En plena campaña de abonado de praderías de ensilaxe en Galicia e a un mes de empezar sementeira do millo, os dous momentos agrícolas que concentran o groso dos abonos químicos utilizados na comunidade, os produtores respiran aliviados ante un posible abaratamento dos custos de fertilización. Tras dous anos de escalada de prezos, acentuada sobre todo trala guerra de Ucraína, os primeiros meses de 2023 trouxeron un descenso importante na cotización dos fertilizantes a nivel internacional, con baixadas de máis dun 50% a respecto dos máximos históricos alcanzados no outono pasado. O amoníaco dispoñible para carga en porto en Exipto cotiza a 350 dólares a tonelada, cando fai só medio ano superaba os 1.000 dólares. A urea, que chegara aos 900 dólares, sitúase nestes momentos en Alxeria, Emiratos Árabes e outros países do Golfo Pérsico a 400 dólares.

Os prezos dos fertilizantes tocaron teito no último trimestre de 2022 e foron baixando desde comezos deste ano

A estes prezos habería que engadir despois o seguro, o frete, a descarga e o transporte, pero representan valores sensiblemente máis baixos que na campaña de primavera de 2022, cando se situaban na contorna dos 600 dólares. Esperar ou comprar? Desde as empresas almacenistas e distribuidoras asentadas en Galicia fálase aínda de volatilidade, malia que se recoñece que os prezos moderáronse con respecto á segunda metade de 2022.

No sector espérase certa estabilización de prezos a partir de agora

Nunha situación de baixada de prezos, a lóxica indicaría esperar e apurar os prazos á hora de comprar, aínda que esta decisión non garante un aforro económico aos produtores. No último mes os prezos fóronse estabilizando e aínda que no sector espérase que esa tendencia continúe a partir de agora, ven difícil un descenso nos prezos actuais. “Os fabricantes producen cantidades máis axustadas debido aos custos de produción e por medo a que haxa un descenso de consumo como sucedeu o ano pasado, polo que o stock de produto é menor que en anos anteriores”, argumentan. O abonado de pradeiras, máis caro que o do millo A campaña de abonado de primavera en Galicia iníciase coa ensilaxe de herba. O NAC 27, un dos produtos máis utilizados en praderías de raigrás, cotiza nestes momentos a 350 euros a tonelada en Alemaña, unha das referencias utilizadas a nivel de prezos no mercado internacional. “O nitrato está un pouco máis alto, porque é un produto máis concentrado na UE, xa que fóra non é tan habitual a súa utilización, e aquí pesa o prezo do gas”, explica Juan Pardo, presidente da Asociación Comercial Española de Fertilizantes (ACEFER), que reúne ás principais empresas distribuidoras.

A urea é a que marca os prezos dos abonos nitroxenados no mundo

“O amoníaco e a urea volveron a niveis de 2019, previos á covid 19 e á guerra de Ucraína, e o resto de produtos pouco a pouco van acabar converxendo neses prezos. Estamos nunha baixada lenta, volvendo a un certo equilibrio que había daquela”, prognostica. Diferenzas entre distribuidores en función do momento de compra Pero ese axuste á baixa tardará aínda un tempo en chegar ao agricultor. “Estamos nesa baixada lenta e en determinados momentos pode haber diferenzas de prezo importantes entre empresas nunha mesma zona, porque depende da situación de compra do almacenista e do momento en que esa compra fose realizada”, recoñece. Aínda que nun mercado á baixa, como é neste momento o dos fertilizantes, as empresas almacenistas tratan de comprar un volume de produto o máis axustado posible ás súas previsións de vendas, sen reter grandes stocks para tratar de minimizar os riscos ante posibles perdas, desde ACEFER insisten en que “hai dispoñibilidade nas fábricas e produto dispoñible para importar desde calquera orixe, polo que non existiría ningún problema de subministración”. Caída do consumo en 2022 O 2022 foi un mal ano para a produción e venda de fertilizantes. De acordo con as estimacións da Asociación Nacional de Fabricantes de Fertilizantes (ANFFE), o consumo de fertilizantes en España tería descendido no ano 2022 por enriba do 25% con respecto ao ano anterior. “Esta baixada podería terse debido a un conxunto de factores, tales como unhas menores sementeiras, a aplicación da nova PAC, a seca e a escaseza de auga nos encoros, a limitación ao uso de fertilizantes imposta por algunha lexislación ambiental, etc.”, describe Paloma Pérez, secretaria xeral de ANFFE.

Debido á seca a produtividade baixa e, polo tanto, o agricultor gasta o menos posible en fertilizante

O descenso do 25% en 2022 sumaríase ao que xa se experimentou en 2021, de en torno ao 4% con respecto ás cifras habituais de consumo de fertilizantes en España, as cales adoitan roldar os 5 millóns de toneladas de produto fabricado ao ano. “Desde finais de 2021, todo 2022 e o que vai de 2023 o consumo e fertilizantes caeu notablemente. Levo no mundo de abonos 30 anos, e nunca se produciu esta situación. En 2008 produciuse tamén un baixón pola subida brutal do prezo dos fertilizantes aquel ano, e pola seca o consumo podía baixar puntualmente nun ano un 5%, pero nada comparable coa situación actual”, afirma Juan Pardo, que eleva ata o 30% as estimacións de perda de mercado en 2022. Recuperación da demanda en 2023 A campaña de sementeira de outono nas principais rexións agrícolas españolas, coincidindo cos picos máximos de prezos alcanzados, trouxo consigo unha estratexia conservadora de abonado, pero a baixada de prezos actual podería axudar a reactivar o consumo. De feito, desde a asociación que reúne ás principais empresas fabricantes espérase unha recuperación da demanda nos próximos meses para compensar o déficit de nutrintes achegados ao solo ata o de agora.

Espérase que nas aplicacións de coberteira se corrixa a escaseza de nutrintes achegados na sementeira do outono

“En liñas xerais, o agricultor está a axustar aínda máis as doses dos fertilizantes ás necesidades das plantas, para reducir as perdas de nutrintes. No outono de 2022, nalgúns casos atrasouse a aplicación de fertilizantes, á espera da chegada das choivas e da evolución dos prezos, chegando mesmo a que en certos casos a aplicación fose mínima ou mesmo nula”, recoñece Paloma. “Con todo, para estes próximos meses de primavera espérase que, para garantir unha adecuada produción agrícola, se apliquen os fertilizantes necesarios, especialmente nos casos nos que en tempadas anteriores reducíronse as doses de aplicación, o que provocou que nestes chans haxa escaseza de nutrintes”, afirma. Maior capacidade económica nas explotacións lácteas As ganderías lácteas son en Galicia o principal consumidor de fertilizantes. O ano pasado, con prezos aínda baixos do leite e custos de produción elevados, as explotacións reduciron o uso de abonos químicos, sobre todo para o abonado de praderías, tirando do xurro dispoñible nas propias granxas. “A xente apura todo o que pode estercos e xurros; houbo un empuxe o ano pasado nos abonos orgánicos en detrimento de os nitroxenados clarísimo”, recoñece Juan.

A xente apura todo o que pode estercos e xurros en detrimento dos nitroxenados

Aínda que as explotacións lácteas dispoñen neste momento de maior liquidez tras varios meses de prezos altos de venda do leite, a sinatura de contratos á baixa para os próximos meses podería retraer novamente o gasto das ganderías en fertilizantes para a actual campaña. “Os prezos do leite inflúen, pero as explotacións lácteas saben que para ter forraxe teñen que abonar. O ano pasado en vacún de leite notouse menos o descenso, que foi máis acusado nas ganderías de carne”, explican as empresas de fertilizantes asentadas en Galicia.

En Galicia espérase novamente un uso máis limitado de abonos químicos por parte das ganderías de vacún de carne

A revalorización do prezo de venda da carne foi inferior ao do leite, o que podería influír novamente na decisión de abonado das ganderías de vacas nodriza, que aplican fertilizantes nitroxenados nesta época para apurar o rebrote e crecemento da pradeira para facer bólas de silo coas que suplementar a alimentación do gando no inverno. Limitacións derivadas da nova normativa Outro elemento que podería pesar en detrimento do uso de fertilizantes é a entrada en vigor da nova PAC e de normativas como o Real Decreto de Nutrición Sostible de Chans Agrícolas. Na nova campaña e sucesivas (ata 2027) da Política Agrícola Común iguálase a esixencia de utilizar abonos exclusivamente orgánicos, xa establecidos en agricultura ecolóxica, para aquelas ganderías que aínda estando en produción convencional queiran cobrar a axuda agroambiental vinculada a fomento e xestión de pastos.

Para poder cobrar a nova axuda agroambiental de fomento de pastos esíxese unha fertilización exclusivamente orgánica

Un dos requisitos para poder percibir esta axuda, de 110€/ha en prados temporais permanentes e 80€ en pastos arbustivos e arborados, é manter durante os 5 anos de compromiso unha fertilización exclusivamente orgánica das praderías, ademais de non aplicar herbicidas. No caso das ganderías lácteas, a entrada en vigor do Caderno Dixital de explotación a partir do mes de setembro e do Real Decreto de Nutrición de Chans Agrícolas a partir do 1 de xaneiro de 2024 condicionará a utilización de abonos químicos á realización de Plans de Abonado e análises de chans.

A baixada do prezo do gas natural permite retomar a produción en España

“Trala guerra de Ucraína produciuse un incremento abrupto dos prezos do gas, da electricidade e dalgunhas materias primas que afectou moi negativamente ás empresas fabricantes de fertilizantes e en especial ás fabricantes de fertilizantes nitroxenados, dada a súa gran dependencia do gas natural, ao ser a súa principal materia prima”, explican en ANFFE. Este incremento dos custos “fixo inviable poder seguir mantendo a actividade produtiva” e ocasionou o peche dalgunhas plantas de produción en Europa, chegando a alcanzar o 70% da capacidade europea. “Esta parada temporal reduciu a oferta de fertilizantes na UE, ocasionando un desequilibrio entre a oferta e a demanda”, recoñece Paloma López. Con todo, tralo verán de 2022 o prezo do gas comezou a descender progresivamente, o que permitiu que algunhas plantas puidesen volver reabrir e retomar a súa actividade, “aínda que hai algunhas que aínda continúan paradas”, aclaran.

Fertiberia recuperou a actividade na súa planta de Palos de la Frontera

Unha das fábricas que puido retomar a súa actividade é a que Fertiberia ten en Palos de la Frontera (Huelva). Na actualidade está a fabricar amoníaco, que se transporta en barco ata Avilés, onde a compañía produce nitrato. “A situación xerada trala guerra de Ucraína obrigou ás empresas fabricantes a realizar axustes nos seus sistemas produtivos e na súa política de compras co obxectivo de evitar paradas nas súas plantas e asegurar o abastecemento aos agricultores”, xustifican desde ANFFE.

As empresas en Europa prefiren usar o amoníaco para fabricar nitrato no canto de fabricar urea

As empresas europeas prefiren centrarse na produción de nitrato e importar urea doutros destinos. Aínda que o prezo do gas baixou e sitúase "en niveis de equilibrio que permiten a produción en Europa", segue máis alto que en EEUU e o norte de África, polo que as industrias asentadas na UE non son capaces de competir en prezos con fabricantes deses países. Aumenta a importación Durante os últimos anos, as importacións de fertilizantes en España foron experimentando un crecemento paulatino, chegando a superar os 4 millóns de toneladas de produto no ano 2020. Con todo, no ano 2022, debido ás circunstancias adversas no sector, produciuse un descenso dun 20% con respecto ao ano anterior. En canto ás previsións para o ano 2023, estímase que as importacións volvan aumentar, tendendo a recuperar os niveis anteriores, en parte debido ás eliminacións de aranceis á importación de urea e amoníaco, que a Comisión Europea decidiu prorrogar polo de agora.

A metade dos fertilizantes consumidos en España procede do exterior

En 2020 o 13,9% dos abonos recibidos por España foron marroquís, o 10,7% procederon de Bélxica, o 8% de Portugal e o 3,7% de Rusia. Nestes momentos, produtos como o amoníaco ou a urea proceden maioritariamente de países do norte de África, como Exipto ou Alxeria. “Hai que garantir que haxa produtores nacionais para que non haxa risco de desabastecemento”, argumentan desde ANFFE. Materias primas O nivel de importación varía en función do produto e a materia prima da que se trate. Por exemplo, o 100% dos fosfatos son importados, porque aínda que en España hai fabricantes de superfosfatos, a pedra de fósforo procede do exterior. No caso da potasa, existe produción local en España, pero un 30% do que se produce vai á exportación e compénsase cun volume semellante de produto importado. Nos nitroxenados, a produción española cubre un 80% das necesidades. Desa produción, o 30% expórtase, polo que as necesidades totais de produto importado roldan o 50%. En canto ao prezo destas materias primas, os prezos dos fosfatos e a potasa están a baixar con menos rapidez que o nitróxeno. Reducir a dependencia exterior: obxectivo da UE O pasado 16 de febreiro o Parlamento Europeo votaba a favor da proposta de resolución sobre a Comunicación da Comisión relativa á dispoñibilidade e asequibilidade dos fertilizantes. Nesta resolución, os eurodeputados realizan un chamamento para elaborar unha estratexia a longo prazo para os fertilizantes, co fin de reducir a dependencia das súas importacións e garantir así unha autonomía estratéxica en Europa. O Parlamento recoñece o importante papel que desempeñan os fertilizantes para garantir unha produción de alimentos suficiente e de calidade, así como para a produción de AdBlue para o sector do transporte e de CO2 para a industria da alimentación.

A metade das instalacións de produción de fertilizantes europeas reduciron as súas producións habituais no último ano

O índice de prezos dos fertilizantes en 2022 alcanzou cifras históricas, principalmente no caso dos produtos nitroxenados, cuxa fabricación depende do gas natural procedente na súa maior parte de Rusia en países como Alemaña ou Polonia; aínda que España, pola súa posición xeográfica, está menos exposta ao adquirir produtos do norte de África e gas licuado procedente de EEUU. O último informe da Comisión Europea, de finais de 2022, revela que os prezos dos fertilizantes nitroxenados incrementáronse nun 150% entre setembro de 2021 e setembro de 2022. Aínda que nos últimos meses reduciuse o prezo os abonos nitroxenados e fosfatados desde os máximos alcanzados en abril de 2022 e, nalgúns casos, sitúanse por baixo dos que había fai un ano, aínda se atopan en niveis elevados, impulsando este insumo fundamental na agricultura a subida no prezo dos alimentos e a inflacción na zona euro.

O novo paquete normativo aprobado a finais do ano pasado introducirá ó longo dos próximos meses importantes obrigas para as granxas, entre as que se atopa a de dispoñer dun caderno da explotación dixital. Aínda que a entrada en vigor desta medida será gradual e moitas granxas non terán que incorporalo ata o segundo semestre do vindeiro ano, outras deberán dispoñer del e cubrilo xa este mesmo ano. Con ese horizonte, cooperativas, empresas e diferentes entidades están a traballar para poñer a punto ferramentas para que os produtores conten con dito caderno dixital. A Administración galega é tamén un dos organismos que habilitará esta ferramenta informática, posto que o propio Real Decreto 1051/2022 recolle que debe facilitárllela ós gandeiros e agricultores, que logo poderán escoller con cal traballar á hora de rexistrar os movementos de fitosanitarios e tratamentos da súa actividade. A Consellería de Medio Rural aproveitou a feira Cimag-GandAgro, que se celebrou a semana pasada en Silleda (Pontevedra) e que se converteu un ano máis nun punto de encontro do sector agrogandeiro galego, para dar a coñecer xa algúns detalles da súa ferramenta, que estará dispoñible a partir de xullo. Do mesmo xeito que a normativa obriga á Administración autonómica a poñer a disposición dos produtores sistemas informáticos gratuítos, establece que deben estar operativos dende o 1 de xullo, momento de entrada en vigor do Real Decreto.

O novo caderno dixital

O caderno dixital da explotación deberá incluír como mínimo: contidos xerais do cultivo de cada parcela, os tratamentos fitosanitarios aplicados e a fertilización que se fai das parcelas, xa que tamén pasará a ser obrigatorio dispoñer dun plan de abonado. Cada tratamento da explotación, efectuado tanto por persoal propio como por un servizo contratado debe rexistrarse de forma electrónica. “O rexistro dos tratamentos fitosanitarios que se debe facer no caderno dixital é moi semellante ó que se viña facendo ata agora nas ganderías, só que debe estar dispoñible en soporte dixital”, explica Víctor Novo Vázquez, xefe do servizo de Sanidade e Produción Vexetal da Consellería de Medio Rural. Deben incluírse os seguintes datos no apartado referido ós fitosanitarios: -Data de tratamentos. -Número de identificación da parcela. -Praga a controlar. -Identificación do aplicador ou no seu caso do asesor. -Cultivo, indicando especie e variedade. -Superficie (en hectárea). -Produto fitosanitario aplicado (nome comercial e número de rexistro). -Identificación da máquina ou equipo de tratamento empregado para aplicalo. -Quilos ou litros do produto fitosanitario utilizado no tratamento. -Valoración da eficacia do tratamento. - Tamén valora que se inclúan outras observacións pertinentes. Esta información debe incluírse no prazo dun mes desde que se aplicou o tratamento do cultivo.

O plan de abonado

O novo marco xurídico tamén obriga a boa parte das ganderías a dispoñer dun plan de fertilización que deberá incluírse no caderno dixital da explotación. Así, o agricultor que faga unha achega de nutrientes terá un prazo dun mes para anotalo no caderno. No apartado de fertilización debe incluírse o plan de abonado, así como os datos dos solos das parcelas, a composición dos abonos orgánicos e as doses e datas de aplicación do fertilizante ademais das regas que se fagan. Estarán exentas aquelas explotacións que teñan menos de 10 hectáreas de cultivo de secaño ou dedicadas a pastos ou cultivos forraxeiros para autoconsumo.

Prestacións da ferramenta Xeaga e perspectivas

Aínda que a ferramenta que prepara Medio Rural, Xeaga, está polo momento en proceso de posta a punto, o xefe de servizo de explotacións e asociacionismo agrario da Consellería de Medio Rural, Pablo Gómez Casas, xa apuntou algunhas das claves do seu funcionamento. “Unha das principais vantaxes de empregar esta ferramenta é que ofrece toda a información que a Administración ten da explotación”, explica Gómez Casas.

“Unha das principais vantaxes de empregar esta ferramenta é que ofrece toda a información que a Administración ten da explotación”: Pablo Gómez, xefe de servizo de explotacións 

Trala identificación do usuario, mediante certificado dixital ou a chave 365, o propietario da explotación accederá a toda a información sobre a mesma. Por unha banda amosará a localización das parcelas asociadas a esa gandería tanto na actualidade como historicamente. “Poderá coñecerse tamén as parcelas da explotación nunha data determinada”, explica. Amosaranse tanto as parcelas que se inclúan na PAC como aquelas que forman parte da base territorial que manexa a gandería e que están incluídas no rexistro de explotacións. En canto ó caderno de explotación, a aplicación Xeaga disporá dun apartado específico no que rexistrar os fitosanitarios que se empregan na granxa. Poderá servir ademais para facilitar a xestión destes, xa que ofrecerá un inventario dos fitosanitarios da gandería. “A aplicación realizará un cálculo do stock que vai quedando dos produtos que se foron rexistrando para facilitar a xestión”, indica. Como a nova normativa tamén obriga a incluír no caderno dixital a fertilización que se faga na explotación, tamén se incluíra un apartado propio para o abonado. Ademais, o Xeaga disporá dun visor das masas de auga que estean próximas ás parcelas para facilitar o cumprimento das distancias de seguridade que se deben manter á hora de realizar os abonados ou o almacenamento de esterco e que se recollen na nova norma. Á marxe desta información, tamén se incorporan outros datos como o número de animais dados de alta, os seguros agrarios que están vixentes ou no caso das ganderías de leite, tamén se recollerá o histórico das entregas de leite. Dende a consellería tamén apuntaron que teñen previsto seguir traballando na ferramenta para que poida ofrecer ademais outra información de utilidade para as ganderías como axudas dispoñibles ou mesmo poder formalizar outros trámites mediante ela.

Cálculo do indicador individualizado

Coa información incorporada no Caderno Dixital, a Administración calculará anualmente para todas as explotacións agrícolas un indicador individualizado para cada explotación dos fitosanitarios que emprega. Trátase dun cálculo por hectárea por cada explotación e cultivo. Cos datos de 2023, 2024 e 2025 estableceranse uns valores de referencia para os distintos produtos a utilizar. A partir do 1 de xaneiro do 2026, no caso de que o indicador de uso individualizado calculado anualmente estea por encima destes valores de referencia adoptarán medidas para aquelas explotacións que fagan un emprego máis elevado de fitosanitarios, unha medida que procura reducir o uso destes produtos e lograr unha produción máis sostible ambientalmente. Así, naquelas explotacións agrícolas nas que entre o 50 e o 75% da súa superficie estea por encima dos valores de referencia nacionais por cultivo e zona produtiva serán considerados de risco moi alto e terán inspeccións máis frecuentes. Ademais, deberán realizar unha análise das causas cun asesor en materia de xestión integrada de pragas e establecerán as medidas necesarias para corrixir a situación, medidas que quedarán recollidas por escrito.

Prazos

As primeiras ganderías e explotacións que deberán incorporar o caderno dixital son aquelas que manexen máis de 30 hectáreas de terra de cultivo ou 30 hectáreas de pastos permanentes ou 10 hectáreas de cultivos permanentes. Tamén se encadran nesta categoría as explotacións que conten con alomenos 5 hectáreas de regadío ou teñan algunha parcela de invernadoiro. Todas estas explotacións deberán comezar a traballar co caderno dixital a partir do 1 de setembro. Mentres, o resto de ganderías non estarán obrigadas a facelo ata o 1 de xullo de 2024.

O invento de Fritz Haber en 1908 foi a base para o desenvolvemento do proceso de obtención de amoníaco a partir do nitróxeno do aire e o hidróxeno procedente do gas natural. Este descubrimento, seguido do desenvolvemento dun reactor de alta presión por Carl Bosch en 1911, foi a orixe da produción industrial de fertilizantes amoniacais en 1913. Cada ano, o 13 de outubro, as empresas e organizacións do sector únense para festexar os logros agrícolas obtidos grazas ao uso dos fertilizantes, a través de diversos eventos organizados a nivel mundial. A Asociación Nacional de Fabricantes de Fertilizantes (ANFFE), que representa aos principais produtores de fertilizantes que operan en España, súmase unha vez máis a esta celebración para lembrar que os abonos minerais son esenciais para a produción de alimentos e para destacar os esforzos que realizan as empresas para fomentar a súa aplicación racional.

A patente de Haber-Bosch permitiu utilizar o nitróxeno presente no aire para fabricar amoníaco e, a partir del, os fertilizantes nitroxenados, sentando as bases da industria mundial de fertilizantes actual

"No contexto actual de incerteza no sector, debido aos altos prezos do gas natural, a electricidade e algunhas materias primas, constatouse a necesidade de garantir o mantemento dunha industria europea forte, que permita asegurar a dispoñibilidade de fertilizantes e reducir a nosa dependencia exterior, especialmente de Rusia, co fin de garantir a dispoñibilidade de alimentos en Europa", indica ANFFE a través dun comunicado. Elemento esencial para a alimentación da poboación mundial Os fabricantes lembran que os fertilizantes complementan aos nutrintes do chan, permitindo cubrir as necesidades nutricionais dos cultivos e aumentando significativamente a produción. Por iso, din, os fertilizantes "axudan a producir alimentos de calidade a un prezo asequible e contribúen á seguridade alimentaria mundial salvando da fame a millóns de persoas".

A alimentación da metade da poboación mundial depende da fertilización inorgánica nitroxenada

No ano 2008 estimouse que a nutrición básica do 48% da poboación mundial está baseada na fertilización inorgánica nitroxenada, que depende do proceso Haber-Bosch. Ademais, os abonos químicos contribúen a reducir o uso necesario da terra para labores agrícolas. "Proporcionan un gran beneficio ao planeta, xa que sen eles a agricultura necesitaría 1.100 millóns de hectáreas adicionais de terra virxe para cultivar os alimentos necesarios para alimentar á poboación mundial", destaca ANFFE. Impacto do prezo do gas na fabricación de fertilizantes O prezo do gas en Europa aumentou un 800% se o comparamos con marzo do ano pasado. Isto débese a unhas baixas reservas e unha gran competencia a nivel internacional, especialmente tralo estalido da guerra de Ucraína. Este feito impactou de forma grave na viabilidade das plantas de produción de fertilizantes e de maneira especial nas de fabricación de fertilizantes nitroxenados, xa que o gas natural é a súa principal materia prima. Ademais, a industria de fertilizantes é gran consumidora en enerxía eléctrica e o forte aumento dos prezos está a contribuír a incrementar os seus custos de fabricación. Así mesmo, experimentáronse subas no prezo das principais materias primas, sumándose ao resto de factores que afectan á viabilidade da produción.

A produción de fertilizantes en Europa reduciuse un 70% no último ano

Estes factores motivaron que algunhas empresas europeas se viran forzadas a pechar varias plantas produtivas, reducíndose neste último ano en Europa a produción de fertilizantes ao redor dun 70%. O descenso da fabricación de fertilizantes en Europa, sumada a menores importacións procedentes de Rusia como consecuencia da guerra de Ucraína, están a motivar que a oferta de fertilizantes na UE sexa inferior á de anos anteriores. "Isto está a ter un impacto moi severo no mercado e pode poñer en perigo a dispoñibilidade en Europa duns produtos que son esenciais para o sector agroalimentario. Ademais, pode incrementar a nosa dependencia de países terceiros", advirte a asociación española de fabricantes.

"A medio prazo todos pensamos que os prezos van baixar, pero nin idea de cando será"

Juan Pardo é o presidente de ACEFER, a asociación que engloba aos principais almacenistas e distribuidores de fertilizantes en España. Recoñece que a situación actual "non é normal", con prezos desorbitados dos principais produtos utilizados. Aínda que con leves correccións, a cotización dos principais fertilizantes segue sendo moi elevada. "Houbo algúns movementos durante o verán, con algunhas baixadas limitadas. A urea moveuse pouco, está en Exipto a 800 dólares e a 900 en porto en España debido aos fletes, que tamén son altos. O DAP está en 1.000€, aínda que en zonas de Asia baixou a 800, e o nitrato móvese entre 600 e 700€", detalla.

Houbo algúns movementos durante o verán aínda que con baixadas limitadas. A urea está a 900€ a tonelada, o DAP a 1.000 e o nitrato entre 600 e 700

Estes custos elevados están a provocar unha diminución no uso de abonos químicos, aínda que sen incidencia polo momento nos prezos. "O consumo está a ser menor, cun descenso estimado entre o 30 e o 35%, pero ao haber menor produción de fertilizantes a nivel mundial iso equilibra a oferta e a demanda e fai que os prezos sigan altos", argumenta Juan Pardo. "A medio prazo todos pensamos que van baixar, pero nin idea de cando será. Levamos ano e medio xa acumulados de prezos moi altos", incide. Dificultades de aprovisionamento Outra das consecuencias dos altos prezos actuais é tamén o descenso dos stocks. "Segue habendo un gran risco e espérase ao último minuto para comprar, tanto os distribuidores como os agricultores", explica o representante dos almacenistas. Aínda que as principais empresas fabricantes están a reducir a súa produción, Juan Pardo asegura que as dificultades de aprovisionamento débense máis aos altos prezos que á escaseza na dispoñibilidade de produto. "Os prezos seguen altos e a seca tivo importantes consecuencias na agricultura, polo que pensamos que o agricultor vai fertilizar pouco, polo que hai produto suficiente para cubrir esas menores demandas", indica.

Yara, Borealis e Fertiberia están a pechar plantas porque non lles saen as contas do amoníaco

Con todo, matiza que "vai haber máis dificultade para conseguir uns fertilizantes ca outros". Por exemplo, os nitroxenados. "Yara, Borealis e Fertiberia están a pechar plantas porque non lles saen as contas do amoníaco e urea hai a nivel mundial pero o prezo está alto", explica. Esta situación obriga a buscar alternativas: "O sulfato amónico é un nitroxenado que está ben, é absorbido e aproveitado polas plantas e está a mellor prezo", indica.

A pandemia da covid-19 demostrou a importancia da agricultura e a gandería, pero a actual guerra en Ucraína ameaza con provocar unha crise alimentaria sen precedentes, que afectaría de cheo a países africanos, tal como advirten organismos internacionais como a FAO. “Conseguimos manternos en pé coa covid-19, a agricultura europea demostrou a súa resiliencia. Non houbo rotura da cadea alimentaria en Europa, aínda que si a houbo noutros países. Pero a situación é máis grave agora, temos unha guerra ás portas de Europa pola invasión dun gran país agrícola como é Ucraína que vai producir unha crise alimentaria mundial, que é o que buscaba Rusia", advirte Christiane Lambert, presidenta da confederación de agricultores e cooperativas europeas Copa-Cogeca.

Vivimos momentos de grandes perturbacións tanto a nivel de Europa como mundial. Esta é unha crise global con efectos duradeiros e preocúpanos o que poda pasar en África e en Oriente Medio

Nunha rolda de prensa en Bruxelas xunto ao presidente das cooperativas agroalimentarias da UE, Ramón Armengol, Lambert explicou as consecuencias da invasión Rusa de Ucraína: “haberá un 31% menos de trigo e un 28% menos de xirasol no mundo o próximo ano e a ONU advirte que nos enfrontamos a furacáns de fame, tal como nos trasladou Máximo Torero, economista xefe da FAO”, asegurou. “Temos que atopar solucións para a seguridade alimentaria canto antes. A Comisión Europea asegura que non vai haber problemas de falta de determinados cereais, pero no caso do millo ou o xirasol é máis difícil de asegurar, polo que temos que ver como se pode poñer en práctica a medida de poñer en cultivo o 4% da superficie de terras en barbeito”, defende a presidenta dos agricultores europeos. Alimentación dos países pobres “É un debate cuantitativo sobre a cantidade de alimentos porque Ucraína alimenta a 400 millóns de persoas en todo o mundo”, explicou a presidenta dos agricultores europeos. “Hai unha certa dependencia dalgúns países da produción de Ucraína e de Rusia, que producen o 30% de todo o trigo do mundo e o 63% do xirasol, que provén de Ucraína”, detallou.

Rusia e Ucraína producen o 30% do trigo mundial e o 63% do xirasol

Christiane Lambert criticou con dureza as palabras do vicepresidente da Comisión Europea, Frans Timmermans, quen asegurou que non vai haber problemas de subministración alimentaria na Unión Europea como consecuencia da guerra en Ucraína. “É vergoñento que só teña en conta á poboación europea. Nós queremos producir para todos os habitantes do planeta, para os ricos e para os pobres, e para iso ten que haber unha cantidade suficiente de produto dispoñible. Europa vai pechar os ollos e os oídos aos problemas de seguridade alimentaria noutros países”, dixo Lambert, quen acusou a Timmermans de ser “inhumano e egoísta” por “non preocuparse polo que pasa fóra de Europa”.

Ucraína alimenta a 400 millóns de persoas en todo o mundo

“Timmermans dixo que non hai risco para Europa, pero para os consumidores máis pobres hai risco de non dispoñer de produtos polo seu alto custo. Existe unha diferenza entre dispoñibilidade e asequibilidade. Se non se toman medidas, haberá posibilidade para alimentar aos máis ricos, pero non aos máis pobres”, asegurou.

EEUU entendeu a gravidade da situación, dando máis fondos aos seus agricultores para que produzan máis e desbloqueando as exportacións

“Exipto xa renunciou a algunhas compras por ser demasiado caras pola forte elevación dos prezos e a perturbación que vivimos vai empeorar. Temos persoas que non teñen acceso ao pan. Non queremos ser alarmistas pero si alertar da situación. Non podemos facer a vista gorda. Hai países africanos que mostran a súa preocupación pola rotura da cadea de subministración alimentaria”, insistiu. Granxas destruídas e un 30% menos de cultivos Granxa destruída en Ucrania a consecuencia dos bombardeos e ataques rusos Durante o encontro dos agricultores e as cooperativas europeas celebrado en Bruxelas tomou a palabra Mariia Diduc, directora xeral da Asociación Ucraína de Agricultores, que explicou que en 2022 os agricultores ucraínos só poderán sementar o 70% das áreas agrícolas do país e a colleita representará só o 50% dos volumes habituais.

Os produtores de trigo de Francia ou España, así como os produtores de aceite de oliva do sur de Europa poderían verse beneficiados pola invasión rusa de Ucraína

“É moi importante estar conectados co que está a pasar en Ucraína. Os camións rusos están a roubar a produción agrícola do país e hai explotacións e granxas destruídas. Esta situación tardará anos en volver á normalidade”, advertiu Lambert. Importacións libres de aranceis con Ucraína “Algúns países fixeron da guerra dos alimentos a súa arma principal. Rusia está a utilizar a arma enerxética e dos fertilizantes”, asegurou Ramón Armengol, presidente da organización de cooperativas agroalimentarias europeas.

É un momento excepcional e a decisión de deixar a cero todas as taxas e aranceis con Ucraína é unha excelente iniciativa

“Estamos totalmente de acordo coa proposta da Comisión Europea de liberar de taxas todo o tráfico comercial entre Ucraína e Europa. É un momento de ser solidarios cos nosos colegas de Ucraína, aínda que hai sectores que son moi sensibles, como as importacións de carne de porco, porque sendo Ucraína un país endémico en peste porcina africana pode supoñer unha ameaza para toda a UE”, recoñeceu Armengol. Escaseza de fertilizantes o próximo ano Importación de fertilizantes á UE procedentes de Rusia, Bielorrusia e Ucraína con respecto ao total das importacións “Hai moita preocupación para a próxima campaña pola falta de fertilizantes que viviremos o ano que vén, porque a produción de fertilizantes nestes momentos é menor e máis cara”, alertou o presidente das cooperativas. Segundo a análise sobre a situación actual elaborado pola Copa- Cogeca, as importacións de fertilizantes procedentes de Rusia, Bielorrusia e Ucraína representan o 43% das compras de abonos na UE. A guerra disparou tamén os prezos da solución nitroxenada, que está nestes momentos un 370% por enriba do nivel de xaneiro de 2021.

Témese que a dispoñibilidade de subministración se note xa para outono

“E o peor está por chegar, o momento máis difícil será o ano que vén, debido á falta de fertilizantes e o seu alto prezo. Témese que a escaseza de subministración e a dispoñibilidade se note xa para outono”, asegurou Armengol. “Se non hai fertilizantes, non hai trigo e se non hai trigo non hai pan. O problema máis importante é a dispoñibilidade de fertilizantes o próximo ano, é unha ameaza para as próximas colleitas. Os agricultores queren producir máis cereais pero temen a situación dos fertilizantes e ningún representante da Comisión nos deu unha solución”, insistiu.

O prezo dos fertilizantes multiplicouse por tres e non sabemos se se van a manter ou van diminuír

Por iso, desde Copa-Cogeca piden “que se faciliten as importacións doutros países, especialmente urea de Exipto e Alxeria; fosfatos de Marrocos, Alxeria, Exipto, Israel, Senegal e Sudáfrica; e potasa de Canadá, Israel e Chile. Agricultores e cooperativas piden tamén á Comisión Europea poder aproveitar os fertilizantes de orixe animal. “A Directiva sobre nitratos establece límites para o nitróxeno procedente do esterco de 170 kg/ha, o que conduce a unha distinción inxustificada”, aseguran. Mercados agrícolas Copa-Cogeca calcula ademais que como consecuencia da guerra de Ucraína produciuse un encarecemento dos custos de produción do 30% na enerxía de febreiro a marzo, do 55% no gas e do 27% nos fertilizantes. “Está a ser moi difícil asumir estes incrementos por parte dos produtores”, asegurou Armengol.

A agricultura ten que ser rendible e as contas de explotación teñen que cadrar

“Non fomos capaces de trasladar todo este encarecemento á cadea de valor”, afirma. “O que tentamos os produtores nos distintos países é repercutir estes incrementos de custos dos insumos pero hai distintas cadeas que tentan evitalo. Por exemplo, Carrefour busca a carne de América do Sur, que vén facer a competencia ás carnes europeas”, exemplificou.

Na actual situación, cada país tenta manter a súa produción dentro das súas fronteiras, igual que se fixo durante a covid-19. Hungría tenta gardar o seu trigo e Indonesia o seu aceite de palma

Nos pensos, Armengol calcula que se produciu un incremento entre o 20 e o 50% nos pensos, dependendo do país. “Letonia é moi dependente de Ucraína e é onde máis subiron, pero tamén nos países do sur de Europa, máis dependentes das importacións, como España, Portugal e Italia, onde subiron un 40%. Algúns países impuxeron restricións á libre circulación de cereais, como Hungría, o que incrementa a especulación”, explicou.

Necesidade de “repensar” as políticas agrícolas europeas

“A Estratexia da Granxa á Mesa, concibida antes da guerra e a crise, e pensada para un mundo perfecto e sen problemas, debe repensarse. Hai que ter en conta o novo contexto e adaptarse”, defende Copa-Cogeca. Para Armengol, “o problema é de velocidade”. “Necesitamos tempo para segundo que reformas. A Comisión dinos que os cambios derivados do Pacto Verde acabaraos pagando o consumidor pero a realidade é que de momento quen o está pagando é o produtor con marxes máis estreitas”, considera. Non prevé, con todo, que haxa cambios na nova PAC por estar xa moi avanzada e ser froito de moitos acordos e equilibrios. “Hai de desarmar a PAC para que non diminúa a produción porque imos demasiado lonxe na protección do medio ambiente”, afirma Christiane Lambert. “Sry Lanka quería ser unha agricultura ecolóxica ao 100% e despois tivo problemas e o glifosato segue sendo imprescindible para a agricultura de precisión”, exemplificou.

A inseguridade alimentaria solucionarémola con ciencia e tecnoloxía, igual que resolvemos a covid-19

“Alcanzar os obxectivos fixados implicará un incremento de prezos aos consumidores e coloca aos agricultores europeos nunha desvantaxe económica a respecto de terceiros países”, insisten. Tamén reclaman medidas contra os danos que causan os grandes carnívoros, como os lobos, osos ou linces para que o pastoreo poida continuar realizándose en zonas de montaña.

A entrada e saída de camións de Novafrigsa permanece cortada desde as 10 da noite deste luns. Os gandeiros non deixan nin entrar animais nin saír carne procesada. Na imaxe, bloqueo dun camión frigorífico cargado de carne A folga de transportes segue a condicionar a actividade agrogandeira en Galicia. Se o luns, no primeiro día do paro, o máis salientable foi o bloqueo das industrias lácteas para evitar a saída de mercadoría con destino aos supermercados e centros de distribución, este martes as consecuencias trasladáronse a outros sectores. Os produtores de Ternera Gallega Suprema, aglutinados en torno á asociación Gandeiros Galegos da Suprema, sumáronse ao paro dos camioneiros bloqueando as entradas e saídas aos principais matadoiros da comunidade: Novafrigsa en Lugo, Carnicosa na Coruña e Baixo Miño no concello pontevedrés de Tomiño.

Estamos botando unha man aos transportistas e tamén para reivindicar o noso e estaremos mentres non se busque unha solución aos prezos baixos da carne e aos custos de produción

Desde a pasada noite, en grupos dunhas 15 ou 20 persoas, os gandeiros fan turnos ás portas de Novafrigsa, o matadoiro pertencente ao Grupo Coren, impedindo a entrada de camións con gando e a saída de carne e das canais de animais sacrificados en días pasados. “Estamos botando unha man aos transportistas e tamén para reivindicar o noso. Estivemos toda a noite e todo o día e estaremos mentres non se busque unha solución aos prezos baixos da carne e aos custos de produción”, explicaba este martes a Campo Galego Santiago Rego, presidente da asociación Gandeiros Galegos da Suprema.

Ao longo do día o peche iniciado en Novafrigsa trasladouse tamén aos matadoiros de Carnicosa na Coruña e a Baixo Miño en Tomiño

"Queremos denunciar os baixos prezos que temos no sector cárnico en Galicia. As nosas explotacións están en quebra cos prezos desorbitados dos custos de produción e os baixos prezos da carne en orixe. Solicitamos urxentemente axudas vinculadas ao sector gandeiro e unha mesa de negociación para fixar un prezo mínimo para a nosa carne en orixe", reivindican. Ao longo da xornada, o bloqueo iniciado na planta de Novafrigsa, ubicada na parroquia luguesa de Coeses, trasladouse tamén aos matadoiros de Carnicosa na Coruña e Baixo Miño en Tomiño, nun intento por forzar o desabastecemento dos mercados, algo ao que tamén podería contribuír o feito de que este martes non se teña celebrado o mercado semanal de Silleda e previsiblemente mañá tampouco se celebre o de Amio pola falta de animais ante a falta de transporte e a suspensión das recollidas nas explotacións.

“A situación nas fábricas de penso é crítica”

O Wilson Gaeta é un dos buques bloqueados no porto da Coruña cargados de fertilizantes O porto da Coruña está a ser, xunto aos polígonos industriais, un dos epicentros da folga do transporte. Os camioneiros manteñen pechado desde este luns o acceso á dársena coruñesa, impedindo a entrada e saída de camións con mercadoría. O bloqueo está a ter consecuencias importantes sobre o subministro de materias primas ás plantas de fabricación de penso ubicadas en Galicia, que dependen das existencias de cereal nos almacéns portuarios para poder facer as distintas mesturas e formulacións e subministralas ás explotacións.

O comité de folga non permite entrar a cargar cereal ao porto e as existencias nos silos das fábricas esgótanse

Aínda que o comité de folga está a permitir, dentro dos servizos mínimos, levar penso ás granxas, o mesmo que recoller o leite, néganse a deixar que os camións entren a porto a buscar materias primas coas que repoñer os silos das fábricas, o que está a obrigar a parar os muíños.

As reservas de cereal dos fabricantes de penso non están nas distintas plantas de fabricación, senón nos almacéns portuarios

“Non nos permiten cargar en porto e as fábricas están empezando a parar a produción porque non teñen stock de cereais. Este martes pola tarde pararon varias e algunha delas non é pequena”, explica Bruno Beade, director de Agafac, a asociación que engloba aos fabricantes de pensos galegos. “A situación é crítica, porque ao alto prezo e á falta de dispoñibilidade de millo, motivado pola guerra en Ucraína, súmase agora isto”, lembran desde a Asociación Galega de Fabricantes de Alimentos Compostos, que alertan dun “inminente paro na produción das fábricas”.

Hoxe pola tarde algunhas fábricas xa tiveron que parar por falta de stock dalgún produto

De faltar subministro, as granxas máis afectadas serían as que dependen en exclusiva dos concentrados para alimentar os seus animais, como as de polos ou porcos. Nas de vacún de leite, que no caso das intensivas dependen tamén en boa medida dos pensos, os efectos serían unha baixada drástica da produción, mais as vacas poderían manterse alimentadas a base de forraxes. Barcos con millo e fertilizantes bloqueados en porto A situación agrávase ademais pola presenza dun cargueiro con 33.000 toneladas de millo procedente de Rumanía que chegou na mañá deste martes e até o de agora non puido ser descargado pola negativa dos camioneiros en folga a permitir estas tarefas.

O buque con 33.000 toneladas de millo ameaza con marchar mañá se non é descargado. Trataríase do cargamento ponte que aseguraría as reservas mentras non chega o cereal arxentino

“Neste momento o barco está fondeado, nin sequera chegou a atracar e córrese o risco de que marche. É un risco certo, se non se descarga entre hoxe e mañá o máis probable é que marche para outro lado; hai moitos interesados”, indica Bruno. Nese cargamento tiñan os fabricantes galegos de pensos postas as súas esperanzas para poder suplir a falta do millo ucraniano. “Custou moito que viñera ese buque e o millo que trae era a solución para chegar ao enlace co millo arxentino. O Goberno comunicounos xa oficialmente a autorización para importar cereais americanos, pero eses cargamentos tardarían un mes en chegar”, explica o director de Agafac.

Nós non lles botamos as culpas aos camioneiros, entendemos que as súas peticións son xustas, pero non podemos estar así máis días

“Pedímoslle ao Goberno que negocie cos transportistas e atenda as súas peticións para que isto se resolva canto antes. Nós non lles botamos as culpas aos camioneiros, entendemos que as súas peticións son xustas, pero non podemos estar así máis días”, aseguran os fabricantes de pensos. Na mesma situación, á espera de seren descargados, atópanse dous buques que transportan fertilizantes e que chegaron este luns a porto. Traen abonos para dúas empresas galegas con miras á súa utilización nas campañas de fertilización de pradeiras de raigrás e sementeira de millo.

Na dársena coruñesa hai tamén dous barcos con fertilizantes que tampouco foron descargados

Contrariamente ao que acontece co cereal, o fertilizante non se almacena no porto, senón que a medida que o barco se descarga é levado para as propias instalacións das que dispoñen os distintos comercializadores que logo subministran ás explotacións, polo que, se a folga do transporte se prolonga, nos vindeiros días podería tamén faltar abono nas granxas galegas.

O agro galego está a sufrir xa de cheo as consecuencias da guerra de Ucraína. Ao encarecemento dos cereais súmase tamén o dos abonos. Os efectos da invasión Rusa estanse a deixar notar de forma inmediata no mercado de fertilizantes. “Notámolo de forma radical e rápida”, recoñecen as empresas galegas do sector. A situación de partida era xa complicada, con stocks limitados e prezos polas nubes, motivados polos problemas loxísticos e o alto custo do gas, aínda que o abastecemento, ata o de agora, estaba garantido, segundo recoñecen os almacenistas galegos. Pero a este difícil escenario súmase agora unha interrupción adicional nas cadeas de subministración, tanto de produtos xa elaborados como de materias primas, procedentes en gran parte da rexión en conflito e os países veciños (Rusia e Bielorrusia, afectados polas sancións internacionais), así como o peche de fábricas en Europa (debido ao alto custo enerxético). A guerra chegou en plena campaña de abonado de pradeira, coas compras xa feitas por parte de moitos gandeiros, pero a falta de dous meses para a campaña de abonado das terras para o millo, uns pedidos que se estaban a retrasar á espera dunha caída de prezos que xa non se vai producir. A tormenta perfecta O stock de partida da maioría de abonos xa era menor para esta campaña (cos altos prezos deste ano ningún distribuidor quixo aventurarse a almacenar grandes cantidades de produto), ao que agora súmanse as dificultades para fabricar e transportar pedidos baixo demanda. Este mércores anunciábanse as primeiras paradas de plantas de produción. En plena campaña de abonado de primavera no hemisferio norte, a demanda de fertilizantes nitroxenados increméntase, pero a fabricación faise inviable con prezos do gas batendo marcas día tras día.

O tema xa estaba complicado e agora isto foi a tormenta perfecta, desgraciadamente

“O tema xa estaba complicado e agora isto foi a tormenta perfecta, desgraciadamente. Non queremos ser alarmistas, pero para o millo pode faltar abono”, asegura un distribuidor galego. Efectos incertos A invasión rusa de Ucraína volveu a complicar a situación de carestía dos fertilizantes coa que arrincaba este ano 2022. En plena campaña de abonado de praderías e a dous meses de sementeira do millo, o panorama vólvese incerto.  “Non sabemos como pode evolucionar o mercado. O mes do millo é maio e isto pode aínda cambiar”. Con esa esperanza traballan os almacenistas galegos, que non ocultan sen embargo a súa preocupación. “O fabricante non che pode dar un prezo de futuro porque non sabe como vai evolucionar o prezo do gas, nin canto produto vai ter. Non hai garantías nin seguridade de ningún tipo e ao pechar as fábricas córtanse tamén as cadeas de subministro”, recoñecen. A demanda caeu en Galicia Debido ao seu encarecemento, este ano a demanda de fertilizantes químicos para pradeira baixou, recoñecen. “A xente tirou de purín, tanto da propia gandería como de granxas de porcino e de polo”, indican. Pero “o que gastou o purín na pradeira non o vai ter para o millo”, evidencian.

Os pedidos para pradeira baixaron. A xente tirou de purín, pero o que o gastou na herba non o vai ter para o millo

Ante a posible escaseza de produto para entón, os gandeiros galegos xogan en desvantaxe fronte aos agricultores de Castela. “O poder de compra duns e doutros a día de hoxe non é o mesmo. En Castela van abonar, non van ter problema a pagar o abono ao prezo que sexa, porque as expectativas son que cos prezos altos dos cereais van poder recuperar o investimento, pero en Galicia a situación é totalmente diferente”, razoan. Nas terras de Castela a falta de materia orgánica obriga a usar doses altas, duns 1.000 quilos por hectárea. En Galicia as doses para sementeira de millo rondan habitualmente os 600 quilos por hectárea pero este ano poderían verse reducidas debido aos altos prezos. “Penso que sería contraproducente. Agora o que necesitan as explotacións son boas forraxes para compensar os altos prezos dos pensos”, argumentan desde as empresas que subministran fertilizantes ás ganderías. Os pedidos atrasáronse A incerteza sobre a evolución dos custos de produción no campo e do prezo de venda do leite na renovación de contratos coas industrias atrasaron tamén os encargos para a campaña de sementeira do millo por parte dos gandeiros, principais consumidores de fertilizantes en Galicia. Os produtores esperaban unha estabilización de prezos nos abonos a medida que se achegaban os meses de sementeira, pero o panorama actual bota por terra os seus desexos.

Os altos prezos dos abonos e a incerteza sobre a renovación dos contratos lácteos atrasou a decisión de compra dos gandeiros

“Outros anos a estas alturas os pedidos estaban practicamente pechados, pero con estes prezos o acopio de produtos retrasouse porque os gandeiros estaban agardando para encargar”, explican os proveedores galegos. Os prezos volven subir “A campaña estaba a evolucionar de xeito normal dentro da tolemia deste ano, pero os prezos estaban estables e mesmo se prevía unha tendencia á baixa porque a demanda estaba a ser menor. Pero o estalido da guerra provocou de novo unha alza nos prezos”, recoñecen as empresas de fertilizantes en Galicia. Os prezos dos principais fertilizantes xa se duplicaran e mesmo se triplicaran nesta campaña. Desde xaneiro de 2021 ata o inicio da guerra en Ucraína os prezos da urea aumentaran un 214% e os do nitróxeno líquido un 290%, mentres os do amoníaco anhidro incrementáranse un 315% e a potasa subira un 213%, segundo os datos do Departamento de Agricultura de EEUU.

Antes da guerra os prezos estabilizáranse e algunhas materias primas como o fósforo ou o nitróxeno empezaban a baixar

Pero a guerra en Ucraína está a meter máis presión ás cotizacións e disparou de novo o prezo dos fertilizantes nitrogenados, como a urea e o amoníaco, que superan os 900 e 500 euros respectivamente nos mercados internacionais. Así pois, na últimas dúas semanas a urea aumentou entre 300 e 350 euros a súa cotización, debido a que Rusia é un dos principais produtores a nivel mundial dos ata o de agora considerados fertilizantes baratos.

A urea cotiza nestes momentos a 900€ a tonelada nos mercados internacionais e o NAC está a 620€

Postos despois no campo, os produtos están a chegar a día de hoxe aos agricultores e gandeiros a uns 950€ por tonelada no caso da urea e a 650€ no caso do NAC-27. Pero estes prezos poderían mesmo incrementarse. “A urea segue subindo e esa escalada non ten visos de frearse”, prognostican os almacenistas en Galicia. Risco de desabastecemento internacional dalgúns produtos Ao peche de plantas de fabricación en Europa súmanse as dificultades para o tránsito marítimo. Co inicio da guerra, as navieiras suspenderon rutas e algúns portos están pechados. Isto encarece o transporte dos abonos, que xa estaba complicado debido á crise dos contedores que se desatou polo auxe do comercio trala pandemia. Pero a incidencia non está a ser igual en todos os fertilizantes. Onde máis está a afectar a subida é nos blendings e na urea e fálase que o nitrato podería tamén subir moito de prezo. “Con esta situación queda no aire o abastecemento. Prevense mesmo incumprimentos de contratos de subministración de materias primas e vendas xa realizadas que non se van a chegar a producir”, temen desde as fábricas galegas de elaboración de mesturas. Pola contra, nos abonos compostos que xa estaban fabricados non está a afectar a subida e os prezos mantéñense. Algunhas empresas optaran por ser previsoras e tiñan ben aprovisionado o volume de demanda esperado aínda que a capacidade de facer fronte a pedidos de novos clientes é limitada. “Estamos a priorizar aos nosos clientes habituais. Esta campaña cremos que a temos liquidada, pero preocúpanos como pode vir o ano que vén se o conflito se alonga”, recoñecen. Efecto en cadea sobre os cereais A falta de fertilizantes e os seus altos prezos acabarán provocando tamén unha alza nos prezos dos cereais a nivel global, afectados xa de por si tamén pola guerra, tralo freo das exportacións de Rusia e Ucraína. Agora, a maiores dos efectos directos, súmanse as dificultades para conseguir abonos e o seu encarecemento, que se trasladará inevitablemente a produtos como o millo ou o trigo. Pero a falta de fertilizantes derivado da guerra de Ucraína non só afectará a Europa. A Brasil, principal importador mundial de fertilizantes, o 22% dos abonos chegan desde Rusia e o 6% desde Bielorrusia. Algo parecido ocorre en Arxentina, onde o 80% dos abonos son importados. E o presidente mexicano, Andrés Manuel López Obradoiro, xa se apresurou a anunciar que o seu país seguirá comprando fertilizantes a Rusia a pesar da guerra. E coa previsible caída de produción de Ucraína e as sancións a Rusia, unha menor colleita en EEUU e Latinoamérica debido a unha menor fertilización sería a pinga que colmaría o vaso, sobre todo cando os cereais americanos están chamados a substituír a curto prazo aos procedentes de Ucraína e Rusia.

O científico e divulgador licenciado en Física e Matemáticas, Antonio Turiel, que é tamén doutor en Física Teórica apunta algunhas das claves para entender a situación que estamos a vivir cos combustibles fósiles. Máis aló da subida do prezo do diesel, a crise enerxética está a deixar tamén consecuencias directas no campo, debido ás dificultades que expón para a industria dos fertilizantes a escaseza do gas. Despois de participar o pasado mes de decembro na "Xornada sobre alternativas ao uso do petróleo na agricultura", organizada en Trasliste (Láncara-Lugo) polo  Museo vivo e integrado do campo e da locomoción agraria (MUVICLA), abordamos tamén con Antonio Turiel as posibles alternativas enerxéticas para o campo, así como a proliferación de proxectos de parques eólicos no rural galego. -Estamos en plena crise enerxética mundial dos combustibles fósiles? -Os problemas cos combustibles fósiles van ser continuos e recorrentes, o que non quere dicir que vaia a ser tan sinxelo como que os prezos dos combustibles vaian ser sempre elevados. É máis complicado. Estamos nunha situación na que a produción vai ir baixando e haberá xente que deixe de consumir combustibles fósiles, ou ben porque consigan outras alternativas (algo que dubido) ou porque non poidan permitirse este gasto. A cuestión será ver en que grupo está cada un. Esperamos unha situación moi mala pola parte do petróleo, pero hai problemas tamén co carbón, o gas ou o uranio. Todos con moi poucos anos de diferenza están a chegar ou chegaron xa aos seus máximos de produción e iso dificultará moito a situación.

“Hai moitísimo tempo que se prevía que no século XXI se chegaría ao máximo de produción do petróleo, o gas, o carbón e o uranio”

-É unha situación que xa se prevía desde hai anos? -Tanto no caso do petróleo, como no gas, o carbón ou o uranio hai moitísimo tempo que se prevía que se chegaría ao máximo de produción a comezos dos século XXI. Chegouse e foi máis ou menos cando se prevía que pasase. O primeiro que a xente non entende é que o problema coas materias primas non renovables, non chega cando te quedas sen elas, senón cando chegas ao seu máximo de extracción. Hai un punto de máxima extracción e a partir de aí a produción comeza a baixar, por distintos motivos, ben sexa porque resulta máis difícil de sacar, porque se atopa máis disperso... Ademais, hai que ter en conta que son materias enerxéticas, polo que non podes empregar máis enerxía en conseguir ese petróleo ou carbón da que vas poder aproveitar despois. -No caso do petróleo, intentouse poñer parches durante estes últimos anos con derivados? -O problema co petróleo cru anticipouse por primeira vez a principios dos anos 70 e pasou tal como prevían. No 2005, hai 17 anos, chegouse ao máximo de extracción de petróleo cru e para compensar iso introducíronse os chamados petróleos non convencionais: hidrocarburos líquidos que se parecen ao petróleo e cos que tentamos suplir a falta de petróleo. Con estes aguantamos ata 2018, pero aí viuse que non se podía seguir, xa que custa moito diñeiro producilos. Por incrible que pareza as compañías petroleiras estiveron perdendo moito diñeiro e deixaron de realizar investimentos. Repsol reduciu nun 90% o seu investimento na procura de novas zonas de extracción e limítase a manter as que xa ten en marcha. O resto das petroleiras a nivel mundial tomaron decisións similares. É unha situación anticipada, que xa se sabía. Agora estanse comezando a notar os primeiros efectos, pero isto irá a peor. -Cales son las perspectivas para estes combustibles derivados del petróleo? -De todos os combustibles que se extraen do petroleo o que máis comezou a escasear é o diesel, que é fundamental para a maquinaria. Agora mesmo a produción mundial de diesel caeu un 15% con respecto aos máximos históricos e isto provocou que, a pesar de que o prezo do petroleo é similar ao de 2014, o prezo dos combustibles son máis altos. Isto débese ao custo que ten producilos.  -Atopámonos entón ante unha escaseza de diesel que vai facer necesario deixar de utilizalo xa no noso día a día? -A partir de agora cada vez irase reducindo a produción. Haberá anos nos que caia máis e outros menos, pero a produción mundial inevitablemente vai ir descendendo e non se pode evitar. Ademais, as compañías despois de perder tanto diñeiro entre 2005 e 2014 xa non fan esforzos neste sentido e a maioría teñen plans de desinversión, co cal o problema vai ir a máis. Nestes momentos os inventarios dos derivados do petróleo son baixos e a pesar diso non hai ningunha intención de corrixir o rumbo, co cal agora é xa inevitable que teremos consecuencias. Estaba anunciado e non se tomou ningún tipo de medida para facerlle fronte.

"Sempre defendín que se produzan biocombustibles reservados exclusivamente para a actividade agrícola"

-Estamos preparados para substituir o diésel na maquinaria agrícola? -Non. Recentemente participei nas xornadas do Muvicla nas que se abordou precisamente este tema e alí mostráronse alternativas como os biocombustibles, pero hai que ser conscientes de que a cantidade de combustible que se pode xerar a partir de materia vexetal é mínima. Non podemos esperar substituír todo o consumo de petróleo de España con biocombustibles. Eu sempre defendín que se produzan biocombustibles reservados exclusivamente para a actividade agrícola, xa que a conservación da mecanización da actividade agrícola faise fundamental, así como para unha serie de maquinarias moi concretas e indispensables. Hai que ter en conta que non se pode escalar esta produción de biocombustibles. Non se pode producir unha cantidade inxente de materia vexetal como para substituír o consumo de petróleo. Á marxe dos biocombustibles non hai ningunha alternativa dispoñible nestes momentos para a maquinaria agrícola. - Son os biocombustibles a única alternativa real para a maquinaria agrícola?  -Dentro das alternativas que se debuxan coa renovable eléctrica, que é a única opción que se contempla, aínda que sexa un pouco absurdo, é o hidróxeno. Se o hidróxeno se utiliza para queimar tes unhas perdas do 50% na transformación, unha cantidade que aínda podería ser asumible. O problema é que para a súa utilización en motores, as perdas son do 90%. Ademais, necesitaríanse unha chea de materiais que son escasos, co que non sae a conta. A única alternativa que permitiría manter unha certa mecanización do campo, aínda que seguramente se tería que reducir, sería o uso de biocombustibles, empregándoos de maneira moi moderada e con preferencia de uso para determinados labores agrícolas. -Que implantación teñen os biocombustibles en España? -Os biocombustibles xa se consomen en España, pero en cantidades moi pequenas. Hai que pensar que actualmente pouco máis do 10% de todo o aceite vexetal que se produce no mundo destínase a producir biocombustibles. Destinando esa cantidade só estamos a producir o 1,5% de todos os combustibles asociados ao petróleo que consumimos. Dito doutra maneira, para producir o 1,5% do combustible que consumimos temos que gastarnos o 10% de todas as colleitas de cereal e aceite de cereal que se producen. Isto quere dicir que se destinásemos todo o cereal e o aceite de cereal que temos a producir biocombustibles cubririamos só o 15% da demanda do petróleo actual. Cómpre ter presente España consómense ao día 1,3 millóns de barrís de petróleo, o que supón un consumo aproximado duns 200 millóns de litros ao día. -Houbo intentos por fomentar os biocombustibles, que aconteceu para que se frease? -Houbo un mandato de incluír os biocombustibles. Aínda que se mantén o mandato, as subvencións para a súa implantación retiráronse en todo Europa e tamén en España debido a que se descubriu o impacto real dos biocombustibles. Así, se se considera todo o ciclo de vida e toda a enerxía que se gasta, vese que para a produción de biocombustible gástase practicamente a mesma cantidade de combustible que logo proporcionan. Estes motivos fan que tampouco se vexa un futuro cos biocombustibles, senón que aínda que poderán ser unha alternativa para cubrir certa cantidade de mecanización agrícola, non chegará para máis. Pode ter un sentido utilizar os biocombustibles a nivel agrario, pero tamén haberá que pensar nunha certa reconversión da maquinaria agrícola.

“Os tractores eléctricos non son unha opción, xa que a batería sería enorme ou terían moi poucas horas de autonomía”

-Teremos tractores eléctricos nos nosos campos? -Non se poden facer tractores eléctricos porque a batería sería enorme. Fixéronse prototipos, pero deixan de ser tractores competitivos, xa que permiten autonomía para 6 horas, polo que se descartaron. Se se quixese facer un tractor eléctrico as baterías serían tan grandes que consumiría a maior parte da carga do tractor. Estimouse que nun camión eléctrico, a batería ocuparía o 80% da carga do camión. Algo similar ocorrería cos tractores, polo que os tractores eléctricos non son a día de hoxe unha alternativa.

"A obtención de biometano nas granxas pode ser unha opción que tivese un impacto positivo localmente nalgunhas comunidades"

-En xaneiro dábase un paso máis no que alternativas ao petróleo se refíre vinculadas ao campo ao aproveitarse o biometano os excrementos de máis de 2.000 vacas en Lleida e abastecer a rede de gas natural en España, Será a tónica a partir de agora? -A partir do biogás que poidas xerar coa descomposición de materia orgánica en descomposición e xurros, producirase metano que se pode aproveitar. A cantidade de metano que se obtén é limitada e proporcional á cantidade de materia orgánica que proceses. Ademais, o uso dun biodixestor é unha moi boa alternativa, xa que separarás o metano (que che servirá como fonte de enerxía) e como residuo sólido quedas con nutrientes que son esenciais para as plantas, como o fósforo ou o potasio e poderás utilizalo como abono. Este tipo de alternativas están ben, o problema é que nunca poderás levalas a gran escala. Pasa o mesmo que cos biocombustibles. Son alternativas que teñen o seu nicho e o seu rango de aplicación. O problema é o volume que podes chegar a xerar. Non nos damos conta de que consumimos unha cantidade inmensa e desproporcionada de combustibles fósiles. Esta pode ser unha vía para aproveitar esa enerxía naquelas zonas que teñan eses recursos, ao contar cunha gran cabana gandeira, pero non poderá ser unha alternativa para substituír aos combustibles fósiles. Localmente, nalgunhas comunidades, esta opción poderá ter un impacto positivo. -Este tipo de plantas nas granxas poderían entón ser parte da solución para afrontar esta dependencia dos combustibles fósiles? -Ao final a solución será unha mestura de pequenas solucións parciais. Será unha colaxe enerxética. Pequenas iniciativas que nos axuden a obter enerxía. Pero non podemos esperar que este tipo de propostas teñan unha implantación masiva ou un maior impacto. Este tipo de solucións se se miran desde un punto de vista do rural cara ao rural permitirán un modelo bastante sostible. O problema vén cando tentas integrar o industrial, porque ao ser tan desmesurado o gasto que se precisa, é completamente imposible de asumir.  -Á hora de avaliar este tipo de aproveitamento para granxas de vacún de leite en Galicia, unha das críticas recorrentes é que deberá achegarse unha gran cantidade de materia orgánica vexetal extra ademais do xurro para chegar a producir metano e que resulte rendible. Vese unha opción máis viable para as granxas de porcino. Que opina ao respecto? -En xeral, nun biodixestor pode procesar o que queiras. Toda materia orgánica, desde os animais mesmo, as plantas ou os excrementos son fundamentalmente unha combinación de carbono, hidróxeno, osíxeno e nitróxeno. É certo que hai materia que é máis fácil de dixerir, como os xurros; por iso é polo que terán un mellor rendemento. A priori tampouco a dificultade de dixerir debera ser un problema, xa que levaría máis tempo, pero o metano iríase acumulando.

Cos prezos dos fertilizantes químicos polas nubes ofrecemos, coa axuda de técnicos do CIAM e do Inorde, algunhas recomendacións para tratar de evitar que os custos de abonado deste ano se disparen. O obxectivo: reducir insumos sen que a produtividade se vexa comprometida.

Unha mellor planificación da xestión de nutrintes tamén pode servir para sentar as bases para afrontar os retos de sustentabilidade que se aveciñan

Ademais, a recente publicación por parte do Ministerio de Agricultura do novo Decreto de nitratos e a introducción na condicionalidade reforzada da nova PAC 2023-2027, dentro das boas prácticas agrarias e medioambientais, da obriga de cumprir co inminente Decreto de nutrición sostible de chans agrícolas, engaden novos elementos legais que van afectar ao xeito de abonar e que van requerir dun maior control sobre os produtos e o xeito de utilizalos. Neste contexto, estes son algúns consellos básicos para a optimización do abonado:

1. Analítica de solo

Servando Álvarez é o director técnico do Inorde, o Centro de Desenvolvemento Agrogandeiro ubicado en Xinzo de Limia dependente da Deputación de Ourense. Cada ano fan unhas 3.500 analíticas de chan, gratuitas para os produtores da provincia de Ourense. Servando defende a utilidade destas mostraxes á hora de planificar a estratexia de abonado. “Se noutros anos é recomendable, un ano coma este, polos prezos dos abonos e o novo decreto do Goberno, é imprescindible contar cunha analítica de solo, que máis que unha ferramenta, estáse convertindo nun requisito para poder labrar”, asegura.

Non é só o que podes aforrar, senón o mal que podes evitar, xa que sen mostraxe do terreo corres o risco de sobreabonar nalgunhas cousas, o que vai ser contraproducente para o propio cultivo

Contar cunha análise do chan é útil, di, tanto para saber as necesidades do cultivo, e, xa que logo, conseguir un posible aforro da cantidade de abonado tanto en quilos brutos por hectárea, coma no propio equilibrio dos distintos componentes, porque “sen ela corres o risco de sobreabonar nalgunhas cousas, o que vai ser contraproducente e vai incidir nos desordes no cultivo, algo que logo vai custar reparar”, explica. No caso da pataca, un dos cultivos habituais na súa zona de traballo, “se fas un abonado moi alto en nitróxeno, a planta vai estar viciosa e vaina atacar máis o mildiu; ademais podes caer en desordes nutricionais, como o corazón oco”, detalla. É dicir, mediante a mostraxe do terreo, “xa non é só o que aforres, senón o mal que podes evitar ao propio cultivo”, di.

2. Abonado en coberteira

Prácticas como os abonados de coberteira, que permiten unha distribución gradual do fertilizante ao longo do ciclo de cultivo e, polo tanto, adaptalo a factores como o seu crecemento ou a climatoloxía, fóronse abandonando nos últimos anos a favor dos abonados de fondo, aplicados no momento da sementeira.

Os agricultores fan abonado de fondo por comodidade, pero sería moi beneficioso recuperar as coberteiras, que permiten adaptarse mellor ás necesidades do cultivo

“Os agricultores prefiren facer un único abonado de fondo que cubra todas as necesidades do cultivo, porque con isto evitan ir máis veces á leira e aforran en horas de traballo da maquinaria”, argumenta Servando, que opina que “se isto nun ano normal non é recomendable, nun ano coma este menos, tanto polos prezos como pola climatoloxía”.

Se segue este tempo seco, sen chover, o estrés hídrico do cereal vai ser elevado e por moito que abones non vas lograr mellores resultados

 “Non podes controlar o tempo e podes provocar contaminación difusa e perda de abonado”, indica. “Se cando sementas o cereal botas todo o nitróxeno en fondo e segue este tempo seco, o máis probable é que os cultivos non dean tirado e malgastes unha parte do abono, porque por moito que abones o cultivo non vai tirar porque o factor limitante en anos secos coma este é a parte climatolóxica. Sen embargo, se te plantexas facer varias coberteiras durante o ciclo do cultivo podes ir adaptando mellor as doses a esas necesidades e se cambia o tempo e chove podes abonar un pouco máis porque o teito do cultivo é máis alto, pero se non, en xuño o estrés hídrico vai ser alto e por moito que abones non vas lograr mellores resultados”.

3. Rego por goteo

Sempre e cando o cultivo o soporte, o director técnico do Inorde recomenda outras formas de fertilizar como por exemplo a través do rego por goteo. “Estaría dentro do que é a agricultura de precisión, porque che permite o control total e absoluto tanto do abono que empregas como da cantidade de auga”, argumenta.

É unha maneira de garantir máximas producións sen depender do tempo e de optimizar o uso de fertilizantes

Para cultivos como cereal ou forraxe de herba non sería útil, considera, pero para horta ou pataca si, polo que defende que “debería estar máis estendido”. “É unha maneira de garantir máximas producións sen depender do tempo e de optimizar o uso de fertilizantes”, di.  

4. Encalado

“En moitos casos a mellor fertilización que podes facer é un bo encalado”, asegura Servando. Ademais, di, “neste momento é o abonado máis económico, porque os cales non experimentaron ese incremento desmesurado de prezo que estamos a ver no nitróxeno ou nos fosfatos”, explica.

O encalado é o abonado máis barato e ao que máis rápido lle ves rendemento

“Nos solos ácedos predominantes en Galicia moitos nutrintes non se van liberar, sobre todo o fósforo, porque por baixo dun pH de 6 non se solubiliza, polo que o axeitado sería mantelo no 6 ou 6,5”, indica. “Na pataca ou nos arandos non sería recomendable, pero para todo o resto de cultivos (herba, millo, viña, cereal, oliveira) si”, aclara.

Se queres producir cantidade un axuste do PH que se achegue á neutralidade axuda a que os cultivos aproveiten mellor os nutrintes esenciais

No caso da pataca, que prefire os solos ácedos, trataríase de elevar o máximo posible o pH do chan para incrementar a produción pero sen pasarse para non provocar afeccións no cultivo, provocándolle a alteración da Sarna Común, que é unha bacteria que afecta á pel da pataca e é difícil de solucionar. “Non afecta á calidade do produto pero si á vista. A variedade Kenebec, que tanto nos gusta en Galicia, é moi sensible a esa alteración, que provoca unha depreciación no mercado”, indica Servando.

Á pataca non lle gusta o pH alto, é contraproducente, igual que nos arandos, pero para o resto de cultivos é recomendable encalar. Pero se tes unha rotación na que entre a pataca non te podes permitir subir o PH do solo

Se queres producir cantidade un axuste do PH que se achegue á neutralidade axuda a que os cultivos aproveiten mellor os nutrintes esenciais, aínda que os micronutrintes (ferro, boro) absórvense mellor cos pH que temos nas terras galegas, iso nótase na calidade e é unha das razóns do sabor dos nosos produtos”, afirma.

5. Aproveitamento dos abonos orgánicos

“Pódese aforrar unha grande cantidade de abono químico facendo unha boa xestión do xurro e do esterco. Nós temos explotacións de vacún de leite que teñen terra e poden reciclar o abono orgánico nun claro exemplo de economía circular”, defende Xoán Castro Insua, investigador do CIAM, que recomenda aos gandeiros “gardar o purín no inverno para usalo na primavera”. Segundo os balances do Ministerio de Agricultura, en Galicia sobrarían 17.000 toneladas de nitróxeno químico e iso quere decir, insiste Xoán Castro, “que se aproveitaramos ben o purín poderiamos aforrar cada ano boa parte desas 17.000 toneladas e deste xeito podemos ter na man unha solución para os altos prezos dos fertilizantes químicos”, asegura.

Na páxina web do CIAM poden atoparse recomendacións para o abonado con xurro

Na páxina web do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo poden atoparse recomendacións prácticas para o encalado e o abonado con xurro a través de aplicacións gratuitas para realizar o cálculo de necesidades dos distintos cultivos. Xoán Castro fai fincapé nas boas prácticas e a aplicación axeitada a través de maquinaria idónea que, por un lado, minimice as perdas de poder fertilizante dos abonos orgánicos e, por outro, dea cumprimento aos requisitos legais que se aveciñan e que, en moitos casos, non teñen en conta as características e condicións agronómicas de Galicia, advirte. “Na Limia é tan triste que se está botando abono químico ás patacas por medo ás multas por botar esterco, porque non lles deixan facer acopio do esterco nas parcelas”, exemplifica.

O purín hai que botalo no momento axeitado e o que teñen que facer as explotacións galegas de leite e de carne é gardar o xurro no inverno para usalo na primavera

Considera que as análises de nitratos “dan datos preocupantes porque están aumentando moito nalgunhas zonas”, aínda que Galicia non conta polo momento con ningunha zona declarada afectada por esta contaminación. “Está subindo a concentración nalgunhas zonas, en moitos casos polo incremento de granxas de polos e porcino nalgunhas zonas de leite, como no Deza, na comarca de Sarria e na de Lugo, o que está a provocar o incremento da carga gandeira nestes lugares”, indica.

Está subindo a concentración de nitratos en comarcas como o Deza porque as granxas de polos e porcino sumadas ás de vacún de leite están a incrementar a carga gandeira na zona

Con todo, non ve un problema de excedente de xurros, senón de déficit de xestión. “En Galicia non sobra purín nin sobra o esterco, o que falta é capacidade de almacenamento. E o que teñen que facer as explotacións galegas de leite e de carne é gardar o xurro no inverno para usalo na primavera, para así botalo no momento axeitado. Pero o problema é de almacenaxe en moitos casos”, indica.

En Galicia non sobra purín nin sobra o esterco, o que falta é capacidade de almacenamento

Do mesmo xeito, afirma que sería posible dar saída ao purín xerado por ganderías sen terra, como as de polos ou porcos, poñendo a producir superficies agora abandonadas. “A solución non son as plantas de tratamento que se propoñen, que é un modelo perverso e ineficiente. A zona que bordea á Limia concentra o 50% da superficie de incendios de Galicia, onde se podería facer pastoreo extensivo para evitar os lumes e ao mesmo tempo fertilizar esas pradeiras co purín das granxas de porcos”, propón.

En Irlanda non hai terra dispoñible, pero aquí temos un montón de superficie abandonada e podemos poñer millo, que é un cultivo que necesita moito nitróxeno e ao que lle vai moi ben o purín

Esta solución de apostar polo pastoreo e a gandería extensiva está a causar sen embargo altos índices de contaminación por nitratos noutros países, aínda que Xoán Castro considera que eses problemas non se darían en Galicia. “En Irlanda non hai terra dispoñible, pero aquí temos un montón de superficie abandonada, ademais, nós temos unha situación máis favorable que os irlandeses, porque eles botan moito nitróxeno nas pradeiras, e nós temos a posibilidade de botar  tamén millo, que eles non poden porque fáltalles sol. Desa maneira nós podemos aproveitar mellor o xurro no millo, que é un cultivo ao que lle vai moi ben. Nese sentido, somos privilexiados porque podemos poñer un cultivo de verán que necesita moito nitróxeno”, di.

Como Irlanda cambiou o seu modelo de fertilización dos abonos químicos aos orgánicos

Irlanda é un país semellante a Galicia na súa climatoloxía e na súa vocación leiteira e cárnica que nos últimos anos afrontou un cambio de modelo de abonado. Acuciados por problemas de contaminación por nitratos e por un endurecemento na lexislación ao respecto, os gandeiros irlandeses mudaron as súas prácticas de fertilización, cunha redución dos aportes químicos e un mellor aproveitamento das emendas orgánicas, unha experiencia que pode ser útil en Galicia. O Teagasc é o organismo público irlandés encargado do asesoramento aos agricultores e gandeiros e un dos artífices do espectacular incremento da produción leiteira do país desde o final das cotas lácteas no ano 2015. Fai uns días publicaba na súa páxina web un artigo con recomendacións para enfrontar a actual situación de carestía nos fertilizantes no que advertía ás explotacións do panorama para este ano 2022: “prezos de fertilizantes extremadamente altos e posible escaseza no subministro”.

O Teagasc recomenda esta primavera limitar a compra de fertilizantes, cultivar pasto para alimentar o gando e protexer a fertilidade do chan de cara aos anos vindeiros

Para facer fronte a esta situación, insisten os técnicos do Teagasc, “a planificación é esencial para garantir que os cultivos e os animais sexan alimentados a un custo razoable”. Con este obxectivo, o seu enfoque para este ano pasa por “limitar a compra de fertilizantes, cultivar pasto para alimentar o gando e protexer a fertilidade do chan de cara aos anos vindeiros”. A crise de prezos do 2008 Non é a primeira vez que unha suba de prezos desestabiliza o mercado. O Teagasc comeza lembrando as consecuencias da última alza de cotizacións dos abonos químicos. “O aumento de prezos dos fertilizantes a finais da década pasada (2008 e 2009) levou a unha gran diminución no seu uso por parte das granxas irlandesas”, asegura.  

Os agricultores irlandeses reaccionaron á alza de prezos e ao endurecemento da normativa de nitratos reducindo drasticamente as aplicación de fósforo e potasio, o que levou a unha caída brusca da fertilidade do solo

Os  agricultores reaccionaron aos altos prezos e ao incremento da regulación (novas normativas de nitratos) reducindo drasticamente as súas aplicacións, particularmente de fósforo e potasio. “Isto levou a unha caída drástica na fertilidade do solo que pasamos a última década tratando de revertir”, indica. Reducir o desperdicio de nutrintes A primeira recomendación que fai o organismo público de asesoramento aos agricultores e gandeiros irlandeses é non abonar de máis, definindo o “desperdicio de nutrintes” como “consumir, gastar ou empregar inútilmente ou sen retorno adecuado”. “Ante o prezo e a dispoñibilidade de fertilizantes para 2022 evitar o desperdicio é absolutamente fundamental”, argumenta.

É imposible planificar de maneira efectiva sen coñecer o estado do chan a través de mostras recentes

Para logralo, resulta indispensable, di, coñecer a fertilidade do solo. “É imposible planificar de maneira efectiva sen coñecer o estado do chan a través de mostras recentes”, afirma. No caso irlandés, ademais, “existen grandes variacións entre fincas, das adicadas a ensilado ás áreas de pastoreo”, explican. Maximizar o poder fertilizante do purín “A clave este ano é usar o purín no lugar correcto, no momento correcto e coa taxa de aplicación correcta, polo que deben usarse as analíticas de solo para identificar as parcelas con menos fósforo e potasio para destinalo a elas”, aseguran os técnicos irlandeses. Ademáis, din, “a menos que sexa absolutamente necesario, o purín non debe esparcirse en xaneiro, xa que nesta época do ano a demanda de absorción de nutrintes da pradeira é moi baixa”. “Sempre que sexa posible debe usarse desde finais de febreiro ata principios de abril para maximizar o seu beneficio para o crecemento da herba e evitar pérdidas cara ao medio ambiente”, aclaran.

A clave este ano é usar o purín no lugar correcto, no momento correcto e coa taxa de aplicación correcta

Tamén recomendan coñecer mediante analíticas o valor fertilizante do purín dispoñible, tanto en canto a materia seca como a nutrintes (N-P-K) e aplicalo mediante sistemas de baixas emisións, como inxectores ou tubos colgantes, “que maximizan a dispoñibilidade de nitróxeno até un 50% en comparación co esparexido mediante prato ou abanico”. Finalmente, tamén aconsellan  “gardar purín dabondo para as pradeiras destinadas a ensilado, que teñen a maior taxa de eliminación de nutrintes”. Usar só abono químico en condicións axeitadas O Teagasc aconsella aplicar cal para lograr un pH óptimo en todas as fincas, “o que mellorará a dispoñibilidade e a eficiencia das aplicacións de fertilizantes químicos e de nitróxeno e fósforo orgánicos”. Así mesmo, di, “unha das mellores formas de evitar o desperdicio do fertilizante químico e perdas de nutrintes ao aire e á auga é agardar a que a temperatura do chan supere os 5,5 graos centígrados e a humidade do chan e a climatoloxía sexan as adecuadas para o crecimiento dos cultivos”.

Debido aos altos prezos deste ano, pódese tomar a decisión e pospoñer aplicacións adicionais até que os prezos baixen un pouco

No caso das pradeiras, en chans con baixa fertilidade aconsellan aplicar un composto químico con alto contido en fósforo e potasio no mes de marzo naquelas fincas onde non se botou purín para impulsar así o crecimiento da herba e facer unha pasada adicional nos meses de maio e xuño.   Debido aos altos prezos deste ano, os técnicos irlandeses recomendan “utilizar sabiamente o fertilizante químico, concentrándose en alimentar o cultivo deste ano e cando menos manter os niveis de fertilidade do chan para o vindeiro ano”, aínda que en función das reservas de nutrintes que teñamos no solo, “pódese tomar a decisión de pospoñer as aplicacións adicionais destinadas a mellorar a fertilidade do chan até que os prezos baixen un pouco”, din.

Converter un residuo ou subproducto gandeiro ou agrícola nun recurso, ben sexa para os propios socios da cooperativa, como de cara a outros produtores. Así se presentan os biofertilizantes. Aínda que, son tamén ferramentas na loita contra o cambio climático nunha aposta pola economía circular ou unha oportunidade sustentable de mercado. Esas foron algunhas das conclusións do seminario web Biofertilizantes na nova Economía Circular que Cooperativas Agro-alimentarias de España organizou, dentro das actividades do proxecto europeo Rubizmo e para celebrar o Día Internacional das cooperativas. De man dos representantes de 4 entidades (Complus, Central Leiteira Asturiana, Champinter, Coexphal), que apostaron pola valorización dos recursos dos seus socios no ámbito agrogandeiro, abordáronse tamén algunhas das cuestións que se expoñen tanto a cooperativas como a gandeiros á hora de comezar a apostar polos biofertilizantes. A rendibilidade e viabilidade económica é unha das dificultades que sobrevoan, polo menos nos seus inicios, a estes proxectos sustentables.

As liñas marcadas desde Europa en busca dunha produción máis sustentable levan ás cooperativas a apostar polos biofertilizantes

Con todo, as liñas marcadas desde Europa cara a producións cada vez máis respectuosas co medio ambiente fan que sexan unha vía para canalizar e aproveitar os residuos agrogandeiros, tal e como coincidiron en sinalar desde as distintas cooperativas inmersas desde hai anos nestes proxectos.

Oportunidade ou obrigación?

Á marxe do investimento económico que estas plantas de tratamento supoñen, un dos freos que se atopan nas cooperativas para a súa implantación vén dado pola escasa concienciación dos socios sobre a necesidade de apostar pola transformación de residuos ou subproductos. "Aínda non logramos unha concienciación ao 100% con estas iniciativas, pero os nosos socios vanse dando conta, cada vez máis, de que é necesario achegar valor engadido ao noso produto máis aló da calidade, que levamos anos conseguindo", explica Francisco Sanmartín, xerente de Central Lechera Asturiana, que apostou coa planta Biogastur pola xestión dos xurros, cunha capacidade de 1.200 toneladas ao día e que xera tanto metano para producir electricidade como dixestato, que se emprega como fertilizante, así como cama para o gando e mesmo se valora o seu poder calorífico para empregalo en industrias. Aínda que nestes momentos a actividade na planta atópase paralizada, agardan activala en breve e teñen en previsión ampliar a súa capacidade, que na actualidade é de 4,5 megavatios e empezar a producir biometano.

"Vemos a xestión dos xurros non só como unha vía de negocio, senón como un servizo aos nosos socios", Francisco Sanmartín, Central Lechera Asturiana

"Non estamos centrados en ver a xestión dos xurros só como unha vía de negocio, senón coma un servizo aos nosos socios", detalla Sanmartín. Con todo, chegar a convencer aos socios para apostar por esta transformación dos xurros non foi unha tarefa sinxela, tal e como lembra o xerente de Central Lechera Asturiana. "Cando en 2009 empezamos con Biogastur foi moi rompedor convencer aos socios que era necesario dar este paso, xa que supuña deixar de percibir un beneficio que lles estaba achegando o uso directo dos xurros para a fertilización dos seus campos e pasar a pagar unha taxa pola súa xestión", comenta Sanmartín. Nunha liña similar traballan en Complus, unha cooperativa estremeña con 9 socios, entre os que se inclúen cooperativas agrogandeiras e unha almazara, e que xestiona os residuos para transformalos en compost. "A nosa preocupación é dar solución a subproductos dos nosos socios e á súa vez valorizarlos e sacar rendemento", detalla Sebastián Trinidad, xerente da planta. Entre os residuos que xestionan está o esterco procedente de dúas gandarías de ovino xunto con subproductos dunha almazara. De feito, a planta converteuse nunha solución para a xestión destes residuos. "Nestes cebadeiros de cordeiro, o esterco ten demanda en determinados momentos do ano, pero despois deben buscarlle unha solución xa que tiñan que sacalos da granxa", detalla.

"Os socios viron moi clara a necesidade de apostar pola transformación dos residuos a pesar do investimento de máis de 3 millóns de euros": Sebastián Trinidad, xerente Complus

Obteñen o compost tras someter os diferentes materiais orgánicos a un proceso biolóxico de dixestión aerobia, no que controlan a temperatura e a humidade. Como resultado obteñen un compost, tanto en po como en pellets, que axuda a mellorar a estrutura do chan e aumenta a súa capacidade de reter líquidos, un dos desafíos da agricultura fronte ao cambio climático e as etapas de secas cada vez máis extremas. "No noso caso, os socios viron moi clara a necesidade de apostar por esta transformación dos residuos e subproductos, xa que é preciso vender moito compost para rendibilizar o investimento de máis de 3 millóns de euros que supuxo a planta", detalla Trinidad. Ademais, a planta sitúase nunha parcela lindeira a un dos socios, a almazara, para así conseguir un aforro nos custos de transporte dos subproductos e lograr un proceso máis sustentable ao reducir tamén as emisións de carbono que implica o traslado dos restos.

Economía circular

Os biofertilizantes poden ser un elo máis para pechar o círculo dunha economía circular, onde os residuos se transformen en recursos. Así o entenden dende a Cooperativa Champinter, que leva 40 anos inmersa no cultivo de champiñón en Albacete. O substrato que empregan para o crecemento dos champiñóns, unha vez esgotado para esta produción, termina sendo aproveitado por outras gandarías e explotacións agrícolas para a fertilización das terras.

"Conseguimos xerar beneficios a partir deste substrato esgotado polo que antes o cultivador debía pagar para a súa retirada": Juan Carlos Anguix, técnico de compost de Champinter

Elaborado a base da compostaxe de palla de cereal, esterco de galinaza e xeso de canteira, o substrato empregado para o cultivo do champiñón supón unha achega para o solo agrícola, aínda cando xa non consegue sacar adiante a produción micolóxica. "Conseguimos xerar beneficios a partir deste substrato esgotado polo que antes o cultivador debía pagar para a súa retirada", explica Juan Carlos Anguix, técnico de compost de Champinter. A horta é outro dos sectores que está a mirar, cada vez máis ao aproveitamento de biofertilizantes. Así o puña de manifesto o entomólogo do Departamento de Técnicas de Produción da Asociación de Organizacións de Produtores de Froitas e Hortalizas de Almería (Coexphal), Jan Van Der Blom, que destacou o esforzo por optimizar a rega e a fertilización que están a realizar dende hai anos en invernadoiros de Almería. Prácticas como o triturado de restos de materia vexetal de cultivos coma o tomate son unha ferramenta para mellorar a estrutura do solo, desgastada por anos de cultivo intensivo e, sobre todo para aquelas producións en ecolóxico, que hoxe en día supoñen xa o 15% dos invernadoiros desta rexión, unhas 4.000 hectáreas, nas que se deben empregar fertilizantes orgánicos.

A Asociación Nacional de Fabricantes de Fertilizantes (ANFFE) acaba de cumprir 40 anos como entidade máis representativa do sector. Entrevistamos á súa secretaria xeral, Paloma Pérez, nun momento crucial para a industria dos fertilizantes, cunha nova lexislación europea que podería supor importantes limitacións á súa actividade ¿Que representatividade ostenta ANFFE dentro da industria de elaboración de fertilizantes en España? ANFFE representa aos principais produtores de fertilizantes e está constituída por 13 membros que supoñen aproximadamente o 90 por cen da produción española. A asociación inclúe a empresas con plantas de produción en España e a compañías que producen no estranxeiro, pero que teñen actividade comercial estable no noso país. Incro, empresa de enxeñaría dedicada ao deseño de plantas de fertilizantes e ao sector ambiental, é tamén membro da asociación. Os membros de ANFFE produciron o pasado ano no noso país un total de 4,4 millóns de toneladas de produto terminado. Do total de vendas de fertilizantes en España en 2017, que foron de 5 millóns de toneladas de produto, os membros de ANFFE venderon o 63 % (3,2 millóns de toneladas). Tras varios anos de continuo incremento das importacións de fertilizantes, en 2017 o 43% das vendas en España procedeu de fabricación nacional, mentres que o 57 por cen restante foi de produto importado.

“España importa o 57% dos fertilizantes”

Como evolucionan as vendas de fertilizantes en España con respecto a 2017 e como prevén finalizar o ano? Polo momento e segundo as nosas estimacións, as vendas até xuño do presente ano roldarían os 2,3 millóns de toneladas de produto e manteríanse lixeiramente por encima das do mesmo período de 2017. No que levamos de ano, as condicións meteorolóxicas foron máis benévolas que en 2016, hai máis auga embalsada e houbo unha boa colleita de cereais. De cara á campaña de sementeira de cereais de outono-inverno, que coincide cos últimos meses de ano, os agricultores deberán repor, sempre de forma racional, os nutrientes extraídos pola boa colleita habida. Os fertilizantes de sínteses representan unha parte importante dos gastos dos agricultores e gandeiros. Cal é a situación dos prezos? As organizacións agrarias consideran inxustificadas as subas que se anunciaron recentemente..... Hai que entender que os fertilizantes, cando se aplican de maneira racional, non supoñen un gasto senón un magnifico investimento, que xera unha alta rendibilidade nos produtores agrícolas. Tal e como trasladamos desde o sector varias veces, o mercado dos fertilizantes é global, competitivo e cíclico, no que do mesmo xeito que sucede cos cereais, os prezos finais son consecuencia da relación oferta/demanda a nivel internacional. Os prezos en España están aliñados cos prezos internacionais e son moi parecidos aos do resto de países europeos, que sofren as mesmas volatilidades.

 “Os prezos dos fertilizantes en España son moi parecidos aos do resto de países europeos”

É importante sinalar tamén que en 2017, tal como sinalouse anteriormente, o 57 por cen das vendas de fertilizantes no noso país procederon da importación, sendo o mercado español moi aberto e competitivo. Os compostos predominantes dos fertilizantes son o N, P e o K. Cal é a orixe de cada un destes macronutrientes? O nitróxeno (N) provén da atmosfera e constitúe aproximadamente o 78 por cen do aire que respiramos. Este nutriente, que non se atopa en forma mineral, é captado da atmosfera a través dun proceso similar ao que realizan as leguminosas, obténdose a partir del todos os fertilizantes nitroxenados. O fósforo (P) obtense das minas de roca fosfórica. Dita roca ten moi baixa solubilidade, polo que se debe transformar industrialmente para obter os fertilizantes fosfatados, que conteñan un fósforo soluble e asimilable polas plantas. O potasio (K) atópase en zonas que estiveron ocupadas por mares no pasado e obtense das minas de potasa. No proceso de fabricación de fertilizantes potásicos, os sales presentes na natureza extráense, móense e purifícanse, tamén co obxectivo de facilitar a súa asimilación polos cultivos. O nitróxeno como factor de crecemento proporciona plantas fortes e vigorosas, que adquiren unha cor verde intensa que se aprecia claramente. Pola súa banda, o fósforo favorece o desenvolvemento radicular e a maduración dos froitos, actuando como factor de precocidade, e o potasio aumenta a resistencia das plantas ao frío, a seca e as enfermidades, sendo considerado factor de calidade. Non resulta preocupante a dependencia externa, sobre todo do P e do K? Efectivamente, España mantén unha dependencia da subministración exterior de certas materias primas esenciais na produción de fertilizantes a base de nitróxeno e fósforo, como son o gas natural e a rocha fosfórica. Con todo, polo menos contamos na provincia de Barcelona con xacementos propios de potasa, como terceira materia prima básica do sector. En relación coa dependencia externa, queremos incidir na importancia de que no noso país pódese contar actualmente cunha industria propia, con gran prestixio no mercado internacional, que é capaz de ofrecer toda a gama de produtos que demanda a agricultura máis moderna e competitiva, e que permite aos agricultores estar menos expostos aos fortes vaivéns da demanda de fertilizantes do mercado internacional.

“Preocúpanos a posible limitación das reservas mundiais de roca fosfórica nun futuro”

Diversos expertos e institucións veñen alertando desde hai anos do esgotamento das reservas de roca fosfórica e do perigo que isto pode supor para a seguridade alimentaria. Comparten esta preocupación? Que medidas pódense pór en marcha para mellorar a eficiencia na utilización e a reciclaxe do fósforo? Efectivamente hai diferentes estimacións de varios organismos internacionais relativas a que a extracción mundial de roca fosfórica podería tocar teito mesmo en varias décadas, aínda que outros estudos tamén sinalan que podería haber suficiente roca durante polo menos 300 ou 400 anos máis. Este incremento das estimacións baséase, principalmente, en asignar a Marrocos unhas reservas de roca moito maiores que as fixadas por outros estudos realizados anteriormente. Evidentemente preocúpanos a posible limitación das reservas mundiais de roca fosfórica nun futuro. Neste sentido, a industria de fertilizantes leva moito tempo investigando e traballando no desenvolvemento de produtos relacionados coa reciclaxe de nutrientes, por exemplo na recuperación do fósforo de materias primas secundarias. ANFFE situouse en contra da postura do Parlamento Europeo sobre os límites de cadmio, un metal cuxo exceso nos chans pode supor un risco para a saúde pública, nos fertilizantes con fósforo. ¿En que xustifican a súa postura, non compartida por unha banda importante da opinión pública? ¿Que esperan das negociacións dentro da UE e da postura do goberno español? Tanto ANFFE, como a Asociación Europea de produtores de fertilizantes (Fertilizers Europe), consideran que os límites excesivamente baixos propostos polo Parlamento Europeo son absolutamente innecesarios, non están cientificamente xustificados e podería afectar de forma moi negativa aos fabricantes europeos de fertilizantes con fósforo (simples e complexos), xerando unha redución e encarecemento da oferta destes fertilizantes en Europa e unha maior dependencia do exterior. Os límites establecidos no resto do mundo para o cadmio nos fertilizantes con fósforo, baseados en análise de riscos, son moito maiores aos valores propostos pola Comisión e o Parlamento, os cales non responden a datos reais sobre o contido de cadmio nos solos da UE nin a estudos sobre a transferencia deste elemento desde o fertilizante á planta e posteriormente ao ser humano; están baseados unicamente en estimacións teóricas. Por conseguinte, a decisión que foi aprobada polo Parlamento Europeo, e que non é apoiada polo Consello, é claramente contraria aos intereses xerais da agricultura europea, que afrontaría maiores custos dos seus insumos e unha perda de competitividade fronte á produción agrícola doutras zonas xeográficas.

“Esperamos que se acaben fixando uns límites xustificados de cadmio nos fertilizantes”

ANFFE espera que nas negociacións a tres bandas entre o Consello, o Parlamento e a Comisión Europea se fixen uns límites ao cadmio que estean xustificados. Tamén confía en que a Administración española continúe a traballar co resto de Estados membros para poder acordar unha posición común que defenda a agricultura e o mantemento do sector español de fabricantes de fertilizantes. O contido de cadmio nos chans agrícolas españois é moi baixo e as condicións dos nosos solos non favorecen que este elemento pase aos alimentos, polo que a súa restrición nos fertilizantes, no caso do noso país, é aínda máis innecesaria. A directiva europea sobre economía circular no sector de fertilizantes aposta pola valorización de materias primas secundarias para reducir a dependencia europea de materias primas importadas, etc. Así, segundo datos da Comisión hoxe, apenas o 5% do material orgánico recíclase como abono, aínda que eses residuos poderían substituír até o 30% dos fertilizantes minerais. A UE importa máis de 6 millóns de toneladas de roca fosfatada ao ano, pero podería recuperar até 2 millóns de toneladas de fósforo de lodos de depuradora, residuos biodegradables, fariña de carne e ósos ou o esterco. Cal é a postura de ANFFE a respecto desta directiva? ANFFE está de acordo co novo enfoque da lexislación europea de fertilizantes, relativo á economía circular. Pero, doutra banda, a industria defende a utilización unicamente de produtos que sexan seguros, eficientes agronómicamente e cun contido de nutrientes adecuado. Na futura lexislación europea de fertilizantes deberá garantirse que os produtos que se acheguen aos chans agrícolas non teñan contaminantes e elementos patóxenos, para evitar que os materiais reciclados poidan presentar nun futuro un risco para a saúde ou o medioambiente e que leven ao campo a ser un depósito de residuos.

 “A nova lexislación europea sobre fertilizantes non debe converter o campo nun depósito de residuos”

Ademais, aínda que algúns materiais secundarios poden ter bastante fósforo, este nutriente deberá ser asimilable pola planta, é dicir, soluble. A lexislación debe evitar que se comercialicen produtos que, aínda tendo fósforo, este non sexa eficaz agronómicamente. Existe reticencia na industria de fertilizantes europea a diversificar as súas fontes de aprovisionamento? Non, sempre que ditas fontes permitan fornecer produtos que teñan un valor agronómico, con nutrientes en cantidades adecuadas e que sexan facilmente dispoñibles para as plantas. Os agricultores europeos deben poder dispor de fertilizantes efectivos e de calidade, tales como os que se viñeron comercializando durante moitos anos baixo o Regulamento 2003/2003. Gustaríanos facer fincapé en que os membros de ANFFE empregaron sempre as mellores tecnoloxías dispoñibles e os seus sistemas de produción son dos máis eficientes e menos contaminantes do mundo. Ademais, invisten permanentemente en I+D+i para desenvolver produtos cada vez máis eficaces e específicos, adaptados ás necesidades dos cultivos. Entre os seus proxectos inclúense os enfocados ao desenvolvemento de materias primas novas procedentes doutras industrias ou doutros procesos. Que outros retos de futuro afronta a industria de fertilizantes española? Na actualidade, á parte da futura lexislación europea de fertilizantes, o sector afronta unha serie de retos e incertezas que van determinar a nosa actividade e a da nosa agricultura, entre os que podemos destacar a futura PAC, os baixos prezos dos produtos agrícolas, as incidencias climatolóxicas ás que nos enfrontamos, a volatilidade de prezos da enerxía e a presión da importación de fertilizantes procedentes de países con producións ineficientes e menos respectuosas co medio ambiente. Por outra banda, a Comisión Europea impuxo novas reducións de Gases de Efecto Invernadoiro (GEIs) aos fabricantes de amoníaco e fertilizantes nitroxenados, até límites que non se poden lograr, posto que se opera hoxe xa a niveis próximos ao seu límite tecnolóxico, tendo en conta ademais que as plantas europeas son das máis eficientes do mundo na fabricación destes produtos. Algo máis que queirades engadir? Si, que as empresas de ANFFE continuarán a traballar para afrontar estes e outros retos: investindo en procesos de fabricación eficientes e non contaminantes; fabricando fertilizantes eficaces e seguros, adaptados a todas as técnicas agrícolas; asesorando ao agricultor no emprego dos fertilizantes máis adecuados á súa explotación e nos momentos e doses idóneas; empregando recursos e medios, tanto técnicos como económicos e humanos, para innovar e contribuír a dotar á agricultura española e europea da produtividade que necesita. ANFFE, pola súa banda, continuará realizando o seu traballo de apoio ás súas empresas para o logro destes obxectivos e para a defensa dunha agricultura produtiva sustentable.

Progando, vende e distribúe en Galicia os fertilizantes Entec, fabricados pola multinacional Eurochem na súa planta de Anveres (Bélxica), e que está integrada no sistema produtivo de Basf.

Traemos o produto a granel en barco desde a fábrica ata o porto da Coruña ou Santander, e o seu posterior traslado ás nosas instalacións. Desta maneira os nosos clientes poden cargar ENTEC® a granel, en big bag de 600 quilos e en sacos de 40 quilos.

Tendo en conta a calidade e cantidade de forraxe que se consegue coa utilización dos abonos ENTEC®, podemos dicir que ofrecemos un produto altamente competitivo, garantindo bos resultados e sobre todo un alto grao de satisfacción por parte do cliente.

O nitróxeno estabilizado de ENTEC® permanece no solo durante meses dispoñible para o millo

Destacar que é un fertilizante estabilizado e non de liberación lenta -ten dispoñible todos os nutrientes de maneira inmediata -, é un abono complexo (en que cada gran de abono contén todos os nutrientes declarados), e incorpora a máis moderna tecnoloxía en fertilización, o que permite unha nutrición máis equilibrada e eficaz nos diferentes cultivos.

Os fertilizantes ENTEC® inhiben a acción das bacterias Nitrosomonas, responsables da transformación do nitróxeno amoniacal a nitrato. O nitróxeno estabilizado de ENTEC® permanece no solo durante meses en forma amoniacal e atrasa a súa transformación a nitrato, evitando así as perdas deste elemento cara ao medio ambiente. Desta maneira diminúe o risco de perda de nitróxeno (menor lavado de nitratos e contaminación de augas), auméntase o nitróxeno dispoñible para os cultivos e adecúanse as prácticas de fertilización nitroxenada ás normativas medio ambientais vixentes, sobre todo as referentes ás zonas vulnerables.

Ademais, o feito de realizar un abonado máis eficiente fai posible a diminución da dose de abonos nitroxenados sen prexuízo na produción final e, aínda máis importante desde un punto de vista práctico, permiten a redución das pasadas de abonado.

 “Aplicando abonos ENTEC® en millo dunha soa vez antes da sementeira ou unha vez o millo está sementado, obtense máis rendemento que co abonado con fertilizantes convencionais en diversas aplicacións”

A experiencia acumulada durante máis de 18 campañas en todo o mundo e avalada por prestixiosos centros de investigación e universidades de diferentes países, que nos achegan gran experiencia en investigación con este tipo de fertilizantes en pradarías, millo, pataca e outros cultivos extensivos, permitiu demostrar que aplicando abonos ENTEC® en millo dunha soa vez antes da sementeira ou unha vez o millo está sementado, obtense máis rendemento que co abonado con fertilizantes convencionais en diversas aplicacións.

Por exemplo, vémolo nun cultivo de millo, que abonamos con ENTEC® na sementeira (habitualmente no mes de maio) e cuxa planta vai dispor de nitróxeno ata o momento da súa colleita (setembro-outubro).

Vantaxes para o agricultor

A aplicación de ENTEC® supuxo un novo concepto na fertilización dos cultivos extensivos. As vantaxes prácticas para o agricultor derivadas da única aplicación son varias e evidentes:

-Un menor pisoteo do solo e do cultivo polo paso de maquinaria.
-Un aforro dos custos derivados da realización das aplicacións en coberteira (gasoil, man de obra, ….).
-Posiblemente a máis importante, é dispor dun período de aplicación dos fertilizantes máis flexible que permite realizar outras tarefas con máis tempo (traballo do solo, sementeira, …).

En definitiva, trátase dunha nova tecnoloxía en fertilización máis respectuosa co medio ambiente e cunha maior simplificación para os agricultores, o que se traduce nunha maior comodidade para estes.

Podemos dicir que os abonos ENTEC® teñen a mellor calidade de materias primas NPK, unha granulometría homoxénea, con ausencia de po e unido á non utilización de urea na súa formulación (inestable na fórmula, almacenaxe e campo), facilita o almacenamento e manexo do mesmo, sobre todo, nas sementadoras provistas de localizadores de abono.

ENTEC incorpora fósforo libre de metais pesados

Tamén podemos destacar que este abono leva un fósforo 100% asimilable polas plantas, procedente de minas propias situadas na península de Kola (Norte de Europa), e libre de metais pesados (sobre todo Cadmio), ao revés que a rocha fosfórica procedente do Magreb e utilizada pola maior parte dos fabricantes de abonos nacionais.

ENTEC: Un fertilizante en continua evolución

A pesar de que aínda existen fabricantes de abono con tecnoloxías e métodos obsoletos, que seguen ofrecendo os mesmos produtos que hai décadas, podemos dicir que os abonos ENTEC® evolucionaron desde finais da década do noventa, cando incorporaron na súa formulación o primeiro inhibidor da nitrificación Basammon®, pasando máis tarde a utilizar o actual inhibidor da nitrificación ENTEC® (máis eficiente que o anterior).

A día de hoxe, continúase co desenvolvemento e investigación do novo inhibidor que se aplicará en breve ao fertilizante ENTEC®. Que de novo revolucionase a agricultura para mellorar produción, calidade e sobre todo respecto ao medio ambiente.

En breve incorporarase a ENTEC un novo e revolucionario inhibidor da nitrificación

O anterior, xunto coa esixencia de máxima calidade dos seus compoñentes, os estándares máis altos na granulación e o máximo respecto polo medio ambiente son os acenos de identidade dos fertilizantes ENTEC®. Todo iso enfocado a satisfacer as demandas dos nosos clientes, que debido á maior profesionalización das explotacións, requiren unha maior especialización en fertilización para a obtención de mellores colleitas e unha eficiente relación calidade-prezo.

O millo, tanto o de gran como o forraxeiro, é un dos principais cultivos a nivel mundial, cuns 170 millóns de hectáreas sementadas no mundo. En España o millo forraxeiro ocupa máis de 100.000 hectáreas, constituíndo a principal forraxe nas gandarías de vacún de leite en estabulación intensiva. Neste sentido, e a poucas semanas de que se inicie a campaña de sementeira do millo, acertar nunha correcta fertilización é unha das claves, xunto á mellora xenética, para o éxito deste cultivo. A este respecto, Jaume Lloveras Vilamanyá, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría Agraria de Lérida e ex-investigador do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), ofreceu nas últimas xornadas técnicas de Seragro unhas claves para lograr unha boa colleita. A modo de introdución, fertilízase ou ou apórtanse ao solo os elementos fertilizantes que se extraeron cos cultivos e dos que o chan necesita dispor para permitir unha produción agraria sustentable ao longo dos anos. Para o cálculo da fertilización adóitase distinguir entre a dose a aplicar do Nitróxeno, que é o elemento que o millo consome en maior cantidade e que, ademais, é móbil no chan, e os demais macronutrientes, basicamente Fósforo e Potasio, que non se consideran móbiles no chan, ou que o son moi pouco. O punto de partida da fertilización do millo debe ser unha análise periódica de solo, para coñecer o nivel de fertilidade e o que está a pasar na parcela e as necesidades reais de fertilización. É unha ferramenta básica para unha boa fertilización e non debe considerarse un custo, senón un investimento que con frecuencia redunda nun aforro de fertilizante.

1) Necesidades de Fósforo (P)

Unha vez obtidos os resultados das análises de solo, é recomendable tomar as seguintes decisións: -Se a presenza de fósforo é inferior a unhas 12 ppm (partes por millón), necesítase aplicar fósforo para corrixir os baixos niveis deste nutriente no chan, ademais da fertilización de mantemento para achegar as extraccións que realiza o cultivo. -Con máis de 16 ppm: aplicase só fósforo de mantemento. -Se no chan hai entre 24 ppm e 36 ppm hai que reducir a achega de fósforo na fertilización de mantemento. -Con máis de 46 ppm de P non é necesario aplicar fósforo.

2) Necesidades de Potasio (K)

-Se as analíticas de chan dan menos de 125 ppm de Potasio necesítase aplicar este fertilizante para corrixir os baixos niveis deste nutriente no solo, ademais da fertilización de mantemento para achegar as extraccións que realiza o cultivo. -Con máis de 125 ppm de K aplicase só potasio de mantemento. -Entre 250 ppm e 350 ppm hai que reducir a fertilización de K de mantemento. -Se o solo da parcela presenta máis de 350 ppm non é necesario aplicar potasio. En Galicia, os resultados dos estudos realizados no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) revelan que é necesario axustar as doses en función das necesidades do millo forraxeiro e das análises de solo. Neste sentido, as ganderías galegas, sobre todo aquelas de maior carga gandeira, ao presentar unha elevada porcentaxe de parcelas con niveis altos de fósforo e potasio, poden economizar nestes fertilizantes.

3) Necesidades de nitróxeno:

O nitróxeno é o elemento mineral que o millo consome en maiores cantidades e, por riba, pódese perder con facilidade, sobre todo na súa forma de ión nitrato. Como consecuencia, se non se aplica de forma correcta, pódese reducir moito a eficiencia do seu abonado, incrementando o custo de produción e provocando contaminación ambiental. Para calcular a dose de fertilización nitroxenada pódense empregar varios métodos, baseados moitos deles en investigacións de campo. Algúns dos métodos que se utilizan son: -O método de balance: É o procedemento máis habitual. Este procedemento implica coñecer as entradas e as saídas de N do sistema. Para calcular a cantidade de N que se achegará ao cultivo mediante a fertilización, sumarase por unha banda o nitróxeno achegado pola mineralización do solo e o N residual do chan antes de sementar, e restarase esa cantidade ás extraccións do cultivo, as perdas do sistema e o nitróxeno residual despois da colleita (saídas). Unha vez calculada a cantidade de N que é necesario achegar mediante a fertilización, é moi importante corrixila en función da eficiencia do abonado. Este parámetro pode ser moi variable (entre un 40 e un 80%), polo que o método de balance pode levar erros moi importantes na fertilización nitroxenada. -Cálculo do Nitróxeno dispoñible no chan (N-NON3) antes do abonado de coberteira: Esta estimación realízase antes de sementar o millo ou cando este alcanza o estadio de 4-6 follas. Consiste en coñecer a cantidade de N dispoñible no chan en forma de nitrato (N-NON3) e aplicar, en caso necesario, o nitróxeno restante en ata alcanzar os niveis de nitratos establecidos para unha produción obxectivo. Estes niveis son específicos de cada zona e sistema de cultivo e calculáronse, grazas á investigación e mediante estudos de campo e relacionáronse coa produción de millo. Nos regadíos de Cataluña e do Val do Ebro avaliouse que a cantidade mínima de N dispoñible no solo en forma de nitrato (N-NON3) máis nitróxeno fertilizante (que no seu conxunto denomínase N dispoñible) para alcanzar unha produción de 13 a 15 t de gran é duns 250 quilogramos a hectárea de nitróxeno. En Galicia, os datos achegados polo CIAM para unha produción estimada de millo forraxeiro de 18 t/ha de materia seca, deben aplicarse sobre 180 kg/ha de N, 75 kg/ha de P2O5 e 200 kg/ha de K2O. -Curvas de resposta: En ensaios de campo aplícanse doses crecentes de N e obtense unha resposta da produción de millo, en función da cantidade de N aplicado. A obtención destas curvas, moi ligadas ao tipo de solo e a un ambiente agrario determinado, permite coñecer a dose máxima -óptimo agronómico- por encima da cal o cultivo non ten resposta á fertilización nitroxenada. Tamén permite coñecer a dose que ofrece o beneficio económico máximo -óptimo económico-. -Sensores ópticos aerotransportados: Está a estenderse a súa aplicación por parte de empresas de servizos. Correlacionan os índices de vexetación obtidos con cámaras que utilizan diversas lonxitudes de onda, con aspectos da nutrición vexetal.

4) Os fertilizantes de liberación lenta ou con inhibidores non repercuten nun incremento da produción

Outros aspectos que afectan ou poden afectar á fertilización nitroxenada e á súa eficiencia son a uniformidade na aplicación do abono polas abonadoras, os fertilizantes de liberación lenta (inhibidores da nitrificación), ou o momento de aplicación, entre outros. Nos últimos anos, o emprego de fertilizantes de liberación lenta ou con inhibidores da nitrificación mostraron incrementos na recuperación do Nitróxeno achegado nalgúns ensaios e unha diminución da liberación de gases de efecto invernadoiro, pero xeralmente non obtiveron incrementos nas producións de millo. Tamén é preciso lembrar que nalgunhas zonas se recomenda priorizar o abonado de coberteira fronte ao de fondo, cando sexa posible. Con todo, en secaño, como é o caso de Galicia ou da Cornixa Cantábrica, haberá que achegar unha parte importante do nitróxeno en fondo, pois, se non chove, este nitróxeno non se poderá incorporar ao solo.

5) Os abonos orgánicos:

Nas zonas gandeiras non se pode esquecer o efecto fertilizante das dexeccións, cuxa eficiencia depende moito do momento e do modo de aplicación, así como do fertilizante co que se compara. Por exemplo, estímase que a eficiencia do nitróxeno do xurro de porco aplicado en fondo é do 51% nas zonas de regadío do Val do Ebro, en comparación co nitróxeno aplicado en coberteira. Outro aspecto a considerar no emprego de xurros é que a aplicación continuada de elevadas cantidades implica, a curto prazo, a acumulación de elevados niveis de fósforo nalgúns solos, co risco potencial deste elemento como contaminante.

Evitar a erosión:

Por outra banda, é necesario lembrar que o millo forraxeiro pode provocar unha importante erosión do solo no inverno se non se sementa un cultivo tras o ensilado e déixase o solo descuberto, sobre todo en zonas con pendente ou con elevadas choivas, como en Galicia. Un cultivo de inverno faise por tanto imprescindible para evitar a perda por arrastre do solo. E naquelas zonas con pendente, deberíase replantear o cultivo do millo, optando mellor por pradarías permanentes, que eviten a erosión.

Máis información:

-O momento óptimo para aplicar o xurro

-Claves para unha fertilización eficaz e barata do millo forraxeiro

-Programa do CIAM de recomendación de abonado con xurros (Aplicación RAX)

As asociacións ANFFE (Asociación Nacional de Fabricantes de Fertilizantes) e ACEFER (Asociación Comercial Española de Fertilizantes), cuxa representación agrupa aos fabricantes, comercializadores e distribuidores de fertilizantes a nivel nacional, elaboraron un novo póster dixital sobre a aplicación racional dos fertilizantes. Nel recóllese información práctica sobre os principios básicos da aplicación de fertilizantes, e inclúense as prácticas para seguir co fin de asegurar a aplicación adecuada dos fertilizantes, respondendo as preguntas: Que?, Canto?, Cando?, Como? e Onde?. O póster inclúe tamén información sobre as zonas vulnerables á contaminación por nitratos e sobre os códigos de boas prácticas agrarias do nitróxeno e da urea, elaborados por Fertilizers Europe. Xa son tres os pósteres elaborados conxuntamente por ambas as asociacións, sobre Almacenamento de Fertilizantes sólidos, Transporte por estrada de fertilizantes e Aplicación racional de fertilizantes, os cales están dispoñibles nas súas respectivas páxinas web. Ambas as asociacións consideran de suma importancia que os agricultores teñan sempre presentes as mensaxes recollidas no póster. En caso de imprimirse, o tamaño recomendado para poder visualizarse correctamente nos almacéns é de 100 cm x 70 cm.

Principais recomendacións:

Que? - Utilizar fertilizantes cunha boa calidade física e química. - Empregar os máis adecuados, en función das características químicas e físicas do solo e as esixencias nutritivas do cultivo. - Achegar os nutrientes (nitróxeno (N), fósforo (P2Ou5), potasio (K2Ou), etc.) de forma equilibrada para un óptimo rendemento do cultivo. - En fertirrigación, utilizar fertilizantes específicos para esta técnica (o N nítrico é o máis adecuado pola súa rápida absorción). Canto? - Determinar as doses de nutrientes que se deben achegar con fertilizantes minerais a partir da realización dun balance de entradas e saídas. - O balance considerará o contido en nutrientes do solo e a súa dispoñibilidade polo cultivo, os nutrientes que se achegan coa materia orgánica dispoñible na explotación, a incorporación ou non de restos de colleita, etc. - As necesidades calcularanse tendo en conta as extraccións da colleita segundo os rendementos esperados. - Calcular o óptimo económico para maximizar a rendibilidade económica dos fertilizantes en función do seu valor e do da colleita. Cando? - Incorporalos na época idónea, de acordo coa dispoñibilidade dos nutrientes e o momento de maior necesidade do cultivo. - Fraccionar a súa aplicación sempre que sexa posible, especialmente nos fertilizantes nitroxenados. - En rega por goteo, aplicar de forma continua os fertilizantes, axustándoos ás necesidades da planta Como? - Utilizar as técnicas de aplicación que permitan unha dosificación o máis homoxénea e precisa posible . - Revisar a calibración das abonadoras, cando se utilicen, en función das especificacións do seu fabricante. - Manter en bo estado os equipos de aplicación para optimizar a distribución. - En regadío aplicalos, sempre que sexa posible, na auga de rega. Onde? - Aplicar os nutrientes próximos ás raíces absorbentes, tendo en conta a súa mobilidade no solo (O P2O5 e o K2O son moito menos móbiles que o N). - Enterrar os fertilizantes sempre que o cultivo permítao. E ademais....: -Planificar de forma adecuada a fertilización da explotación, tendo en conta todos os factores e os medios dispoñibles. - Realizar análise de solo, auga e vexetais, para determinar a cantidade óptima de nutrientes a aplicar. - Ter en conta a rotación de cultivos da explotación á hora de definir o abonado. - Manter a máxima cobertura vexetal do chan ao longo do ano, para conservar a fertilidade do mesmo (cultivos cuberta, mantemento de restrollos, etc.) - Practicar un laboreo adecuado, seguindo as curvas de nivel en terreos con pendente, para evitar a posible perda de nutrientes.

Descarga aquí o póster dixital sobre aplicación racional de fertilizantes

Fertiprado é hoxe un referente en España e Portugal en desenvolvemento de mesturas pratenses para o sector gandeiro. Con 27 anos de experiencia, a empresa lusa centra as súas investigacións na mellora das leguminosas anuais que, como o trevo, presentan boas perspectivas de futuro, non só polas esixencias ambientais das axudas da PAC, senón pola mellora que achegan aos valores nutricionais da forraxe. Joel Presa, enxeñeiro agrícola de Fertiprado, explícanos nesta entrevista cales son as variedades pratenses recomendadas para as explotacións de vacún de Galicia e da Cornixa Cantábrica, así como uns consellos para favorecer a implantación das mesturas. ¿Cales son as principais variedades de pratenses coas que traballades neste momento tanto en Galicia como na Cornixa Cantábrica? Traballamos especies anuais e perennes de gramíneas e de leguminosas. En gramíneas principalmente en raigrás dos catro tipos: westerwoldicum, italiano, híbrido e inglés. En situacións puntuais tamén ofrecemos dáctilo e festuca. En canto ás leguminosas, comercializamos tanto anuais, como trevo persa, trevo migueliano, vesiculoso, encarnado e squarroso, así como leguminosas perennes como trevo branco, trevo violeta e alfalfa.

"Cada vez valóranse máis as leguminosas nas mesturas de pratenses”

¿Notades nas vendas unha crecente demanda das leguminosas? Si, sen dúbida que houbo un cambio importante nos sistemas de produción e estase valorando cada vez máis as leguminosas como plantas ricas en proteína e mellorantes do solo, e iso nótase nas vendas. ¿Que variedades de pratenses recomendaría para unha gandería de vacún de leite, tanto para pradería temporal como permanente, que rota con millo forraxeiro? De forma xeral recomendaría sempre unha mestura composta por gramíneas e leguminosas. Isto tendo en conta dous conceptos moi importantes que son: equilibrio e complementariedade. O equilibrio no solo entre plantas fixadoras de nitróxeno (leguminosas) e plantas extractoras de nitróxeno (gramíneas). E equilibrio tamén da forraxe con plantas máis ricas en proteína (leguminosas) con plantas máis ricas en azucres (gramíneas). E complementariedade en varios aspectos como sistema radicular, ocupación espacial ou fotoperíodo. Para gandería de leite recomendaría como cultivos anuais para rotar con millo a utilización de mesturas anuais de gramíneas e leguminosas. Dependendo dá zona e data de sementeira poderían ser de corte único ou de varios cortes.

 “En pradería permanente recomendaría un raigrás híbrido ou inglés con trevo persa, violeta e branco”

Para pradería permanente recomendaría mesturas de raigrás híbrido ou inglés con trevos como persa, violeta e branco. Estas fórmulas permiten producir herba de calidade tanto en corte como en pastoreo durante varios anos. ¿E para vacún de carne? Para vacún de carne é aínda máis importante producir a baixo custo e aquí o pastoreo é fundamental para conseguilo. A unidade forraxeira máis barata é a que o animal pasta directamente do prado. En Fertiprado temos solucións para as máis variadas situacións: en terreos máis produtivos e onde non hai seca recomendaría mesturas ricas en leguminosas con duración de 3 a 5 anos para utilización en pastoreo e corte nas épocas de maior abundancia. En parcelas onde hai problema de seca no verán recomendaría unha mestura permanente de resementeira natural axustada ao secaño de Galicia. En Galicia e na cornixa cantábrica existen moitos microclimas, ¿Que variedades serían máis recomendables para climas de montaña e de tipo mediterráneo, cunha importante seca estival, sobre todo para pradería permanente? É importante ter presente o concepto de Biodiversidade Orientada que consiste en desenvolver fórmulas adaptadas ás condicións de solo, clima e réxime de utilización, incorporando un conxunto de especies e variedades de gramíneas, leguminosas e mesmo outras especies. A biodiversidade orientada dentro dunha mestura permite afrontar dunha forma máis segura as variacións de clima ao longo do ano e entre distintos anos, sacando partido da complementariedade entre especies e variedades.

“Para zonas de montaña e con seca no verán recomendo unha mestura de raigrás, festuca, dactylo, serradela e trevo subterráneo ou resupinato”

En praderías permanentes de montaña en clima con influencia mediterránea recomendamos a utilización dunha mestura de raigrás, festuca e dactylo con aletargamento estival con leguminosas perennes e anuais de resementeira natural como o trevo subterráneo, trevo resupinato, serradela e outros. Neste tipo de praderías o manexo tamén é completamente distinto do habitual. A época de sementeira é obrigatorio que sexa en setembro ou outubro e no primeiro ano non se pode pacer nin cortar durante 3 meses na primavera para que produza semente. Despois, no verán deberá ser ben pastado en seco para remover toda a herba seca. Raigrás italiano, híbrido, inglés....¿cal recomendaría segundo o tipo de explotación e a súa localización xeográfica? En explotacións máis intensivas e con pouca superficie que necesitan máis volume de forraxe recomendaría raigrás westerwold ou italiano. En explotacións menos intensivas con máis superficie ten a oportunidade de optar por raigrás hibrido ou inglés obtendo forraxes con máis dixestibilidade e proteína. Pradeira polifitas ou monofitas: ¿cales recomendaría para cada caso? Recomendaría praderías monofitas de raigrás soamente cando existen problemas graves de malas herbas, gran exceso de xurros ou sementeiras moi serodias que impidan o desenvolvemento das leguminosas. En todas as outras situacións as praderías polifitas de gramíneas e leguminosas inoculadas con rizobio presentan importantes vantaxes pois as distintas especies en equilibrio son complementares posibilitando a redución de custos con abonos nitroxenados e a mellora do valor nutricional da forraxe. Pradeira mixta de raigrás e trevo na Finca de Cartelos, en Carballedo (Lugo), nun ensaio do CIAM. E á hora de manter unha pradería permanente, ¿Que aspectos básicos deberíanse coidar para lograr un bo rendemento e que dure varios anos? Temos que diferenciar dous tipos de praderías permanentes: praderías permanentes de zonas húmidas onde non hai seca de verán; neste tipo de pradería utilízase principalmente raigrás hibrido e inglés, trevo branco e trevo violeta. O importante nestes casos é facer a implantación en data adecuada, sexa no outono ou na primavera. Despois, é importante ir facendo cortes ou pastoreos a miúdo para limpar as malas herbas e estimular o afillado, impedindo que se espigue de cara a obter unha forraxe de calidade. O pastoreo deberá ser continuo ou rotacional axustando a carga gandeira á dispoñibilidade e velocidade de crecemento do pasto. En praderías permanentes de montaña en clima con influencia mediterránea o manexo é completamente distinto do habitual. A época de sementeira é obrigatoria que sexa en setembro ou outubro e no primeiro ano non se pode pacer nin cortar durante 3 meses na primavera para que produza semente. Despois no verán deberá ser ben pacido en seco para remover toda a herba seca.

“Aconsellaría praderías monofitas de raigrás só cando hai problemas graves de malas herbas, exceso de xurros ou sementeiras moi tardías”

As leguminosas seguen sendo unha materia pendente para incorporalas nas forraxes. ¿Que variedades de leguminosas  forraxeiras ve con máis posibilidades e rendibilidade para implantar en Galicia e na Cornixa? A verdade é que temos un abano bastante amplo de especies de leguminosas que están a funcionar ben na Cornixa Cantábrica como son exemplo o trevo persa, o resupinato, o trevo miguliano, vesiculoso, T. encarnado, T. alejandrino, T. Squarroso, T. Isthmocarpo, Veza sativa, Veza villosa e outras. Dentro destas especies desenvolvemos ao longo de 27 anos de actividade traballo de investigación que nos permite coñecer os ciclos, adaptación e produtividade das distintas variedades. Este é un punto fundamental pois existen grandes diferenzas de produción entre variedades da mesma especie. Cando desenvolvemos fórmulas para corte único ou varios cortes, ciclos curtos para rotar con millo ou ciclos longos para cortar en maio temos que ter moi claro que variedades utilizar en cada formula. A alfalfa estase convertendo nos últimos anos nun supercultivo. ¿Cales serían os aspectos básicos de manexo por parte do agricultor para logra unha boa implantación? A alfalfa é a raíña das leguminosas, un excelente cultivo pero é fundamental coñecer algunhas características que poden limitar ou comprometer a implantación da alfalfa. A alfalfa necesita de solos con pH por encima de 6,5, ben drenados e con bastante profundidade, pois as súas raíces poden alcanzar máis de 1,5 metros. A alfalfa como leguminosa non necesita de abono nitroxenado e non se pode aplicar xurro. Os abonados deberán ser de fósforo e potasa. ¿En que novas liñas de traballo está a investigar Fertiprado para praderías tanto temporais como permanentes de clima atlántico ou oceánico? En Fertiprado a mellora dos produtos é un reto continuo, estamos a investir en investigación, desenvolvemento e experimentación de novas variedades, con especial incidencia nas leguminosas anuais. Este traballo e o seguimento técnico de proximidade das ganderías da cornixa cantábrica permitiu consolidar a Fertiprado como referente en mesturas forraxeiras. Ofrecemos unha variada gama de solucións adecuadas ás necesidades que o sector demanda.

“O asesoramento técnico ao gandeiro é clave para lograr bos resultados”

¿Algo máis que queiras engadir? En Fertiprado temos moi claro que o asesoramento técnico pre e pos venda é un punto crave para o bo funcionamento das mesturas con leguminosas. É importante estar preto dos gandeiros coñecendo as necesidades de cada explotación para recomendar a mellor solución. Despois hai que facer toda a transferencia de coñecemento sobre a forma adecuada de implantación, manexo e colleita para lograr ensilados que permitan abaratar os custos de produción.