Os pagos polos ecorréximes da PAC cubrirán en Galicia preto de 23.000 solicitudes na actual campaña, cun importe de case 15 millóns de euros, que se aboarán no prazo establecido, segundo avanzou este mércores a conselleira do Medio Rural, María José Gómez, en resposta a unha pregunta sobre esta cuestión no Pleno do Parlamento. A conselleira explicou que pediron estas achegas case o 67% dos solicitantes galegos da PAC, que o importe a pagar representa en torno a un 7% do total das axudas da Política Agraria Común en Galicia e que “estas achegas están dentro do prazo normal de pago”. Engadiu que os pagamentos pendentes da campaña 2023 “efectuaranse dentro do prazo fixado, antes do 30 de xuño de 2024”. Todo isto, advertiu Gómez, malia o “pouco atractivo” dos ecorréximes para os produtores galegos. Así, a conselleira sinalou que “esta novidade da PAC, lonxe de representar un polo de captación de fondos, instaurouse en detrimento da nosa comunidade, xa que moitos dos ecorréximes ou non teñen aplicación en Galicia ou contan con requisitos moi dificultosos de acadar que non lles compensan ás explotacións, en consideración dos baixos importes que percibirían”.

Modificación da PAC

Por iso, censurou o enfoque dado polo Goberno central a esta cuestión, cunha “ollada posta no sur de España” e sen mirar cara Galicia. Nesta liña, María José Gómez lembrou que a Xunta demandou, en todas as propostas de modificación da PAC solicitadas ao Ministerio -desatendidas, en maior medida- o cambio dos ecorréximes. Así, manifestou que se procurou unha postura común coas comunidades da Cornixa cantábrica, así como coas principais asociacións profesionais agrarias e cooperativas de Galicia, a prol dunha modificación e adaptación da PAC á totalidade do territorio, fronte á súa orientación claramente “mediterránea”. Nesta liña, Gómez engadiu que “Galicia non só demanda a adaptación dos ecorréximes, senón que tamén reclama a súa simplificación, e por iso aplicou na convocatoria de 2023 todas as axilizacións que permite a normativa estatal.” “Así, reduciuse a un total de 90 días o período mínimo no continuo do pastoreo; estableceuse nos meses de xullo e agosto o período de non aproveitamento das superficies de pastos permanentes e temporais obxecto de sega sostible e consolidouse un período obrigatorio de catro meses -desde o 1 de decembro ata o 31 de marzo- no que a cuberta vexetal debe permanecer viva”, explicou.

A Consellería de Medio Rural da Xunta de Galicia considera que os acordos acadados onte no Consello de Ministros de Agricultura da UE para flexibilizar as esixencias medioambientais da nova PAC son “un paso na boa dirección pero é obvio que sigue quedando moitísimo treito para satisfacer as demandas de Galicia”. En concreto, dende o departamento que dirixe José González valoran positivamente a simplificación de certos aspectos da PAC, “que como sinalou Galicia dende o comezo da súa negociación presentaba dificultades que a facían moi difícil de cumprir e dificultaban a viabilidade das explotacións”. Porén, dende a Consellería lamentan que “hoxe estamos moi lonxe do que anunciou onte o ministro Luis Planas: ter regras claras e seguridade xurídica para os agricultores e gandeiros”. “Mais ben ao contrario”, advirten. Así, subliñan que “estamos no ecuador do prazo de solicitude única das axudas da PAC e non temos a certeza das modificacións que se van a adoptar nin cales delas van ser xa efectivas na campaña 2024”. Ademais, dende Medio Rural recordan que “a aplicación informática SGA empregada polos beneficiarios da maioría das Comunidades Autónomas e desenvolvida polo Goberno a través do FEGA, non contempla os cambios normativos que se están a  producir, polo que nos xera unha obvia preocupación pechar estas solicitudes sen estar plasmados os cambios” . “Tampouco sabemos, por exemplo, se a modificación proposta para reducir a necesidade de fotografías xeoetiquetadas vai ter vixencia nesta campaña, e ademais, remarcar que resulta insuficiente para as explotacións galegas, que nalgúns casos terán que volver presentar centos de imaxes deste tipo”, engaden. Ante esta situación, a Xunta considera que “hoxe ten todo o sentido volver reclamar unha moratoria temporal das políticas comunitarias cuestionadas neste proceso mentras se terminan de perfilar estes cambios e determinan a súa profundidade (que, polo ben do sector, deben alcanzar o nivel de estruturais)”.

“Hai que axustar os ecorreximes á España húmida”

Por outra parte, dende o goberno galego botan en falta “moita máis contundencia nestas negociacións por parte do Goberno central, ao que tamén lle insistimos en pedir atención ao que reclaman CCAA como Galicia ante a modificación do novo Pepac, en cuestións tan fundamentais como axustar os ecorreximes á España húmida”. Como resumo, a Consellería do Medio Rural conclúe que “é absolutamente necesario seguir traballando en Bruxelas e Madrid para reverter a tendencia de aumento da burocracia soportada polas nosas explotacións, nunha tendencia á alza nos últimos anos e que foi acentuada co novo Pepac. Un plan que tamén acusa unha clara vocación mediterránea que o Goberno debe corrixir para adaptarse ás particularidades de Galicia e o resto de comunidades da cornixa cantábrica, coas que a Xunta avanza nunha folla de ruta compartida coas organizacións agrarias e cooperativas galegas”.

Os ministros de agricultura dos estados membros da Unión Europea reuníronse este martes en Bruxelas para dar a aprobación final ás medidas propostas pola Comisión Europea para suavizar as esixencias ambientais da nova Política Agrícola Común (PAC). As medidas son unha resposta ás protestas dos produtores agrícolas e gandeiros en gran parte da UE. O seguinte paso é que o pleno da Eurocámara vote as medidas na semana do 22 ao 25 de abril e, se todo vai segundo o planeado, o regulamento entrará en vigor a finais de primavera. Estes son os cambios que está previsto que se apliquen: -Exímese ás pequenas explotacións de menos de dez hectáreas dos controis e as sancións relacionadas cos requisitos de condicionalidade da política común (BCAM) . Esa medida afectará ao 65 % dos beneficiarios da PAC, que, con todo, só representan ao redor do 10 % das terras agrícolas. -Para as explotacións de máis de 10 hectáreas, as modificacións das normas sobre boas condicións agrarias e ambientais (BCAM) aprobadas pola Comisión Europea, articúlanse a través da introdución dunha disposición xeral que permite aos Estados membros conceder excepcións temporais e específicas a determinados requisitos de condicionalidade en caso de condicións climáticas imprevistas que impidan aos agricultores cumprilos (secas ou altas precipitacións).  Afectan de maneira explícita á BCAM 6, máis flexibilidade para decidir que chans protexer e en que estación, en función das especificidades nacionais e rexionais; a BCAM 7, permítese utilizar a diversificación de cultivos como alternativa; a BCAM 8, os agricultores só estarán obrigados a manter as características paisaxísticas existentes, como sebes ou árbores , e animaráselles, de maneira voluntaria, a manter terras en barbeito ou a crear novos elementos non produtivos mediante ecoesquemas. -Os cambios, igualmente, garantirán que os países poidan modificar os seus plans estratéxicos da PAC dúas veces ao ano de maneira permanente, fronte a unha soa, como sucedía até agora.

Moitos temas sen abordar, como o tema das cláusulas espello para evitar a competencia desleal

Desde a organización Unión de Uniones recalcan que, porén, "non se avanzou ao redor de temas importantes que o Consello non tivo ocasión de expor: a necesidade dun marco estable e predicible que evite a enorme incerteza na que se desenvolve o sector; un discurso ambiental que se ha de axustar e consolidar o papel estratéxico da actividade agraria e que máis parece ir por vías paralelas e contraditorias coa realidade socioeconómica do sector (Regulamento de Restauración da Natureza, que no Consello de Medio Ambiente de onte quedou bloqueada despois de que Hungría sumásese ao grupo de países críticos, o Directiva Marco de residuos que afectará á produción primaria a partir do 2027...etc". . "Así mesmo quedouse pendente de abordar temas fundamentais para o sector como a adopción real e concreta de medidas a curto e medio prazo que permitan reforzar a posición dos agricultores na cadea de subministración alimentaria, en particular para garantir uns ingresos xustos; aliviar a presión financeira dos agricultores mediante o deseño de medios de apoio adicional a través da ampliación do marco temporal sobre axudas estatais ou por último, a necesidade de velar por unha competencia baseada en normas equitativas a escala mundial e no mercado interior", engaden. .Unión de Uniones sinala que "agora é o momento de actuar por parte das administracións a nivel estatal e autonómico, coa marxe de manobra aberto por Bruxelas e seguir reivindicando solucións para todos estes temas que non foron abordados no Consello de Ministros de onte".

O Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA), remitiu o pasado venres ás Comunidades Autónomas, como Autoridades Rexionais de Xestión, unha proposta de modificación do Plan Estratéxico da PAC (PEPAC), que servirá de base para comezar o diálogo informal coa Comisión Europea. "O documento, que foi debatido en reunións técnicas e nas sesións do órgano de coordinación do PEPAC celebradas os días 4 e 13 de marzo, elaborouse en base ás propostas remitidas polas Autoridades Rexionais de Xestión, así como ás contribucións realizadas polas organizacións profesionais agrarias e cooperativas agroalimentarias nestes últimos meses, e ten en conta a experiencia do primeiro ano de aplicación do plan. Para a súa elaboración considerouse ademais a necesidade de garantir a coherencia do Plan Estratéxico no seu conxunto e a capacidade de alcanzar os logros e obxectivos establecidos no mesmo", aseguran desde o Ministerio que dirixe Luís Planas. O documento recolle flexibilidades para agricultores e gandeiros, en particular no relativo á condicionalidade reforzada e aos ecorrexímes. No relativo á condicionalidade reforzada, a proposta incorpora xa as flexibilidades que incluíu a pasada semana a Comisión Europea na súa proposta de modificación dos regulamentos de base da PAC. "Esta proposta supón un claro avance e responde a maioría das solicitudes realizadas por España nos últimos meses e no Consello de Ministros de Agricultura do pasado 26 de febreiro", aseguran.

O Ministerio non contempla suprimir a BCAM 10

Así, e en uso da maior subsidiariedade que se outorga aos Estados membros,  proponse flexibilizar os requisitos sobre Boas Condicións Agrarias e Ambientais (BCAM) que deben cumprir os agricultores e gandeiros para poder percibir integramente as axudas da PAC. En concreto, solicítase a flexibilidade nos relativos á xestión da labranza (BCAM 5), ás normas para manter unha cobertura mínima do chan (BCAM 6), á rotación de cultivos (BCAM 7) e proponse suprimir a obriga de ter que destinar unha parte da superficie explotación a superficies non produtivas (BCAM 8). Porén, non se contempla por parte do Ministerio de Agricultura a supresión da BCAM 10, unha normativa para reducir a contaminación do solo por nitratos -cuxo orixe principalmente son as granxas de porcino- pero que repercutirá negativamente nas gandarías de vacún de leite, especialmente as de Galicia e da Cornixa Cantábrica, con medidas como a obrigatoriedade de realizar analíticas de chan a todas as leiras ou de implantar plans de abonado. Por outra banda, desde o Ministerio de Agricultura proponse flexibilizar de forma significativa o deseño dos ecorreximes, axudas que remuneran a aqueles agricultores e gandeiros que leven a cabo prácticas beneficiosas para o clima e o medio ambiente. "De entre estas flexibilidades, cabe destacar as propostas que se realizan para favorecer unha maior acollida das prácticas en superficies de pastos por parte dos gandeiros da Cornixa, e en particular nas prácticas de sega sustentable e illas de biodiversidade", destacan desde o Ministerio.  Proponse flexibilidades importantes para as prácticas de cubertas vexetais e inertes en cultivos leñosos, en especial nas plantacións de secaño, nas que resulta máis difícil establecer estas cubertas. Permitirase establecer estas cubertas en rúas alternas, o pastoreo nas mesmas, e laboreo vertical en determinados períodos. No documento trasladado polo ministerio contémplanse ademais numerosas propostas de modificación en relación coas intervencións de desenvolvemento rural que foron presentadas por parte das Autoridades Rexionais de Xestión, que abarcan desde a inclusión de novas intervencións, a cambios no deseño das mesmas ou nas asignacións financeiras. O contido final e a aplicación do conxunto de propostas está condicionada por unha banda á aprobación da modificación do PEPAC por parte da Comisión Europea, e por outro á adopción por parte do Parlamento Europeo e do Consello do texto que foi adoptado no día de hoxe pola Comisión Europea. O momento de aplicación de cada unha das flexibilidades dependerá dos textos finalmente aprobados, aínda que unha boa parte das novas propostas en materia de condicionalidad aplicaranse con carácter retroactivo desde o 1 de xaneiro de 2024, e por tanto, terán xa efecto para a solicitude única deste ano.

O Fondo Español de Garantía Agraria (FEGA), dependente do Ministerio de Agricultura, acaba de publicar os importes unitarios provisionais revisados dos pagos por ecorrexímes, unha das principais novidades da Política Agrícola Común (PAC) que entrou en vigor esta campaña 2023. Trátase de réximes voluntarios para o agricultor, consistentes en prácticas en favor do clima e o medio ambiente, as cales van máis aló da liña de base (condicionalidade reforzada), e que os agricultores e gandeiros que as cumpran recibirán un pago directo anual por hectárea. O pago anual destas axudas poderase realizar en dous períodos: un anticipo do 70 % do importe total ao que ten dereito cada agricultor ou gandeiro, que se poderá realizar do 16 de outubro ao 30 de novembro do ano de solicitude da axuda, e un pago do saldo que se realizaría entre o 1 decembro e o 30 de xuño do ano natural seguinte ao de solicitude. Para este pago do saldo o FEGA deberá establecer os Importes Unitarios (EU) provisionais revisados, para facer efectivo o primeiro pago do saldo a partir do 1 de decembro, o cal poderá alcanzar até o 90% do importe total da axuda. Neste sentido, os importes unitarios provisionais revisados desta campaña 2023 establecéronse cos datos de superficies solicitadas polos agricultores e gandeiros na súa solicitude única de axudas da PAC, e comunicadas ao FEGA por parte das comunidades autónomas (CCAA). É importante destacar que as superficies solicitadas utilizadas para o cálculo da EU provisionais revisados son diferentes ás superficies utilizadas para o cálculo dos importes provisionais establecidos para abonar o anticipo no mes de setembro, dado que as solicitudes xa foron depuradas nesta fase de xestión. Á hora de calcular a EU provisionais revisados, do mesmo xeito que cando se calcularon a EU provisionais en setembro, é preciso ter en conta que nas prácticas de sementeira directa e de cubertas vexetais, a normativa establece un complemento de plurianualidade de 25 euros/ha, que debe ser pagado integramente aos titulares que contraesen o compromiso de realizar novamente estas prácticas na próxima campaña. Así mesmo, para o cálculo tívose en conta a condición de insularidade das superficies das Illas Baleares nos Ecorrexímes nos que se aplica. En base a todo o anterior, os importes unitarios provisionais revisados para o primeiro pago do saldo quedan fixados en: Posteriormente, a partir da nova información que remitan as comunidades autónomas correspondente á superficie total determinada tras os controis para o cobro das axudas en abril do próximo ano, establecerase o importe unitario definitivo, co cal se poderá realizar o segundo pago do saldo das axudas ao 100%.

Descarga aquí a nota informativa do FEGA

O Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación analizará o contido de carbono nos solos agrícolas do territorio español para determinar a súa capacidade de secuestro, e establecer as bases do futuro sistema de certificación de créditos, cuxa nova lexislación foi presentada pola Comisión Europea. Os traballos prolongaranse, na súa primeira fase, até marzo de 2024. O contido en carbono nos solos en España é o máis baixo de Europa, especialmente nas rexións do centro e sur, e non tanto en Galicia e na Cornixa Cantábrica. Recoñecer as súas características e parámetros é importante para contribuír ao futuro desenvolvemento da actividade agraria. As análises permitirán coñecer a súa fertilidade, a súa capacidade de retención de auga, e favorecerán a loita contra o cambio climático. O ministerio ampliou o ámbito da Enquisa de Superficies e Rendementos de Cultivo de España (ESYRCE) co fin de darlle máis valor engadido, pois xa non só terá información sobre rendementos e superficies, senón que incorporará datos de calidade do chan. Esta enquisa proporciona información precisa sobre as superficies cultivadas en España, os rendementos obtidos, e variables descritivas da actividade agraria como as técnicas de manexo do solo ou a tipoloxía de rega coa que se conta, para comparar os rendementos por cultivos e zonas. Agora, ademais, permitirá coñecer o contido en carbono dos chans, e incorporará a información á ferramenta dixital. Debido ao amplo tamaño de mostras desta enquisa, analizaranse cada dous anos os solos de 16.000 leiras agrícolas repartidas por todo o territorio. Esta mostra permitirá ter datos significativos e robustos para todas as rexións, usos do chan ou técnicas de manexo deste, entre outros. Ademais, ao estar incluída en ESYRCE permitirá coñecer aspectos como a relación entre técnicas de manexo da terra, contido en carbono e rendementos obtidos.

Avaliar a efectividade dos ecoesquemas da nova PAC

Con iso, o proxecto ten como obxectivo avaliar se as novas prácticas agrícolas e gandeiras como a agricultura de conservación, as cubertas vexetais nos cultivos, as rotacións con especies mellorantes ou o pastoreo extensivo, contribúen a mellorar o contido en carbono dos solos agrícolas, e a reducir a erosión e mellorar a súa fertilidade. Desde o Ministerio de Agricultura destacan que “os traballos proporcionarán unha información moi valiosa para todos os agricultores no exercicio da súa actividade nun ámbito tan importante como é a agricultura de carbono. Por iso, a finalidade dos traballos que agora se inician non é só proporcionar a fotografía máis completa que se poida ter sobre o estado actual dos solos agrícolas, senón repetilos cada dous anos para analizar a súa evolución”. O operativo de recollida de mostras involucra a máis de 200 axentes de campo especialistas. Os agricultores cuxas parcelas vaian ser mostreadas recibirán nos próximos días unha notificación informativa sobre os traballos, por se queren acudir durante os mesmos. A toma de mostras non ocasionará ningunha molestia nin afección á actividade, dado o pequeno volume de terra que se extrae (ao redor de 1,5 kg de terra por parcela). Os agricultores recibirán gratuitamente os resultados correspondentes ás súas parcelas. O proxecto forma parte dos traballos de avaliación dos resultados da aplicación da nova Política Agraria Común (PAC), que comezou a aplicarse este ano.

O Fondo Español de Garantía Agraria (FEGA) fixo públicos este luns os importes provisionais dos ecorreximes para a campaña da PAC deste ano 2023, que recollen mermas considerables nas cantidades previstas inicialmente para as principais prácticas ás que se poden acoller os agricultores e gandeiros galegos. Deste xeito, segundo a nota publicada polo FEGA, o importe do ecorrexime de pastoreo extensivo pasa dos 62,16€ previstos inicialmente a 44,72€, o que supón un descenso do 28%, mentres que o de rotación de cultivos con especies mellorantes baixa de 85,72€ a 68,64€, un 20% menos.

Os ecorreximes son prácticas anuais beneficiosas para o medio ambiente ás que se poden acoller voluntariamente os produtores

A redución nestas axudas supón a perda de case 18€/ha no caso dos produtores galegos que solicitaron o ecorrexime de pastoreo e 17€/ha para os que se acolleron ao de rotación con especies mellorantes en terras de cultivo. Tamén se reduce nun 22% (13 euros menos por hectárea) o importe fixado para o ecorrexime de espazos de biodiversidade e superficies non produtivas, así como nun 5% (8 euros menos por hectárea) a utilización de cubertas vexetais en cultivos en bancais ou con pendentes superiores ao 10%. 

Existe unha redución importante por degresividade nos ecorreximes de rotación de cultivos, sementeira directa e cubertas vexetais en pendentes superiores ao 10%

Existe a maiores unha redución importante por degresividade ao superar as 30 primeiras hectáreas nos ecorreximes de rotación de cultivos e sementeira directa en secaño (20 euros menos por hectárea) e as 25 hectáreas en regadío (42 euros menos por hectárea), así como no uso de cubertas vexetais en pendentes superiores ao 10% cando se superan as primeiras 15 hectáreas (57 euros menos por hectárea).  Non varía o importe de 25€/ha a maiores previsto na normativa da PAC para os produtores que se comprometan a realizar tamén as prácticas de sementeira directa e cubertas vexetais sobre as mesmas parcelas na vindeira campaña.

O FEGA aclara que os importes publicados son o resultado das solicitudes da PAC efectuadas nesta campaña

Os importes resultantes establecéronse en base aos datos das superficies solicitadas polos agricultores e gandeiros na solicitude única da PAC deste ano, comunicadas ao FEGA polas comunidades autónomas.  O cobro destas cantidades terá lugar en dous prazos, un primeiro pago ou anticipo do 70% entre o 16 de outubro e o 30 de novembro deste ano e un segundo pago da cantidade restante, até completar o importe total establecido, entre o 1 de decembro deste ano e o 30 de xuño do ano que vén.

A redución das cantidades a percibir polos produtores redundará en máis gastos e menos PAC

A incorporación destas primas por ecorreximes voluntarios é unha das novidades fundamentais do novo período da PAC até 2027 e implica a adopción de determinadas prácticas por parte dos produtores. Algunhas delas implican gastos a maiores (rotación de cultivos ou cubertas vexetais) ou levan implícita unha perda de produtividade (illas de biodiversidade), polo que a redución agora das cantidades compensatorias previstas inicialmente vai redundar nun menor cobro de axudas por parte dos produtores que se acolleron a estes ecorreximes e un maior custo de produción para estas explotacións. 

O conselleiro do Medio Rural, José González, acompañado polo director xeral de Gandaría, Agricultura e Industrias Agroalimentarias, José Balseiros, veñen de participar nunha reunión telemática cos seus homólogos de Asturias e Cantabria. Na reunión as tres administracións acordaron solicitar ao Goberno Central unha maior flexibilidade nos requirimentos da nova Política Agraria Común (PAC), para o período 2023-2027. Os gobernos autonómicos consideran que, tendo en conta a previsión nos prazos establecidos no Real decreto no que se enmarca este novo período da PAC, -explicou o titular do Medio Rural- “apréciase unha notable lentitude e cautela na toma de decisións por parte dos agricultores e gandeiros á hora de presentar as súas solicitudes, debido ao importante calado das novidades introducidas na PAC”. “Así mesmo, os tempos de tramitación das solicitudes por parte das entidades colaboradoras son máis elevados que en campañas anteriores debido a que a aplicación nacional de captura de datos non estaba totalmente operativa a 1 de marzo de 2023 e aínda hai melloras previstas a incorporar na aplicación informática”, asegurou José González.

Ampliación do prazo de presentación das solicitudes da PAC polo menos até o 30 de xuño

Deste xeito, o conselleiro indicou que “é necesaria a ampliación do prazo de presentación de solicitudes cando menos ata o 30 de xuño e do prazo de prazo de modificación das mesmas ata o 15 de xullo de 2023”. Así, o fin é evitar que potenciais beneficiarios non poidan presentar correctamente a solicitude por unha previsible saturación das entidades colaboradoras. A maiores, o titular do Medio Rural recalcou que se trata dunha base xurídica totalmente nova e que se publicou máis tarde do previsto, imposibilitando unha planificación eficaz da campaña 2023, atrasando que os agricultores e gandeiros coñezan con detalle as normas que regulan esta PAC e xerando numerosas dúbidas, especialmente sobre a aplicación dos ecorreximes, a condicionalidade reforzada e das axudas agroambientais. Polo tanto, as tres administracións autonómicas demandan que, excepcionalmente nesta campaña 2023, se simplifique a xestión da solicitude da PAC sen que sexa necesaria a captura de información non relevante para realizar os pagos das axudas e, en caso de que se detecten incumprimentos nos requisitos das axudas directas e os controis de condicionalidade reforzada, non supoñan penalizacións adicionais nas parcelas que xa se determinasen como admisibles.

Atrasar a 2024 a entrada en vigor do caderno dixital

Por último, tanto a Xunta como os gobernos de Asturias e Cantabria consideran necesario que na campaña deste ano se permita o uso en todos os casos dun caderno de explotación en formato papel, atrasando a entrada en vigor do formato dixital a partir do 1 de xaneiro de 2024 de forma progresiva para a súa implantación o 1 de xaneiro de 2025. Neste sentido, o conselleiro explicou que hai que ter en conta que se trata dunha novidade nun sector que, polas súas características de idade e formación, non está totalmente preparado para afrontar este reto e pode provocar o abandono significativo da actividade agraria e de zonas rurais con efectos socioeconómicos negativos.

O Ministerio de Agricultura pide a Bruxelas máis flexibilidade na aplicación da PAC

Pola súa banda, o ministro de Agricultura, Luís Planas, explicou as medidas que o Goberno solicitou á Comisión Europea para apoiar ao sector agrícola e gandeiro español polas circunstancias tan excepcionais nas que se atopa como consecuencia da seca. En primeiro lugar, a activación do fondo de reserva de crise da Política Agraria Común (PAC), e tamén a autorización de que se poidan utilizar fondos europeos de desenvolvemento rural non executados para habilitar axudas directas para agricultores e gandeiros. Ademais, o ministro pediu tamén nun escrito remitido ao comisario de Agricultura e Desenvolvemento Rural, Janusz Wojciechowski, que haxa flexibilidade na aplicación da condicionalidade para a axuda básica á renda para a sustentabilidade, por exemplo en cuestións como a rotación de cultivos, e nos requisitos para os ecorrexímenes, xa que algunhas das prácticas contempladas non poderán realizarse pola situación na que se atopan os cultivos e as superficies vexetais como consecuencia da seca. Luís Planas solicitou tamén que llo pago anticipado das axudas da PAC que se realiza a partir de outubro poida ser este ano da maior porcentaxe que permite a normativa. Todas estas cuestións foron expostas hoxe pola delegación española no Consello de Ministros de Agricultura da Unión Europea que se celebra en Luxemburgo e ao que asistiu en representación o secretario xeral de Agricultura e Alimentación, Fernando Miranda.

O Consello de Ministros aprobou este martes un real decreto para establece o marco normativo necesario para aplicar as correspondentes penalizacións a todo o conxunto de intervencións integradas no Plan Estratéxico Nacional da Política Agrícola Común (PAC). As penalizacións defínense como as reducións a aplicar ás axudas no caso de que se detecte un incumprimento dos requisitos de subvencionabilidad, compromisos ou outras obrigacións, co obxectivo de garantir unha protección eficaz dos intereses financeiros da Unión Europea (UE). A norma aprobada mantén o statu quo de forma xeral e flexibilizáronse algunhas cuestións. En particular, contémplase un período transitorio na aplicación das penalizacións dos novos ecorrexímenes en favor do clima e do medio ambiente, de forma que, no ano 2023, ao ser o primeiro de desenvolvemento desta medida, non se aplicarán penalizacións, e para o ano 2024 reduciranse á metade. Redúcense tamén á metade as penalizacións a aplicar en caso de intervencións na que se controlaron á totalidade das persoas beneficiarias mediante o sistema de monitorización de superficies. Este novo real decreto completa o marco lexislativo da PAC, e desenvolve o establecido pola Lei 30/2022, de 23 de decembro, pola que se regulan o sistema de xestión desta e outras materias conexas no que se refire ás penalizacións. O real decreto aprobado onte introduce tamén determinados axustes técnicos nalgúns dos aprobados anteriormente para o desenvolvemento da PAC, co fin de mellorar a aplicabilidade dos mesmos.

O ministro de Agricultura, Pesca e Alimentación, Luís Planas, sinalou hoxe, aos integrantes do Comité Asesor Agrario, que as axudas que cobrarán os agricultores e gandeiros por acollerse a algún do nove ecorrexímenes previstos na Política Agrícola Común (PAC) 2023-2027 estarán exentas de tributación no IRPF ao longo deste cinco anos. O orzamento anual para os ecorrexímenes é moi alto, xa que alcanza os 1.100 millóns de euros, o que representa o 23 % do orzamento total das axudas directas que perciben os agricultores e gandeiros en España. Os ecorrexímenes son unha figura nova que se introduciu por primeira vez en ca PAC que entrou en vigor o pasado 1 de xaneiro e o seu obxectivo é incentivar e remunerar as prácticas agrícolas e gandeiras beneficiosas para o clima e o medio ambiente. Os produtores poden acollerse a eles de forma voluntaria.

Axudas ás organizacións agrarias para labores de asesoramento

Luís Planas tamén informou durante a primeira sesión do Comité Asesor Agrario deste ano que as principais organizacións estatais de representación agraria terán á súa disposición un paquete de axudas de 4 millóns de euros para que poidan acometer en 2023 labores de divulgación e asesoramento derivadas da xestión das solicitudes de axudas da PAC que tramiten. O ministro considerou de especial importancia que cada agricultor e gandeiro logre saber a parte específica da normativa que debe aplicar á súa explotación neste primeiro ano de entrada en vigor da PAC 2023/27, unha tarefa para o que, ao seu xuízo, é necesario fortalecer os servizos de asesoramento ligados ao proceso de xestión de axudas de Asaja, COAG, UPA, Unión de Uniones e Cooperativas Agro-alimentarias.

A asociación de gandeiras e gandeiros Agromuralla teme que a entrada en vigor da nova PAC para o período 2023-2027 supoña "unha perda de ingresos para as explotacións leiteiras".  "As ganderías imos ter que facer moito máis para cobrar o mesmo. Cumprir cos novos requisitos ambientais vainos obrigar en moitos casos a facer investimentos e a contratar un técnico para a elaboración dos plans de abonado e para adaptarnos aos ecorreximes, imprescindibles para poder manter un montante económico de fondos semellante ao que percibiamos até agora, imos ter que facer cambios nos sistemas de manexo e nas rutinas de traballo das explotacións", asegura Agromuralla.   Ademais, a asociación de gandeiros alerta da "enorme complexidade" das novas axudas propostas. "O novo esquema da PAC introduce unha enorme carga burocrática ás explotacións á hora da solicitude e xustificación destas novas axudas", aseguran. 

Moitas incógnitas e incertidumes por resolver

Faltan tres semanas para que se abra o prazo de solicitude da convocatoria da PAC deste ano, o vindeiro 1 de marzo, e non foi aprobada aínda a normativa autonómica que ten que regular a aplicación da Política Agrícola Común en Galicia para o novo período 2023-2027, polo que Agromuralla acusa á Xunta de "ir tarde e a remolque", xerando "dúbidas, confusión e incertidume no sector". "A día de hoxe a maioría de explotacións non sabemos aínda a que ecorreximes e axudas agroambientais acollernos cando está a piques de arrincar a tempada agrícola e temos que planificar os cultivos que imos facer, as rotacións, as campañas de ensilado, as compras de insumos como sementes ou fertilizantes, etc.", advirten desde a asociación de gandeiros.  "Falta a normativa galega e esperemos que veña adaptada á realidade que temos aquí, porque a Xunta sempre tira balóns fóra para Madrid, culpando de todo ao Ministerio, pero a realidade é que a aplicación da PAC en Galicia é cousa da Xunta", indica Agrumuralla.

Novas esixencias imposibles de cumprir

A nova PAC trae tamén aparellado o cumprimento de novas normativas en materia medioambiental, de benestar animal e dixitalización, como por exemplo os reais decretos aprobados a finais do pasado mes de decembro de Nutrición Sostible de Chans Agrícolas, o de Ordenación de Granxas de Vacún ou o do Caderno de Explotación Dixital. "Esta condicionalidade reforzada pode levar a un peche prematuro de explotacións", alerta Agromuralla. "Ante o custo de adaptación ás novas normas haberá granxas que opten por abandonar a actividade", temen.  Asimesmo, consideran que estas novas normativas "non son realistas". "É absolutamente inviable tanto técnica como economicamente cubrir antes do próximo ano todos os aplicadores que habería que poñer ao censo de cisternas de purín que hai hoxe en Galicia e é imposible que estea implantado en setembro o Caderno Dixital cando non existen nin sequera a día de hoxe modelos oficiais, non se realizou formación, a cobertura de internet é moi deficiente e os titulares das explotacións teñen unha media de idade elevada", argumentan.  

A partir do vindeiro ano os viticultores e adegas poderían recibir por primeira vez axudas agroambientais da Política Agraria Común por realizar práctìcas beneficiosas para o mèdioambiente, os chamados ecoesquemas. Até o de agora o sector do viño recibía axudas da PAC para reestruturación de viñedos, adquisición de maquinaria para a adega e comercialización. Neste sentido, e tal como recolle o Ministerio de Agricultura no Plan Estratéxico da PAC para o período 2023-2027 o cultivo da vide, pero tamén o de froiterias como as plantacións de kiwi ou de maceiras, podería acollerse a tres dos 7 ecoesquemas propostos, tendo en conto que a normativa está en desenvolvemento. O viticultor podería solicitar na mesma superficie un máximo dun ecoréxime ou ecoesquema: Práctica 5. Espazos de biodiversidade en cultivos permanentes Consiste en deixar un 4% da superficie da viña como áreas e elementos non produtivos, incluíndo os elementos da paisaxe como sebes, lindes, illas de vexetación ou muros, entre outros. Practica 6: Práctica de cubertas vexetais espontáneas ou sementadas en cultivos leñosos: Cuberta vexetal (sementada ou espontánea), viva ou agostada, sobre o terreo durante todo o ano. A cuberta debe permanecer viva, ao menos, durante un período mínimo de 4 meses entre o 1 de outubro e o 1 de abril. Dimensións mínimas da cuberta vexetal (> 40% de anchura libre da proxección de copa) os terreos con elevada pendente terán 1 metro máis de ancho de cuberta Manexo da cuberta vexetal mediante sega mecánica ou roza. Deposítanse os restos sobre o terreo de forma que cubran o espazo inicial ocupado pola cuberta vexetal. Non se poden aplicar produtos fitosanitarios, e por suposto tampouco herbicidas, sobre a cuberta vexetal Práctica 7: Práctica de cubertas vexetais inertes en cultivos leñosos. Triturar restos de poda das vides e depositalos sobre o terreo Caderno de explotación: data na que se realizou a poda. Dimensións mínimas da cuberta inerte de restos de poda (> 40% da anchura libre da proxección de copa). Non se poden aplicar produtos fitosanitarios sobre a cuberta inerte de restos de poda salvo excepcións.

Importes das axudas:

-Práctica 5: 56,05 €/ha -Prácticas 6-7: Pendente baixa <5%: 71,63 €/ha primeiras 15 hectáreas e 50,14 €/ha para o resto Pendente media 5-10%: 124,59 €/ha primeiras 15 ha e 87,21 €/ha para o resto Pendente alta >10%: 175,86 €/ha primeiras 15 ha e 123,10 €/ha para o resto Partindo da realidade da viticultura en Galicia, marcada polo minifundio, as prácticas máis vantaxosas serían triturar os restos de poda na viña e as cubertas vexetais. Dende a Consellería do Medio Rural destacan que “seguimos a reclamar, como fixemos dende un principio, que se incrementen as primas previstas”.

Coa entrada en vigor da nova PAC 2023-2027 a partir do vindeiro ano arredor do 15% das axudas da PAC que perciban as ganderías galegas estarán condicionadas a que cumpran un ou varios dos chamados ecoesquemas, unha serie de 7 prácticas beneficiosas para o medioambiente e cuxo importe varía considerablemente segundo de cal se trate. Cales son os ecoesquemas que máis lle interesa a unha gandería media de vacún de carne de Galicia e que se adapten mellor á realidade galega? Para responder a esta pregunta recabamos a información do Fondo Galego de Garantía Agraria (FOGGA), organismo dependente da Consellería do Medio Rural, e de técnicos das organizacións Unións Agrarias e Sindicato Labrego Galego. Para facer o cálculo partimos dunha gandería media de vacún de carne coas seguintes características: -40 vacas nutrices -30 hectáreas de superficie de pradeiras permanentes -Realiza pastoreo con todos os animais en todas as hectáreas -As 30 has son declaradas con aproveitamento pastoreo -Cumpre a carga gandeira de 0,4 UGM mínima e 2 UGM máxima -As vacas pacen o mínimo de 120 días ao ano -O gandeiro comprométese a anotar no caderno dixital todos os movementos dos animais nos 15 días posteriores ao movemento Dende o Fondo Galego de Garantía Agraria (FOGGA) explican que os ecoesquemas aos que se pode acoller esta gandería -pero tamén unha de ovino ou de caprino ou unha de vacún de leite en ecolóxico que non semente millo- son o de pastoreo extensivo ou no caso de que non fixera pastoreo o de illas de vexetación ou sega sostible. O importe da axuda nos dous casos sería o mesmo: 62,16 €/ha.

1.864,8 euros de axuda para unha ganderia media de vacún de carne

Porén, Ana Rodríguez, gandeira de vacún de leite en Chantada, economista e técnica do SLG especializada na PAC, precisa que “o máis práctico para o gandeiro ou gandeira é que escolla o eco-rexime de pastoreo extensivo en toda a superficie da explotación, posto que a xestión é máis simple e vai cobrar o mesmo: 62,16 euros por hectárea no 2023, pero nos anos seguintes a previsión é que diminúa o importe deica os 51,42 euros por hectárea no 2027”. Este ecoesquema consiste en que o gando sae a pacer durante un periodo mínimo de entre 90 e 120 días ó ano, cun mínimo de 650 horas. Pode facerse tanto en pastos permanentes como temporais, adicados ó pastoreo, polo que quedan exceptuados os prados de sega. A canto ascendería o importe desta axuda nesta ganderia tipo? A técnica do Sindicato Labrego calcula que “para o ano 2023, supoñeríalle un importe estimado de 1.864,8 euros -resultado de multiplicar os 62,16 euros x 30 ha- por acollerse con todas as súas hectáreas ao eco-rexime de pastoreo extensivo, non tendo variacións no importe aínda que escollera sega sostible ou illas de biodiversidade”.

Máis información:

-Que ecoesquemas lle interesan máis a unha gandería de vacún de leite en Galicia? -Os ecoesquemas da PAC melloran a súa adaptación a Galicia: requisitos e pagos

Coa entrada en vigor da nova PAC 2023-2024 a partir do vindeiro ano arredor do 15% das axudas da PAC que perciban as ganderías galegas estarán supeditadas a que cumpran un ou varios dos chamados ecoesquemas, unha serie de 7 prácticas beneficiosas para o medioambiente e cuxo importe varía considerablemente segundo de cal se trate. Cales son os ecoesquemas que máis lle interesa a unha gandería media de vacún de leite de Galicia e que se adapten mellor ao noso territorio? Para responder a esta pregunta recabamos a información do Fondo Galego de Garantía Agraria (FOGGA), organismo dependente da Consellería do Medio Rural, e de técnicos das organizacións Unións Agrarias e Sindicato Labrego Galego.

Uns 4600 euros anuais en xogo para unha gandería media de vacún de leite

Partimos dunha granxa tipo de vacún de leite en Galicia que non fai pastoreo, con 120 vacas en muxido, 60 hectáreas de base territorial das que en 40 cultivan millo forraxeiro -rotando 30 con raigrás italiano e deixando 10 baleiras no inverno- e 20 son pradeiras permanentes. En función de se se acolle ou non aos ecoesquemas e de cales elixa está gandería poderá recibir uns 4600 euros por esta axuda medioambiental. Ana Rodríguez, gandeira de vacún de leite en Chantada, economista e técnica do SLG especializada na PAC matiza que “os eco-reximes para as granxas de leite parece que son para o Ministerio de Agricultura, e entendemos tamén que para a Consellería do Medio Rural, os que máis dúbidas teñen sen resolver , polo que o SLG está pendente de plantexar por escrito estas dúbidas tanto ao Ministerio como á Consellería para que resolvan, tamén, por escrito”.

Opcións para a superficie a pradeira permante

As opcións de ecoesquemas para as 20 hectáreas a pradeiras permanentes son, segundo a técnica do Sindicato Labrego, as seguintes: 1.- Sega sostible: 60 días sen segar (a determinar polas Comunidades Autónomas nos meses de xuño, xullo e agosto) e un número máximo de cortes (3 ou 2 en función da altitude á que se encontre a granxa). Débese anotar no caderno de explotación as actividades realizadas en cada parcela. 2.- Illas de biodiversidade: 7% das 20 hectáreas deben quedar sen segar entre o 1 de xaneiro e o 31 de agosto. Tamén é preciso anotalo no caderno as actividades realizadas en cada parcela Ana Rodríguez precisa que non se pode facer combinacións nas 20 hectáreas de aproveitamento sega entre os dous ecorexímenes. “O que pode facer o gandeiro ou gandeira é comprometer parte das 20 hectáreas en calquera deles que cumpra, e deixar parte das hectáreas sen ningún compromiso”, recomenda. O importe da axuda da PAC por cada hectárea comprometida sería o mesmo en calquera dos dous ecoesquemas: 62,16 euros/ha previstas para o 2023. No caso desta gandería tipo, supoñería que se compromete as 20 hectáreas de pradeiras permanentes en algún dos dous ecoreximenes posibles, o importe da axuda por este “pago verde” ascendería a 1.243 euros.

Opcións de ecoesquemas para as terras de cultivo

En canto ás 40 hectáreas de terras de cultivo, a explotación pode acollerse aos seguintes ecoesquemas, tendo en conta que non se pode solicitar por 2 ecorexímenes na mesma superficie: 1. Rotación de cultivos: O ecoesquema contempla principalmente a rotación anual de cultivos na explotación con especies mellorantes (chícharo, trevos, navos...etc) para enterrar como abono verde, pero considerarase tamén rotación a aquela que teña lugar no mesmo ano. No caso desta explotación, para acollerse a este ecoesquema habería que rotar con outro cultivo en 20 hectáreas, considerándose o raigrás como cultivo secundario a efectos de rotación, algo clave para as ganderías galegas de vacún de leite. Ademáis, habería que destinar un mínimo do 10% da superficie -4 hectáreas- a especies mellorantes, das que 2 deberían ser de leguminosas (trevos, chícharos...etc). Por último, a superficie máxima a barbeito para percibir a axuda por este ecoesquema debería ser dun máximo do 20%, é dicir 8 hectáreas. 2. Sementeira directa: No 40% da superficie, en 16 hectáreas, con rotación. Se se fai sementeira directa na mesma superficie máis dun ano, hai un complemento de 25 €/hectárea. 3. Espazos de biodiversidade: Deberían ser dun mínimo do 7% desas 40 hectáreas que deixarían como elementos non produtivos. Permítense barbeitos, marxes de protección dos ríos, elementos da paisaxe.... O importe para os ecoesquemas de rotación e sementeira directa é de 85,72 €/ha previsto para o ano 2023, que de aplicarse ás 40 hectáreas de terras de cultivo desta granxa dá un total de 3.428,8 euros de axuda ao ano. O importe para espazos de biodiversidade é de 56,05 €/ha previsto para o ano 2023, co que de acoller as 40 hectáreas de terras de cultivo suma un total de 2.242 euros de axudas ao ano. “É dicir, supoñendo que esta granxa comprometese toda a súa superficie (as 60 has) en dous eco réximes distintos como mínimo, o importe podería ser para o ano 2023, a  4.672 euros”, precisa a técnica do Sindicato Labrego Galego.