Os cultivos de millo, trigo e avea, a diferenza das leguminosas como alfalfas, trevos e vezas, son máis ricos en carbohidratos solubles (CHOS) e teñen escasa resistencia (capacidade buffer) ao descenso de pH durante a fermentación da ensilaxe, permitindo mellores condicións para o crecemento das bacterias lácticas, aumentando o ácido láctico na concentración de ácidos graxos volátiles (AGV). Doutra banda, están as praderías de Raygrass ou as leguminosas con niveis de azucres solubles baixos e maiores niveis proteicos, sendo necesario recorrer a presecados ou á incorporación de aditivos específicos. Na gráfica seguinte podemos observar a maior dificultade para conseguir PH adecuados cando as humidades dos materiais son altas en silos de herba (en Galicia, campaña 2023. Fonte: LaboExpert De Heus).

Factores que afectan á solubilización da proteína na ensilaxe

A eficiencia de utilización da fracción nitroxenada é inferior na ensilaxe que na forraxe fresca debida principalmente á degradación que sofren as fraccións proteicas e enerxéticas do material.

Na forraxe fresca, o nitróxeno atópase entre un 75% e 90% como proteína, especialmente na primavera-verán. No proceso fermentativo, a proteína é hidrolizada (solubilizada) por acción de encimas propias do material, converténdose en nitróxeno non proteico (NNP); como consecuencia, o contido de proteína verdadeira redúcese nun 50%-60 % mesmo en forraxes ben ensiladas.

A taxa de solubilización duplícase cada 11ºC de incremento de temperatura; é máis alta a pH altos. A acción das proteasas é moi alta as primeiras dúas semanas de ensilaxe.

Como exemplo, o cadro mostra un material, con moi alta humidade, pH alto, alta degradación proteica e produción de ácido butírico:

Mantendo o criterio explicado en artigo anterior en consumo máximo por día e por animal non debería superar os 50 gr de ácido butírico. Alimentar ás vacas con máis de 50 gramos de acedo butírico pode reducir a inxesta de alimento, o que se traduce nunha menor produción de leite e unha peor eficiencia alimentaria. Informouse de que a alimentación prolongada pode retardar o aumento de peso e asociouse a un aumento da laminitis en vacas leiteiras lactantes.

Para este caso, e en función da materia seca, non debería consumir máis de 13 kg de materia fresca do material, xa que se corresponden con 2,5 kg Ms x 18,9 gr de butírico = 47,2 gr.

¿Que ocorrería nesta granxa se a base da planificación e o balance forraxeiro estivesen baseados no consumo de 20 kg deste material? A resposta é que o gandeiro debería saír a comprar forraxe para cubrir esa fochanca.

Xamais deberiamos utilizar este silo en vacas secas

A posibilidade de que “se non é bo doullo ás secas ou xatas” non é unha opción. O ácido butírico converterase químicamente en ácido beta-hidroxibutírico (BHBA), o que aumentará as posibilidades de que unha vaca seca sufra cetose unha vez parida e afectará á inxesta, obxectivo clave no período seco. (Consultar PRELACTO®) Os niveis de azucres adoitan estar directamente relacionados coa materia seca do material. A gráfica seguinte móstranos a relación entre a materia seca e os niveis de azucres para silos de herba (en Galicia, campaña 2023. Fonte: LaboExpert De Heus):

En silos ben fermentados, o nitróxeno está constituído principalmente por aminoácidos libres. Mentres tanto, naqueles mal conservados, os aminoácidos son degradados por microorganismos do xénero Clostridium, entre outros, producíndose elevadas concentracións de amidas, aminas e amoníaco.

Estratexias para minimizar a degradación proteica:

-Provocar unha rápida redución do pH da masa ensilado a través dunha boa achega de CHO non estruturais (azucres solubles e amidón).

-Eliminar rapidamente o aire. Isto vese favorecido por un menor tamaño de picado e por unha boa compactación. Investir en estruturas de almacenamento de silos é un investimento sempre rendible.

-Nalgúns casos, recoméndase o uso de aditivos como o ácido fórmico ou o ácido propiónico.
Tamén se reducen as perdas por proteólise ao aumentar o contido de materia seca do material para ensilar (presecados etc.)/ etc.).

-Microorganismos como L. Buchneri demostraron ser altamente efectivos na diminución da deterioración do material ensilado unha vez aberto e en contacto co aire.

-O uso de encimas específicas patentadas axuda a descompoñer as fibras vexetais e alimentar ás bacterias. Isto axuda a impulsar unha fermentación rápida e eficiente.

Chegamos ao final da nosa viaxe polos intrincados camiños da conservación de forraxes. Desde os fundamentos do silo ata as estratexias específicas para optimizar a preservación de nutrientes esenciais na forraxe, exploramos un vasto mundo de microorganismos, procesos e técnicas que moldean a nutrición animal.

Este artigo foi un percorrido exhaustivo polos piares que sustentan a produción gandeira, resaltando a importancia crucial de entender e dominar a conservación de forraxes para asegurar unha nutrición óptima do gando. Cada fase, cada especie vexetal, cada estratexia discutida, xoga un papel fundamental no ciclo da alimentación animal.

Esperamos que esta viaxe proporcionase coñecementos valiosos e claridade sobre a importancia da conservación de forraxes baseadas no noso sistema LaboExpert. Lembremos sempre que comprender estes procesos é esencial para lograr unha produción gandeira eficiente e sostible. Sigamos explorando e aprendendo para asegurar o benestar e a produtividade na nutrición animal!

A planificación das sementes, colleitas e proceso de ensilaxe deben estudarse con detemento. Consulte ao equipo técnico de De Heus para calcular o seu balance forraxeiro e dar soporte á súa estratexia forraxeira anual.

As melloras no manexo, a xenética e a nutrición das vacas leiteiras nas últimas décadas desprazaron a atención dos técnicos das enfermidades clínicas aos trastornos subclínicos, aos que as vacas en transición son particularmente vulnerables. Hai que lembrar que coa actual lexislación sobre tratamentos medicamentosos e inmersos nunha ”era post-antibiótica”, a prevención das enfermidades antóllase fundamental para a eficiencia e viabilidade das granxas.

Como todos sabemos, dentro desta prevención, o período de transición é a etapa onde se concentran a maior taxa de enfermidades, debido aos drásticos cambios metabólicos que se producen. Nalgúns casos, o control dos mecanismos homeostáticos non é eficaz, o que pode provocar un desequilibrio fisiológico e un aumento substancial do risco de enfermidades ao redor do parto. Para De Heus, un dos alicerces de xestión é o control da hipocalcemia subclínica, xa que os niveis baixos de Calcio (Ca) en sangue son o inicio da aparición doutras enfermidades, como a retención de placenta, a cetose, os callares ou as mamites.

Estudos recentes sobre a hipocalcemia subclínica (SCH) indican que a análise combinada da concentración subóptima de Ca en sangue e a duración reflicten as mellores vías para a adaptación metabólica exitosa á lactación ou non. Xurdiu a dúbida de se o SCH é a causa ou o reflexo dun trastorno subxacente maior. Propúxose que a activación inmunitaria e a inflamación sistémica son a causa principal do SCH, como a inflamación sistémica conduce á redución da concentración de Ca en sangue nas vacas leiteiras.

Existe un mecanismo relacionado entre infección e inflamación e o metabolismo do calcio

Tanto técnicos como gandeiros vimos vacas con mamite colibacilares ou metrites graves no posparto que caen con hipocalcemia ou que teñen hipocalcemias que enlazan con problemas posteriores. Isto fainos pensar que existe un mecanismo relacionado entre infección e inflamación e o metabolismo do calcio, e este é o mellor exemplo.

Antes de continuar, presentemos a un novo compañeiro de viaxe nesta hipótese, fundamental en todo este xogo do metabolismo: os LIPOPOLISACÁRIDOS (LPS).

Os lipopolisacáridos (LPS) son moléculas complexas que forman parte da membrana externa das bacterias gramnegativas, unha clase de bacterias que teñen unha estrutura de parede celular distinta. Estas bacterias inclúen moitas especies patóxenas, como Escherichia coli, que cando se replican ou morren, os LPS poden liberarse, activando respostas inmunolóxicas, xa que poden ser recoñecidos como patóxenos polo sistema inmunitario, dando lugar a problemas de saúde como a sepsis ou a inflamación sistémica.

Volvendo ao exemplo da metrite e a mamite por E. coli, os LPS translocados desde o tracto gastrointestinal (intestino permeable), o útero ou a glándula mamaria á circulación sistémica provocan endotoxemia e inflamación asociada, sendo prevalente en vacas periparto. De ser certo, un certo grao de endotoxemia podería axudar a explicar a relación coa redución da concentración de Ca en sangue.

Os LPS poden ter efectos sempre dependendo da dose e o estado xeral da vaca:

1. Resposta inmunolóxica: Os LPS son potentes estimuladores do sistema inmunitario. A exposición a estes compostos pode activar respostas inflamatorias e a liberación de citocinas proinflamatorias, as cales poden alterar hormonas relacionadas co metabolismo do calcio, dinámica hepática e status inflamatorio xeral.

2. Cambios comportamentais: A exposición a LPS pode ter efectos no comportamento dos animais. Poden mostrar signos de malestar, letargo ou cambios no consumo de alimentos e auga.

3. Produción de leite: A enerxía e os recursos do animal poden redirixirse cara á resposta inmunolóxica en lugar da a produción de leite. Ademais, unha vaca, con status inflamatorio sempre terá menos inxesta, mesmo mobilización, a cal agrava tamén a inflamación.

4. Outros trastornos metabólicos: Exposicións repetidas ou altas doses de LPS poden conducir a problemas de saúde no gando leiteiro. Isto inclúe a posibilidade de desenvolver enfermidades como mamites, coxeiras ou metrites.

En conclusión, identifícanse varios mecanismos que conducen a unha concentración subóptima de calcio en sangue da vaca leiteira periparto durante a inflamación sistémica e son a causa de varios dos problemas metabólicos asociados á transición. Proponse que a inflamación pode ser unha causa importante de hipocalcemia subclínica (SCH) en vacas posparto, e os estudos sinalan as causas principais da inflamación sistémica (endotoxemia vs inflamación) como causas de SCH en vacas leiteiras posparto. Esta idea cambia a paradigma sobre o enfoque da transición e expón a necesidade de expor estratexias nutricionais e de manexo para favorecer a aptitude metabólica e inflamatoria das vacas leiteiras en transición. Por iso, o manexo de todas aquelas coxeiras, mamites ou todos aqueles manexos que alteren o benestar da vaca pode ser a orixe da aparición de trastornos metabólicos a través da inflamación ou os LPS por endotoxemia. Por que as miñas vacas reteñen placenta ou problemas posparto? Ás veces hai que botar a vista atrás e ver se existiron problemas de manexo ou enfermidades de todo tipo en lactación e/ou secas.

Desde De Heus centrámonos no deseño de Prelacto, gama de solucións nutricionais enfocadas ao manexo desta fase, utilizando toda a información dispoñible co obxectivo de adaptarse a todas aquelas situacións que aparecen nas nosas granxas, buscando a mellor solución posible.

En moitos casos, o cliente acode ao seu asesor mostrando unha visible preocupación causada polo incremento dos días en leite ou o aumento do número de días do intervalo parto-primeiro servizo. Probablemente, este problema estívose producindo desde un par de meses atrás ou máis.

A revisión da consulta pasa por valorar as vacas en todos os estadios de produción. Case sempre nos enfocamos na vaca posparto, entre os 0 e 50 primeiros días; revisamos a presenza de patoloxías, o retorno á ciclicidade, a aparición dos primeiros celos, notamos as posibles alteracións e o habitual é orientar os tratamentos.

En canto ás patoloxías, con frecuencia atopamos unhas claramente visibles como a hipocalcemia, a cetose clínica, o desprazamento do abomaso e a retención de placenta, e as non detectables para o ollo inexperto, como a cetose subclínica, a endometrite, a metrite, as piómetras, as perdas embrionarias e os quistes ováricos.

Imos enfocarnos nestas últimas. Moitas veces pasan desapercibidas, non se fai un tratamento nin unha profilaxe e non as valoramos, pero dannos indicios dun deficiente funcionamento da maquinaria metabólica das nosas vacas.

O manexo nutricional das nosas vacas mellorou en gran medida nos últimos 25 anos. Avanzamos notoriamente no recoñecemento dos manexos apropiados para optimizar a mencionada maquinaria metabólica. Isto testifícano Fricke e Wiltbank (2022), quen aseguran que a tendencia fenotípica do índice, taxa de preñez ao primeiro servizo, progresou nos últimos 15 anos, para o rabaño de vacas frisoas no mundo, desde o 33% ao 46%. Moitos dirán que o enfoque foi meramente xenético, pero está moi claro que a xenética se expresa no ambiente, e a nutrición é o maior factor ambiental que afecta ás nosas vacas.

A fertilidade da vaca pasa por catro procesos fundamentais: inseminación, concepción, produción dun embrión viable e unión deste embrión ao útero da vaca (implantación). Cada proceso ten un valor diagnóstico para o asesor, por exemplo:

-Na inseminación poderíase valorar o funcionamento do eixo hormonal das vacas, se ten bos celos, a calidade do seme e o procedemento utilizado.

-Na concepción, valóranse as hormonas que participan na ovulación, o san que está o útero para recibir os gametos e achegalos para a súa unión. Podemos recoñecer cada cantos días está a ocorrer o retorno ao celo nas vacas que non quedan xestantes, para identificar se son perdas embrionarias ou alteracións do proceso de fertilización. En cada caso, a nosa conduta será diferente.

-A implantación axúdanos a valorar de novo o estado do endometrio das vacas, calidade do corpo lúteo, que está situado nos ovarios da vaca e que se encarga de producir a hormona que mantén a preñez, a proxesterona.

Como observan neste punto da análise, existen moitas variables a ter en conta. Un exemplo moi típico pode ser unha granxa en cuxa revisión reprodutiva cotiá o clínico repórtanos unha alta incidencia de metrite, con aparición entre os días 12 e 15 despois do parto, e unha marcada redución do índice de preñez das vacas, sen alteracións da taxa de detección de celos, estes últimos de ocorrencia normal. A primeira medida que se adoita tomar neste tipo de granxas é a aplicación de hormonas para promover a limpeza do útero e mellorar a ovulación e, polo tanto, a taxa de preñez, pero, ¿realmente estamos a atacar o problema ou, contrariamente, poderiamos estar a agravalo?

Debemos entender primeiro que a metrite é unha disbiose (Casaro e col., 2023), é dicir, un desequilibrio do microbioma do útero. Bacterias que naturalmente manteñen un equilibrio e conviven nese ambiente, por algunha razón, vense alteradas e proliferan nel, facéndose patóxenas, posiblemente por un fallo na resposta inmunolóxica do organismo, debido a algunha causa que discutiremos. Lembremos este aspecto e sigamos adiante con outro concepto.

Un estudo levado a cabo pola Universidade de Guelph (Canadá) en rabaños comerciais, publicado por Bruinje en 2023, demostrou que a orixe das perdas embrionarias nas nosas vacas leiteiras eran as alteracións metabólicas ocorridas nelas durante o posparto. Na mesma orde de ideas, na Universidade de Florida (Casaro e col., 2023) realizaron un estudo sobre a metritie e infertilidade en vacas de ganderías e comprobaron que dita metrite estaba relacionada coas vacas que tiñan a maior condición corporal no lote de preparto, nas cales ocorría unha elevada mobilización graxa durante o posparto. O interesante é que, nestas vacas, a mobilización graxa é recoñecida polo corpo como un proceso inflamatorio activo e, como é tan masivo, atrae cara ao devandito tecido unha elevada cantidade das células inflamatorias e compoñentes da primeira liña de defensa do corpo, deixando indefensos, ante axentes bacterianos externos, a outros órganos como o útero, onde ocorre unha “inmunotolerancia uterina”, é dicir, non hai defensas suficientes para contrarrestar a disbiose uterina que ocorre de forma natural no proceso fisiolóxico despois do parto.

Tal e como publicou o Journal Dairy Science en 2021, por Pérez e Báez, tomando en conta a redución que nos xera a metrite sobre o beneficio neto obtido por vaca, o cal é de 510 dólares/lactación, (uns 472 euros, para a data actual), así como o valor de reposición dunha preñez perdida, que está estimado en 278 dólares/lactación (uns 257 euros, para a data actual), entendemos que toma moita importancia o manexo das vacas no último terzo da lactación, no período seco e no período de preparto.

As vantaxes do plan Prelacto®

De Heus Nutrición Animal enfocouse sempre en achegar solucións que maximicen o retorno do investimento dos seus clientes. Para este fin, investiu en I+D para deseñar unha ferramenta que lle permita ao gandeiro tomar o control dese proceso crítico de transición nas vacas. Esa ferramenta é o noso plan Prelacto®, con pensos deseñados para cada período:

-Optimizando a mobilización de calcio das reservas corporais á circulación sanguínea, a través dun balance DCAD negativo, para evitar as hipocalcemias.

-Regulando e incrementando o consumo de fibra efectiva, sen menoscabo dos nutrientes fundamentais, proteínas, vitaminas e minerais usados durante o período seco ou preparto, isto axúdanos a evitar a incidencia de callares.

Finalmente, esta ferramenta,  PRELACTO®, está deseñada para controlar a condición corporal das vacas durante o período seco, de maneira tal que, como se explica no presente artigo, sérvenos para corrixir a incidencia de enfermidades reprodutivas no postparto, sen o uso de custosos tratamentos inxectados, dunha forma máis natural e amigable co metabolismo das nosas vacas.

A adaptación ao cebo é un período complexo e de transición en moitos casos traumático para os animais e desafiante para o gandeiro.

Os primeiros 15 días son cruciais para a adaptación do tenreiro procedente do destete. Os picos de tensións disparan o cortisol do animal e pon en xaque o seu sistema inmunitario. Nese momento, o lote xa debería ter totalmente implantada a inmunidade para enfrontarse a este novo reto. Como norma xeral, os xatos viaxan nun camión durante máis ou menos horas e, tras a chegada, deberán adaptarse, nalgúns casos, a un tipo de cama, un bebedoiro e un comedeiro novos, e han de esquecer o que foi a súa etapa lactante.

De onde proveñen os animais? Cal é o risco en cada caso?

-Mercado.
-Granxa de orixe.
-Centro de concentración.

Como principio básico, deberíamos de ter moi claro a que nivel temos implantada a inmunidade, que vacinas recibiron antes da saída do destete, e todo o relativo ao complexo respiratorio -parainfluenza-3 (PI3); virus respiratorio sincitial (VRS); Mannheimia; Pasteurella; así como a diarrea vírica bovina (BVD). É de especial relevancia que a implantación do que se supón inmunidade respiratoria sexa polo menos 15-20 días antes da saída do destete.

En canto ás vacinas de enterotoxemia, tamén é importante que estean implantadas, de modo que, se os nosos becerros proceden dun destete no momento da súa adquisición, o documento máis importante que habemos de pedir será o programa vacinal que se lles implantou.

Ante a nova situación coa lei do medicamento, as profilaxe antibióticas de entrada quedan no pasado, polo que é agora cando temos que ser máis cautos coidando as entradas; que os nosos tenreiros teñan suficientes puntos de auga e comida é fundamental, e xa sabemos que os programas de benestar obrígannos a dispor de múltiples, pero, ás veces, colocar un par de comedeiros móbiles suplementarios podería axudarnos coas nosas entradas. Cando falamos da alimentación debemos seleccionar unha forraxe de alta calidade, que debe ser o mellor para estes lotes que entraron para evitar que os tenreiros deixen para comer. Esta forraxe vai ter unha importancia capital no momento de conseguir o efecto tampón ante posibles acidoses nos primeiros días provocadas pola falta de consumo. Con respecto á auga, debe proporcionarse en suficiente cantidade e de calidade garantida. Teriamos que tomar mostras, polo menos, dúas veces ao ano.

Un dos seguros que podemos fixar para evitar enfermidades é unha corte perfectamente desinfectada. Un baleiro sanitario sempre é unha solución para empezar ben un novo lote, con limpeza completa e a fondo e desinfección tanto das camas como dos elementos estruturais.

A cama dos tenreiros convértese, hoxe en día, nunha odisea debido aos altos prezos das forraxes. Dispor unha cama suficientemente branda e conseguir tela limpa supón un custo elevadísimo, pero debemos saber que, se non chegamos a encamar o suficiente, sempre estamos a xogar en contra do bo estado sanitario dos tenreiros, así como dos índices de crecemento que desexamos alcanzar. Nunha cama ben feita xogámonos os índices de crecemento e mortalidade na nosa granxa.

Con respecto ao concentrado temos que ter claro que é o que imos utilizar, decidir entre fariña ou gran e que, se o que eliximos é un gran, debe ter a durabilidade adecuada e evitar os finos. O nivel de proteína metabolizable e enerxía é clave durante este período. Existen aditivos que poden colaborar neste período asegurando unha estabilidade ruminal que evite problemas. Neste aspecto, o uso de buffers e tampóns, como fermentos, aceites esenciais ou algas calcáreas pode ser unha opción válida. Os pensos da gama Kovital Arranque, Crecemento e Antiestrés son os idóneos para este período.

Este momento da entrada sería ideal para detectar posibles colas e tomar decisións sobre animais que non deben formar parte dos nosos lotes, por ser potenciais reservorios de enfermidades que unicamente nos van dar problemas.

Un inimigo dos cebadoiros ao que debemos ter en conta son os coccidios. Facer mostraxes de lote ou aleatorios ante certos síntomas pode darnos unha idea da nosa carga infectiva evitando así desgustos no rabaño a longo prazo.

Os primeiros 15 días son decisivos para que o lote arrinque a comer correctamente, polo que debemos estar moi atentos a todo o que sucede no mesmo. Ter o ollo posto nos tenreiros para detectar calquera síntoma de enfermidade antes de que esta sexa irreversible é fundamental. Debemos tomar temperaturas no lote a todos os animais que nos evoquen sospeitas. Ser capaces de detectar unha suba de temperatura rectal antes de que esta supere os 40º garante probablemente que o tratamento que efectuemos nestes tenreiros sexa eficaz. Coidar apropiadamente dos nosos tenreiros supón revisar aqueles animais lánguidos ou tristes, que quedan atrás, excesos de lagrimeo ou salivación, disneas suaves que se acabarán convertendo en lesións irreversibles a nivel pulmonar e darán lugar a longo prazo a tenreiros cola ou baixas. É importante manexar sempre co termómetro no peto e os ollos postos dentro do lote.

Por último, debemos ter clara a estratexia de cebo buscando a máxima eficiencia alimentaria e económica, axustando a enerxía e proteína do penso aos ritmos de crecemento de cada un dos tecidos corporais, tendo en conta a raza, o sexo e o xenotipo. As primeiras fases do cebo correspóndense, polo xeral, cun maior crecemento músculo-esquelético, e as últimas, con maior deposición de graxa.

A gama Kovital foi deseñada para adaptarse de forma precisa e eficiente ás diferentes fases do cebo e os tipos xenéticos dos tenreiros, incorporando o sistema de formulación exclusivo de De Heus que garante un funcionamento óptimo do rume, o que se traduce nun triplo beneficio para o gandeiro: máis rendibilidade, máis benestar animal e menor impacto ambiental.

Mensaxe para levar a casa:

-Decidir a estratexia de recepción e plan sanitario en función da orixe, a raza, o estado dos animais e as condicións de transporte.

-Utilizar feno na recepción en lugar de palla minimiza os riscos de problemas dixestivos nos primeiros días.

-Garantir as condicións correctas de estabulación:

1. 5 metros cadrados por tenreiro.
2. Lonxitude de comedeiro 0,75 m/animal.
3. 2 bocas de auga cada 20 tenreiros. En períodos de calor, o consumo de auga pode superar os 6 litros/kg materia seca inxerida.
4. Grupos de non máis de 20 becerros, homoxéneos.
5. Definir claramente a estratexia de cebo e o tipo e cantidade de pensos a usar; todos os sistemas teñen vantaxes e desvantaxes.
6. Revisar exhaustivamente os patios nos primeiros 15 días, co termómetro no peto e os ollos postos dentro do lote.

Despois de analizar os fundamentos clave do ensilado para garantir unha boa conservación das forraxes, Ramiro Fernández Vuelta, xefe de Desenvolvemento de Negocio de Rumiantes en De Heus Nutrición Animal, analiza nesta nova entrega a fase anaeróbica do silo, unha vez que este foi tapado.

Unha vez que o osíxeno foi desprazado da masa do silo, comeza a fase anaeróbica, caracterizada por un complexo grupo de microorganismos. Debemos lembrar a influencia do manexo na duración da fase aeróbica. O tipo de almacenamento, as estruturas dos silos -paredes, solos e altura dos mesmos-, o tempo de pisado, a maquinaria utilizada e a materia seca do material serán fundamentais para definir a cantidade de aire na masa do silo e, como consecuencia, a duración da fase aeróbica, ademais, por suposto, das perdas de almacenamento.

Como exemplo de estruturas, existe unha ecuación que cruza datos de materia seca do material, altura do silo e a presenza ou non de solo de cemento e paredes:

Como se pode observar no cadro, un silo de raygrass con máis de 35% de materia seca, unha altura de paredes superior a 1,8 m e chan de cemento pode almacenar polo menos 35-40 kg máis de materia seca por metro cúbico que un silo de menos de 1,3 m sen paredes nin chan de cemento, e seguramente a fase aeróbica será significativamente máis curta e as perdas moi inferiores.

Bacterias -coliformes- produtoras de ácido acético:

– Poden desenvolverse con ou sen aire.
– Degradan aos azucres en ácido acético, alcol e dióxido de carbono.
– Teñen maior actividade con alta humidade na masa ensilada.
– Inhíbense cando o pH descende de 4,5.

Bacterias produtoras de ácido láctico:

-Divídense en homofermentativas e heterofermentativas. As primeiras fermentan aos azucres en ácido láctico (exclusivamente), mentres que as segundas xeran acedo láctico, acedo acético e alcol.

-A temperatura adecuada para o crecemento dos MO, produtores de ácido láctico, varía entre 20º e 37ºC.

-Cando o pH é elevado, aumenta a produción de ácido acético; a medida que este descende, o láctico convértese no ácido dominante, a condición de que sexa adecuado o nivel de azucres na forraxe (millo). En cambio, nas silaxes de leguminosas poden desenvolverse outras fermentacións secundarias que alteran a calidade final, como as que xeran acedo butírico (cheiro rancio) e aminas (cheiro putrefacto).

Cando se crean as condicións de anaerobiose desenvólvese un complexo microbiano a partir dos mollos celulares liberados pola planta predominando, nunha primeira etapa, as bacterias coliformes ou enterobacterias, produtoras de ácido acético (cheiro a vinagre), alcol e CO2 a partir de azucres da forraxe. Estas bacterias abundan na terra, de aí a importancia de non contaminar a masa do silo durante o seu enchido.

Os silos tipo bolsa (chourizo), en condicións óptimas de ensilado, permiten unha eliminación moi rápida do osíxeno e soamente provocan aumentos térmicos de 3 ou 4 graos, oxidando cantidades moi baixas dos azucres dispoñibles.

Nos silos con picados longos, os procesos comentados acentúanse, xerando fases aeróbicas longas, con incrementos de temperatura por riba dos 37ºC.

Cando o pH é superior a 5 poden actuar outras bacterias indesexables como Clostridium saccaromices, que fermenta os carbohidratos solubles e ácidos orgánicos producindo acedo butírico, CO2 e H (cor negra, cheiro rancio). Ademais, xeran proteólise e fermentación de aminoácidos producindo amonio (cheiro a amoníaco) e aminas (cheiro putrefacto).

Cantidade máxima de acedo butírico por vaca e día

O ácido butírico indícase como porcentaxe de materia seca (MS) nos informes de LaboExpert. A regra xeral é tratar de manter a cantidade total de acedo butírico alimentado por baixo de 50 gramos por día por cabeza en vacas leiteiras lactantes.

Isto pode ser calculado tomando a porcentaxe reportada. Cun silo cun nivel de acedo butírico de 4,5%, expondo un máximo de 50 gr por vaca e día, só poderemos incluír en ración como máximo 11 kg de materia seca desa forraxe.

A segunda solución sería diluír os valores mesturando con silos con valores baixos no caso de que estivesen dispoñibles. Unha terceira opción, menos práctica pero que podería axudar: desensilar a noite anterior para xerar volatilización do ácido; é imposible calcular canto se volatiliza, fálase de até o 50%, non é seguro, pero podería axudar no caso de que non existisen máis posibilidades.

Alimentar con máis de 50 gramos de acedo butírico pode reducir a inxesta de alimento, o que resulta nunha menor produción de leite e unha peor eficiencia alimenticia.

En todos os casos, estes complexos de MO consomen diferentes cantidades de azucres solubles do medio. A fermentación láctica utiliza do 3,8% ao 4% dos azucres do material, mentres que a butírica consome o 24% e a acética o 38%.

Doutra banda, o nivel de materia seca ten un efecto directo sobre o pH ao que estabiliza o silo. A medida que aumenta a materia seca, necesítase un pH máis baixo para lograr a estabilización. Cunha porcentaxe de materia seca dun 35% lógrase unha estabilización con pH próximo a 4,5. En silaxes con materias secas superiores ao 35% podería exporse a utilización de aditivos específicos para facilitar o proceso de ensilado.

Cando o pH da silaxe descende por baixo de 4,5, as bacterias coliformes acéticas son substituídas por bacterias lácticas, pouco abundantes ao comezo pero que aumentan progresivamente na medida en que existan carbohidratos solubles.

O contido de ácido láctico, produto da fermentación de carbohidratos, varía en función da materia seca e oscila entre un 4% e un 6% cando a materia seca varía entre o 30% e o 35%, a presenza de ácido butírico produto de fermentacións indesexables por Clostridium deberían ser practicamente nulas.

Nesta segunda parte desentrañamos os misterios da fase anaeróbica do proceso de ensilado, comprendendo o papel fundamental de diversas bacterias e as condicións que inflúen na calidade da forraxe conservada. Con todo, aínda nos agarda unha exploración máis profunda. Na próxima sección, mergullarémonos no universo das especies vexetais e as súas características particulares, revelando como estas inflúen na conservación de proteínas e carbohidratos.

Ademais, desvelaremos estratexias cruciais para minimizar a degradación e optimizar a preservación de nutrientes esenciais na forraxe. Prepárate para coñecer un mundo de estratexias específicas e descubertas que impactan directamente na calidade nutricional da alimentación animal!

No intrincado mundo da produción animal, a calidade das forraxes eríxese nun alicerce esencial e incomparable. Para alcanzar os estándares de produción demandados polos sistemas actuais, tanto para a cría de gando destinado á produción de carne como para a destinada á produción de leite, a forraxe convértese na base fundamental. Comprender a fondo a súa produción, as súas características intrínsecas e a súa influencia directa nos animais, derivada das decisións tomadas no campo, vólvese imperativo para asegurar a viabilidade económica nestes sistemas.

Neste sentido, De Heus Nutrición Animal, a través de LaboExpert, brinda un conxunto de servizos especializados en análises de calidade de forraxes. Isto inclúe unha avaliación detallada da composición nutricional e os nutrientes derivados do proceso de ensilado, unha minuciosa análise dos procesos de ensilado e valiosas suxestións para mellorar a calidade da forraxe conservada.

Este artigo está dividido en tres partes fundamentais que afondarán na relevancia e os complexos procesos relacionados coa conservación das forraxes. Nesta primeira sección, exploraremos o universo da silaxe, unha técnica de conservación que se distingue doutras modalidades, como a henificación, ao preservar a humidade durante o almacenamento.

Ao longo desta sección inicial, mergullarémonos na fase encimática e aeróbica do proceso de ensilado. Desde as encimas inherentes á planta que actúan tras o corte até a fase aeróbica, onde se xeran acedos graxos volátiles, cada etapa desempeña un papel crucial na transformación da forraxe e a súa repercusión na calidade final da silaxe.

Adentrarse na ciencia que goberna a conservación de forraxes revelaranos os segredos dunha técnica ancestral que hoxe en día se mantén como eixo central na nutrición animal moderna. Nas seguintes seccións, profundaremos nestes procesos para brindar unha comprensión máis detallada do seu funcionamento e a súa vital importancia na produción gandeira.

Que é a silaxe?

A silaxe é unha técnica de conservación de forraxes por vía húmida que se diferencia da henificación (fenos) en que, neste último caso, a conservación prodúcese a partir dunha deshidratación previa, natural ou artificial ou as fenolaxes, situación intermedia, etc.

Este tipo de reserva forraxeira permite o desenvolvemento dun complexo grupo de microorganismos nun ambiente sen osíxeno (anaerobiose) que, a través de procesos químicos biolóxicos, conservan o valor nutritivo da planta verde.

Neste proceso prodúcense perdas que deben terse moi en conta á hora de valorar economicamente unha forraxe: perdas por efluentes, destrución de proteína verdadeira, carbohidratos solubles, humidade, etc.; Por iso, todo o proceso de ensilado debe realizarse en óptimas condicións de traballo, con normas e obxectivos claros:

-Corte no momento óptimo.

-Tamaño de corte axeitado e programado en función da dieta futura.

-Utilización de aditivos que favorezan a conservación.

-Enchido rápido do silo.

-Selado hermético.

Optimizando todos estes pasos, poderemos conseguir un material lixeiramente inferior á calidade orixinal da forraxe, en ningún caso mellor. Isto implica que, desgraciadamente, os erros en calquera destes puntos non teñen volta atrás.

Proceso de ensilado

Os cambios na forraxe inícianse a partir do momento de corte (fase encimática), continuando no silo, onde se produce inicialmente unha fase aeróbica e, finalmente, unha anaeróbica.

a- Fase encimática:

Desde o momento de corte comezan a actuar encimas propias da forraxe hidrolizando parte das proteínas verdadeiras e dos carbohidratos, xerando azucres que serán usados durante a fermentación láctica. As encimas proteolíticas poden diminuír significativamente o valor nutritivo da forraxe, convertendo parte das proteínas verdadeiras en nitróxeno non proteico (NNP) e tamén en péptidos e aminoácidos. A actividade microbiana é a responsable da redución a amonio e aminas.

O proceso de proteólise pode ser moi alto en alfalfas ou gramíneas como o raygrass, onde preto do 85% do nitróxeno total pode estar en forma de NNP.

A acción destas encimas produce perdas de MS e enerxía ao reducir a dispoñibilidade de carbohidratos non estruturais (CNES). Porén, as encimas son moi sensibles a PH baixo.

En definitiva, debe terse moi en conta o tempo que transcorre entre o corte e o momento do ensilado e optimizar todos os procesos para minimizar perdas, sobre todo en silos que requiren dun presecado previo no campo.

Non debemos confundir as encimas que se engaden ao silo de forma conxunta con bacterias para mellorar a conservación coas encimas propias da planta que actúan a partir do momento do corte.

b- Fase aeróbica:

Logo do picado e ensilado, as células vexetais continúan respirando ata que se consuma todo o osíxeno do aire presente na masa ensilada. Durante esta etapa, gran parte dos CNES (carbohidratos non estruturais), en especial o almidón, son transformados en azucres simples (glicosa e fructosa). Estes azucres serán utilizados polos microorganismos que se atopan na superficie da masa vexetal (bacterias, mofos, fermentos) xerando acedos graxos volátiles (AGV), outros compostos orgánicos e gases.

Cando se produce?

Durante o proceso respiratorio prodúcese calor, auga e CO2 que gradualmente irá substituíndo ao osíxeno que queda atrapado na forraxe ensilado. Canto máis rápido se dea a eliminación do osíxeno, menor será a redución de carbohidratos solubles e a produción de calor, creando as condicións idóneas para o desenvolvemento de flora anaeróbica e permitindo conseguir uha silaxe de máis calidade. Ademais, ao xerar unha rápida anaerobiose as células da planta morren, diminuíndo a xeración de calor por respiración. A taxa de respiración está regulada pola temperatura, acelerándose os procesos a medida que a temperatura sobe até aproximadamente os 30º. se non existen entradas de aire, a respiración diminúe até inactivar as encimas e os microorganismos. Cando ingresa aire exterior ao silo, favorécese o crecemento de mofos e fermentos. Temperaturas superiores a 37 ºC xerarán reaccións de Maillard, incrementando a cantidade de nitróxeno que queda atrapado na FAD parte da parede celular de baixa dixestibilidade.

Silos mal selados, mal pisados, con entradas de aire, con materias secas demasiado elevadas que dificulten o pisado e a expulsión do aire, enchidos lentos, non tapado do silo, etc., terán fases aeróbicas moi longas coas consecuencias antes explicadas.

Na seguinte fase, a fase anaeróbica, os carbohidratos non estruturais representan o mellor substrato para o desenvolvemento de microorganismos, en especial as bacterias lácticas, que a través do ácido láctico xerarán a estabilización final do silo. Isto significa que nun material ensilado e estabilizado a presenza de carbohidratos solubles é moi baixa.

Nesta primeira parte, exploramos os fundamentos esenciais da silaxe, penetrándonos na complexidade das súas fases encimáticas e aeróbicas. Porén, esta viaxe apenas comeza. Na próxima sección, mergullarémonos na fase anaeróbica, un territorio cheo de microorganismos e procesos cruciais que definen a calidade e estabilidade do silo. Exploraremos en detalle as bacterias responsables da fermentación, as estratexias para optimizar esta etapa e as repercusións directas na conservación da forraxe. Prepárate para mergullarte aínda máis no fascinante mundo do ensilado e descubrir os segredos que definen a excelencia na conservación das forraxes.

Preto de 300 profesionais gandeiros procedentes de toda Galicia e de diferentes zonas do Principado de Asturias déronse cita o pasado 30 de novembro en Vilalba (Lugo) para celebrar a primeira edición do Día do Gandeiro de Leite De Heus, organizado pola compañía para “agradecer o seu compromiso e a súa contribución diaria á produción de alimentos”, en palabras do xefe de negocio de Rumiantes de De Heus, Ramiro Fernández.

A xornada arrincou coa benvida a cargo de Fernández e do director comercial na zona norte de España, Daniel Castro. “O mercado cambia e nós con el2, sostén o primeiro. “Desde fai catro anos, decidimos cambiar o rumbo polo xiro inminente que percibimos no mercado e a necesidade do gandeiro de adaptarse. A eficiencia global dunha granxa é clave; por iso, as presentacións desta xornada van enfocadas ao Big Data, as novas tecnoloxías, a robotización, o Plan Kaliber® de recría de tenreiras e Prelacto®. Estamos a preparar lanzamentos moi importantes para 2024 nesa dirección“, destacou.

A continuación, os xerentes de zona María del Carmen Expósito e Alejandro Rodríguez; Daniel Ramón Prado, Key Account de Vacún de Leite; o responsable do Servizo Técnico de Vacún de Leite, Miguel Iglesias; e o xefe de produto de Rumiantes a nivel global de Royal De Heus, Sander Abrahamse, disertaron sobre as necesidades das granxas actuais e a importancia da análise de datos globais.

Óscar Martínez, adxunto á Dirección Comercial de De Heus, puxo fin ao encontro coa presentación do exitoso proxecto De Heus Kids, co que a compañía pretende achegar o campo á cidade, educando os máis pequenos na importancia da produción primaria e o mundo rural.

Así, De Heus levou a cabo con éxito rotundo esta xornada de celebración, que culmina un ano con marca de vendas en vacún de leite para a empresa.

Sobre Royal De Heus

De Heus Nutrición Animal contribúe á dispoñibilidade e accesibilidade de alimentos seguros e saudables de maneira sustentable. A través dos seus produtos, coñecemento e experiencia, axuda aos gandeiros de todo o mundo a progresar.

Como empresa familiar, fundada en 1911 e especializada en nutrición animal durante catro xeracións, busca activamente oportunidades para xerar valor e impacto en toda a cadea de produción de proteína animal.

Conta cun experimentado equipo de miles de profesionais, producindo alimentos para animais en máis de 20 países en todo o mundo. Ademais, opera en Europa do Leste, África, Medio Oriente e Sudamérica a través da exportación de concentrados e premezclas. Desta forma, contribúe cada día ao desenvolvemento do sector gandeiro.

En España, De Heus está presente en practicamente todo o territorio nacional a través dos seus 12 centros de produción e preto de 450 empregados. Posúe unha capacidade produtiva superior ao millón de toneladas anuais.

Tras coller o relevo do seu pai, Julio e Antonio Cuevas son os actuais responsables da Ganadería Los Remedios SC, unha explotación familiar situada no municipio de Ruiloba, en Cantabria. Con 140 vacas Holstein en muxido, entregan a Nestlé ao redor de 5.500 litros de leite cada día, con 3,80 de graxa e 3,35 de proteína.

Ademais da produción coas vacas de muxido, Los Remedios SC practican a súa propia recría en granxa, con ao redor de 160 xovencas e a pretensión de subir cabezas en muxido nun novo proxecto de robots a curto prazo.

Á parte da gandaría, ofrecen servizos agrícolas aos gandeiros da zona en materia de sementeira e colleita de raygrass e millo, xa que contan cunha colleitadora de millo propia e demais equipamento agrícola e de mantemento.

Así mesmo, manexan ao redor de 80 hectáreas nas que cultivan todas as forraxes que se utilizan na granxa, e mesmo venden parte do producido. Céntranse, principalmente, en silo de millo e raygrass, alicerces da ración, e noutro tipo de forraxes como silos de herba, fenolaxes e herba seca, para recría e secas. Só compran unha pequena partida de palla de cebada, para a ración das secas.

A ganadería Los Remedios é cliente de De Heus desde hai 6 anos, ao longo dos cales foi implementando varios cambios na granxa coa idea de aumentar produción, calidades, benestar e, en definitiva, rendibilidade, sempre coa total colaboración de Julio e Antonio, cos que a compañía forma un equipo sólido na toma de decisións.

Melloras grazas aos plans Prelacto e Kaliber

Ao longo destes anos, teñen implementado o Programa Kaliber a toda a recría, conseguindo unha media de idade ao primeiro parto de 23,5 meses, con xovencas en primeiro parto con máis de 10.500 kg a 305 días en primeira lactación.

Outro dos puntos críticos abordados estes anos e de maneira sistemática foi a transición. Coa implementación de o Plan Prelacto “desapareceron os problemas posparto, tanto retencións como cetoses e hipocalcemias, e encontro que as miñas vacas non perden condición corporal posparto, chegando a picos moi altos de leite e en condicións óptimas de carne á hora da inseminación, aos 70 días”, relata Antonio.

Co Plan Prelacto, á parte de reducir as incidencias posparto, esta explotación mellorou a taxa de concepción a primeira inseminación, e mantense cunha taxa de preñez sostida ao longo do ano de ao redor do 25%, con 2,3 inseminacións por vaca xestante. Durante o inicio do plan, as taxas de preñez eran inferiores ao 21% e con máis de 3 inseminacións.

A todo isto axudou tamén a boa xestión e manexo realizados, sempre á última en canto a sementes e procesos, e co paso dos anos están a conseguirse forraxes con maior dixestibilidade, menos cinzas, máis proteína e boas calidades microbiolóxicas.

En canto ás vacas en produción, estableceuse unha liña de traballo constante e periódica de mostraxes, recoñecemento de animais e rendementos buscando sempre a máxima produción e rendibilidade da granxa. Para iso, De Heus apóiase no seu sistema de formulación e os plans xa comentados, xa que a rendibilidade hai que abordala desde a recría, pasando polas secas e as vacas en produción. 

Outro dos logros de De Heus é que, segundo comenta Antonio, “as vacas producen máis, chegando a 39 litros mantendo sempre bos niveis de graxa e proteína ao algo do ano; cuestión moi importante, xa que temos bos pagos por calidades”. 

“Desde que estamos con De Heus, conseguimos ser unha gandaría máis rendible”

“Desde que estamos con De Heus, conseguimos ser unha gandaría máis rendible e que nos permitiu afrontar melloras en sustentabilidade”, engade un dos responsables de Los Remedios SC. . Para monitorizar esta rendibilidade, De Heus apóiase na información propia proporcionada por Antonio, moi sistemático solicitando información, e na aplicación Margin Monitor Milking (MMM), para poder avaliar co paso do tempo a evolución de custos e eficiencia.

En Los Remedios SC. son conscientes da importancia da sustentabilidade e, nos últimos anos, realizaron melloras como a instalación de placas fotovoltaicas, cubriron as fosas de xurro para minimizar as emisións e instalaron unha biocélula e un separador para aproveitar o sólido do xurro, que é reutilizado para as camas.

Tamén o benestar animal é unha peza fundamental do manexo, que consolidaron coa instalación de ventiladores e duchas para mitigar a tensión por calor e cambio das camas, ao que se procederá a curto prazo. “Cos ventiladores e as duchas conseguimos que a inxesta e a produción non se resintan nas épocas de calor, aumentando o benestar das vacas e reducindo as incidencias de saúde”, sostén Antonio Cuevas.

O equipo De Heus está en contacto semanal con eles na granxa, “sempre dispoñibles ante calquera problema ou cambio e adiantándose aos problemas e colaborando en decisións importantes na granxa”. Esta é a verdadeira clave dunha relación tan duradeira.

Mar Rosado é a propietaria da Ganadería Selecta de Limousin e Charolais, situada en Monroy (Cáceres). Alí dedícanse, desde 2012, á cría en pureza das razas charolesa e limusina. O seu obxectivo é “conseguir grandes reprodutores que cumpran coas características morfolóxicas propias de cada raza. Todo este traballo levámolo a cabo grazas a unha rigorosa selección xenética”, sinala.

Rosado percibe desafíos en diferentes frontes para o sector gandeiro. Un dos maiores é a seca:
“Está a ter un impacto devastador, o que aumenta os custos de alimentación, debido á escaseza, e obriga aos gandeiros a buscar outras alternativas. Esta problemática reduce as marxes de beneficios e, por tanto, a rendibilidade e viabilidade económica das explotacións”.

Gandaría Selecta de Limousin e Charolais uniuse ao equipo De Heus precisamente para facer fronte a todos estes contratempos. Unha decisión acertada, en palabras do seu principal responsable, “cuns resultados moi visibles e moi positivos en canto a benestar e rendemento, potenciando o desenvolvemento dos nosos animais”.

Mención especial para os pensos de Kovital Cebo e Reprobeef Sementales De Heus cos que traballan. “Son pensos de primeira calidade, cunhas fórmulas equilibradas, capaz de cubrir todas as necesidades da nosa explotación”, apunta Rosado.

E é que o Penso Kovital Cebo está formulado para cubrir os requirimentos nutritivos dos tenreiros durante a fase de cebo co fin de obter todo o seu potencial produtivo: máximo desenvolvemento muscular e engrasxamento adecuado, mentres que o penso Reprobeef sementais está deseñado para o desenvolvemento de futuros sementais con gran desenvolvemento muscular sen medo a problemas de apromos e excesivo engraxamento, asegurando o éxito reprodutor.

Tamén destacan os resultados das testaxes que se están levando a cabo, “extraordinarios, cuns índices de conversión sorprendentes, dando como resultado futuros sementais con gran potencial”.

Mar Rosado prepadando a su ganado. 

A evolución das gandarías de leite nos últimos tempos está a ser frenética. Os sistemas cambian, a produción por vaca elévase ano tras ano, a análise de datos pasa a ser un tema clave e a xestión óptima dos recursos alimentarios na granxa é un aspecto crucial para que as explotacións manteñan producións elevadas.

Todo isto implica cambiar o enfoque de traballo desenvolvido tradicionalmente nas granxas, para enfocalo na procura dun concepto que por unha banda debe ser global e interconectado, pero por outro deba considerar a cada explotación como un sistema independente. Neste sistema os resultados de cada variable produtiva (coma se dun ecosistema se tratase) teñen unha influencia medible que afecta positiva ou negativamente ás demais.

Un dos desafíos máis importantes na produción leiteira é a precisión na formulación das racións, xa que esta categoría supón historicamente ao redor do 50% do custo de produción medio da granxa tipo. Ademais, nestes momentos nos que o mercado das materias primas atópase en niveis elevados de prezos é de vital importancia, para a rendibilidade das explotacións, a obtención de forraxes da máxima calidade que permitan ás explotacións gandeiras alcanzar, en base a eles, a maior produción dos seus animais.

Co obxecto de ofrecer o mellor servizo aos seus clientes de vacún leiteiro, De Heus está a traballar en varias liñas. Por unha banda, conta cun laboratorio propio na súa planta de produción de Orkoien (Navarra), deseñado coa tecnoloxía máis punteira e cun obxectivo claro: obter datos fiables e completos en tan só 48 horas, que ofrezan a maior precisión nos resultados.

Por outro, e para ofrecer a cada granxa unha solución específica, crearon Laboexpert, un sistema que profesionaliza todo o proceso polo que pasa unha mostra até chegar á recomendación nutricional concreta máis acertada en cada caso.

A forraxe, vista en detalle

Na cornixa Cantábrica, o silo de herba é un alicerce importante da produción leite e a aplicación de Laboexpert permite arroxar luz acerca da evolución da calidade desta forraxe nos últimos anos.

Este sistema engloba as actividades de toma de mostra, envasado, envío de mostra, recepción de análise e importación de resultados a Feed Expert. A través de Laboexpert e QS podemos crear facilmente unha rastrexabilidade da mostra e o que é máis importante, unha base de datos que nos permite analizar o Big Data xerado por máis de 13.000 mostras analizadas no noso laboratorio propio coa tecnoloxía máis alta e o persoal altamente cualificado.

O silo de herba na nutrición do vacún de leite cumpre un papel principal, xa que é decisiva en catro dos seus parámetros: materia seca, proteína, fibra e dixestibilidade.

Este conxunto de variables indicará a calidade final da ensilaxe, xa que a súa sinerxía é clave na cantidade de forraxe que poderán consumir os animais e na asimilación dos seus nutrientes da maneira máis eficiente.

A materia seca

Esta variable atopa o seu punto óptimo cando oscila entre o 25-35%, cifras adecuadas para que a fermentación e posterior conservación do silo sexa correcta unha vez aberto. Así, podemos atopar dúas realidades, con referencia á materia seca. Unha materia seca moi baixa provoca unha gran perda de nutrientes polos lixiviados e a acidez provocada pola humidade, o que dificulta a fermentación e a consecución dun correcto pH de estabilización, clave para evitar posteriores fermentacións indesexables. E, pola contra, unha MS elevada afectará basicamente ao desensilado, xa que con silos moi secos o seu compactación é moi complexa e ao abrilos é máis factible a respiración, o que provocará fermentacións indesexables, coa súa posterior deterioración.

En Galicia neste ano 2023, a materia seca media das mostras analizadas no noso laboratorio é do 28,9%, o que indica que estamos nun punto óptimo, pero cabe destacar que temos valores moi dispares con silos moi húmidos e outros secos, provocados por unha primavera con moitos días de choiva e humidade intercalados con semanas solleiras. Esta “inseguridade climatolóxica” xeraba unha complexidade engadida á hora de decidir cando cortar, xa que en moitos casos cando a planta estaba no seu momento óptimo de corte o clima era inestable, obrigando a segar sen poder facer un presecado adecuado ou esperar a poder facelo, a risco de penalizar calquera dos outros parámetros de ensilaxe, antes mencionados.

 

A dixestibilidade

Cada vez somos máis conscientes da vital importancia que esta variable ten na calidade do silo. Este parámetro está a mellorarse actualmente grazas a que os agricultores, que cada vez dan máis importancia ás variedades que sementan e están a realizar cortes máis temperáns, o que lles permite obter ensilaxes máis dixestibles. Neste sentido, o uso de variedades de raygrass inglés híbridas e de floración tardía está a darnos máis tempo para facer un corte no momento óptimo. Se a isto sumámoslle o uso dunha mestura de variedades diploides e tetraploides, poderemos combinar un maior crecemento cunha maior cantidade de folla, respectivamente, o cal é ideal.

A evolución do racionamento leiteiro, tanto en explotacións con PMR (Partial Mixed Ration) -alimentación disociada como é o caso dos robots de muxido-, como con sistemas TMR, -Unifeeds completos-, esixe un gran coñecemento sobre a dixestibilidade das forraxes da propia explotación. Tanto a dixestibilidade da forraxe ao momento de mostraxe como a evolución dos parámetros durante o período de ensilado son claves. Este parámetro do ensildo marcará a cantidade de alimento que un animal é capaz de inxerir e, sobre todo, en muxido robotizado é determinante para o seu bo funcionamento, debido ao efecto negativo de saciedade que provocan os silos de baixa dixestibilidade nos animais: os silos de baixa dixestibilidade poden afectar o número de muxidos e á rutina voluntaria, facendo que os gandeiros teñan que empuxar moitas vacas ao robot.

Neste sentido, as medias (DIG MO =73%) indican que imos mellorando neste parámetro, aínda que é un proceso lento e difícil pola gran influencia do clima, que condiciona ou dificulta á hora de corte.

A fibra

Como ben se dixo antes, os parámetros de calidade dun ensilado no que nos estamos enfocando están en sinerxía entre si e a dixestibilidade está directamente condicionada polas fibras das forraxes, onde debemos facer referencia á Fibra Neutra Deterxente (FND), composta esta por celulosa, hemicelulosa e lignina.

En referencia a isto, hai que recalcar de novo a importancia da variedade de herba a utilizar, xa que as últimas (híbridas e inglesas) teñen menor cantidade de fibra por ter maior proporción de follas que as italianas, que medran máis rápido e fillan antes. Iso si, o momento do corte ten un efecto directo porque, se nos atrasamos, as plantas conterán unha maior cantidade de lignina dentro a FND que farán que diminúa a dixestibilidade así como o seu valor nutricional, sendo o nivel de degradabilidade da FND o que nos marcará dá cantidade de enerxía e proteína que este achegará ao animal para a súa produción leiteira.

A proteína

Por último, e non por iso menos importante, temos que falar da proteína da forraxe, unha calidade que no caso do ensilado de herba ten un peso moi grande na decisión de utilización na ración por parte dos gandeiros. A cantidade e calidade da proteína deste, do mesmo xeito que os anteriores parámetros, depende das variedades e do momento do corte. No caso das variedades, entre as que máis achegarán está o raigrás inglés, pero con diferenza os cultivos que máis achegarán son as leguminosas, polo que para obter unha maior cantidade de proteína, o ideal sería sementar unha mestura de ballico inglés e leguminosas.

Esta alternativa, por suposto, como todo na vida,ten un punto complicado: a dificultade que teñen as leguminosas para a súa implantación e a súa intolerancia, nalgunhas variedades, ao abono acolchado con xurros.

Pero os datos medios obtidos nas nosas mostras recentes indican un valor de Proteína Bruta (PB) de 12,2%, o que reflicte unha mellora respecto ao ano anterior que foi do 11,5%. Algo estamos a facer ben.

En definitiva, estamos a ver unha gran evolución na produción de ensilaje por parte dos nosos gandeiros, que están a mellorar moito a calidade das súas forraxes.

É certo que en ocasións o clima non axuda a elixir o óptimo momento de corte, pero o principal é que cada vez son máis conscientes de que para conseguir mellores rendementos é necesario contar con silos de mellor calidade. E non serve unicamente ter en conta os valores de proteína, senón tamén os de dixestibilidade, contar con valores baixos de cinzas, e realizar un proceso de ensilado correcto.

Traballar con precisión é fundamental para conseguir mellores producións, calidades e, en definitiva, gandarías máis rendibles.

No mundo actual, ante o crecente peso da educación dos máis pequenos e o benestar animal, é fundamental ensinar aos nenos a importancia do coidado dos animais de granxa. As vacas, por exemplo, xogan un papel crucial na nosa sociedade, proporcionando leite e carne para o consumo humano, ademais de seren unha parte integral da vida nas explotacións gandeiras.

É por iso que a páxina web https://www.deheuskids.es converteuse nun recurso de gran valor para educar aos máis pequenos sobre as particularidades destes animais e promover así o seu benestar animal. Estes son os principais ámbitos nos que opera o novo portal:

1. Conciencia sobre a orixe e a calidade dos produtos lácteos e cárnicos a través da alimentación do animal.

É crucial que os nenos comprendan de onde proveñen os alimentos que consomen a diario. Ao educalos sobre as vacas e a súa contribución á nosa cadea alimentaria, podemos axudarlles a desenvolver un maior respecto e aprecio por estes animais. A plataforma De Heus Kids destaca os aspectos clave da súa alimentación e como inflúe esta mesma na saúde e produtividade do animal. Explícase que é o costro, a forraxe, o ensilado, algunhas curiosidades como outro tipo de alimentos que lles gusta comer ás vacas, etc.

Ao educar aos nenos sobre a alimentación das vacas, bríndaselles unha comprensión máis profunda da relación entre a nutrición e a calidade dos produtos lácteos e cárnicos que consomen. Isto permítelles apreciar a importancia dunha alimentación saudable e sustentable tanto para as vacas como para eles como consumidores. Neste sentido, de Heus Kids axúdalles tamén a diferenciar as partes da tenreira que compran no supermercado.

2. Promoción do benestar animal.

A educación temperá sobre o benestar animal é fundamental para garantir un futuro sustentable e ético na industria gandeira. Os nenos poden aprender sobre a vida e as necesidades básicas destes animais. De Heus Kids dedícase a promover o benestar animal e ofrece recursos que explican como se coidan e se manexan as vacas na granxa de maneira respectuosa e ética. Explica tamén por que se utilizan ventiladores nas naves, que significa pacer, por que ás vacas non lles gustan as altas temperaturas, a importancia de que teñan un lugar cómodo para deitárense, en que consisten os robots de muxido, etc.

3. Conexión coa natureza e a vida na granxa.

Nun mundo cada vez máis urbano e tecnolóxico, é crucial que os nenos teñan a oportunidade de conectar coa natureza e comprender a vida na granxa. As vacas son unha parte integral desta contorna e educar aos nenos sobre elas permítelles desenvolver un maior aprecio pola vida rural e as interaccións entre os animais e a súa contorna. Isto non só enriquece o seu coñecemento, senón que tamén fomenta unha conexión máis profunda coa natureza e o medio rural. Desta maneira, De Heus Kids explica aos nenos que unha vaca ten catro estómagos, que son as pezuñas, que son os crotais, cal é o seu matamoscas natural, a diferenza entre vacas que producen leite e vacas de carne, etc.

A educación dos nenos acerca das vacas e o benestar animal é esencial para garantir un futuro sustentable na industria gandeira e conseguir o fortalecemento do mundo rural. Ao ensinar aos nenos sobre as vacas, non só os empoderamos con coñecementos sobre a orixe dos alimentos, senón que tamén cultivamos valores éticos e unha conexión máis profunda cos animais e o medio rural.

Coñece a nosa páxina web https://www.deheuskids.es e o interesante vídeo acerca dos tenreiros que mestura debuxos e imaxes dunha granxa real, presentado polos seus personaxes principais Ana e Dani:

https://www.deheuskids.es/noticias-y-eventos/ana-y-dani-visitan-una-granja-de-terneros.

Ademais, na páxina tamén atoparás todo o material e os mellores consellos para que os nenos poidan levar a cabo as súas presentacións para o colexio sobre os animais de granxa.

A fase de transición é un período crítico no ciclo reprodutivo das vacas leiteiras que abrangue desde o final da lactación até a concepción da seguinte preñez. Durante esta etapa, os animais experimentan cambios hormonais e metabólicos significativos, que poden ter un impacto na reactivación folicular e na fertilidade.

Convén ter en conta que uno dos alicerces nesta fase de transición é a inxesta de materia seca. Os nutricionistas sempre pomos o foco na inxesta preparto, porque está intimamente relacionada coa inxesta posparto. É dicir, unha vaca que come pouco antes de parir comerá pouco no posparto, acentuando o balance enerxético negativo. Estes animais teñen máis probabilidades de ter cadros de cetose, maior mobilización de graxa, esforzo metabólico a nivel hepático e aumento do estrés oxidativo. Todo isto xera moita inflamación.

En De Heus apostamos fortemente polo manexo da transición co programa Prelacto, pondo o foco na inxesta e no control da hipocalcemia, para así poder afrontar unha nova lactación con garantías. Nesta fase, todas as vacas sofren un cadro inflamatorio subagudo e un balance enerxético fisiolóxico, que debemos saber manexar tamén no posparto.

Neste proceso inflamatorio do periparto, fundamental para que a vaca supere todos os cambios fisiolóxicos do parto, libéranse citoquinas proinflamatorias e proteínas de fase aguda, xerando á súa vez unha resistencia fronte á insulina, que á súa vez favorece a mobilización graxa. A alta demanda repentina de glicosa por parte da glándula mamaria fai que múltiples tecidos compensen a escaseza da dieta, facéndose resistentes á insulina, xerándose un escenario hormonal que permite o catabolismo tisular e a mobilización de aminoácidos e glicerol, procedente do músculo e o tecido graxo.

Unha vez que a vaca pare, sen ningún trastorno metabólico, os obxectivos son a recuperación máis rápida posible da inxesta de materia seca e facer fronte ao balance enerxético negativo e a este proceso inflamatorio. Nas gandarías de hoxe en día, con grupos posparto ou robots, pódese optar por racións de posparto ou puntear a vacas concretas como estratexia para conseguir animais máis sans, de maior produción e sen perder condición corporal. Debemos lembrar que aquelas vacas con mobilización graxa son vacas cun status inmunitario menor, predisponente a enfermidades como a cetose e o desprazamento de callar, con menor reactivación ovárica; en definitiva, vacas menos eficientes e con maior probabilidade de descarte.

 “Definir unha ración posparto pode ser unha estratexia adecuada para conseguir ou mellorar rendementos nas nosas vacas”

Por tanto, se o manexo nolo permite, é dicir, o deseño do establo, o número de animais ou o dispensador automático, definir unha ración posparto pode ser unha estratexia axeitada para conseguir ou mellorar rendementos nas nosas vacas: ter picos de leite máis altos e sostidos, baixar os días abertos, mellorar a taxa de preñez, a taxa de reposición e subir a produción vitalicia da explotación.

Desde un punto de vista nutricional é importante avaliar que estratexias podemos utilizar nesta fase, sempre cubrindo os requirimentos de enerxía, proteína e minerais e pondo ao fígado como peza angular do posparto. O principal é recuperar a gluconeogénese e evitar unha excesiva oxidación de triglicéridos no fígado que aboque á cetose ou fígado graxo. Para iso, unha boa estratexia é utilizar precursores glucogénicos, que estimulen a produción de glicosa para satisfacer a alta demanda nos primeiros días posparto.

A dixestibilidade das forraxes e a calidade da ración son fundamentais para aumentar rapidamente a inxesta, xa que forraxes demasiado fibrosos dilúen a ración e limitan a inxesta.

Outro punto de vista é aumentar a proteína metabolizable e aminoácidos concretos que, á parte dos requirimentos nutricionais definidos, teñen efectos concretos no metabolismo lipídico hepático, como a colina e a metionina. A metionina tamén ten un papel fundamental na resposta inmune e o proceso inflamatorio posparto. Por outra banda, o fígado pode ter unha actividade ureoxénica diminuída, polo que a proteína degradable debe ser controlada.

Outra estratexia é controlar a adicción de graxas na ración posparto, xa que poden deprimir a inxesta nesta fase e aumentar a mobilización graxa.

SincroFresh, a gama de pensos específicos de De Heus para posparto

En De Heus optamos por un manexo concreto no período seco para asegurar o éxito posparto, pero sen esquecer que, despois do parto, existen estratexias e manexo na nutrición de precisión para lograr mellores rendementos e buscar situacións de máxima eficiencia. Dentro da gama de solucións nutricionais específicas, en De Heus deseñamos racións para posparto e contamos coa gama SincroFresh, pensos específicos para esta fase para utilizar como suplemento en carro ou robots.

De Heus Nutrición Animal España lanzou a plataforma web De Heus Kids para achegar o sector gandeiro aos máis pequenos da casa.

A páxina combina o deseño máis divertido, cunha clara intención didáctica co obxectivo de que os nenos aprendan xogando. Así, De Heus Kids trasládalles a gran importancia da gandaría, fonte de alimentos sans e nutritivos para a nosa dieta diaria, sen esquecer o benestar animal, clave na obtención dunha produción gandeira eficiente, que se traduce en alimentos de mellor calidade para nós como consumidores.

“A filosofía de De Heus Kids, baséase na educación e a diversión, utilizando ferramentas didácticas e entretidas para transmitir estes valores”, sinala a coordinadora de Mercadotecnia e Comunicación de De Heus España, Elena María García. “Desde De Heus cremos que é fundamental que os nenos aprendan a respectar e coidar aos animais, xa que isto non só lles ensina empatía e responsabilidade, senón que tamén fomenta un futuro máis sustentable e xusto para todos”.

A páxina web consta de seis apartados principais, cos ensinos de dous nenos, Ana e Dani, como fío condutor.

Son, ademais, os protagonistas dunha serie de vídeos animados nos que visitan granxas de distintos animais (tenreiros, polos, galiñas poñedeiras, porcos, etc.) e dialogan sobre as súas particularidades.

En “Alimentación animal”  detállase o proceso de fabricación dos pensos para animais de granxa, cales son algunhas das materias primas utilizadas e a importancia dunha alimentación adecuada para cada animal.

Pola súa banda, nas seccións “Aves”, “Porcos” e “Vacas” recompílase información sobre a cría e a alimentación desas especies, así como sobre a importancia de garantir o seu benestar.

“Máis cousas xeniais” inclúe unha biblioteca que pon a disposición dos máis pequenos debuxos e mandalas de animais para colorear, persoais para presentacións e imaxes de animais. Así mesmo, ofrece interesantes consellos aos nenos e nenas para facer presentacións e outros proxectos para o cole de maneira fácil e sinxela.

Á parte destes apartados principais, destacan tamén as seccións de “Noticias e eventos” onde se poden atopar os vídeos de Ana e Dani; “Envía o teu debuxo a Ana e Dani” e “Coñece os nosos colaboradores”, onde se inclúen os logos das gandarías e asociacións que colaborarán con este proxecto educativo.

Todo o contido desta plataforma está revisado e avalado polo proxecto “Coñecer a Agricultura e a Gandaría”, iniciativa de Grupo Editorial Agrícola-Henar Comunicación.

Concurso de debuxo De Heus Kids

Con motivo deste lanzamento, De Heus Nutrición Animal e New Holland puxeron en marcha, de maneira conxunta, un concurso de debuxo dirixido a nenos e nenas de entre 3 e 8 anos co obxectivo de promover a importancia da agricultura e a gandaría.

Para acceder a toda a información, visita a páxina

O número de ganderías galegas que utilizan robot de muxido segue cmedrando ano tras ano. Os motivos máis importantes que favorecen o abandono dos sistemas de muxido tradicionais son, por orde de importancia:

-A flexibilidade laboral.

-O aumento da produción leiteira, grazas a un terceiro muxido nos animais máis produtivos e a un eficiente punteo de concentrado nos animais que máis o requiren.

-O maior control do rabaño pola alta cantidade de información que obtemos dos nosos animais.

O principal obxectivo do equipo de nutrición de De Heus é conseguir altas producións de leite sen perder esa flexibilidade laboral, que se sinala como motivo número un, cando nunha gandaría óptase pola instalación deste sistema de muxido automatizado (AMS). Para iso, estes sistemas automáticos necesitan que o tráfico de vacas sexa fluído e VOLUNTARIO. Non é aceptable que teñamos que perder man de obra para empurrar máis do 10% das vacas en lactación cara ao robot, varias veces ao día. Se esta fose a situación actual do establo, a gandeira/o estaría máis suxeita/o que coa antiga sala de muxido, e os datos de eficiencia produtiva-económica nunca serían bos.

Dabondo son coñecidos os factores propios do establo, que van favorecer ou empeorar o fluxo de vacas ao robot:

-Deseño das instalacións: amplitude de corredores e zona de espera, localización do robot (luz e ventilación).

-Saúde do rabaño: problemas de patas ou outro tipo de patoloxías.

-Conservación e dixestibilidade das forraxes.

Desde a alimentación, en De Heus, como empresa especializada en nutrición animal, enfocamos este reto desde os distintos puntos dun estrito protocolo:

–Robot Expert: é unha ferramenta informática rápida e sinxela a disposición dos nosos técnicos en campo, que analiza e axiliza a toma de decisións, independentemente da marca de robot e do número de cabinas que atopa no establo.

-Concentrados para robot (Goalfeed): son a última xeración de pensos de gama que demostraron nos últimos anos unha seguridade dixestiva, palatabilidade e granulación magníficas, alicerces básicos para alcanzar un bo tráfico cara ao robot.

-Alta cualificación en nutrición das persoas encargadas de planificar a ración a pé de granxa: esta é unha alimentación disociada, coa mestura en carro e o penso que lle proporciona o robot. A complexidade que une a estas dúas variables fai que os nosos técnicos teñan en conta os puntos críticos máis importantes que nos van axudar a alcanzar o noso obxectivo: densidade enerxética, proteína soluble, dixestibilidade, conservación das forraxes, picado, mesturado e arrimado do unifeed, etc. Con iso, formúlase un penso en fariña que vai ser específico para cada granxa, xa que non hai dúas explotacións que cultiven as forraxes exactamente igual, nin terán as mesmas cantidades de silo dispoñibles para o número de animais cos que traballan.

-Configuración dos accesos ao muxido e táboas de alimentación: os programas informáticos que acompañan aos robots permiten modificar as curvas de alimentación e os permisos de muxido. Só un técnico en alimentación con experiencia e cualificación debería modificalas polo seu inmediato impacto na frecuencia de muxiduras.