En España, os cruzamientos de vacas leiteiras con razas cárnicas representan xa o 23% das inseminacións, unha porcentaxe similar ao que se dá en Italia.

O uso de cruzamentos é unha tendencia crecente en Italia

Están a incrementarse tamén os cruces con outras razas leiteiras, aínda que a un ritmo menor. Supoñen neste momento o 1% das inseminacións realizadas, fronte ao 75% que levan a cabo con touros frisóns, pero é unha tendencia crecente como estratexia para incrementar a produción de sólidos e reducir os niveis de consanguinidade do rabaño. – Cantas ganderías forman parte de ANAFIBJ? – Temos neste momento 9.280 gandeiros holstein rexistrados en Italia. Somos a terceira asociación no mundo en canto a raza frisoa. Temos un total de 1.148.844 cabezas controladas. Logramos aumentar un 3% as vacas rexistradas e un 15% a produción de leite. As nosas granxas teñen 10.786 kg de produción media cun 3,85% de graxa e 3,35% de proteína na actualidade. Sede de ANAFI en Cremona (Lombardía) – Como evolucionou a mellora xenética en Italia? – Houbo un avance xenético na vaca holstein moi importante, iso é indubidable. Lograr a produción actual e niveis do 4% de graxa e do 3,3% de proteína era un soño hai 30 anos. Pero ao mesmo tempo foron cambiando os distintos aspectos aos que se presta atención e fóronse ampliando os obxectivos para lograr.

A proteína é para nós un dos caracteres máis importantes nos touros

En 1970 os gandeiros querían máis leite, despois na década dos 80 calidade e máis adiante introducimos trazos como a lonxevidade ou a fertilidade. Viamos que empurrando unicamente sobre produción estabamos a perder outros trazos. – Cales serán os aspectos de selección no futuro? – Hoxe tamén se busca sustentabilidade e redución de emisións, que demanda o consumidor, igual que eficiencia e mellora da coagulación do leite para a produción de queixos, que aquí en Italia é moi importante. A proteína é un dos trazos máis importantes para nós nos touros.

Estamos a traballar en selección xenética para reducir emisións, que é algo que demanda o consumidor

No noso centro de selección xenética estamos a analizar a eficiencia alimenticia, non só na inxesta e transformación de materia seca, senón tamén no consumo de auga, e estamos a usar un novo índice económico GIES. O benestar, a aptitude para o muxido robotizado, a resistencia ao estrés térmico e ás enfermidades, a mellora da fertilidade, a redución do impacto ambiental e a protección da biodiversidade xenética serán aspectos fundamentais no futuro. – Que achega a xenómica á mellora xenética? – Está a acelerar a tendencia xenética. O índice global PFT italiano mellorou nos últimos 20 anos, pero antes da xenómica mellorabamos 97 puntos de PFT ao ano, e a partir do ano 2009, coa xenómica, o crecemento é de máis de 300 puntos.

Nos últimos 10 anos aumentamos a produción media por vaca 1.500 kg, pasando de 9.293 kg/ano a 10.786

Temos un total de 508.924 animais xenotipados. Nos últimos 10 anos aumentamos a produción media por vaca 1.500 kg, pasando de 9.293 kg/ano a 10.786. Reducimos as células somáticas en 80.000 células, logrado 92 días máis de produción e 14 días menos abertos, pero mellorar a fertilidade é moi difícil pola vía da selección xenética, porque é un trazo contrario á produción. – A procura de maior produción nas últimas décadas pola vía da selección xenética derivou en países como EEUU en niveis de consanguinidade elevados. En que situación se atopa a cabana holstein en Italia? – Actualmente estamos en niveis de consanguinidade en Italia próximos ao 8%. Ese é un risco que nos obriga a estar preocupados e pensar na asociación en como resolvelo. Estamos a traballar para cambiar o índice PFT e engadir unha penalización pola consanguinidade na fórmula. Temos que ver alternativas para manexar as taxas tan altas de consanguinidade, porque os gandeiros que se preocuparon máis intensamente pola mellora xenética teñen índices de consanguinidade preocupantes. – Que estratexias están a seguirse para reverter esta tendencia? – Por unha banda estamos a preservar a raza pura mediante un programa de acoplamentos, pero a segunda alternativa que estamos a usar son os cruzamientos. Algúns técnicos pensan que a ganancia xenética supera á depreciación por consanguinidade. Nos próximos 5 anos teriamos unha ganancia de 70 quilos máis de leite por vaca e unha depreciación de consanguinidade que nos restaría 22 quilos a esa ganancia. Pero non é unha solución a longo prazo. Granxa de touros de elite da asociación Frisona Italiana – Dentro da Asociación Frisoa Italiana acollestes tamén outras razas, como a parda alpina ou a xersei. Por que? – No pasado a Asociación holstein de Italia non era moi proclive aos cruzamientos pero a situación cambiou. As cruzadas hoxe son parte das vacas leiteiras que hai no noso país e queremos achegar servizos tamén aos asociados que teñen vacas cruzadas. Como che comentaba, unha das solucións para evitar os problemas de consanguinidade son os cruzamentos. De momento no libro xenealóxico estes animais aparecen como cruzados pero imos ser máis exhaustivos á hora de diferencialos.

A tendencia de monta natural reduciuse nos últimos 10 anos 

En ANAFIBJ estamos abertos a novos escenarios presentes e futuros neste ámbito. Queremos prover servizos de selección para realizar cruzamientos, tanto de carne como de leite e xa realizamos certificados de pedigrí para animais cruzados. Case o 20% das frisoas italianas están a cruzarse hoxe con outras razas, cando en 2012 era só o 7%. Cando o nivel de vacas cruzadas está a aumentar como o está facendo o director dunha asociación como a nosa ten que telo en conta. Ás veces é difícil aceptar algún resultado pero é necesario un cambio de mentalidade. – Que representan os cruzamientos a día de hoxe na cabana leiteira italiana? – Prodúcense 2 millóns de inseminacións ao ano en Italia, das que unhas 400.000 son con outras razas, moitas delas con carne. De feito, o 95% dos cruzamientos son con razas cárnicas e só o 5% con cruces para produción de leite, pero están a aumentar moito.

Os cruzamientos con outras razas leiteiras aumentan en Italia a un ritmo de 100.000 vacas cada ano

Cada ano 100.000 vacas que están no sistema de Control Leiteiro pásanse ao sistema de cruzamientos. Temos 1,1 millóns de frisoas puras, pero a segunda poboación son xa as vacas cruzadas, máis que a raza bruna. – En canto aos cruzamentos cárnicos, cales son os máis habituais nas ganderías leiteiras italianas? – Lévanse a cabo 250.000 inseminacións con carne cada ano, de maneira maioritaria azul belga e limusín. Para eses gandeiros que usan razas de carne temos un servizo específico para provelos desa necesidade. O seme sexado abriu esta oportunidade. En Irlanda teñen un índice de cruzamientos con carne e nós estamos listos para aplicar tamén un índice dese tipo. En Irlanda os cruces con carne son o 43%. En Italia estamos na metade, movémonos en cifras similares ás de España.

Elisabetta e Giorgio xunto aos alumnos da EFA Fonteboa Mario Noya e Cosme López e ao seu director, Luis García Elisabetta Quaini é a cuarta xeración de gandeiros en Barbiselle, unha explotación gandeira situada a tan só 8 km do centro de Cremona, na rexión italiana de Lombardía. Comprouna o seu bisavó en 1880 e en 1920, trala Primeira Guerra Mundial, xa contaba con 40 hectáreas de terreo, 80 vacas leiteiras e 20 familias traballando na facenda. Elisabetta estudou Económicas e especializouse en economía agrícola e márketing agroalimentario na Universidade de Guelph, en Canadá, e en 1995 incorporouse á granxa xunto ao seu pai Paolo. Trala súa morte en 2018, Elisabetta comprou a súa parte ás súas dúas irmás e hoxe integran tamén a sociedade o seu marido Giorgio Ortolani e as súas dúas fillas, Maddalena, de 21 anos, e Chiara, de 24, que xa traballa na granxa.

Temos que aproveitar as oportunidades que ofrece a nova PAC ás explotacións con presenza de mulleres mozas

O relevo xeracional é un dos obxectivos para garantir a continuidade da granxa e aproveitar os incentivos que a nova PAC inclúe ao respecto. “Temos que aproveitar as oportunidades que ofrece ás explotacións con presenza de mulleres novas. A nova Política Agraria Comunitaria favorece estas opcións ao conceder a estas granxas un aumento de ao redor do 30% das axudas”, explica. En canto a Giorgio, traballou durante 30 anos como publicista en Milán e en setembro incorporouse á explotación, pasando de vestir gravata a funda e katiuskas. A maiores contan con 10 empregados, a metade italianos e a outra metade da India, Exipto e Macedonia. Como reforzo, esta primavera durante tres meses contaron coa axuda de Mario Noya, de Val do Dubra, e Cosme López, de Sarria, dous alumnos da EFA Fonteboa, que estudan o grao medio de Produción Agropecuaria. O centro de Coristanco empezou este ano a organizar estancias formativas en granxas de Lombardía, a principal rexión produtora de Italia, do mesmo xeito que leva anos facendo con Irlanda, a Bretaña francesa e Normandía.

Dous alumnos de Fonteboa acaban de voltar dunha estancia formativa de 3 meses nesta gandería

A pesar da súa mocidade (Cosme ten 16 anos e Mario 18), ambos teñen experiencia no sector, pois proceden de familias con explotación (Mario, da gandería Xan Blanco, e Cosme, de Vilar de Susao, alugada na actualidade á gandería Tío Andrés). A súa formación teórica e o seu coñecemento práctico lévanos a enfrontar con éxito os novos retos laborais que require a produción láctea na actualidade nun sector carente de man de obra cualificada.

Elisabetta é a representante en Italia de EDF, unha rede europea de gandeiros da que forman parte algunhas granxas galegas

Elisabetta é a representante en Italia de EDF, unha rede europea de gandeiros da que forman parte tamén algunhas granxas galegas, e explica que o problema de atopar traballadores é común en todos os países. Dificultade para atopar man de obra cualificada Dúas persoas están adicadas aos cultivos agrícolas e 8 ao establo, xunto a Giorgio En Barbiselle buscan a estabilidade do persoal, con contratos fixos e vivenda gratis. Mansour, de Exipto, leva 15 anos na explotación e o seu irmán Mohamed 10. “Aos nosos empregados pagámoslles 2.000 euros. Traballan 6 días á semana en quendas de 8 horas e libran un día, con outros 26 días de vacacións ao ano. A maiores, dámoslles outras recompensas, por exemplo un plus de 1.000€ ao ano máis un tenreiro cebado por encalostrar. Son incentivos por facer as cousas ben nos temas que para nós son importantes. Tamén lles damos formación en técnicas de muxido ou inseminación”, detalla.

Traballar nunha granxa hoxe require saber manexar datos, non é só traballar coas mans

Pero a pesar das condicións, cun salario equivalente ao doutras profesións, non atopan traballadores. “A primeira xeración de inmigrantes que veu a Italia traballaba en calquera cousa pero os seus fillos xa non e existe unha imaxe errónea do traballo na agricultura. Creo que hai que facer un esforzo por explicar que hoxe en día non consiste só en traballar coas mans, senón con datos, e que non é un traballo mecánico, senón que é necesario pensar moito”, razoa. 600 vacas en muxidura A explotación muxe na actualidade entre 590 e 600 vacas e produce uns 23.000 litros de leite ao día, que venden á cooperativa Soresina, da que forman parte desde o ano 1993. Trátase dunha das maiores industrias de transformación láctea italiana, que elabora distintos tipos de queixo (Grana Padano, Parmesano e Provolone), manteiga e envasa leite fresco e UHT. “Por fortuna, nós tiñamos cooperativas fortes. Iso evita o monopolio de Lactalis. Sen elas sería un problema”, asegura Elisabetta. A multinacional francesa é a industria que máis leite recolle en Italia, seguida das cooperativas Granarolo e Soresina.

En Italia tiñamos cooperativas fortes que evitan o monopolio de Lactalis, algo que sería un problema para os gandeiros

Toda a produción de Barbiselle, uns 8 millóns de litros anuais, destínase á elaboración de queixo Grana Padano, a denominación de orixe da zona, que fixa os protocolos de muxido e alimentación do gando. A diferenza do parmensano, producido ao sur do río Po, na veciña Reggio Emilia, o Grana Padano permite as ensilaxes, aínda que comparten por exemplo a limitación de dous muxidos diarios. Nesta granxa muxen ás dúas da madrugada e ás dúas da tarde. Contan cunha sala rotativa de 30 puntos e lévalles unhas 5 horas realizar cada muxido. Cada día, ás 8 da mañá, o camión recolle o leite na explotación e trasládao á queixería para empezar o proceso de elaboración. 39 litros de media A produción media da granxa oscila entre 39 e 40 litros, cun 4% de materia graxa e un 3,7% de proteína. Os animais en muxido están divididos en 5 lotes: alta produción, primíparas, vacas adultas, postparto e final de lactación. Aínda que non permite os tres muxidos en sala, a denominación de orixe Grana Padano si que autoriza o uso de robots de muxido, unha opción que están a valorar para o grupo de alta produción, cunha produción media diaria de 52 litros e problemas frecuentes de mamites, debidos ás condicións de calor e humidade habituais na zona e ao tipo de cama utilizada.

Estamos a valorar poñer robots no lote de alta produción para que as vacas estean máis cómodas

Enchen os cubículos cunha mestura de palla, cal e auga. “O carbonato botámolo para evitar mamites e agora encamamos todas as semanas para mellorar iso, antes faciámolo cada dúas”, explica Elisabetta. “Estamos a valorar poñer robots para que as vacas de máis produción non tiren tanto leite e estean máis cómodas”, engade. Reducción drástica no uso de antibióticos O benestar animal e a prevención das enfermidades do gando é un dos obxectivos que se marcan. O nivel medio de células somáticas da granxa sitúase en 160.000 e realizan secado selectivo sen antibióticos. Para facilitar a selaxe da ubre estimulan a redución na produción de leite separando ás vacas para secar unha semana antes para alimentalas con ración de secas.

A granxa ten unha media de 70 vacas secas

Teñen un empregado só para elaborar as distintas racións de alimentación do gando e dispoñen dun carro mesturador de 32 metros cúbicos de capacidade co que elaboran a ración de produción dúas veces ao día. Máximos coidados para a recría Ademais de levar a xestión económica da granxa, Elisabetta ocúpase tamén de supervisar a aplicación dos protocolos de coidado das becerras pequenas, un dos aspectos nos que poñen maior atención. Barbiselle acaba de iniciar un proxecto de investigación, de dous anos de duración, en colaboración coa Universidade de Milán, denominado Tenreiros libres de gaiola, que consiste en probar distintas opcións para o aloxamento dos animais nas primeiras 8 semanas de vida.

Están a estudar distintas opcións para o aloxamento dos animais nas primeiras 8 semanas de vida dentro dun proxecto de investigación da Universidade de Milán

O habitual a día de hoxe en Italia é que ao nacer se leven a boxes individuais, pero a sensibilización social cara aos temas de benestar animal levou á Comisión Europea a decretar a súa eliminación progresiva en 2027. “Espérase que este sexa un dos aspectos clave da nova lexislación comunitaria sobre benestar animal que se aprobará neste ano 2023, por tanto, as ganderías verémonos obrigadas a introducir cambios no manexo. Por iso estamos a probar a viabilidade técnico-económica das distintas alternativas (aloxamento en boxes en parellas, permanencia coa nai, lotes colectivos en amamantadora) e o seu resultado en canto ao crecemento das tenreiras", explica Elisabetta. Recollen os cañotos do millo destinado a facer pastone para utilizalos na cama da recría Dispoñen de taxi-milk pasteurizador para a etapa de boxes individuais e de dúas amamantadoras para as fases posteriores. Destetan ás tenreiras aos dous meses e medio de idade e insemínanas entre os 14 e os 15 meses. En canto á cama, os boxes son de palla e a continuación nos lotes da recría máis pequena utilizan cama fría de compost, con serrín como base. Realizan pastone de millo para alimentación de vacas en produción e a parte non utilizada da planta recóllena en bólas para usar na cama da recría máis grande, que encaman unha vez ao mes. Incrementar a lonxevidade Parideira da explotación, onde os partos se suceden de forman continua O custo dunha xovenca posta a parto é de 1.900€ nesta granxa, onde o 38% dos animais en produción son vacas de primeiro parto. “Cústanos moito diñeiro criar unha tenreira, fai falta unha lactación para pagala”, razoa Elisabetta. A lonxevidade media das vacas de Barbiselle é de 2,8 lactaciones, unha cifra que están a tentar incrementar. Teñen problemas de espazo, tanto na zona de vacas en produción como nos lotes de recría e renovaron o sistema de ventilación para reducir o estrés térmico dos animais. “Os ventiladores e aspersores funcionan 8 meses ao ano, tan só os 4 meses de inverno están parados”, explica. A temperatura pode chegar a 39 grados no verán e roldar os 0 graos no inverno nesta zona. Máis de 10 céntimos de marxe Ensilado de trigo, realizado na primavera, para incorporar á ración de lactación Desde o final das cotas lácteas no ano 2015 esta gandería pasou dunha produción anual de 5,4 millóns de litros aos 7,7 producidos en 2022, no que lograron unha facturación récord de 4,6 millóns de euros. O prezo de venda do leite, que oscilara entre os 41 e os 44 céntimos os anos anteriores, disparouse ata os 60 céntimos, aínda que Elisabetta matiza que este é o prezo cobrado polos socios de Soresina, mentres Lactalis está a pagar na zona 6 cénimos menos, a 54.

Barbiselle facturou o ano pasado 4,6 millóns de euros e logrou un beneficio de 1,3 millóns

“Nestes momentos temos un bo prezo e unha marxe de máis de 10 céntimos en litro. O custo total de produción en 2022 foi de 50 céntimos, pero este ano baixou a 48 porque está a baixar o custo de alimentación. O custo da man de obra no noso caso sitúase por baixo de 10 céntimos en litro”, explica Elisabetta. "Unha coidadosa xestión do persoal, baseada na transparencia das relacións laborais, a estabilidade dos contratos e o uso de incentivos e primas de produtividade permitiunos aumentar a produtividade e reducir o custo de man de obra por litro de leite producido”, asegura. Venda de carne e enerxía As vacas coxas e as que están a tratamento úsanas de nodrizas para amamantar aos tenreiros azul belga Barbiselle facturou o ano pasado 4,6 millóns de euros, cun beneficio de 1,3 millóns. Aos ingresos pola venda do leite hai que sumar a venda de tenreiros e de enerxía eléctrica, que supoñen outras dúas fontes de ingresos importantes para a granxa. “Facturamos 20.000 euros ao mes pola venda de tenreiros azul belga”, indica. Son criados ata os 40 días e vendidos despois a unha cooperativa de carne, que realiza o cebado. “Antes vendiamos unhas 200 xovencas de recría ao ano, pero agora inseminamos unha parte do rabaño con cruces cárnicos”, explica.

O 65% das vacas adultas son inseminadas con azul belga

As inseminacións con azul belga representan máis da metade das doses totais utilizadas nesta explotación, que usa un 17% de seme sexado en xovencas e algunhas primíparas e un 23% de seme convencional no resto de vacas adultas. “Sincronizamos celos e o veterinario vén todos os martes e venres”, explican. Zona de xovencas de recría, con placas solares sobre o teito, que prevén ampliar tamén á nave de produción Outra das fontes de ingreso importantes é a venda de electricidade. Nos teitos das naves de recría teñen instaladas placas solares desde o ano 2010, cun total de 630 kwh de potencia, dos que 96 kw son para autoconsumo e 534 para venda de enerxía fotovoltaica. Os ingresos pola súa comercialización foron de 183.000 euros en 2022, aos que habería que sumar outros 36.000 euros de aforro na factura da luz na parte de autoconsumo.

En 2010 instalaron 630 Kw de placas solares e este ano instalarán outros 265 Kw

Dentro do plan de investimentos da empresa para os próximos 5 anos contémplase seguir apostando polas enerxías renovables. “Dispoñemos de teito adicional para instalar outros 265 Kw para autoconsumo. Obtivemos unha axuda do 40% con fondos europeos e faremos a instalación este mesmo ano”, explica Elisabetta. Do mesmo xeito, indica, “aínda temos potencial por explotar, como a posibilidade de construír unha planta de biogás de xurros. Con este fin, encargouse un estudo ao Centro de Investigación da Produción Agrícola de Reggio Emilia para definir o tamaño óptimo”, detalla.  

“Facemos un uso moi intensivo da terra”

Barbiselle traballa un total de 230 hectáreas, 180 en propiedade nunha soa peza ao redor da granxa e 50 alugadas. Toda a superficie é de regadío e dispoñen dun pozo de rega e unha liña subterránea para fertirrigación con xurro. A explotación está situada nunha zona non vulnerable á contaminación por nitratos, o que lles facilita a xestión de abonos. “Non temos problemas para a fertilización das parcelas, coa rotación de cultivos inxectamos todo o xurro da granxa”, explica.

O 70% das hectáreas son en propiedade e o 30% alugadas

Os principais cultivos son o millo, o trigo, o raigrás, o sorgo e a alfalfa. O regadío asegúralles dúas colleitas ao ano e a rotación de cultivos inclúe raigrás no inverno e millo no verán en 21 hectáreas e trigo para ensilaxe no inverno e millo no verán noutras 50 hectáreas, ademais de 80 hectáreas a alfalfa, con entre 5 e 6 cortes anuais, e outras 17 a sorgo forraxeiro. Logran altas producións, que no caso do millo acada os 60.000 quilos por hectárea de media nun ano normal, aínda que 2022 foi moi seco na zona norte de Italia, con pouca choiva e altas temperaturas, e houbo menor produción.

Este ano choveu de forma torrencial a principios de maio, pero levabamos 6 meses sen chover

"As producións obtidas aseguran a autosuficiencia alimentaria dos animais. Só compramos fariña de soia e outros subproductos proteicos, segundo estea o mercado, con contratos anuais para protexerse contra o risco de aumento de prezos", indica Elisabetta. Máis de 60.000€ por hectárea Sistema de inxección de purín a través de una mangueira enganchada directamente ás balsas da explotación para abonar as fincas máis próximas á granxa A superficie agraria ten un importante valor nesta zona. Comprar unha hectárea de terreo pode custar entre 65.000 e 70.000€ e os alugueiros roldan os 1.000€ anuais. “O alto custo da terra é un dos obstáculos para o acceso de mozos ao sector agrario en Italia”, recoñece.

O seu pai, Paolo Quaini, faleceu en 2018 e o pasado mes de decembro Elisabetta comprou a súa parte ás súas dúas irmás

Dous dos 10 empregados de Barbiselle están centrados no traballo agrario. “O único que non facemos nós é a ensilaxe e botar o xurro nas fincas máis afastadas, para o que contratamos empresas de servizos”, explica. Mellora xenética Vaca subcampioa no certame celebrado en Cremona en 2021 Desde fai anos Barbiselle participa en concursos de gando, logrando importantes premios e recoñecementos polas características produtivas e morfolóxicas dos seus animais. En 2021, por exemplo, quedaron subcampións no certame organizado en Cremona. A aposta pola xenética é un dos sinais de identidade desta gandería. O pai de Elisabetta, Paolo, era xinecólogo en Turín pero mantivo a granxa que fundara o seu pai, Ludovico, en 1910. Na década de 1970, grazas aos seus ingresos como médico, Paolo inicia o período de expansión da explotación, fusionando tres facendas veciñas e comprando en Roma unha das granxas de referencia en xenética en Italia, Salone, con animais procedentes da granxa americana Paclamar. Algúns dos sementais da gandería romana da familia fixeron historia dentro da raza frisoa italiana, como o touro Talent King of Salone.

Durante anos a gandería repartiu animais de alta selección xenética, vendidos en poxas, por toda Italia

A herdanza xenética de Paclamar e Salone vive hoxe en Barbiselle, onde durante anos utilizáronse embrións de Estados Unidos e Canadá. Hoxe, a selección xenómica é unha ferramenta habitual nesta granxa. Criadeiro de cabalos O pai de Elisabetta era tamén un namorado dos cabalos, unha paixón que o levou a dedicarse ás carreiras e á cría de sementais. Nas instalacións de Barbiselle existía un afamado criadeiro de cabalos de trote con cuadras con 180 boxes, paddock e estación de inseminación, así como un laboratorio para a conxelación do seme equino. “Actualmente, dada a situación do sector, a actividade reduciuse con só dúas eguas en produción pero non descartamos volver potenciar este sector no futuro”, afirma.

Vendemos a granxa de Roma para centrarnos en Cremona, trasladando o gando e modernizando as instalacións

Pero na actualidade todos os esforzos están postos na explotación láctea. “Decidimos especializarnos na produción de leite, aumentando o número de vacas e elevando a produtividade por cabeza. En 2007 ampliamos o establo de Cremona e instalamos a sala de muxido rotativa de 30 puntos, con capacidade para muxir entre 130 e 150 vacas á hora, e vendemos a granxa de Roma, debido ás dificultades para a xestión da actividade gandeira nas inmediacións da capital", indica Elisabetta.  Aposta pola tecnoloxía O uso de probas xenómicas está xeralizado na granxa “Estamos a preparar un plan de desenvolvemento para os próximos 5 anos que prevé automatizar o muxido mediante a instalación de robots e tamén completar o sistema de ventilación de todas as naves para garantir o máximo benestar mesmo na estación máis calorosa", avanza sobre os plans de futuro. Neste ano 2023 incorporaron o sistema Alta Cow Watch de Alta Genetics para monitorear rabaños. "Queremos mellorar desta forma o coidado das tenreiras para maximizar o seu crecemento, ter un rexistro de parámetros de eficiencia alimenticia e administración de forraxe nas vacas e dispoñer dunha análise do comportamento produtivo e reprodutivo dos animais, con especial atención á prevención de enfermidades", explica.

A utilización de aditivos que melloran a fixación de nitróxeno do xurro permitiunos reducir nun 50% o uso de fertilizantes químicos no cultivo de millo

Prestan tamén a máxima atención aos custos de produción de forraxes mediante software específicos: ISAGRI para a xestión de campo, Dairy Comp para a xestión do establo e PMT para a ración de alimentación. En canto aos cultivos agrícolas, Barbiselle utiliza sistemas satelitais para a sementeira e a distribución de produtos fitosanitarios. Á hora de aplicar o xurro, engádenlle aditivos para mellorar a fixación do nitróxeno. “Esta técnica nos últimos 3 anos permitiunos reducir nun 50% o uso de fertilizantes químicos no cultivo de millo”, valoran.

Explotación láctea con 600 vacas en muxidura en Cremona, na rexión italiana de Lombardía O val do Po, o gran río que atravesa o norte de Italia desde os Alpes a Venecia, é a gran arteria agrícola e gandeira do país. E entre as rexións ao seu paso destaca Lombardía, a Galicia da produción de leite italiano. Con preto de 5.000 explotacións lácteas pechou 2022 con case 6 millóns de toneladas, o 46% da produción láctea do país. Tras o final das cotas lácteas, o incremento de produción foi constante, acelerándose nos últimos anos (un 4,85% en 2021 respecto a 2020 e un 1,24% en 2022, a pesar da seca). Nos tres primeiros meses deste ano, sen embargo, descendeu un 0,8%.

A rexión de Lombardía conta con 5.000 explotacións e produce o 45% do leite italiano

Lombardía xa adiantou a Bretaña como segunda rexión produtora de leite na UE e sitúase só por detrás de Southern, en Irlanda. A rexión italiana produce o dobre de leite que Galicia, que coas súas 6.000 ganderías de leite, produce 3 millóns de toneladas, o 40% da produción española, pero está aínda moi lonxe das primeiras rexións europeas.

Cunha superficie un 20% inferior a Galicia, Lombardía produce o dobre de leite

Lombardía conta cun tamaño medio de explotación que dobra ás granxas galegas e unha produción enfocada á elaboración de queixo, principalmente Grana Padano, que garante prezos estables aos gandeiros, en moitas ocasiones socios tamén das queixerías. Incremento de produción tralo final das cotas lácteas Nos últimos anos, a produción de leite de vaca en Italia aumentou significativamente. Tralo final das cotas en 2015 as entregas pasaron de 11,1 millóns de toneladas en 2015 a 13 millóns en 2022.

Preto do 80% do leite italiano prodúcese nos distritos do norte: Lombardia (46%), Emilia Romagna (16%), Véneto (9%) e Piamonte (9%)

A maior parte do aumento da produción tivo lugar nas rexións do norte (Lombardía +19 %, Emilia Romagna +15 %, Véneto +6,0 %, Piamonte +15 %), pero tamén nalgunhas rexións do sur (Puglia, Sicilia e Basilicata 11%, Calabria +17%). As provincias lombardas de Cremona, Lodi, Brescia ou Mántova están entre as principais produtoras de leite de Italia. Só Cremona produce o 12% do leite do país e Brescia, de maior tamaño, ao redor do 15%. Italia importa 1 de cada 5 litros de leite Pero pese ao aumento de produción, Italia, do mesmo xeito que España, é deficitaria en leite. Importa 1 de cada 5 litros consumidos e transformados no país. Grazas á maior autosuficiencia lograda nos últimos anos polo sector produtor (hoxe é do 80%), as importacións do estranxeiro diminuíron con respecto a fai 10 anos. Italia importa leite líquido en cisternas de países como Austria e Alemaña, pero tamén de países do leste de Europa, como Polonia, Romanía, Eslovaquia ou Lituania. O prezo medio deste leite spot sitúase nestes momentos en 45,5 céntimos, 10 por baixo do leite producido en Italia. O prezo medio do leite en orixe en Lombardía situouse no primeiros catro meses de 2023 en 55,53 céntimos, con diferenzas de ata 7 céntimos entre os gandeiros que entregan a cooperativas que elaboran Gran Padano, como Soresina, que están a cobrar ao redor de 60 céntimos, e gandeiros que entregan a industrias privadas máis enfocadas ao leite líquido, como Parmalat.

Existe unha diferenza de 7 céntimos entre gandeiros que entregan a queixarías e os que o fan a industrias de leite líquido

Do mesmo xeito que no resto de países europeos, houbo unha corrección á baixa esta primavera. Nas granxas italianas o prezo medio de venda en orixe, que no mes de febreiro situábase en 57,4 céntimos, baixou a 53,73 en maio. Aínda así, é significativamente superior ao de anos anteriores, xa que en marzo de 2022 o prezo medio situábase en 40,5 céntimos e en marzo de 2021 en 36 céntimos. Transformación en queixos Os queixos, con grande variedade e formatos, ocupan una ampla zona nos supermercados italianos A industria láctea italiana produce unha gran variedade de queixos tradicionais. Esta tradición quesera está testemuñada por 37 queixos DOP e por numerosos queixos locais. A produción láctea de Lombardía está claramente enfocada á elaboración de queixos (o 43% do leite muxido na rexión transfórmase en queixos). Os máis coñecidos, como o Grana Padano, o Gorgonzola ou o Mascarpone, prodúcense en chaira padana, ao norte do río Po, mentres que ao sur, na veciña rexión de Emilia Romagna, o protagonista é o Parmesano.

Italia exporta unhas 250.000 toneladas de queixo, case a metade da súa produción

Pero existen ademais unha infinidade de pequenas produciones locais de queixos, en provincias como Lodi, Cremona ou Brescia, como o Bela Lodi, o Salva Cremasco, o Pannerone ou o Provolone Valpadana ou o Bagoss di Bagolino. Máis ao norte, na provincia de Bérgamo, ao pé dos prealpes, cada val ten o seu queixo típico, como o Taleggio, o Branzi, o Agrì di Valtorta ou o Strachitunt. O Grana Padano, a referencia na zona Cámara de secado en una quesería de la denominación de origen Grana Padano en Cremona O Grana Padano é o queixo con Denominación de Orixe italiana máis producido. No conxunto de 2022 a produción foi de 202.000 toneladas, acaparando o 34% da produción láctea de Lombardía e nos catro primeiros meses de 2023 a súa produción aumentou un 5% con respecto ao mesmo período do ano anterior. Un total de 127 queixerías fabricantes, que producen máis de 5,2 millóns de queixos ao ano (cada queixo pesa unha media de 38 kg), transforman 2,7 millóns de litros de leite ao ano, practicamente a produción láctea de Galicia. O leite procede de 3.835 as explotacións.

O 65% da produción de Grana Padano está en mans de cooperativas de gandeiros

O 65% da produción de Grana Padano está en mans de queserías pertencentes a cooperativas de gandeiros e o 35% restante é producido por queserías propiedade de industrias privadas. Papel das asociacións de produtores Ademais de ANAFIBJ, encargada do control leiteiro e o libro xenealóxico das razas frisoa, parda e xersei, con 9.280 explotacións e 1,1 millóns de vacas rexistradas, a maior parte dos produtores lácteos forma parte dalgunha organización de produtores. A principal organización agrícola italiana é a Confederazione Nazionale Coltivatori Diretti, (COLDIRETTI), que reúne a un millón e medio de afiliados e é a principal organización agrícola a nivel europeo.

A produción media por vaca en Control Leiteiro sitúase en 11.245 litros por ano, cun 3,86% de graxa e un 3,35% de proteína

A segunda organización agrícola italiana en importancia é a Confederazione Generale dell'Agricoltura Italiana (Confagricoltura), que reúne ás granxas máis grandes e é favorable aos OMG. Integra a unha rede a nivel de organizacións a nivel rexional e provincial, como Libera Associazione Agricoltori Cremonesi, a maior asociación de agricultores de Cremona, con 1.600 afiliados, que posúe un xornal, A Provincia, creado hai 75 anos e que presta especial atención á información agro-gandeira nas súas páxinas.

Libera Associazione Agricoltori Cremonesi é a propietaria do xornal A Provincia, que presta especial atención nas súas informacións ao sector agro-gandeiro

Outras organizacións relevantes son a Confederazione Italiana Agricoltori (CIA) e a Confederazione Produttori Agricoli (Copagri), xurdida en 1991 dun movemento contra o pago da supertasa por parte das ganderías lácteas. O papel destas asociacións de produtores ten gran relevancia en Lombardía. Estas organizacións prestan servizos administrativos e burocráticos ás granxas, como a tramitación da PAC, e, sobre todo, exercen unha importante influencia política. Importantes cooperativas como Granarolo e Soresina Italia conta ademais con importantes grupos cooperativos, como Granarolo, con sede en Bolonia pero que recolle leite por todo o país e ten forte presenza en Lombardía.

Granarolo está máis enfocada ao leite líquido, yogurt e queixo fresco, mentres Soresina céntrase nos queixos tradicionais italianos

A outra gran cooperativa italiana é Soresina, orixinaria desta localidade da rexión de Lombardía. Formada por 220 ganderías socias, integrou a outras catro cooperativas no seu seo e o seu forte son produtos como o Semente Padano, o provolone ou a manteiga.

En provincias como Cremona conviven varias cooperativas con planta de transformación nun radio de 25 km

En provincias como Cremona conviven varias cooperativas con planta de transformación nun radio de 25 km. Algunhas destas cooperativas teñen máis de 100 anos, como Ca de Stefani, e outras teñen unha forte vocación internacional, como Produttori Latte Associati Cremona (PLAC). Lactalis toma posicións Parmalat pertence ao grupo Lactalis, ao igual que algunhas das principais queixerías italianas A multinacional francesa Lactalis, propiedade da familia Besnier, converteuse na principal industria privada de Italia tras comprar Parmalat, durante décadas o buque insignia da industria láctea italiana e que chegou a ser compañía mundial líder en envasado de leite UHT, cunha importante presenza en Suramérica e Australia. Parmalat viuse envolvida nun escándalo financeiro maiúsculo en 2003, trala fraude contable de 14.000 millóns de euros causado polo seu fundador, Calisto Tanzi, que foi encarcerado tras facer perder o seu diñeiro a miles de investidores.

Unhas 5.000 granxas italianas fornecen leite a Parmalat, buque insignia da industria láctea italiana ata a súa quebra en 2003

En España Parmalat desembarcou en 1983 a través dun acordo con Reny Picot, chegando tamén a ser propietaria de Clesa antes de pasar a mans de Nova Rumasa e actualmente dun grupo de cooperativas galegas lideradas por CLUN integradas en ACOLACT. A compañía italiana estivo a piques de desaparecer e tras recuperarse da bancarrota foi comprada por Lactalis, ao adquirir en 2011 un 80% do seu capital social e ampliar a súa participación en 2019 ao 100% do accionariado.

Por fortuna nós tiñamos cooperativas fortes e iso evita o monopolio de Lactalis (Elisabeta Quaini, vicepresidenta de Libera Associazione Agricoltori Cremonesi)

“Lactalis desembarcou con moita forza en Italia. Por fortuna nós tiñamos cooperativas fortes e iso evita o monopolio de Lactalis. Sen as cooperativas, iso sería un problema”, afirma Elisabetta Quaini, titular dunha explotación de 1.300 cabezas e vicepresidenta de Libera Associazione Agricoltori Cremonesi, integrada en Confagricultura. A súa gandería, Barbiselle Società Agricola, situada no municipio de Persico Dosimo (Cremona), é socia da cooperativa Soresina, con quen ten un contrato anual para subministrar leite á súa queixería. Está a cobrar o leite a día de hoxe a 60 céntimos, fronte aos 54 que está a pagar Lactalis aos seus gandeiros en Italia, aínda que o sistema de cobranza é diferente. En Soresina o gandeiro financia á cooperativa e recupera o diñeiro ao ano seguinte. “Cobramos un anticipo cada mes, que supón ao redor do 70% do prezo de venda do leite e en marzo de cada ano facemos contas en función do prezo de venda do queixo e cobramos o outro 30%”, explica Elisabetta.

Lactalis comprou nos últimos anos as marcas de queixo italiano máis prestixiosas, como Invernizzi, Locatelli, Galbani, Castelli ou Ambrosi

Parmalat continúa máis enfocada ao leite líquido, nata, yogurt e sobremesas lácteas, ademais de zumes de froitas, pero Lactalis segue diversificando a súa presenza en Italia con adquisicións no mundo dos embutidos e os queixos, como a recente compra de Ambrosi, con sede na provincia lombarda de Brescia e dedicada á produción de queixos de pasta dura como Parmesano e Semente Padano, ou de Nuova Castelli en 2020, como antes fixera xa coas marcas máis prestixiosas da tradición láctea italiana, tales como Invernizzi, Cademartori, Locatelli ou Galbani. Pero a pesar da presión que Lactalis exerce sobre as empresas italianas, algunhas delas, como Auricchio, fundada en 1877 e especializada en queixo provolone, seguen voando por libre, con gran prestixio en Italia e forte vocación internacional. Agricultura na zona máis rica e industrializada de Italia Con 10 millóns de habitantes, Lombardía é unha das rexións máis poboada da UE, só por detrás das alemás Renania do Norte-Westfalia e Babiera. Trátase da rexión italiana con máis renda per cápita e onde a industria compite coa agricultura por man de obra e superficie. Debido fundamentalmente á industrialización e a sobreconstrucción, Lombardía perdeu máis de 150.000 hectáreas de terras agrícolas nas últimas décadas, algo similar ao ocorrido en Galicia, aínda que neste caso por culpa do abandono e a forestación. Aínda así, a superficie agraria útil da rexión italiana achégase ao millón de hectáreas, un 30% máis que en Galicia.

Cun 20% menos de superficie, Lombardía dispón dun 30% máis de SAU que Galicia

En canto aos usos da terra, só unha cuarta parte da SAU de Lombardía está destinada a prados permanentes, mentres as tres cuartas partes restantes son terras de cultivo. Un completo sistema de regadío, con canles deseñadas nalgúns casos na Idade Media, garanten altas producións, con dúas colleitas por ano. Seca e cambio climático Pero o cambio climático está a provocar unha tropicalización do clima, con menor cantidade de días de choiva. A seca agudizouse nos últimos dous anos, sobre todo en 2022, con temperaturas elevadas e unha notable redución do caudal do río Po como consecuencia dunha menor cantidade de neve nos Alpes.

Provincias como Cremona, Lodi ou Brescia dispoñen dun amplo sistema de regadío pero escasea a auga para alimentalo

Este ano 2023 segue o mesmo patrón, aínda que choveu con intensidade na primavera, como evidenciaron as inundacións sufridas a mediados de maio na veciña Emilia Romagna. Pero son episodios illados e torrenciais que non resolven o problema. Tras seis meses sen precipitacións de forma regular, os campos de cultivo acusan a seca e o caudal de auga existente non garante a rega necesaria.

A falta de choivas nos últimos dous anos está a revelarse como un problema para a agricultura non coñecido ata o momento na zona

A precipitación media anual é 850 mm e o clima é continental, con oscilacións importantes entre estacións. Os veráns son calorosos e secos e os invernos tépedos, con presenza habitual de néboas en zonas chairas. A temperatura media anual é de 18°, superando os 35° en xullo e agosto e roldando os 0° de decembro a febreiro. Agricultura e gandería intensiva Tanto en Lombardía como nas demais rexións do val do Po lévase a cabo unha agricultura moi intensiva, con multitude de cultivos destinados tanto a alimentación humana e animal como á produción de biogás. Nas granxas lácteas o protagonista é o millo, con producións que superan os 60.000 quilos por hectárea grazas ao regadío. As rotacións inclúen outros cereais, como cebada ou trigo (tanto para colleita en gran como para ensilaxe), leguminosas como veza ou alfalfa (ensilada e en heno) e gramíneas como o raigrás.

O prezo de compra da terra sitúase entre os 60.000 e os 70.000€ por hectárea e o alugueiro en 1.000€ anuais

Nos últimos anos aumentou tamén a plantación de tomate dentro destas rotacións, desprazando as principais zonas de cultivo do sur de Italia cara ao norte. O Consorzio Casalasco do Pomodoro, xurdido en 1977 como cooperativa, aínda que comprada máis tarde por Parmalat e vendida en 2007, aglutina a 800 agricultores que transforman e comercializan a súa produción de tomate baixo ao marca Pomi. Ademais de gando vacún, Lombardía posúe un importante número de granxas de porcino, destinadas á elaboración de embutidos e salamis. A gandería intensiva, tanto láctea como porcina, e o crecemento experimentado no tamaño das explotacións, derivou en exceso de xurros e contaminación por nitratos das augas. Problemas de contaminación Boa parte da chaira padana está declarada zona vulnerable. Nestas áreas limítase a 170 unidades de nitróxeno (tanto orgánico como químico) o máximo de fertilización dos chans, elevándose ao dobre, a 340 unidades, en zonas non vulnerables.

Superada a restrición que supoñían as cotas lácteas ao crecemento das granxas, a limitación a día de hoxe son os nitratos

Superada a restrición que as cotas lácteas supuxeron durante anos para o crecemento das granxas leiteiras italianas, o problema a día de hoxe en zonas como Lombardía é a ausencia de terra dispoñible e as limitacións fixadas aos nitratos, que condiciona o tamaño da explotación en función das hectáreas de terreo. Ademais da contaminación por nitratos, existe tamén un problema de contaminación atmosférica. En Lombardía as fosas de xurro non están cubertas pero na actualidade está a estudarse a posibilidade de obrigar ás granxas para cubrilas.

Está a discutirse a posibilidade de impoñer a obrigatoriedade de cubrir todas as fosas de xurro

Rexístranse altos índices de emisións, tanto de metano como doutros gases de efecto invernadoiro, debido á presenza en moitas zonas tanto de granxas como de industria (metalúrxica e siderúrxica, automóbil, etc). Non só Milán, a capital de Lombardía, é un importante polo industrial, senón que toda a rexión está salpicada de industrias, que van gañando aos poucos terreo ás granxas. De feito, Brescia é xa a primeira provincia industrial de Europa. Proliferación de plantas de biogás Nos últimos anos, debido ao exceso de xurros e ás políticas de incentivos estatais e rexionais, moitas explotacións optaron pola construción de plantas de biogás, que mitigaron en parte os problemas de contaminación e serviron para diversificar os ingresos das explotacións cara á produción e venda de enerxía eléctrica. En Italia, as empresas xeradoras de electricidade están obrigadas desde o ano 2005 a garantir que unha porcentaxe da mesma está xerada a partir de fontes renovables. Para iso, poden comprar certificados verdes a produtores individuais, tales como granxas que dispoñan de plantas de biogás ou placas solares.

A maioría de granxas diversificaron os seus ingresos coa produción de enerxía, tanto a partir de biogás como de placas solares

A política italiana de incentivación da tecnoloxía do biogás está ligada a incentivos económicos, que foron variando as condicións para a súa cobranza. Inicialmente bastaba con usar un 25% de xurros, o que derivou nunha utilización masiva de cultivos como millo e triticale nas plantas. Actualmente esta porcentaxe investiuse, obrigando a usar máis xurro e subproductos industriais (soro das queserías ou restos da transformación de tomate), permitindo unicamente un 25% de cultivos enerxéticos. As novas plantas que se están montando na actualidade son de menor tamaño e están enfocadas á produción de biometano para automoción, fronte ás primeiras que se instalaron nas explotacións, de gran volume e destinadas á produción de enerxía eléctrica. Man de obra e relevo xeracional Stefano Cattaneo é profesor de Agronomía no Instituto Técnico Agrario Stanga, a principal institución pública de formación tanto de carácter superior como profesional de Cremona, enfocada ao sector agrogandeiro e especializada en transformación láctea industrial e xestión do territorio. O Instituto Stanga conta con 4 sedes e 800 alumnos, pero só unha pequena porcentaxe acaba na agricultura e a gandería. “Moitos alumnos cando acaban os seus estudos empezan a traballar en granxas pero despois cambian á industria química ou siderúrxica, onde pagan máis. Os soldos en agricultura son normalmente máis baixos, os horarios peores e hai que traballar as fins de semana. O soldo basee nunha granxa rolda os 1.200 euros e na industria está en 1.400-1.500€”, describe.

Só unha pequena porcentaxe dos estudantes de Stanga son fillos de gandeiros

Atopar man de obra é un dos principais problemas das explotacións. Case o 12% da poboación de Lombardía é de orixe inmigrante e nas granxas lácteas, abundan os traballadores de India, Paquistán ou Exipto. Pero por encima das dificultades de man de obra e substitución xeracional e das limitacións ambientais, Stefano afirma que “o principal problema para os gandeiros segue sendo o prezo do leite, demasiado baixo aínda a respecto dos custos de produción”.

Creación dunha rede de intercambio entre Galicia, Francia, Italia e Irlanda

Elisabetta Quaini, xunto ao director de Fonteboa, Luis García, e alumnos do centro de Coristanco que se atopan nunha estadía en Lombardía O Centro de Promoción Rural EFA Fonteboa, situado en Coristanco, trata de impulsar unha rede de intercambio formativo para os seus alumnos entre as principais rexións de produción láctea de España, Francia, Italia e Irlanda. De forma habitual, os alumnos de Produción Agropecuaria de Fonteboa manteñen ao longo dos distintos cursos escolares estancias en granxas de Bretaña, Normandía e Cork, que este ano ampliáronse tamén a Lombardía.

EFA Fonteboa envía aos seus alumnos a estancias en países europeos e recibe en Galicia a estudantes estranxeiros

Esta primavera, por primeira vez, 7 alumnos de Fonteboa cumpren unha estancia de 3 meses en tres granxas de produción de leite das provincias de Cremona e Brescia, que o centro de Coristanco pretende manter e ampliar no futuro. “A nosa intención é crear unha rede de intercambio formativo con algunhas das principais zonas lácteas de Europa. Consideramos que estas estancias en granxas son moi positivas para os nosos alumnos, xa que lles permite ter unha visión moito máis ampla dos distintos sistemas de produción de leite”, argumenta Luís García, director de EFA Fonteboa.

Hoxe en día para facerse cargo dunha granxa ou simplemente traballar nela necesítase formación específica e multidisciplinar

O centro aposta polo sistema de alternancia dos seus alumnos, alternando as clases presenciais na aula cos períodos formativos nas explotacións porque “hai realidades que un gandeiro pode explicar e transmitir moito mellor que nós, os profesores, sobre o día a día da granxa e a motivación para dedicarse a este sector”, admite Luís. Desde Fonteboa preténdese aproveitar ademais estas estancias de alumnos no estranxeiro, dentro do programa Erasmus+ europeo, para fomentar tecer unha rede entre centros de formación, técnicos e gandeiros destes países fomentando visitas e intercambios entre rexións punteiras na produción láctea da UE.

Carmelo Monteleone na granxa de Carpi (Módena), unha das tres que posúe a cooperativa Cooperativa Agrícola Albalat é unha das ganderías lácteas máis grandes de Italia. Dispón de tres granxas na zona de Reggio Emilia que suman un total de 2.600 vacas e a súa produción está destinada á elaboración de queixo parmesano. A cooperativa naceu a partir da unión de 50 gandeiros, algúns moi pequenos. “Traballabamos separados e con poucos animais e entón pensamos que no canto de muxir cada un de nós 20 ou 30 vacas, por que non xuntalas todas e montar unha soa granxa”, explica Carmelo Monteleone, responsable da xestión das tres ganderías actuais da cooperativa.

La Corte é unha moderna granxa con 950 vacas en muxido que dá traballo a 18 persoas

A granxa máis grande, La Corte, atópase en Cortile di Carpi (Módena). É unha moderna instalación con 950 vacas en produción e 1.900 cabezas totais. O establo foi construído en 2002, ampliado en 2006 e completado en 2014 cunha nave para vacas secas. Os socios da cooperativa aportan a forraxe para alimentar o gando Toda a forraxe, palla e parte dos cereais necesarios para a alimentación do gando prodúcense nas 524 hectáreas que posúen, achegadas polos socios da cooperativa. As terras reciben así mesmo as aportacions de xurro e esterco xerados polos animais. Ademais desta granxa, Albalat posúe outras dúas ganderías, unha con 850 vacas en muxido e outra con 700. As tres granxas dan traballo a 50 persoas, 18 só na de Carpi. As necesidades de man de obra son importantes e tamén un dos principais desafíos na xestión das instalacións. Cruzamentos para gañar lonxevidade e incrementar calidades Empezaron cos cruzamentos no ano 2006 e hoxe o 100% do rabaño é Procross Nas tres granxas traballan con gando cruzado como estratexia para aumentar a lonxevidade e a produción de sólidos das súas vacas, seguindo o sistema Procross de cruzamentos con tres razas: frisoa, montbeliard e viking red. Empezaron no ano 2006 cruzando un 30% do rabaño e a día de hoxe o 100% da cabana son vacas procross. “Foi difícil empezar porque algúns socios querían continuar coas holstein”, lembra Carmelo.

Na zona de Italia onde se produce o queixo parmesano o leite págase en función da porcentaxe de caseína

A día de hoxe non existe discusión algunha respecto diso, di. “Leva tempo, pero os resultados están aí”, asegura. A taxa de substitución na granxa de Carpi sitúase na actualidade no 35%, a produción de graxa nun 3,66% e a de proteína no 3,5%, do cal 2,82% corresponden a caseína. “Buscamos touros positivos a proteína e capacaseína BB, son aspectos fundamentais para nós para obter un bo rendemento queixeiro”, explica. Muxido de madrugada Ubicada en Carpi (Módena), La Corte é unha moderna granxa con 950 vacas en produción A produción media por vaca é de 28,7 litros diarios, priorizando a calidade do leite sobre a cantidade e buscando a máxima estabilidade produtiva ao longo do ano. "O noso obxectivo é movernos todo o ano en 30 litros, tanto no inverno como no verán", conta. Para paliar os efectos da calor, dispoñen dun sistema de ventiladores de aire e pulverizadores de auga.

Cada día ás 6 da mañá o camión cisterna recolle o leite na granxa e trasládao á queixería para a elaboración do parmesano

Moxen dúas veces ao día, ás 2 da tarde e ás 2 da madrugada, nunha sala rotativa con capacidade para 40 vacas á vez. Lévalles 4 horas muxir e o leite ha de estar na queixería ás 7 da mañá para empezar co proceso de elaboración. “Os horarios de muxido adáptanse ás necesidades de fabricación”, indica. Diversificar ingresos Os animais en produción están distribuídos en 5 lotes: primíparas, 3 lotes de multíparas e o lote das vacas que se descartan e que xa non se inseminan, pero que supoñen unha fonte de ingresos extra, do mesmo xeito que os tenreiros machos. Aínda que están centrados en producir leite para fabricar queixo parmesano, a diversificación de ingresos permite unha maior seguridade. No ano 2021 a granxa de Carpi facturou 7,2 millóns de euros, entre venda de leite, vacas de desvelle e tenreiros.

Aínda que están centrados en producir leite para fabricar queixo, complementan os ingresos coa venda de vacas de desvelle e tenreiros

Un estudo publicado en novembro pasado, realizado pola Universidade de Padua nesta granxa durante o período de conversión a Procross comparando o rabaño cruzado co holstein puro concluíu que os animais cruzados tiñan unha menor taxa de eliminación involuntaria e alcanzaban valores máis altos en matadoiro (100€ máis) debido ao seu maior peso e condición corporal no momento de abandonar a explotación. Ademais, a taxa de eliminación urxente involuntaria era menor nos animais cruzados. Animais funcionais e facilidade de parto Carmelo busca animais funcionais dun tamaño medio. “Non queremos vacas moi grandes e buscamos facilidade de parto”, explica. Por iso inician os cruces con vermello sueco. Outra das vantaxes do gando cruzado, asegura, é a mellora da fertilidade e a maior vitalidade e crecemento da recría. Aos 65 días proceden ao destete das tenreiras, que son inseminadas aos 12 meses e chegan ao primeiro parto antes dos dous anos.

A media de doses de seme por preñez en vacas é de 2,1 e as xovencas paren antes de cumprir os dous anos de idade

Para a fase de aleitado, usan leite de vaca pasteurizado. “Non usamos leite en po porque custa máis e crecen menos as tenreiras”, afirma Carmelo. Usan colares de actividade para detectar o primeiro celo e non realizan protocolos de sincronización nin en vacas nin en xovencas. O número medio de doses por vaca é de 2,1 inseminacións por preñez, cun período de espera voluntario de 50 días e unha media de días abertos (parto-concepción) de 98 días. O período de secado é de dous meses e procuran sempre moverse entre o 85 e o 90% de vacas en lactación durante todo o ano. Separador de purín Para a xestión do xurro e o esterco xerado polos preto de 2.000 animais aloxados nas instalacións de La Corte dispoñen dun separador que hixieniza os residuos orgánicos producidos na explotación para devolvelos en forma de abono ás terras de cultivo. A fracción sólida do xurro é compostada e usada tamén nas camas do gando con bos resultados. "A calidade hixiénico-sanitaria do leite que producimos atópase por baixo de 200.000 células e 10.000 xermes", explica Carmelo. O manexo que realizan co compost nos cubículos é sinxelo: "tal como sae do separador engadimos cal para baixar o pH e despois usamos ese material para encher as camas", indica. Ración sen ensilados Nas tres ganderías traballan un total de 50 persoas, 18 só na de Carpi Albalat dispón en total de 1.200 hectáreas de terreo achegadas polos socios da cooperativa para a alimentación do gando das súas tres granxas. “Os socios teñen a súa terra e aportan forraxe, que se paga en función da calidade”, detalla.

Por mor do aumento dos custos nas materias primas estamos vendo un novo interese por este tipo de gando

A produción de queixo parmesano impide a utilización de ensilaxes. As vacas comen unha ración seca, a mesma todo o ano, elaborada con carro mesturador, que inclúe 8 kg de alfalfa, 4 de sorgo, 4 de herba seca de raigrás de primeiro corte, 4 de millo en gran, 2 de cebada, 4 de concentrado proteico (ao 30% de proteína) e 16 litros de auga, “para que mesture ben, non haxa demasiada selección e axude á inxesta”, indica. Queixería propia Albalat dispón de queixería propia, propiedade tamén dos socios da cooperativa. A planta de produción de queixo, situada en Albareto (Módena), dispón dunha cava de 80 metros de longo por 53 de alto, con capacidade para 108.000 rodas de queixo parmesano. A cámara de maduración conta cun sistema de aireación e control de humidade e temperatura e está automatizada para o volteo e limpeza dos queixos. A partir dos 12 meses de maduración o queixo pasa a ser marcado co selo da denominación de orixe parmesana, pero o pico de consumo prodúcese ao redor dos 22 a 24 meses de maduración. Albalat alcanza mesmo maduracións superiores aos 30 meses. Precisamente un queixo de Albalat con dous anos e medio de curación fíxose coa Medalla de Ouro nos World Cheese Awards 2022 celebrados en Gales.

O queixo parmesano prodúcese en cinco provincias da zona norte de Italia: Parma, Reggio Emilia, Módena, Bolonia (á esquerda do río Reno) e Mantua (á dereita do río Po)

A queixería está certificada para exportar aos principais mercados mundiais, como China, Rusia ou os países do Golfo Pérsico. O leite producido e achegado polos socios transfórmase en máis de 65.000 rodas de queixo Parmigiano Reggiano DOP, das cales unhas 15.000 rodas son de queixo ecolóxico. Cada unha pesa 40 quilos e para a súa fabricación son necesarios 950 litros de leite. "A media nas queixerías que elaboran queixo parmesano é de 1.100 litros pero nós necesitamos menos litros porque o noso leite ten un rendemento queixeiro maior", explica Carmelo.

No centro lácteo de Albareto realízase tamén o desnatado, pasteurización e concentración do soro de máis de 50 queixerías da zona

Todo o leite producido nas tres granxas da cooperativa Albalat vai destinado á elaboración de queixo parmesano dentro do Consorzio Granterre, formado por 27 queixerías e case 700 granxas. Granterre comercializa o produto non só na forma tradicional en cuñas, senón tamén en lonchas ou snacks para consumo por parte de deportistas ou para usar como merenda infantil.

Reportaxe elaborada coa colaboración comercial de Global Genetics

Filippo Peveri, nunha das súas granxas en Noceto, na zona de Parma Se hai un queixo italiano coñecido en todo o mundo ese é o parmesano. Elaborado con leite cru de vaca e curado durante dous ou tres anos, é capaz de revalorizar a materia prima de tal xeito que os produtores da zona onde se elabora, entre Parma e Bolonia, ao sur do val do río Po, chegan a cobrar polo leite até un euro por litro.  É o caso de Ciaolatte Agroalimentare, a empresa coa que a familia Peveri produce os seus queixos baixo a DOP Parmigiano Reggiano. Controlan todo o proceso, desde a produción agrícola para a alimentación das súas vacas á transformación e venda do queixo.  Toda a produción láctea está enfocada ao rendemento queixeiro porque "aquí non vendemos leite, vendemos queixo", razoa Filippo. O prezo do leite na zona está tamén condicionado polo prezo de venda do queixo, de maneira que se produce un desfase de dous anos entre a entrega do leite e o prezo final obtido.

O prezo do leite está vinculado á cotización pola venda do queixo, polo que se produce un desfase de dous anos

É dicir, o prezo ao que os gandeiros desta zona de Italia están a cobrar o leite neste momento relaciónase coa cotización marcada polo queixo producido hai 2 anos, o tempo medio de curación do parmesano, polo que o prezo do leite en orixe non está vinculado aos custos de produción das granxas senón ao prezo do queixo feito co seu leite.   O valor da caseína  Ciaolatte foi unha das ganderías visitadas na Procross Conference 2022 celebrada en Italia a semana pasada Ademais do saber facer de Guido, o mestre queixeiro de Ciaolatte, é a calidade do leite a que marca a diferenza na elaboración do queixo.  "Por iso decidimos producir menos leite pero de máis calidade", contan. O queixo parmesano contén menos dun 30% de auga, polo que se precisan de 12 a 15 litros de leite para producir un quilo de queixo. Unha forma de reducir esta ratio está na mellora da calidade da materia prima. Por iso, as ganderías desta zona da rexión da Emilia Romagna poñen máis énfase na produción de sólidos no leite, sobre todo a porcentaxe de caseína, que é a que determina a conversión queixeira.

Eu non vendo leite, vendo queixo. O importante non son os litros senón a calidade

"O máis importante para nós é como o leite se convirte en queixo cando chega á queixaría e niso estamos alcanzando moi bos rendementos", destaca Filippo. "É un leite que se comporta de xeito diferente porque o gando é diferente e a alimentación tamén", explica.  Produción ecolóxica baixo a norma europea e suíza A cabana gandeira total está formada por uns 600 animais, dos que 300 son vacas en lactación distribuídas en 3 establos diferentes. O primeiro data de finais da década dos noventa, a segunda granxa foi construída no 2015 e a terceira no ano 2020.  As tres producen en ecolóxico, pero baixo dous estándares de calidade diferentes: dúas delas seguindo o regulamento bio da UE e outra baixo as normas ecolóxicas suízas. Isto permite a Ciaolatte fabricar dúas liñas diferentes que queixo parmesano ecolóxico e venderlo tanto en países da UE como tamén en Suíza, onde contan cunha importante cota de mercado. 

Tiñan xa unha granxa con 150 vacas pero en vez de ampliala, no 2015 construíron a medida outro establo para 90 vacas seguindo os criterios esixidos para cumprir coa normativa ecolóxica suíza 

"A norma suíza é máis esixente que a europea en determinados aspectos pero tamén é máis simple á hora de aplicala, porque teñen só 3 ou 4 medias que hai que cumprir e nas que son moi severos e estrictos, pero noutros temas é máis flexible e dá máis liberdade", compara Filippo.  Vacas procross Dous dos aspectos nos que o regulamento suízo é inflexible é no benestar animal e na alimentación. As vacas teñen que ter acceso permanente ao exterior e dispoñer dunha superficie de pasto de 1.000 metros cadrados por vaca no entorno do establo. 

Tivemos que adaptar o tipo de vaca que tiñamos para poder alimentar a base de forraxe

Do mesmo xeito, a base da alimentación debe ser a forraxe, non podendo empregar na ración máis dun 5% de concentrado. "Iso pode repartirse de maneira distinta en toda a lactación, polo que só podemos dar 2,4 quilos de concentrado por vaca e temos que cubrir a maior parte dos nutrintes que necesita a vaca coa forraxe", explica. 

A produción media é de 25 litros diarios por vaca, cun 3,49% de graxa e un 3,19% de proteína

"Para cumprir estas regras tivemos que adaptar o tipo de vaca que tiñamos para poder alimentar a base de forraxe sen perder produción de sólidos", engade. "Estabamos buscando un tipo de vaca máis eficiente e robusta e gustoume do sistema Procross a idea de poder empezar a traballar neses aspectos a partir do rabaño que eu xa tiña, sen necesidade de ter que cambiar as vacas", conta Filippo.  Así que no ano 2012 comezaron a cruzar as súas vacas holstein adultas con montbeliard e a poñer viking red nas xovencas e os resultados non se fixeron agardar. "Era unha aposta a longo prazo pero enseguida se viron os resultados, tanto no aspecto sanitario como no reprodutivo. O custo veterinario medio das tres granxas o ano pasado foi de 43€ por vaca, incluíndo a vacinación", detalla. 

Estamos moi contentos cos resultados reprodutivos, só usamos 1,4 doses de media, e o custo veterinario é de só 43€ por vaca ao ano

Do mesmo xeito, conta, "estamos moi contentos cos resultados reprodutivos, xa que só usamos 1,4 doses por vaca". Ao producir en ecolóxico, están prohibidos os protocolos reprodutivos con hormonas. Aplican un periodo voluntario de espera tralo parto de 40 días e o intervalo entre partos é de 340 días.  Taxa de reposición do 20% As vacas dispoñen de 1.000 metros cadrados de pasto por cabeza e saída libre ao exterior durante todo o ano A día de hoxe o 30% do rabaño total das tres granxas é aínda frisón, pero Filippo está decidido a que o 100% do gando sexa Procross canto antes. "Estamos no bo camiño, pero fáltanos aínda completar o ciclo, levaranos aínda un tempo pero estou espectante por ver o resultado unha vez que logremos que as nosas vacas sexan todas trihíbridas", di. 

Comezaron co sistema Procross no ano 2012 e hoxe o 70% das súas vacas son cruzadas

Polo de agora, o cruce de frisona con montbeliard é o seu preferido. Filippo destaca a vitalidade das xatas e o seu crecemento, así como o feito de que sexa unha vaca moi forte cun bo ubre e unha alta produción. Un dos aspectos máis salientables de Ciaolatte é a lonxevidade do gando. O ano pasado esta granxa foi a que logrou a media máis alta en toda Italia, cunha duración media de 6,8 lactacións nas vacas holstein que aínda teñen, unha cifra que se incrementa notablemente no caso das procross. 

O ano pasado lograron a maior media de lonxevidade de toda Italia, con 6,8 lactacións por vaca

Isto fai que a taxa de reposición sexa só do 20%, logrando un excedente de recría malia que non apuran o primeiro parto das xovencas. "A idade ao primeiro parto é de 28 meses, porque as xovencas tamén teñen restrición de penso e só reciben 1 kg de concentrado, polo que o seu crecemento é máis lento", explica Filippo.  Vacas nodriza para a recría Logo dun mes de vida as xatas pasan a un box múltiple con saída ao exterior O destete fano aos 90 días e usan leite das vacas, non leite en po. "Empregamos vacas nodriza durante a primeira semana, usamos 2 ou 3 vacas para iso dependendo da época do ano e do número de nacementos", detalla. Logo as xatas pasan a boxes individuais antes de reagruparse en boxes de 3 ou 4 animais dotados cunha zona exterior a cuberto. 

As xatas aliméntanse con leite materna até o destete e logo reciben unicamente 1 kilo de penso por cabeza

O establo está construído con aperturas a ambos lados para facilitar a saída ao pasto dos animais, unha elección pouco habitual na zona da DOP Parmigiano Reggiano, onde a maioría das ganderías manteñen o gando estabulado. No caso de Ciaolatte, tanto as vacas en lactación como as secas e as xovencas teñen acceso libre á pradeira durante todo o ano, aínda que en momentos de calor no verán as vacas en produción prefiren moitas veces quedar dentro.  Ventilador instalado enriba da sala de muxido "O establo é alto, ten máis de 10 metros ao cumio e ventila ben. Por iso decidimos non instalar sistema de refresco, porque supuña un investimento importante. O custo do establo xa foi elevado e non quixemos investir máis niso, tan só instalamos un ventilador enriba da sala de muxido porque vimos que cando as vacas sufrían máis era durante as horas de muxido, das 7 ás 9 da mañá e das 6 ás 8 da tarde. Pero adoptamos outras medidas, como aportar forraxe fresca na ración", explica Filippo.  Na primavera, por exemplo, arredor do 20% da ración está composta por pasto e herba verde segada e a medida que avanza o verán, a parte verde é aportada primeiro polo sorgo e logo polo millo. Pero este ano a zona está a sufrir unha importante seca, que evidencia o baixo nivel do río Po, habitualmente un dos máis caudalosos de Italia, indica.  Alimentación sen ensilados Na ración empregan, dependendo da época do ano, herba, sorgo ou millo en verde Ao non empregar ningún tipo de ensilado, nin de millo nin de herba, a alimentación adáptase aos ciclos dos cultivos, que van escalonando na sementeira. Dispoñen para iso dunhas 50 hectáreas de regadío, nas que cultivan o sorgo e o millo forraxeiro para dar en verde.

O regulamento do queixo parmesano prohibe alimentar o gando con ensilaxes ou produtos fermentados

O millo seméntano a finais de marzo e comezan a darllo ás vacas a mediados de xullo, unha vez que acaban o sorgo, que aportan á ración en xuño. En abril e maio o protagonismo é do pasto, que racionan mediante un sistema de peche eléctrico con pastor para tratar de preservalo e que lles dure o máximo tempo posible.  280 hectáreas de SAU Cultivo de alfalfa. Ao fondo, as instalacións dunha das tres granxas que posúen En total, traballan unhas 280 hectáreas de terreo sumando a SAU das tres granxas, nas que fan rotación de distintos cultivos: trigo, millo, sorgo, raigrás italiano, alfalfa, cebada e pradeiras mixtas. O 70% da forraxe prodúcena eles mesmos e o 30% restante mércanlla a outros produtores locais en ecolóxico. Unhas 15 hectáreas están reservadas á preservación da natureza e a biodiversidade en forma de árbores, sebes ou superficies baldías e botan entre 13 e 14 hectáreas de millo dulce para consumo humano. 

Damos sólo 2,4 quilos de pienso; con eso no podemos alcanzar una producción mucho más alta

Os concentrados que complementan ás forraxes na ración baséanse en trigo, cebada e gran de millo. A produción media é de 25 litros diarios por vaca, cun 3,49% de graxa e un 3,19% de proteína e Filippo admite que "co baixo nivel de penso que damos (2,4 kilos) non podemos alcanzar unha produción máis alta pero a boa conversión a queixo permite compensar ese menor nivel de produción", asegura.  Instalación que fai as funcións de estercoleiro e pozo de purín ao mesmo tempo Ao estar en ecolóxico, non empregan transxénicos, pesticidas nin fertilizantes químicos de síntese, senón que abonan simplemente co esterco xerado polos seus animais. As camas do gando son de palla, que serve despois para abonar as fincas. Tratan de facer un manexo axeitado para non ter problemas de mamites, algo ao que lles axuda tamén o tipo de gando polo que apostaron. "As vacas cruzadas son menos propensas a este tipo de problemas de ubre", di Filippo. A media de células somáticas sitúase nesta granxa en 225.000. 

Unha cámara de maduración que garda máis de 4 millóns de euros en queixos

Filippo, cun dos 15 queixos que elaboran cada día e que curan entre 2 e 3 anos A historia de Ciaolatte arrinca fai 22 anos cando os pais de Filippo, Roberto Peveri e a súa muller Afra, tomaron a decisión de facer o seu propio queixo. Tres anos antes, no 1997, certificaran a súa granxa, situada en Borghetto, no municipio de Noceto, pertencente á provincia de Parma, para a produción ecolóxica. Hoxe toda a familia traballa na queixaría e nas tres granxas das que se surte. Ademais de Roberto e Afra, están os seus tres fillos: Filippo, Darío e Serena. É Filippo quen se encarga das vacas e as fincas, Darío da queixería e Serena da parte comercial. Contan ademais en total con 15 empregados de distintas nacionalidades, desde Chile á India ou Mali, para axudarlles a atender o gando e facer o queixo. "Atopar man de obra para traballar no sector da gandería é un problema importante en Italia", recoñece Filippo.

O valor do queixo parmesano no mercado maiorista sitúase neste momento entre 15 e 16 euros o kilo

Na queixería da familia Peveri elaboran o queixo como se facía na zona hai 900 anos, cando os monxes benedictinos e cistercienses de Parma e Reggio Emilia comezaron a transformar o excedente de leite que se producía nas terras dependentes dos mosteiros.  Hoxe forman parte da denominación de orixe máis de 2.000 granxas e 325 queixerías, cunha produción de 4 millóns de pezas anuais. Cada roda pesa entre 35 e 40 kilos e para lograr esa cantidade de queixo son necesarios entre 500 e 600 litros de leite. 

As primeiras queixerías xurdiron arredor do século XII nos mosteiros benedictinos e cistercienses de Parma e Reggio Emilia

O leite ten que ser producido e transformado na zona que abrangue Parma, Reggio Emilia, Módena e unha parte de Mantua e Bolonia, no entorno da marxe dereita do val do río Po, unha das principais zonas de produción de leite de Italia xunto con Lombardía, máis ao norte, onde se produce o outro dos grandes queixos italianos, o Grana Padano.  Elaborado sen refrixerar o leite Emprégase unha pa de madeira para sacar a masa do fondo da cuba e encher os moldes A familia Peveri transforma diariamente uns 7.500 litros de leite en 15 rodas de queixo parmesano duns 40 quilos cada unha. O leite das tres granxas, procedente do muxido da tarde, é levado á queixaría (caseificio en italiano), onde repousa toda a noite nuns depósitos planos onde por decantación a nata sobe para a parte de arriba mentres o leite desnatado de forma natural se empregará ao día seguinte pola mañá para elaborar o queixo mesturado co leite sen desnatar da muxidura de pola mañá. 

Cos excedentes de nata fabrican outros produtos, como manteiga, xeados e un queixo fresco chamado ricotta

"Non podemos fabricar o queixo parmesano con tanta graxa porque non maduraría e desta forma reducimos á metade o contido en graxa do leite. Coa nata do leite do día anterior facemos manteiga que vendemos aparte", explica Filippo.  Proceso natural de fermentación Pola mañá, o leite acabado de muxir, mesturado co que foi desnatado durante a noite, procésase cru dentro das dúas horas posteriores ao muxido en cubas de cobre de forma cilíndrica, con capacidade para 1.100 litros de leite cada unha, típicas da elaboración de parmesano. Para facilitar a fermentación, que ten lugar a entre 36 e 37ºC, engádese unha parte do suero sobrante da elaboración do queixo do día anterior e logo cuallo natural de tenreira. Non se empregan aditivos nin enzimas doutro tipo, o que fai que o parmesano sexa un dos poucos queixos naturais con DOP. Despois dun cuarto de hora, co leite xa coagulado, a cuallada córtase de forma manual en anacos do tamaño dun gran de arroz cunha especie de lira tradicional de forma cilíndrica coñecida como spino e comeza a coción para elevar a temperatura da masa até os 55 graos centígrados. 

O leite non é o mesmo todos os días, é distinto en función da alimentación do gando, por iso é importante a man do mestre queixeiro e a súa experiencia

O maestro queixeiro, Guido, supervisa todo o proceso. "O leite non é o mesmo todos os días, é distinto en función da alimentación do gando, por iso é importante a man do mestre queixeiro e a súa experiencia, porque para elaborar o parmesano non homoxenizamos o leite", explica Filippo.  Despois dunha hora de repouso, escúrrese a masa, que queda depositada no fondo da cuba, que ten forma cónica, córtase á metade e énchese en dous moldes, aos que, pasadas unhas horas, se engaden as bandas que servirán para marcar o queixo cos elementos identificativos da denominación de orixe, o número da queixaría e o mes e o ano de elaboración do queixo. Aos tres días desmóldase a roda e o queixo pasa a salmoira durante 18 días para que o sal poda penetrar até o interior da roda. Logo lávase e pasa á cámara de oreo e maduración, onde ten que estar como mínimo un ano.  Revisión aos 12 meses e curación durante 2 ou 3 anos Ciaolatte vende os seus queixos con dous e tres anos de curación Ao ano de curación prodúcese un dos momentos críticos. Os expertos do Consorcio da DOP examinan cada roda tanto visualmente como coa axuda dun pequeno martelo. En función do son que emita o queixo, autorizan a súa marcaxe co selo oficial para que o queixo poida seguir o proceso de curación ou non. Nesta decisión está boa parte do valor do queixo.

Aplícanse controis rigurosos sobre o proceso de fabricación, que segue mantendo ingredientes naturais e un proceso artesán

"Hai moita diferenza de prezo entre un queixo que pasa este control e un que non", admite Filippo. "Aquí o 99% das pezas pasan o control porque traballamos co noso leite e controlamos todo o proceso. Nas queixarías máis industriais a porcentaxe de rexeitamento é moito maior", explica.  Co paso dos meses o queixo adquire a textura granulada típica do parmesano e aparecen uns puntos brancos debido á cristalización da proteína polo efecto da separación da lactosa, o que o convirte nun produto apto para persoas intolerantes ao leite. Unha vez á semana limpan e voltean cada roda. Agora fano coa axuda dun robot, pero até fai pouco era un proceso manual.  A cámara do tesouro Na queixaría reciben visitas e contan tamén cun complexo de agroturismo con aloxamento e restaurante Na cámara de maduración a temperatura non é constante, senón que varía ao longo do ano. "No verán o queixo suda e perde peso, por iso o controlador non vén antes do ano, para que todos os queixos pasen polas catro estacións antes de valoralos", conta Filippo.  Un código de cores (vermello, prateado e dourado) identifica o tempo de curación. En Ciaolatte fan tres tipos de maduración: 1 ano para os queixos que non pasan o control de calidade da DOP, maduración media de 24 meses e maduración de 3 anos.

O valor dos queixos mesmo serve de aval á hora de pedir un crédito

O tempo necesario para saír ao mercado fai que as queixerías que fan parmesano necesiten unha cámara de gran tamaño para madurar os queixos e que nela acumulen un importante valor en queixos. A un prezo de venda de 15 ou 16 euros o quilo, cada roda de 40 quilos ten un valor duns 600€ e na cámara de Ciaolatte acumúlanse unhas 7.000 rodas, polo que o valor total supera os 4 millóns de euros.  É tal o valor que nunha ocasión entráronlles a roubar pola noite e desde aquela teñen un sistema de cámaras de seguridade que vixían os queixos como se fosen lingotes de ouro na cámara acorazada dun banco. E, de feito, os queixos mesmo serven de aval á hora de pedir un crédito, explican. 

Vacas camiño do pasto nunha explotación holandesa, onde a produción por vaca medrou un 15% desde o 2015 O sector leiteiro europeo é cada vez máis eficiente. O último informe elaborado polo Observatorio Lácteo da UE, con datos do 2018, pon de manifesto o incremento na produción de leite por vaca que están a experimentar a meirande parte dos países produtores de leite da UE, agás Francia. No conxunto da Unión, hoxe con 27 países trala marcha do Reino Unido, hai na actualidade 20,5 millóns de vacas leiteiras, case un millón menos ca no 2015. Pero esta caída do 4,2% no número de cabezas foi compensada cun maior rendemento leiteiro por animal, cun incremento medio de 133 litros por lactación, o que equivale a un 5,9% máis de produción por vaca en só tres anos, o periodo comprendido entre 2015 e 2018.

No ano 2018 España foi o cuarto país da UE con maior produción de leite por vaca, con 8.982 quilos por lactación, só superada por Dinamarca, Estonia e Países Baixos

En España a evolución desde a fin das cotas leiteiras no ano 2015 levou a un incremento de produtividade do 7,85%, dous puntos superior á media comunitaria, o que supuxo unha mellora de 218 quilos por lactación e ano entre 2015 e 2018, pasando o promedio por vaca de 8.328 quilos a 8.982 en só tres anos. Este incremento de produción por vaca foi quen de compensar o descenso na cabana española de vacún de leite, que caeu desde as 844.000 cabezas no ano 2015 até as 812.000 no ano 2019, un 3,79% menos.

Nos últimos 20 anos desapareceron unha de cada catro vacas de leite en España pero as que quedan dan case 3.500 litros máis ao ano

Aínda así, a mingua no número de vacas de leite en España reduciuse trala fin das cotas lácteas, xa que a perda de cabezas produtoras nos dez anos anteriores foi moito máis importante. Entre o 2003 ao 2015 desapareceran no Estado español unha cuarta parte das vacas leiteiras, desde 1.118.000 animais en produción a 844.000, a un ritmo dun 2% cada ano, mentres desde o 2015 o descenso ralentizouse e o ritmo actual na caída de cabezas é do 1,26% anual. Nos últimos 20 anos desapareceron unha de cada catro vacas de leite en España. Pola contra, as que hai dan moito máis leite. A produción por vaca e ano é hoxe 3.487 quilos superior ao que se lograba no 2001, cando de media as vacas de leite españolas producían só 5.495 quilos por lactación.

Á cabeza en produtividade

En conxunto, España é un dos países da Unión Europea onde máis descendeu a cabana leiteira desde o ano 2003 (27,37%). Sen embargo, a caída acusada na cabana gandeira foi compensada cunha maior produtividade por vaca, que se incrementou neste tempo un 63,46%, dos maiores avances logrados en Europa. De feito, España atópase neste momento entre os países con maior produción de leite por cabeza: os 8.982 quilos por vaca e ano segundo os datos do 2018 que manexa a UE só son superados polos 9.851 quilos por lactación de Dinamarca, os 9.353 de Estonia e os 9.079 dos Países Baixos.

España foi dos países onde máis descendeu a cabana leiteira desde o ano 2003 (27,37%) pero nos que máis se incrementou a produtividade por vaca (63,46%)

A media por vaca dos 27 países comunitarios é de 7.159 quilos por ano, con niveis superiores a esa cifra nos países do norte, do centro e do sur de Europa con maior grao de intensificación (Finlandia, Suecia, República Checa, Hungría, Alemaña, Bélxica, Austria, Italia, España e Portugal) e máis baixos en países que alimentan o gando en base a pastos, caso de Irlanda, ou en países do leste de Europa incorporados máis tarde á UE e nos que o desenvolvemento do sector produtor de leite non acadou aínda os niveis do resto da Unión, como por exemplo Polonia, Croacia, Bulgaria ou Romanía, que pechan o ránquing de produtividade por cabeza.

Maior grao de intensificación e produción por vaca non equivale a maior rendibilidade das explotacións

Con todo, maior grao de intensificación e produción por vaca non equivale a maior rendibilidade das explotacións, senón que países como Irlanda ou rexións de Portugal como as Azores, que alimentan o gando case exclusivamente en base ao pasto, logran maiores marxes na venda do leite ao conseguir custos de produción sensiblemente máis baixos aos de países con sistemas de produción máis dependentes dos concentrados. O estudo do Observato Lácteo europeo exclúe xa ao Reino Unido, que abandonou a UE no mes de marzo, tralo Brexit, e que era até entón o terceiro Estado con maior produción de leite da Unión Europea, con 15 millóns de toneladas, só por detrás de Alemaña, con 32 millóns, e Francia, con 24.

Francia, a excepción á evolución positiva

Explotación leiteira de Francia, onde a cabana gandeira se reduciu un 4,15% e a produción por vaca un 0,7% Dos principais países produtores de leite na UE, tan só a Francia semella que lle está a sentar mal a eliminación das cotas. Francia decidiu autolimitar a súa produción tralo fin das cotas lácteas, algo que o levou a perder peso no contexto europeo, e o oco que deixou aproveitouno Alemaña. Desde o ano 2015 a cabana gandeira francesa reduciuse un 4,15%, practicamente na mesma porcentaxe que no conxunto da Unión Europea (4,19%), pero mentres que a produtividade por animal se incrementou un 5,9% de media dos 27 países que forman o clube comunitario, na República Francesa a produción por vaca caeu un 0,7% neste tempo.

As vacas francesas e portuguesas deron menos litros de leite no 2018 que no 2015

As vacas francesas dan de media ao ano 7.049 quilos de leite, lixeiramente por debaixo da media comunitaria (7.159) pero o seu rendemento é hoxe menor que fai 5 anos, mentres o resto de principais produtores europeos foron incrementando a produción por cabeza desde o 2015, con melloras do 16,48% no caso de Italia, 15,29% nos Países Baixos, 9,09% en Bélxica, 5,81% en Alemaña, 5,23% en Dinamarca. Ao igual que en Francia, a evolución en Portugal tamén foi negativa desde o 2015, cunha caída de rendemento do 0,48%, desde os 7.450 quilos por vaca até os 7.414 en 2018.

Países Baixos, menos cabezas polas limitacións ambientais

Gandeiría en pastoreo con robot de muxido en Holanda, onde as limitacións ambientais reduciron a cabana un 7,4% No lado oposto destacan os incrementos de produtividade en Italia e Holanda, superiores ao 15%. Destaca sobre todo no caso dos Países Baixos, que contaba xa con niveis produtivos elevados pero que en 3 anos logrou que as súas vacas dean 1.204 quilos máis de leite, pasando de 7.875 a 9.079 quilos por lactación. Sen embargo, foi tamén neste periodo no que a produción das granxas holandesas se viu condicionada pola vía do establecemento de cotas de emisións de fosfatos, que obrigaron a unha redución importante no número de cabezas en moitas explotacións. Hóuboas que optaron por mercar dereitos de emisións a outras gandeirías ou mesmo por enviar a recría a Alemaña para que deste xeito as xovencas non computasen como cabezas da granxa, pero na maioría dos casos reduciron o número de animais compensando isto cun incremento na súa produtividade.

En Holanda hai hoxe 127.000 vacas menos dando leite que no 2015 e 234.000 xovencas e becerras de recría menos que fai 5 anos

A cabana gandeira holandesa ten hoxe 1.590.000 vacas dando leite, segundo os datos do 2019 publicados polo Observatorio Lácteo da UE no seu informe, un 7,4% menos que na última campaña de cotas lácteas; ás que hai que sumar 107.000 xovencas entre 1 e 2 anos, fronte ás 129.000 do 2015 e 395.000 xatas de menos de 1 ano, fronte ás 607.000 que había contabilizadas no 2015.

Irlanda e Polonia lideran o crecemento

Vacas leiteiras en pastoreo en Irlanda, que aumentou un 15% a súa cabana gandeira entre 2015 e 2019 Só cinco países da Unión Europea aproveitaron o final das cotas lácteas para aumentar tanto o número de cabezas de gando como a produción por vaca: Irlanda, Polonia, Bélxica, Luxemburgo e Chipre. No caso de Irlanda, o incremento na cabana gandeira foi dun 15% entre o ano 2015 e o 2019, pasando de 1.240.000 vacas leiteiras na última campaña de cotas ás 1.426.000 de hoxe. Se o comparamos con España, Irlanda tiña no ano 2003 un número de vacas leiteiras semellante (1.136.000 no caso irlandés e 1.118.000 no español) pero mentres en España a cifra de animais non deixou de descender desde entón até os 812.000 actuais, en Irlanda o número evolucionou en sentido contrario, medrando un 25,53% entre 2003 e 2019.

Irlanda e España partían dun número de animais produtores semellantes no ano 2003 pero mentres en España minguaron unha cuarta parte en Irlanda aumentaron nesa mesma proporción

De xeito parello ao aumento da cabana gandeira, Irlanda logrou tamén incrementar a produción por vaca un 2,46% desde o fin das cotas, desde os 5.327 quilos por vaca e ano no 2015 aos 5.720 tres campañas máis tarde. O aumento do número de vacas, unido a un sistema de produción vinculado ao pasto, está a xerar na actualidade problemas de contaminación por nitratos en Irlanda, onde se calcula que as emisións procedentes do sector agrogandeiro supoñen o 35% do total de gases de efecto invernadoiro do país.

Irlanda aumentou un 15% o rabaño de leite e un 2,5% a produción por cabeza entre o 2015 e o 2019 e Polonia un 1,5% o número de vacas e case un 6%% o leite que dan

En Polonia, o outro dos países emerxentes de Europa a nivel leiteiro, o aumento da cabana produtora foi moito menor que en Irlanda, pasando de 2.134.000 vacas a 2.167.000, pero a mellora na produtividade pasou dos 5.097 quilos do 2015 aos 5.399 en 2018, un incremento anual próximo ao 2%.

Camiñando cara a especialización produtiva na UE

O estudo da evolución da cabana gandeira en Europa nas últimas dúas décadas amosa claramente que o continente camiña cara a unha especialización na produción de leite dentro da UE, que se está a afianzar nos tradicionais países produtores (Alemaña, Francia, Países Baixos, Irlanda, España) e aos que se está a sumar Polonia, mentres o número de vacas leiteiras se reduce a un ritmo acelerado no resto de países.

Europa camiña cara a unha intensificación da produción nas rexións máis leiteiras e unha desaparición do sector no resto do territorio

Agás en España, Suecia, Polonia e Portugal (27,37%, 25,5%, 23,05% e 18,75% respectivamente), no resto de países con vocación para a produción de leite o descenso da cabana gandeira nos últimos 15 anos foi menor que na media da UE, situada no 14,15% de caída promedio. Os valores de Italia (13,83%), Francia (13,41%), Alemaña (7,51%), Austria (6,09%), Bélxica (5,94%) e Dinamarca (4,41%) situáronse por baixo da media europea e mesmo houbo dous países, Países Baixos e Irlanda, onde o balance 2003-2019 en canto á evolución da cabana gandeira é positivo, con incrementos do 2,51% no caso holandés do 25,53% no irlandés. Evolución do número de cabezas Datos por 1.000 vacas No conxunto dos 27 países da Unión Europea hai hoxe 20,5 millóns de vacas dando leite, con Alemaña, primeiro produtor de leite da UE e que aproveitou o periodo post-cotas para afianzar o seu liderado, á cabeza, cun rabaño de 4 millóns de vacas. Francia (3,4 millóns), Polonia (2,1), Italia (1,6), Países Baixos (1,5), Irlanda (1,4) e Romanía (1,1) están tamén por enriba do millón de vacas leiteiras. España superaba esa cifra fai 15 anos (1.118.000 cabezas no ano 2003) pero a día de hoxe está nas 812.000 vacas.

Desde o ano 2003 o número de vacas de leite só aumentou en Irlanda e Países Baixos, mentres en España, Suecia, Polonia e Portugal foi onde se deron os maiores descensos

De feito, España foi dos países onde máis descendeu a cabana leiteira desde o ano 2003 (27,37%), só superada por países do leste de Europa: Croacia (46,94%), Lituania (46,21%), Eslovaquia (41,12%), Bulgaria (37,29%), Grecia (36,24%) e Romanía (29,18%). Todos, agás Romanía, que ten 1.131.000 vacas leiteiras, contan con moita menor vocación láctea e número de cabezas produtoras ca España. Evolución da produtividade Datos en quilos de leite por vaca e ano Pero é precisamente neses países onde máis caeu a cabana gandeira nos que tamén máis se incrementou a produtividade por vaca. No caso de España esa mellora foi do 63,46% desde o 2001. Destaca tamén o incremento logrado polas repúblicas exsoviéticas do Báltico, Estonia, Letonia e Lituania (75,84%, 67,70% e 57,33% respectivamente), así como en Eslovenia (72,07%), Croacia (71,99%) e República Checa (69,15%). Grecia (52,37%), Italia (45,83%) e Bélxica (43,76%) tamén están por enriba da mellora media do conxunto da UE (32,33%).

Nos últimos 20 anos España mellorou un 63% a produción por vaca, Italia un 45%, Dinamarca un 35%, Alemaña un 28%, Holanda un 24%, Irlanda un 22% e Francia un 19%

Aínda con variacións, esa mesma tendencia positiva tamén se deu no resto de países, aínda que cunha evolución máis contida en países como Francia, Holanda ou Irlanda, cunha produción de leite máis vinculada a territorio e á produción local de forraxes. Nos últimos 20 anos Dinamarca mellorou a súa produción por vaca un 35%, Alemaña un 28%, Holanda un 24%, Irlanda un 22% e Francia un 19%.

Unha media de produción de 41 quilos por vaca e día, unhas calidades do leite de 4,29% de graxa e 3,42% de proteína e un reconto de céculas somáticas de tan só 84.000. O que sería a aspiración de todo gandeiro están a logralo en Società Agrícola Ambrosini, unha granxa familiar da provincia de Cremona, no norte de Italia, grazas ao emprego das novas tecnoloxías e á implantación de protocolos para o manexo do gando. A experiencia desta granxa foi presentada por videoconferencia polo seu xerente, o mozo Christopher Ferri, nas últimas xornadas de AFRICOR Lugo. Nun país no que a leite se paga polos sólidos lácteos -o prezo medio en febreiro roldaba os 0,39 euros o litro- para a súa potente industria queixeira e nunha provincia como Cremona, na que terra agrícola alcanza prezos moi elevados -entre 60.000 e 70.000 euros a hectárea para compra e sobre 1.000 euros para aluguer- os gandeiros deben ser moi profesionais para sacar o máximo rendemento forraxeiro á terra e lograr elevadas producións de leite e altas calidades. No caso da Società Agricola Ambrosini contan cun rabaño de 1230 animais de raza Holstein, das que 530 son vacas en produción. A súa base territorial repártese nun 52% en propiedade e un 48% son terras arrendadas. Ademais, apostaron polas enerxías renovables como fonte complementaria de ingresos: unha planta de biogás de 250 kw que aproveita o xurro e unha planta fotovoltaica de 200 Kw con paneis situadas no teito das cortes. A gandaría é completamente familiar e nela traballan 4 persoas: Christopher e os seus tres primos.

Importantes cambios en 2 anos

A chegada do relevo xeracional tamén supuxo un novo enfoque na xestión da granxa, cunha aposta clara polo emprego das novas tecnoloxías e a implantación de protocolos. Partían en xaneiro de 2016 de 380 vacas en muxido, cunha media de 28 kg de media por cabeza/día en dous munguidos, e unhas calidades do 4,04% de graxa e 3,42% de proteínas. O reconto de células somáticas situábase por entón en 203.000. 4 anos despois de implantar os cambios a granxa aumentou en tamaño -530 vacas en lactación- pero sobre todo en termos de produción e calidades: pasaron a 3 muxidos e a súa produción media elevouse en xaneiro deste ano a 41 kg de media por cabeza/día, cun 4,29% de graxa e un 3,42% de proteína. O RCS baixou a menos da metade: 84 000 células somáticas.

Ración das vacas en muxidura: 

Esta procucción lógrana cunha ración composta por 48 quilos de materia húmida, cuxos principais compoñentes son 28 quilos de silo de millo, 6,2 de silo de herba e ao redor de 11,5 quilos de penso. O custo desta ración é de 6,51 euros diarios por vaca en lactación. As vacas secas están en cubículos e pasan a cama de palla durante o preparto, tanto as vacas adultas como as xovencas.

Ración de vacas secas:  

Ración das xovencas en preparto: 

Para as vacas secas a ración componse de 8 quilos de silo de millo, 3,9 de silo de herba, 4 de feno seco, outros 4 quilos de palla, 0.8 quilos de fariña de soia e correctores. O custo baixa a 1,79 euros por vaca e día. En preparto engaden á ración de vacas secas máis fariña de soia, para aumentar a inxesta de proteína, e copos de millo.

Manexo da recría

En canto á recría, en Granxa Ambrosini cumpren cuns protocolos para o manexo e a ración en cada etapa de desenvolvemento do animal, o que redundou nunha mellora da produtividade do rabaño: -Desde os 0 aos 56 días: as becerras están en casetas individuais e reciben leite materinazado (cun 18% de graxa e un 23,5% de proteína) en dúas tomas. Teñen tamén un cubo con auga fresca e outro con penso de iniciación. -Dos 57 aos 120 días de vida: Destetan aos dous meses, cando pasan a compartimentos múltiples en grupos de 10. A alimentación é a base de penso de iniciación e TMR composta por feno, fariña e copos de millo, fariña de soia e vitaminas e minerais.

Ración por cada grupo de 10 tenreiras:

<amp-ad width="300" max-height="300" layout="responsive" type="adspeed" data-zone="78936" data-client="18217"> <div placeholder>Loading ad.</div> <div fallback>Ad could not be loaded.</div> </amp-ad>

-Desde os 4 aos 9 meses: As tenreiras pasan a compartimentos múltiples en grupos de 15/20 animais e reciben a ración TMR de tenreiras, sen penso starter. -Desde os 10 meses e até 60 días antes do parto as xovencas pasan a outras instalacións onde seguen en cama quente. Cando están preñadas pasan a unha nave con cubículos. Son alimentadas coa seguinte ración: 12 quilos de silo de millo, 2 kg de palla, outros 2 de feno, 5 kg de silo de herba e 1,7 quilos de fariña de soia.

Implantación de novas tecnoloxías e de protocolos

Christopher Ferri móstrase convencido de que a creación e implantación de protocolos para o manexo e alimentación do gando foi clave para a mellora que experimentaron. “Creo que a organización do traballo é clave para o bo funcionamento da granxa. E neste sentido é clave contar con protocolos e que se cumpran” subliña. Son 5 as áreas nas que implantaron protocolos, axudándose das novas tecnoloxías: xestión/organización do traballo; reprodución, terapéuticos, de vacinación e de podoloxía. 1) Programas de xestión e organización: En Gandaría Ambrosini contan cos seguintes programas que lles están servindo de moita axuda para implantar os protocolos: -DeLaval Alpro: que lles permite realizar un control de produción único. Controlan tamén a produción de 0-30 días e a rutina de muxido. -DTM: Permítelles controlar a xestión xeral, calculando canto lles está custando a ración, a eficiencia da alimentación, e o índice de ingresos sobre custos fixos. Tamén lles permite calcular o custo da ración para cada grupo de animais. -Allflex Sense Hub: É un programa que controla o celo, o estado de saúde dos animais (vacas e tenreiras), a consistencia da rutina grupal de rumia, así como a hiperventilación en períodos de calor. -DC 305: É un programa que lles axuda na introdución, consulta e procesamento dos múltiples datos que se xeran na explotación. É dicir, axúdalles a elaborar estatísticas con todos os datos e así poder tomar decisións cos técnicos que asesoran á granxa. 2) Protocolos de reprodución: Double ov-synch, Re-synch, Ov-synch e Ov-synch prid 3) Protocolos terapueuticos postparto: Todos os luns e xoves realizan un control de todas as vacas tras o parto (0-20 días): -Control de cetose mediante a proba de tira ouriña -Conrol de metrite, por medio do moco vaxinal -Avaliación da consistencia das feces -Temperatura -Seguimento continuo de inxesta e rumia co sistema Sense Hub Antes de tomar unha decisión terapéutica consúltanse todos estes datos. 4) Control do estrés por calor: O estrés por calor é un problema para as gandarías de vacún de leite nesta rexión do norte de Italia, con veráns moi calorosos e cunha elevada humidade. Para mitigar os seus efectos nos últimos anos instalaron un circuíto de ventilación e desde 2019 implantaron protocolos de mollado forzado das vacas mediante aspersores. “Estes cambios permitiron que a producicón por vaca e día no verán aumentase en 1,5 litros, mellorando tamén notablemente a taxa de preñez”, destaca Christopher Ferri.

Obxectivos de Gandaría Ambrosini:

Para cada ano nesta gandaría márcanse uns obxectivos para mellorar a rendibilidade da granxa. Así, para 2019 marcáronse como obxectivos e lográrono un RCS por baixo de 150.000; reducir ao 5% a incidencia de Staphilococcus Aureus; reducir o uso de antibióticos e seguir formando ao persoal. Para este ano as metas desta granxa italiana son: -Redución da porcentaxe de vacas baleiras a 200 dlact -Mellorar a calidade do leite -Mellorar na xestión da recría -Reestruturación de cubículos, suprimindo as colchonetas de goma -Elaboración dunha organigrama -Formación do persoal -Seguir reducindo o uso de antibióticos, realizando secado selectivo -Seguir mantendo o reconto de células somáticas por baixo de 150000 -Manter o limiar de S. aureus por baixo do 5% -Reducir a incidencia das mastite clínicas a menos do 5% E a máis longo prazo os obxectivos que se marcan en Gandaría Ambrosini son: -Chegar a 700 vacas en lactación -Mellorar a tendencia xenética do rabaño -Coñecer de forma máis precisa os custos e ingresos da recría -Formación e diálogo co persoal, para mellorar a súa motivación -Transmitir a onde queren chegar e por que queren facelo -Traballar na explotación