A varroa destrutor é a día de hoxe o principal problema sanitario nos colmenares de todo o mundo. En España provoca unha taxa de montandade invernal superior ao 20%, segundo os datos da campaña 2019-2020, polo que o control deste ácaro é unha das necesidades máis perentorias para os apicultores. A varroosis é unha parasitosis externa provocada polo ácaro V. destrutor que debilita o estado inmunolóxico das abellas e favorece a aparición de infeccións víricas, bacterianas e fúnxicas que resultan nunha importante perda de poboación e de produción, mesmo con baixos niveis de infestación.

En Galicia, en zonas de costa, a combinación entre varroa e velutina provoca altas porcentaxes de mortandade invernal nas colonias de abellas

A súa presenza é xeneralizada, transmitíndose dunhas colmeas a outras. Os datos oficiais estiman a presenza deste ácaro no 94,5% dos apiarios, provocando perdas de poboación de abellas de ata o 20% e un descenso de produción de mel do 45%, cun incremento engadido dos custos de produción, xa que os tratamentos sanitarios actuais supoñen entre o 15 e o 25% dos gastos totais das explotacións apícolas, ademais de incrementar as necesidades de man de obra e manexo. Dado que a varroa reprodúcese na cría, a abella nodriza, a que se atopa nos cadros de cría aberta, é a que está máis parasitada ao ser a última en nacer. A multiplicación do ácaro é tamén maior na cría de zángano que na cría de obreira, polo que prácticas de control como a eliminación da cría de zángano ao comezo da primavera ou a redución do nivel de cría da colmea son estratexias que se demostraron eficaces. Necesidade de novos tratamentos O Proxecto Varroaform, que durante os dous últimos anos implicou a Universidades, investigadores e apicultores, buscou unha formulación eficaz para o control e prevención da varroatosis en abella doméstica, co obxectivo principal de conseguir unha redución das perdas económicas que sofren na actualidade os apicultores debido á parasitación das colmeas por este ácaro, beneficiando ao mesmo tempo a outros sectores como a produción agrícola ou a selvicultura, tan dependentes da polinización.

O proxecto 'Varroaform: Desenvolvemento dunha formulación eficaz para o control e prevención da varroatosis en abella doméstica' contou cun orzamento total de 415.440 euros, financiados nun 80% con fondos europeos FEADER

Os novos tratamentos experimentais, desenvoltos na Facultade de Veterinaria de Lugo en colaboración coa Universidade das Palmas de Gran Canaria, foron probados posteriormente en campo en apiarios de Galicia, Castela e León e Castela-A Mancha. O proxecto inclúe a elaboración dun vídeo técnico divulgativo no que se explican con detalle os traballos de campo e tratamentos realizados.

"Contra a varroa hai moi poucos tratamentos para escoller e hai que ir variándoos para evitar resistencias"

Asteria Luzardo é investigadora da USC na Facultade de Veterinaria de Lugo e foi a encargada de realizar as distintas formulacións con tratamentos alternativos porque recoñece que neste momento a nivel comercial "hai moi poucos tratamentos que poder escoller con respecto á varroa e hai que ir variándoos para evitar resistencias", polo que "sempre hai que xogar con distintos tratamentos e ter en conta que menos potencia terapéutica tamén implica menos toxicidade", recomenda. O traballo realizado na Facultade de Veterinaria de Lugo tivo como obxectivo principal o desenvolvemento dunha formulación eficaz e non tóxica a base de produtos naturais de orixe botánica (timol, mentol e carvacrol) que demostraron servir como acaricidas.

Buscáronse formulacións de baixo custo que permitan chegar a un método de fabricación industrial, o que levou a descartar determinadas elaboracións

Pero este tipo de moléculas son volátiles e facilmente degradables no medio natural en presenza de osíxeno ou raios ultravioleta, polo que é necesario chegar a unha formulación que permita manter a súa estabilidade e a liberación do principio activo durante un maior período de tempo. Xeles e pastas de timol, mentol e carvacrol En concreto, dentro do proxecto estudáronse catro tipos de fórmulas e métodos de aplicación:

• Complexos con beta-ciclodextrina de timol e mentol en forma de xel, no que está integrado o aceite esencial. Logrouse unha liberación rápida ao principo e máis lenta posteriormente.
• Formulación semisólida de base oleosa en forma de crema viscosa (oleoxel), de difícil degradación na colmea, para que as abellas ao tentar eliminala se encargasen de estendela. Logrouse unha liberación máis lenta do aceite esencial ao longo do tempo.
• Preparación en forma de pasta sólida. Tras unhas probas preliminares, a formulación final contiña mentol e carvacrol. Trátase dun soporte sólido, o que facilita a aplicación e retirada da colmea, con liberación lenta, controlada e sostida ao longo do tempo.
• Microcápsulas cunha cuberta externa de polímeros naturais biodegradables e un núcleo oleoso de aceite esencial con principio activo de carvacrol. Son formulacións de carácter máis experimental, que se probaron a nivel de colonias de laboratorio, pero non en apiarios. As microcápsulas presentan, con respecto aos demais sistemas de aplicación, a vantaxe dunha maior estabilidade e duración no tempo.

Produtos non autorizados A pesar de tratarse de produtos naturais de orixe botánica, o seu uso non está aínda autorizado pola Axencia Española do Medicamento, polo que este tipo de preparados non poderían ser empregados neste momento por parte dos apicultores. "O período habitual para sacar ao mercado un medicamento veterinario son 6 anos, polo que os estudos presentados están nunha fase inicial antes de que cheguen a unha comercialización definitiva, xa que terían que pasar determinadas regulamentacións e períodos de garantía", advirte Asteria.

O ser humano necesita ás abellas e elas necesítannos cada vez máis

Con todo, estes tratamentos en base a estes principios activos naturais están autorizados e son usados noutros países, como en Arxentina ou Italia, pero en España non se poden usar por non estaren autorizados pola axencia avaliadora española, a AEMPS.

"Hai aínda moito por facer neste mundo dos acaricidas orgánicos, sobre todo na súa aplicación e combinación con prácticas de manexo"

Os distintos produtos foron probados nunha fase inicial en colmeas da aula de apicultura experimental da Universidade de Gran Canaria, onde desenvolve o seu labor docente e investigador Anselmo Gracia. Con estes ensaios fóronse dando pasos para ir modificando o desenvolvemento galénico dos tratamentos.

As cremas secábanse moi rapidamente unha vez aplicadas na colmea, mentres a pasta sólida mantiña moito mellor a súa estrutura transcorridos 15 días ou un mes da súa aplicación

"Detectamos tratamentos que se secaban ou cristalizaban, reaccións nas abellas moi defensivas e afectacións á estabilidade da cera. Hai aínda moito por facer neste mundo dos acaricidas orgánicos, sobre todo na súa aplicación e a súa administración dependerá da temperatura ambiental ou do nivel de ocupación das colmeas, factores dos que depende o seu vaporización e eficacia", explica.

Hai que combinar estes tratamentos orgánicos con manexo biotécnico, retirando os cadros de cría cando se aplican

"Os resultados non son moi alentadores, hai que combinar estes tratamentos orgánicos con manexo biotécnico, como pode ser quitar os cadros de cría cando se aplica o tratamento. Realizouse unha proba tratando con ácido oxálico por goteo e sacando os cadros de cría pechada no momento de aplicar o tratamento e viuse unha eficacia maior", indica.

"Hai que cambiar o chip e non depender só dun tratamento porque non hai tratamentos milagreiros 100% eficaces"

Patricia Combarros Fortes é veterinaria especializada en sanidade e produción apícola e foi a encargada de avaliar a eficacia acaricida destes tratamentos en condicións reais, en colmeares experimentais de Castela e León e Galicia, así como o comportamento das abellas e os posibles efectos sobre elas. Realizouse unha avaliación previa inicial do vigor das colmeas (cadros ocupados con abellas, cadros de cría e reservas de mel e pole) e do nivel de afectación por varroa (grao de parasitación), seguindo o criterio de reconto do Ministerio de Agricultura, cun baremo de 6 niveis que vai desde moi leve (1 acaro ao día) a moi grave (cando se recollen máis de 25 ácaros ao día).

O recomendable tería sido aplicar os tratamentos antes de que houbese un nivel tan elevado de cría nas colmeas

Para estimar o nivel de infestación utilizouse o método de cálculo de varroa forética (a que está adherida á abella). Aínda que se estima habitualmente que 10.000 abellas correspóndense cun kg de abellas, atopáronse diferenzas importantes de peso, polo que se optou polo cálculo real en 100 abellas. As diferenzas de peso débense a varios factores, como a presenza de zánganos ou a cantidade de mel que inxire a abella no momento de abrir a colmea, aplicar fume e recoller as abellas. No momento de aplicación do tratamento, que durou un mes nos catro casos, avaliouse a súa eficacia contando diariamente a cantidade de varroas que caían na bandexa do fondo sanitario da colmea. Tras este período retirábanse os restos do produto e despois aplicábase un segundo tratamento de seguridade con Apivar, un medicamento convencional antivarroa comercializado por Véto-pharma e cuxo principio activo é o Apitraz, para comprobar o grao de eficacia dos tratamentos previos. Comportamentos dispares e resultados non concluíntes Os resultados logrados nos distintos apiarios experimentais variaron en función do tipo de aplicación. No caso do xel timol+mentol, o 44% das colmeas presentaron unha redución ou estabilización dos niveis de varroa, mentres co oleogel timol+ácido oxálico, os resultados foron un pouco mellores, xa que o 56% das colmeas presentaron unha redución ou estabilización do grao de infectación.

O tratamento con pasta mentol+carvacrol foi o que mellor funcionou nos colmenares do noroeste

No caso da pasta de mentol+carvacrol produciu resultados moi bos nalgunhas colmeas e moito menos eficaces noutras, existindo unha gran variabilidade, aínda que foi o tratamento que mellor funcionou nos colmenares do noroeste, cun 75% das colmeas con redución ou estabilización dos niveis de varroa. "Foi complicado atopar unhas conclusións comúns a todas as colmeas e unha análise estatística pola variabilidade de datos, porque cada colmea comportouse dunha forma distinta", recoñece Patricia, que considera que "a primavera inestable que tivemos este ano no noroeste, con altibaixos importantes de temperatura, afectou ao desenvolvemento e crecemento das colonias e tivemos colmeas pouco poboadas e ás que lles custou arrincar, con niveis de cría moi baixos e reservas de mel e pole moi escasas", argumenta. Axitación e instinto de limpeza En canto aos efectos sobre as abellas, o tratamento en xel a base de timol+mentol fai que as colmeas se poñan agresivas e as abellas desenvolvan rapidamente o seu instinto de limpeza daquilo que lles molesta, un comportamento que sen embargo non se produce co oleogel de timol+ácido oxálico. No tratamento con pasta de mentol+ carvacrol as abellas propolizan a tira, o que tamén indica que é un produto agresivo para elas, e mesmo nalgúns casos paralizaron a posta durante a aplicación do tratamento, aínda que despois reactivouse sen maiores problemas.

Os resultados non son tan bos ou concluíntes como esperabamos, porque hai gran variabilidade, o que impide sacar estatísticas uniformes, pero animan a seguir investigando

"Hai que cambiar o chip e non depender unicamente dun tratamento, porque non hai tratamentos milagreiros e ningún tratamento é 100% eficaz, polo que hai que vixiar a colmea e actuar no momento adecuado. Os tratamentos actuais ben aplicados e combinados con determinadas prácticas de manexo son eficaces, pero se esperamos a que a colmea estea moribunda non haberá nada que facer. Retirar cría de zángano ao comezo da campaña ou reducir o nivel de cría da colmea son prácticas eficaces", asegura Patricia.

"A varroa é sen dúbida o problema máis grave que temos hoxe na apicultura a nivel mundial"

Benigno Basteiro, nunha das visitas a un dos seus colmeares na provincia de Ourense O proxecto Varroaform contou coa colaboración de tres apicultores profesionais de Galicia (Benigno Basteiro), Castela e León (Urbano González) e Castela-A Mancha (Agustín Arias), que prestaron os seus colmenares para probar en campo os novos produtos antivarroa. Agustín Arias Martínez é apicultor en Azuqueca de Henares (Guadalaxara) e testou a eficacia dos novos tratamentos en dous colmeares experimentais, un con 32 comenas layens e outro con 32 colmeas langstroth, para observar posibles diferenzas de efectividade en función do tipo de colmea na aplicación das catro formulacións: GelTimen, Oleoxel, Pasta mentol+ carvacrol e Vasoxatim (formulación en pasta de vaselina filante, ácido oxálico e timol que se introduce pola piqueira sobre unha tira). "O grado de eficacia está aínda por determinar, pero observamos reducións desde os niveis de infestación inicial tras un mes de tratamento", indica Agustín, que recoñece que "a varroa é sen dúbida o problema máis grave que temos hoxe na apicultura a nivel mundial".

A varroa é un parasito moi complicado e cada colmear é distinto, mesmo cada colmea

Urbano González Escapa, da consultora Urzapa, que leva 12 anos axudando a apicultores afeccionados a profesionalizarse e a pasarse de convencional a apicultura ecolóxica, puxo ao dispor do proxecto Varroaform un colmear experimental en Cerezales del Condado, a 20 km de León, con 40 colmeas langstroth. "A varroa é un parasito moi complicado e cada colmenar é distinto, mesmo cada colmea", afirma. Unha das súas conclusións é que "trala aplicación dos tratamentos observamos unha maior agresividade nas abellas a respecto doutros colmenares nosos que non participaron no experimento", di, aínda que o achaca non só ao efecto dos produtos aplicados senón tamén ao número de visitas realizadas para seguimento. "Foron máis de 25 visitas nun ano e as abellas tamén se cansan de nós", asegura.

Houbo parada de posta durante a aplicación dos tratamentos e temiamos que as colmeas puidesen mesmo quedar zanganeiras, pero recuperáronse moi ben

Finalmente, Benigno Basteiro probou a eficacia dos tratamentos nun colmear con 32 colonias situado na zona de alta montaña na provincia de Ourense, a 800 metros de altitude. "Houbo mesmo parada de posta durante a aplicación dos tratamentos, polo que temiamos que puidesen mesmo quedar zanganeiras, pero recuperaron moi ben e están a día de hoxe nun moi bo estado para afrontar o parón invernal, a pesar de que por culpa da covid-19 tardamos moito en tratar e o nivel inicial de varroa era alto", indica.

Seguen diferentes estratexias e medidas de bioseguridade as granxas de Galicia e de Cataluña á hora de previr enfermidades como a rinotraqueíte infecciosa bovina (IBR) e a diarrea vírica bovina (BVD)? Esta é unha das preguntas á que dá resposta a investigación da Universidade de Santiago sobre a prevención destas dúas afeccións nas ganderías. O estudo, realizado entre 2017 e 2018 en 124 granxas, 90 delas galegas e o resto catalás, permite coñecer e avaliar as medidas preventivas máis implantadas e que mellores resultados están a ofrecer en ámbalas dúas comunidades. Ó mesmo tempo, esta investigación permite saber en que aspectos deben mellorar as ganderías para frear a incidencia e o contaxio dos seus animais. Os resultados amosan tamén importantes diferencias derivadas do tamaño do rabaño e entre as dúas rexións. No estudo participaron diferentes ganderías con perfís moi variados, tanto pequenas e medianas granxas ata de gran tamaño.

O estudo amosa importantes diferencias entre Galicia e Cataluña, relacionadas co tamaño do rabaño, á hora de afrontar a prevención das enfermidades

Nas ganderías galegas o labor levado a cabo polas Asociacións de Defensa Sanitaria (ADS) está a ser fundamental na prevención tanto de IBR como de BVD, porén as medidas de bioseguridade no día a día da granxa son aínda unha tarefa pendente e por mellorar en moitas delas. Nas ganderías de menor tamaño está a custar máis establecer estes parámetros de prevención, ó existir maior colaboración entre ganderías.

As ADS, claves na prevención

A principal vía de entrada das infeccións de IBR e BVD nas ganderías segue sendo a introdución de animais na granxa. “Estas enfermidades entran nas ganderías, en gran medida a través de animais comprados, aínda que non é a única vía de infección”, explica Javier Diéguez, profesor da área de Produción Animal na Facultade de Veterinaria de Lugo e un dos investigadores participantes no estudo.

Os controis que realizan periodicamente as ADS sobre IBR e BVD está axudando a reducir a incidencia das enfermidades en Galicia

Neste sentido, o traballo que están a realizar as ADS en Galicia é fundamental para reducir o número de contaxios de ambas enfermidades. “Boa parte das granxas galegas están xa en ADS e estas asociacións encárganse de comprobar que tódolos animais que entran na gandería están libre de, entre outras infeccións, BVD e IBR. Ademais, os veterinarios das ADS teñen unha ampla experiencia no tratamento e detección destas enfermidades”, detalla Diéguez. Na actualidade, en Galicia o 56% das granxas atópanse adscritas a algunha ADS, o que contribúe a detectar e atallar antes estas infeccións. “É importante que aquelas granxas con perspectivas de futuro se adhiran á ADS polo control sanitario que se fai dos animais”, apunta o investigador.

É frecuente que nas granxas catalás as ADS non se encarguen de realizar un control sanitario dos animais que chegan á gandería

Porén, tal e como comprobaron neste estudo, en Cataluña pese a contar tamén con ADS, estas entidades están centradas noutras tarefas e non adoitan realizar un control do gando sobre enfermidades como a diarrea vírica ou a rinotraqueíte infecciosa. “É habitual que non se testen os animais que chegan á granxa e non se realiza un control sanitario como o que en Galicia levan a cabo as ADS”, concreta Diéguez en base ás enquisas e ós controis realizados nas 34 ganderías catalás que participaron no estudo.

Mellorar a bioseguridade na granxa

Co control e a supervisión que realizan as ADS galegas estase a conseguir o retroceso destas infeccións, porén hai outros aspectos nos que as granxas galegas deben mellorar para atallar outras vías de contaxio que tamén propician a aparición de calquera destas dúas enfermidades. En bo número das ganderías galegas a aplicación de medidas de bioseguridade é aínda unha tarefa pendente, en parte polas propias características das granxas de vacún na comunidade. “A diferenza do que acontece en Cataluña, onde as ganderías teñen un tamaño medio dunhas 110 vacas, as granxas galegas son pequenas ou medianas e adoitan estar moi ligadas á casa familiar. Ademais existe unha gran densidade de granxas, mentres que en Cataluña adoitan estar máis separadas entre si”, comenta o investigador. O feito de que en xeral as granxas galegas estean moi vinculadas coa vivenda, ben pola súa proximidade ou porque toda ou boa parte da familia está involucrada nesa actividade, tamén fai máis complicado implantar e respectar certas medidas de bioseguridade, tal e como evidencia este estudo. En cambio, o gran tamaño da maioría das granxas en Cataluña fai que as medidas de bioseguridade formen parte dos imprescindibles da xestión da granxa.

O profesor da área de Sanidade Animal da Universidade de Santiago de Compostela (USC), Gonzalo Fernández Rodríguez vén de ser elixido como decano da Facultade de Veterinaria do Campus de Lugo, cargo no que sucede a Germán Santamarina Pernas. A candidatura de consenso liderada por Fernández Rodríguez obtivo o respaldo do 90,6% dos votos emitidos. A mellora da docencia impartida tanto ao alumnado do grao en Veterinaria como do máster en Xenómica e Xenética e o reforzo da estratexia de formación permanente no centro (profesorado, estudantes, egresados e PAS) constitúe un dos piares sobre os que se asenta o proxecto de goberno presentado por Rodríguez Fernández, quen tamén asume como compromisos a progresiva implantación e desenvolvemento do sistema interno de garantía de calidade e o deseño dun novo plan estratéxico que, entre outros cometidos, contribúa a incrementar a visibilidade e o prestixio social da Facultade de Veterinaria da USC. -A túa candidatura ao decanato da Facultade de Veterinaria ven de resultar gañadora co 90% de apoios. Como asumes esta nova responsabilidade? Sobre todo con ilusión e sabendo que a comunidade desta Facultade entendeu e apoia o proxecto que este equipo decanal quere levar a cabo. -Cal é a radiografía actual da Facultade de Veterinaria do Campus Terra da USC? Temos un profesorado moi comprometido coa súa docencia e un persoal de apoio con gran capacidade de servizo. Un dos problemas, sobre todo pensando nun futuro próximo e que é común a toda a universidade, é a necesidade de recambio xeracional, debido a limitación de contratación de profesorado nos momentos de crise económica. A demanda de formación no grado de Veterinaria é alta. O perfil do alumnado cambiou moito nestes anos, aumentando o alumnos/as con inquietudes cara a animais de compañía. Unha das informacións que queremos conseguir co tempo é coñecer máIs axeitadamente o tipo de inserción laboral de nosos egresados. Pensamos que o nivel de empregabilidade é alto, aínda que en algúns campos como os de animais de compañía está un pouco saturado, o que leva a peores condicións laborais. Tamén aumentou nos últimos anos o alumnado que encontra oportunidades laborais noutros países onde a demanda de veterinarios é máis alta.

“O nivel de empregabilidade en Veterinaria é alto”

-Cales son os principais retos ou obxectivos que te marcas para o teu mandato? Son varios. Por un lado seguir engraxando o sistema docente no sentido de que sexa capaz de responder de forma axeitada ás demandas da sociedade sobre os futuros veterinarios. Ademais, aproveitar más eficazmente a oportunidade que temos como facultade de estar en Galicia, onde a produción primaria e industria agroalimentaria ten tanta importancia. Tamén, dar a coñecer ao sector produtivo gandeiro e a toda a sociedade a importante labor que se está a desenvolver nesta Facultade en investigación e docencia. -O sector agro gandeiro galego cambiou moito nos últimos anos, con cada vez menos explotacións e máis profesionalizadas. Como está afectando isto ao colectivo veterinario e as oportunidades de atopar traballo para o alumnado que finaliza a carreira? Esta evolución da produción gandeira fai que tamén sexan necesarios veterinarios máis especializados para dar resposta a novos problemas e retos que se plantexan. A profesionalización das granxas tamén ten sido acompañada dunha maior especialización dos veterinarios. Campos como a gandería ecolóxica ou produción diferenciada, son exemplos onde a veterinaria ten que dar respostas a un sector que ten que ser competitivo e sostible. -Hai unha precarización das condicións laborais da profesión de veterinario de gando en Galicia? A que se debe? A precarización das condicións laborais non é soamente un problema dos veterinarios de gando. No caso de vacún depende tamén das condicións socioeconómicas dun sector con crise como as do prezo do leite. Sen embargo, nas dúas últimas décadas tamén se produciron cambios nas condicións de traballo, como a formación de equipos veterinarios que permite unha maior conciliación familiar e especialización. -Que outras especialidades están a ter máis inserción laboral? En produción como porcino, aves e coellos os retos sanitarios, a redución de uso de antibióticos, a bioseguridade son campos onde existe demanda de veterinarios. Pero son moitos os campos onde os veterinarios realizan a súa labor: a seguridade alimentaria, o control de zoonoses, a hixiene dos alimentos, na policía sanitaria veterinaria, na investigación, etc. -Que suporá para a Facultade a entrada en funcionamento da Granxa Experimental de Vacún de Leite? Para cando a alumnado poderá facer prácticas alí? Vai a ser una ferramenta moi útil para mellorar a nosa docencia. A Deputación de Lugo contou dende o principio coa Universidade de Santiago de Compostela, de xeito que o proxecto foi deseñado cunha vocación docente, o que se reflexa nas propias instalacións que nos van permitir facer prácticas dun xeito máis axeitado. Esperamos que estea en pleno funcionamento no segundo semestre deste curso, aínda que pode que algunhas prácticas xa podan realizarse antes.

 “Esperamos que a Granxa Experimental de Vacún de Leite estea a pleno funcionamento no segundo semestre deste curso”

-A Comisión Europea ten en marcha unha estratexia para reducir o uso de antibióticos en gandería. ¿Como está a afectar isto á profesión de veterinario? Temos que seguir traballando en cuestións referidas á prevención que son a base principal da diminución do uso de antibióticos. A prohibición de uso de antibióticos en quimioprofilaxe afectará máis a algunhas especies que a outras. Pero para as especies máis afectadas por esta medida están a desenvolverse programas voluntarios que están a ter un importante éxito neste sentido.

 “A prevención é a base para reducir o uso de antibióticos en gandería”

As limitacións de usos dalgúns antibióticos tamén vai esixir unha maior utilización de laboratorios tanto para o diagnóstico etiolóxico como para a realización de antibiogramas. Neste xeito, por exemplo en vacún de leite, as actividades que leva anos facendo o LIGAL no seu laboratorio e na elaboración de documentos como a guía terapéutica de mamites son pioneiras a nivel nacional e internacional e son exemplos dos pasos a seguir para ir polo bo camiño. -Como está afectando ao funcionamento da Facultade a pandemia da Covid-19? O maior cambio produciuse co confinamento que pasamos antes do verán. O profesorado e alumnado mostraron, aínda así, unha gran capacidade de adaptación buscando alternativas docentes non presenciais. Agora, a presencialidade é a nosa primeira opción. Todas as prácticas son presenciais e a teoría realízase desta forma en dous cursos, pero no segundo semestre esperamos que sexa toda presencial. Para iso establecéronse diferentes medidas de bioseguridade que xunto co compromiso demostrado por alumnos/as e profesores/as permite asegurar que a asistencia a actividades docentes podamos considerala de baixo risco.

 “Na loita contra o coronavirus é clave facer unha vixilancia activa de grupos de poboación de risco”

-Os veterinarios están afeitos a loitar contra a propagación de coronavirus no gando. Que leccións se poden tirar para tamén controlar a Covid19 e porqué non están a ser efectivas as medidas que se están a tomar para controlar a expansión da pandemia?O principal cando se está a traballar neste tipo de enfermidades onde existen individuos sen síntomas que poden ser fonte de infección é considerar que unha parte importante do problema non é visible. Polo tanto, non se pode traballar unicamente desde un punto de vista clínico, senón tamén utilizando a análise de riscos como unha ferramenta fundamental. En veterinaria estamos afeitos a traballar deste xeito á hora de establecer as medidas de control dunha infección nunha poboación. Para iso é fundamental establecer programas de vixilancia activa efectivos que inclúan non soamente aos individuos con contacto con enfermos, senón tamén grupos de poboación que deben ser definidos por unha análise de risco axeitada. Ademais debe ser organizada de forma que facilite a información necesaria para poder facer un proceso constante de avaliación das medidas establecidas. Os confinamentos son o froito do fracaso da aplicación axeitada das medidas de vixilancia activa e de inseguridade.

 “As críticas do movemento animalista son froito da cada vez maior desconexión da sociedade coa natureza e o mundo rural”

-O movemento animalista ten posto nalgunha ocasión na súa diana a realización de prácticas con animais nas Facultades de Veterinaria. Como valora estas campañas e como cre que lle está afectando ou afectará á profesión de veterinario? Os veterinarios somos os primeiros garantes do benestar animal e desde fai anos existe unha lexislación a nivel comunitario moi esixente en relación ao benestar dos animais. Descoñezo como se pode formar en medicina veterinaria sen contacto con animais. Ademais, nas facultades de veterinaria, as actividades docentes que se realizan refírense a prácticas agropecuarias e clínicas non experimentais; que son de uso cotián na actividade dun veterinario. A veces o que hai é descoñecemento e as críticas son froito da cada vez maior desconexión da sociedade coa natureza e o mundo rural.