Os agricultores manteñen cortadas cos seus tractores numerosas autovías e autoestradas en Francia As protestas de agricultores esténdense por distintos países europeos, como Alemaña, Francia, Países Baixos, Polonia ou Romanía, e o seu efecto contaxio podería chegar a Galicia. Desde hai días grupos de produtores de distintos puntos da comunidade manteñen conversas para secundar as mobilizacións con algún tipo de acción reivindicativa. Barállase a data do día 6 de febreiro. O efecto contaxio do que está a pasar en países como Francia ou Alemaña chegou tamén esta semana a Italia, onde se esixen axudas pola seca, e a Bélxica, onde os agricultores levaron este luns a súa protesta a Bruxelas. En España organizacións como Asaja ou Unión de Uniones anunciarán nos vindeiros días actos reivindicativos, mentres UPA e COAG meditan que facer, pero Christiane Lambert, presidenta do Comité de Organizacións Profesionais Agrícolas (COPA), a principal federación de sindicatos de agricultores de Europa, prognosticou que os agricultores italianos e españois tamén organizarán as súas propias protestas. Apuntando a Bruxelas Nalgúns dos principais países produtores europeos, nas últimas semanas os tractores deixaron os campos para cortar estradas. O detonante en Alemaña, por exemplo, foi a eliminación das axudas ao gasóleo, do mesmo xeito que en Francia, pero o cabreo é máis profundo e ten que ver coa sobrecarga lexislativa emanada desde Bruxelas que soporta o sector.

Os agricultores italianos e belgas inician esta semana as mobilizacións e en España Asaja e Unión de Uniones anuncian accións similares

As políticas ambientais pesan cada vez máis na axenda da UE, relegando a un segundo plano a soberanía alimentaria, un obxectivo que gañara protagonismo durante a pandemia. O propio comisario europeo de Agricultura, o polaco Janusz Wojciechowski, recoñecía recentemente a súa impotencia para facer oír a voz do sector en normas como a Lei de restauración da Natureza ou a actualización da Directiva sobre emisións industriais, impulsada desde o departamento europeo de Medio Ambiente pero que afectará a todas as explotacións de gando vacún, porcino e avícola con máis de 150 UGM.

As protestas esténdense e as reivindicacións xeneralízanse a 5 meses das eleccións ao Parlamento europeo

Por agora a resposta da Comisión Europea ante as protestas limítase ao anuncio da presidenta Úrsula Von der Leyen da posta en marcha dun panel de expertos, formado por 27 persoas, entre especialistas e representantes do sector, para debater sobre o futuro da agricultura na UE. As conclusións estarían listas no verán, despois das eleccións ao Parlamento europeo do mes de xuño. Aínda que oficialmente Wojciechowski considera que as mobilizacións se deben a “cuestións internas” dos distintos países, o Executivo comunitario teme que as protestas sexan aproveitadas polos partidos de extrema dereita para os comicios nun momento no que as enquisas auguran o seu crecemento no Parlamento europeo. Crecentes esixencias ambientais Os produtores europeos, e as organizacións agrícolas que os representan, quéixanse de que as novas políticas verdes da UE, explicitadas en documentos como o Pacto Verde Europeo ou a Estratexia da Granxa á Mesa e incluídas en Directivas sobre medicamentos, nitratos, fitosanitarios, benestar animal ou gases de efecto invernadoiro, non foron acordadas co sector.

O ano 2024 arrincou con cambios normativos importantes en países como España

A pesar de que as axudas comunitarias da PAC complementan de maneira decisiva os ingresos das explotacións, a sensación maioritaria é a de que a Comisión Europea e os distintos Estados membros están “a lexislar en contra do sector” e que o impacto destas normativas será importante sobre a conta de resultados das explotacións. Os produtores senten ademais un agravio comparativo con respecto á importación de produtos de terceiros países, con controis máis laxos en materia de produtos fitosanitarios, benestar animal ou diversos aspectos medioambientais, por non falar de dereitos sociolaborais.  Garantir prezos xustos Xunto coa flexibilización das esixencias normativas en materia ambiental, os agricultores e gandeiros demandan unha retribución xusta por parte das grandes cadeas de supermercados e maior transparencia nos distintos elos da cadea que vai desde o campo á mesa dos consumidores. A pesar da aprobación de normativas específicas nalgúns países, como Lei da Cadea Alimentaria en España ou as leis Egalim en Francia, non existen garantías reais de que os prezos en orixe que perciben os produtores cubran os custos de produción.

Leis como a da Cadea Alimentaria en España ou a Egalim en Francia non serviron para evitar prácticas abusivas

En Francia o problema evidénciase estes días en varios sectores. Por unha banda, entre os agricultores de cereal, xa que o prezo do trigo reduciuse á metade no último ano e medio, pero os custos de produción, que se dispararon trala guerra de Ucraína, seguen altos, ao que este ano se engade a obriga de deixar un 4% da superficie sen cultivar para fomentar a biodiversidade e cumprir deste xeito coa condicionalidade da PAC. Doutra banda, entre os viticultores, que empezaron a baleirar cisternas de viño de mesa a granel procedentes de España, país ao que acusan de producir máis barato e inundar o mercado francés coas súas exportacións. A lexislación en materia de aplicación de produtos fitosanitarios en Francia é das máis esixentes da UE, o que outorgaría a países veciños como España ou Italia teóricas vantaxes competitivas. Entre os gandeiros lácteos, o descontento céntrase neste momento contra a multinacional francesa Lactalis, a industria que máis leite recolle en Francia, despois de que impuxese un prezo de 40,5 céntimos para xaneiro. Para as granxas, o prezo de Lactalis é inaceptable, non só porque non cubre os custos de produción, senón porque ademais actúa de panca á baixa co resto das empresas do sector.  

Os motivos das protestas por países: desde a importación de cereais de Ucrania á eliminación das rebaixas fiscais ao gasóleo agrícola

O primeiro ministro francés, Gabriel Attal, falando cara a cara con Arnaud Rousseau, presidente da FNSEA, o principal sindicato agrícola do país Con cuestións comúns, como o rexeitamento a unha lexislación europea afastada da realidade do sector e cada vez máis paralizante, e outros motivos máis concretos e específicos de cada país, a ira dos agricultores gaña forza e faise máis visible. As tractoradas esténdense, coma unha mancha de aceite, por toda Europa, obrigando aos Gobernos dos distintos países a actuar, despregando efectivos policiais para garantir a seguridade e medios negociadores para tratar de rebaixar a tensión ás portas dunhas eleccións onde a extrema dereita podería capitalizar o descontento. O primeiro ministro francés, Gabriel Attal, centrou a súa axenda nos últimos días en materia agrícola e este mesmo luns reuniuse con Arnaud Rousseau, presidente do FNSEA, principal sindicato agrícola de Francia, que está a liderar as protestas xunto a Arnaud Gaillot, presidente da organización de Novos Agricultores. Asedio a París Unha semana despois do inicio dos bloqueos de autoestradas en Occitania, as protestas estendéronse por toda Francia, cortando a comunicación entre o norte e o sur do país. As barricadas de rolos e pacas de palla lograron xa o primeiro dos obxectivos: que o Goberno dea marcha atrás na súa intención de incrementar os impostos ao diesel agrícola. O Goberno francés capitula e dá marcha atrás na súa intención de aumentar gradualmente ata 2030 o imposto sobre o diesel agrícola O primeiro ministro francés tamén prometeu menos burocracia, cun plan de 10 medidas de simplificación inmediata, e maiores controis ás importacións, para evitar a competencia desleal de terceiros países, por exemplo de Mercosur, pero tamén dentro da propia UE, onde a lexislación francesa en materia de produtos fitosanitarios é das máis esixentes. Pero a pesar destas importantes concesións, as protestas continúan ao berro de "feitos e non palabras" e o obxectivo dos agricultores e gandeiros céntrase agora en asediar París cortando todas as vías de acceso principais, así como no bloqueo do mercado maiorista de Rungis, un dos máis grandes de Europa. Bloqueo do porto de Hamburgo En Alemaña este mesmo luns miles de agricultores bloquearon o acceso ao porto de Hamburgo en contra da “tolemia fiscal e burocrática”. O corte con tractores da ponte Köhlbrand, que afectou ao funcionamento habitual dun dos principais portos europeos, foi unha “decisión espontánea” froito do cansanzo dos manifestantes, aseguraron desde as organizacións convocantes das protestas.  Con esta acción os produtores alemáns quixeron tamén visibilizar a súa oposición aos acordos de libre comercio con países como Nova Zelandia, que implica a importación de importantes cantidades de carne de cordeiro e tenreira.

O Goberno alemán avanzou a súa intención de graduar ata 2026 a eliminación da exención ao diesel agrícola

O Goberno do chanceler Olaf Scholz, formado por unha coalición de socialdemócratas, ambientalistas e liberais, avanzou a súa intención de graduar ata 2026 a eliminación da exención ao diesel agrícola, detonante das mobilizacións, pero este anuncio non serviu para acalar as protestas. Importacións sen aranceis para o cereal ucraíno A competencia ucraína, polo aumento das importacións deste país tralo inicio da invasión rusa, está detrás do malestar dos agricultores en países como Polonia e Romanía. Por mor da ofensiva rusa, a UE suspendeu os aranceis aos produtos importados de Ucraína para facilitar rutas alternativas ao mar Negro para a saída dos cereais ucraínos a través dos países fronteirizos. Pero estes corredores de mercadorías duty free para o trigo e o millo ucraínos acabaron producindo “competencia desleal” para os agricultores locais polacos ou romaneses, que nas últimas semanas bloquearon pasos fronteirizos con Ucraína, pero tamén de países como Eslovaquia, Hungría ou Bulgaria.

En xuño expira a actual exención aduaneira para os cereais procedentes de Ucraína e os países veciños esixen que se elimine

En xuño expira a actual exención aduaneira para os cereais procedentes de Ucraína pero a Comisión Europea podería renovala. Os países de Europa do leste esixen sen embargo que a UE revise de forma definitiva as súas medidas de liberalización comercial con Ucraína. Redución de cabezas de gando nos Países Baixos Nos Países Baixos, en cambio, o detonante do malestar dos produtores foi o plan gobernamental presentado en 2019 para baixar as emisións de nitróxeno mediante a redución do número de cabezas de gando. As protestas, mantidas durante meses, deron paso á mobilización política. O Movemento Campesiño Cidadán (BBB), liderado por Caroline van der Plas, logrou unha importante representación, conseguindo o 20% dos votos nas eleccións provinciais de marzo de 2023 e 7 deputados e 16 senadores nas xerais de novembro, converténdose na quinta forza do Parlamento neerlandés, liderado na actualidade polo partido de ultradereita PVV de Geert Wilders. A formación dun novo goberno podería paralizar ou reformar agora o proxecto de redución dun terzo das cabezas de gando actuais (3,8 millóns de vacas e 11,4 millóns de porcos) que o Goberno conservador de Mark Rutte lanzou en 2022, un plan co que pretendía reducir á metade as deposiciones de nitróxeno para 2030 (a media actual en Holanda é de 46 kg por hectárea, catro veces máis que a media europea). 

Entre o paquete de normativas en materia de sanidade animal aprobadas nos últimos meses desde a Unión Europea para as ganderías, un dos cambios significativos é a obrigación de contar cun veterinario de explotación. Este foi precisamente un dos temas tratados na última edición dos Encontros Gandeiros organizados pola ADS Xundeva, en Lalín, debido ás dúbidas que suscita este requisito da normativa. “Moitas das ganderías galegas xa están a cumprir boa parte dos requisitos que se esixen agora coa figura do veterinario de explotación”, apunta Ignacio Arnáiz, responsable de área do Laboratorio de Sanidade Animal do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (Ciam), durante as xornadas celebradas na capital dezá. Aínda así, ter que incorporar un veterinario de explotación supoñerá trámites burocráticos específicos e cambios para boa parte das ganderías.

“O veterinario de explotación aseméllase ao médico de cabeceira, é o profesional que terá acceso a toda a información en materia sanitaria da granxa” (Gloria Martínez, coordinadora de Xundeva)

“O veterinario de explotación aseméllase ao médico de cabeceira, é o profesional que terá acceso a toda a información en materia sanitaria da granxa, podendo ver todos os informes dos distintos profesionais que traballen na gandería”, exemplificaba a veterinaria Gloria Martínez Sanz, veterinaria e coordinadora dos servizos veterinarios da ADS Xundeva. Gloria Martínez e Ignacio Arnáiz na presentación realizada nesta edición dos Encontros Gandeiros de Xundeva.

Obrigacións para os gandeiros e os veterinarios

Aínda que está por concretar por parte da Administración, estímase que as ganderías deban de dispoñer deste veterinario de explotación a partir do 15 de maio do 2024, xa que esta foi a data provisional que se fixo pública coa aprobación da norma. Estas son algunhas das obrigacións que se lle presentan ao titular da gandería ao ter que incorporar esta figura de veterinario de explotación: -Este veterinario de explotación debe ser un profesional ou empresa que dispoña de servizos veterinarios para todas as especies da gandería. “Pode contarse cun só veterinario da granxa que xestione todas as especies ou poden nomearse varios veterinarios de explotación para as distintas especies”, indica Martínez Sanz. -Será o titular da gandería quen deba acreditar que conta con este profesional ou empresa mediante un modelo de declaración responsable. -O titular da granxa deberá comunicar a designación ou cesamento deste veterinario de explotación. Para iso dispón dun prazo de 7 días hábiles. -No caso de cesamento do veterinario de explotación, o titular da granxa dispón dun prazo de 3 meses para designar a un novo profesional para o cargo e de novo terá que comunicalo á Administración. -O propietario da granxa debe proporcionarlle ao veterinario ou facilitarlle que obteña no seu nome a información necesaria sobre a situación epidemiolóxica da súa gandería. -O titular da gandería tamén debe asegurarse de que todas as persoas que traballen na granxa co gando teñan unha formación adecuada e suficiente. Así, deberán acreditar unha formación mínima de 20 horas nun prazo de 6 meses contados desde o comezo do seu traballo na granxa. Estes cursos xa se impartiron en distintas Oficinas Agrarias Comarcais e está previsto que sigan ofertándose. Estarán exentos de recibir esta formación aqueles traballadores que acrediten un mínimo de experiencia práctica de 3 anos no manexo de gando bovino. Tampouco deberán tomar esta formación mínima os traballadores que xa teñan un título técnico de Produción Agropecuaria ou o título técnico superior en gandería e asistencia en sanidade animal. Pola súa banda, o veterinario de explotación comprométese a cumprir unha serie de funcións na granxa: - Todas as ganderías, independentemente da especie que sexa, deberán contar cun Plan Sanitario Integral (PSI) en formato dixital ou papel que debe elaborar o veterinario de explotación, o persoal veterinario da ADS ou a integradora ou entidade asociativa á que se pertenza. -Este Plan Sanitario Integral debe incluír actuacións sanitarias, de hixiene, bioseguridade e o uso racional de antibióticos. “É fundamental que o PSI estea adaptado á especie e ás características da gandería”, apunta a veterinaria Gloria Martínez Sanz.

Como debe ser o Plan Sanitario Integral (PSI)

Un dos requisitos imprescindibles que se pedirá ás ganderías e que está asociado á figura do veterinario de explotación é o Plan Sanitario Integral (PSI). Este Plan debe adaptarse ás diferenzas existentes entre os distintos tipos de granxas e responder ás necesidades e características de cada gandería. Así, dependerá de cada especie, tipo de explotación, sistema produtivo, situación epidemiolóxica e características particulares da gandería. “No caso de que convivan na mesma gandería diferentes especies, pode establecerse un plan sanitario único ou ben propoñerse plans sanitarios específicos para cada unha delas e baixo a responsabilidade de máis dun veterinario”, explica a veterinaria Martínez Sanz. Ademais, no caso das ganderías pertencentes a unha ADSG que teña asignado un veterinario de explotación distinto do veterinario da ADSG, o Plan deberá contemplar como mínimo un programa sanitario da ADSG.

O Plan Sanitario Integral debe actualizarse cada 5 anos ou cada vez que haxa cambios destacados na granxa

Este Plan debe actualizarse polo menos cada 5 anos e sempre que se modifiquen substancialmente as instalacións ou as prácticas de manexo na gandería. Debe estar asinado tanto polo veterinario da explotación como polo propietario. Ademais, é o propietario da gandería o responsable de que se cumpran as medidas que se recollen neste Plan.

Decálogo do Plan Sanitario Integral

O Plan Sanitario Integral debe contar cun contido mínimo para asegurar as medidas sanitarias imprescindibles na gandería. A continuación recóllese un decálogo de accións para incluír no devandito Plan: 1. Medidas de hixiene e bioseguridade. Neste apartado inclúense todas as accións preventivas que teñan que ver co control de acceso de animais á gandería ben sexa recría, reposición externa, animais alleos á granxa, animais en corentena… Tamén se contemplan as medidas de prevención en relación ao persoal da granxa e alleo a ela, así como vehículos. Neste apartado deben figurar tamén medidas que contemplen un control sobre a hixiene e a bioseguridade da alimentación do gando, así como á subministración e calidade da auga. Inclúense ademais, medidas específicas sobre o manexo dos animais. “Deben figurar protocolos para a separación do gando enfermo ou en corentena”, especifica a veterinaria. Neste apartado deberán aparecer ademais as medidas que adopta a granxa con respecto da xestión dos residuos sanitarios, así como a revisión periódica de certos aspectos das instalacións ou a recollida e almacenamento dos cadáveres, entre outros aspectos. 2. Plan de vixilancia e control de parasitos internos e externos dos animais. 3. Protocolo de vixilancia do estado sanitario dos animais. “A detección temperá é fundamental, xa que tratar de forma rápida marca a diferenza”, explica a veterinaria. 4.Programa de mostraxe rutineira fronte ás enfermidades obxecto de control na granxa. “Deben incluírse tamén os animais de nova incorporación á gandería”, detalla Martínez Sanz. 5. Plans de vacinación que se realicen na granxa. 6. Plan dun uso racional dos medicamentos. “Nas ganderías está a facerse xa un uso moi controlado dos medicamentos”, apunta a veterinaria. 7. Plan de cumprimento e control de hixiene do leite nas ganderías. 8. Plan sanitario da ADSG, se o veterinario de explotación designado é distinto ao da ADS. 9. Plan sanitario en relación coas enfermidades de declaración obrigatoria ou que sexan de interese para a propia gandería, a comarca, provincia ou comunidade autónoma. 10. Visitas zoosanitarias. O veterinario da explotación debe realizar de maneira presencial o seguimento sobre as medidas recollidas no propio PSI e o Plan de Benestar animal da granxa. “O veterinario emitirá as recomendacións que considere oportunas á persoa titular da gandería sobre as deficiencias que observe ou o uso de antibióticos na granxa”, explican os técnicos. As visitas zoosanitarias realizaranse unha vez cada 6 meses nas ganderías cun risco alto, cada ano nas granxas de risco medio e cada 18 meses nas que teñas un risco baixo. “A autoridade competente será a que determine o nivel de risco para cada gandería”, apuntan.

A Reunión informal ministerial de Agricultura que terá lugar os días 4 e 5 de setembro en Córdoba, dentro das actividades da Presidencia Española da Unión Europea, serve de panca para manifestar o desacordo da Asociación Nacional de Obtentores Vexetais (ANOVE) con certos aspectos que consideran “pendentes de desenvolvemento ou que deben ser estudados”, afirman desde a entidade. “A proposta presenta, con todo, algunhas incoherencias, como a prohibición de utilizar plantas obtidas por certas técnicas xenómicas (NGT) na agricultura ecolóxica, ao privar aos produtores que apostan por este modelo da liberdade de elixir novas variedades máis resistente a pragas e enfermidades, máis resiliente aos cambios climáticos e cun maior potencial produtivo para facer o cultivo sustentable economicamente”, critican desde ANOVE. A modo de contexto, a Comisión diferenciou as plantas obtidas por novas técnicas xenómicas (resultantes de métodos de mutaxénese dirixida e cisxénese) das plantas transxénicas (variedades que incorporan ADN de especies foráneas), cuxa regulación non se modifica.  Para iso, establece dúas categorías de plantas NGT, o que permite un procedemento de verificación simplificado.  O uso destas técnicas permitiría acurtar significativamente o tempo necesario para poñer unha variedade nova no mercado pasando dos 10-12 anos actuais a apenas 5-7 anos. “Este obxectivo é esencial para poder facer fronte canto antes aos retos que expón o Pacto Verde europeo, os efectos derivados do cambio climático e as crises xeopolíticas que impactan na cadea de subministración alimentaria”, avanzan desde ANOVE.

O Ministerio de Agricultura acaba de solicitarlle á Comisión Europea que habilite medidas de financiamento alternativas, máis alá das axudas do Estado ou o uso da reserva de crise, para asegurar ós produtores o abastecemento necesario de fertilizantes a prezos razoables, sobre todo de cara ás sementeiras da primavera. Durante o Consello de Ministros de Agricultura da UE, o ministro de Agricultura, Luis Planas, lembrou que os prezos dos fertilizantes mesmo chegaron a triplicarse como consecuencia, entre outros factores, da invasión rusa de Ucraína. Debido a estes altos prezos, na campaña de outono o consumo de abonos químicos reduciuse nun 30%, segundo os datos do Ministerio de Agricultura, unha situación que tamén se produciu noutros países. Planas recordou que a aplicación de nutrientes por debaixo das necesidades do cultivo incide nunha menor produtividade e, polo tanto, nunha redución das colleitas; polo que pide buscar unha solución conxunta no ámbito europeo. O ministro amosou o seu apoio á Comisión para que presente unha proposta para mobilizar a reserva de crise (450 millóns de euros para 2023). Planas sinalou que, “aínda que debe ser un instrumento de último recurso, ante situacións como a actual, é preciso facer uso de tódalas ferramentas dispoñibles".  

Revisión da norma de benestar animal

No Consello de Ministros de Agricultura e Pesca da Unión Europea que se celebra dende o domingo en Bruxelas tamén se abordou a revisión da normativa comunitaria sobre benestar animal, ámbito no que España desempeña un papel moi proactivo. De feito, España publicou recentemente un real decreto que revisa o marco regulatorio do transporte de animais vivos e o Ministerio tramita unha nova normativa sobre os controis que deben realizar as autoridades competentes. Planas amosou o seu apoio a esta revisión da norma sobre benestar animal a nivel europeo pero pediu que se siga un principio de proporcionalidade para que os custos non recaian nos produtores primarios. O ministro español reclamou tamén que os produtos importados de terceiros países cumpran coas mesmas esixencias de produción que os dos países membros, para evitar un efecto de deslocalización da produción.

A nova PAC

Outro dos asuntos que se trataron é o estado e os retos dos plans estratéxicos da PAC. España cumprirá o calendario previsto e a PAC comezará a aplicarse dende o 1 de xaneiro. Este xoves día 15 tramitarase a aprobación da lei da PAC no Congreso dos Deputados e nas próximas semanas publicaranse os decretos pendentes. A aprobación da nova PAC garantirá ós agricultores e gandeiros o cobro de máis de 7.400 millón de euros anuais. Tamén se presentou un informe sobre o regulamento do uso sostible de produtos fitosanitarios, que se prevé ter rematado na segunda metade do 2023, así como do avance nas negociacións do regulamento de indicacións xeográficas, que se espera aprobar tamén o próximo ano.

Como cada mes de decembro, a Comisión Europea vén de presentar os seus pronósticos dos mercados agrarios para a próxima década. Son pronósticos que ás veces, por diferentes imprevistos, envellecen peor que o leite, pero marcan tendencias probables. No sector lácteo, a perspectiva da UE é que o prezo do leite no campo teña chegado xa ó seu pico, no entorno dos 55 céntimos, para comezar a baixar proximamente, se ben non se espera un forte desplome das cotizacións, como sucedeu na crise do 2015. A previsión da UE para os próximos anos é que o prezo do leite se manteña forte, por enriba dos 40 céntimos por Kg., para chegar ó 2032 no entorno dos 45 céntimos / Kg. de media. Ese pronóstico de prezos faise en base á progresiva baixada de produción que espera a UE durante toda a próxima década (- 0,2% anual). Previsión de prezos do leite en euros / tonelada. O principal motivo de que a produción de leite descenda sitúao Europa nas maiores esixencias ambientais. A Comisión advirte de que as rexións gandeiras máis intesivas, como pode ser o caso de Holanda, terán que reducir a densidade de cabezas para diminuír a contaminación das augas por nitratos e as emisións de amoniaco. A previsión do informe é que se reduza o número de vacas e a produción, se ben unha parte desa baixada compensarase por maiores rendementos dos animais. Alimentación animal e secas Outros dous factores a ter en conta na produción de leite son o prezo da alimentación animal e as secas, principales causas da baixada de produción no 2022 no continente. Sobre a alimentación animal, a previsión europea apunta a unha próxima moderación dos prezos no periodo 2022-2025, se ben agárdase que se estabilicen en niveis superiores á etapa pre-Covid. Pronóstico de prezos de alimentación animal en produtos de proteína alta (high), media e baixa (low). En canto ós fenómenos meteorolóxicos extremos derivados do cambio climático (altas temperaturas e secas, xeadas primaverais, etc.), a Comisión Europea sinala que aumentarán nos próximos anos “de xeito altamente probable ou con case total seguridade”, segundo as previsións do Panel Intergubernamental do Cambio Climático, da ONU. O impacto dos fenómenos extremos dependerá da súa dimensión xeográfica, así como da posible recurrencia deste tipo de problemas. Tendencia xeral a menores producións A tendencia a menores producións é xeral a nivel do sector agrario, tanto en leite como en carne ou en parte dos cultivos, como a cebada e o millo. O comisario de Agricultura, Janus Wojciechowski, emitiu unha chamada de atención polo descenso do número de granxas e o aumento da idade media dos produtores, o que pode comprometer a seguridade alimentaria de cara ó futuro. Con todo, durante a próxima década, a UE prevé manter capacidade de autoabastecemento en leite, carne e trigo, se ben seguirá sendo deficitaria en cultivos como o millo. Leite máis sostible En paralelo ás baixadas de produción, espérase que os sistemas de produción máis sostibles vaian gañando terreo, tanto polos apoios da PAC como polas tendencias de consumo. Na actualidade, a produción de leite ecolóxico representa só un 4% na UE, en tanto que os sistemas extensivos de produción de leite suman arredor do 20% do total. A Comisión agarda que tanto o leite ecolóxico como o de pastoreo aumenten cota de mercado nos próximos anos, igual que outras opcións, como o leite de vacas alimentadas sen transxénicos. Do mesmo xeito, pronostícase o fortalecemento das actuais tendencias de coidado do benestar animal e de introdución de prácticas máis sostibles (manexo dos xurros, produción de biogás, redución de antibióticos, etc.). Perspectivas do mercado de lácteos No mercado internacional, Europa continuará sendo o principal exportador mundial, segundo as perspectivas da Comisión, se ben non se prevén fortes aumentos das exportacións, tanto pola menor produción interna como por unha probable maior competencia internacional. As gamas de lácteos que mellor funcionarán, tanto a nivel interno como no mercado exterior, son o queixo e o soro, orientado este último á industria alimentaria. Espérase que o leite en po e a manteiga reduzan o seu crecemento, en tanto o leite líquido continuará evolucionando á baixa debido a factores como o envellecemento da poboación. Outras gamas de lácteos frescos, como o iogurt, espérase que se manteñan estables, con posibles nichos de crecemento, como o do iogurt líquido. Evolución do mercado de lácteos. Na vertícal, márcase a variación de uso de leite equivalente, en tanto na horizontal, o crecemento de cada gama. O tamaño dos círculos representa o uso de leite equivalente en cada gama no periodo 2020-22. As oportunidades de desenvolvemento no mercado de leite líquido e lácteos frescos, segundo o informe europeo, virán da man de lácteos funcionais, por exemplo ricos en proteínas ou con vitaminas engadidas, e de gamas orientadas ás demandas dos novos consumidores (menos graxas e azucres). https://www.campogalego.gal/o-polo-resiste-o-descenso-consumo-de-carne/

A Comisión Europea acaba de resolver a convocatoria para a selección dos centros de conexión, os coñecidos como Hubs Europeos de Innovación Dixital (EDIH polas súas siglas en inglés). Dos 26 candidatos españois, 23 conseguiron o selo de excelencia que lles permite denominarse EDIH, pero tan só a metade recibirá apoio financeiro por parte da Comisión Europea. Entre estes, a iniciativa galega Datalife, que xorde para converter Galicia nunha biorregión de referencia en Europa, eríxese como un dos Hub de referencia. En concreto, as firmas galegas implicadas en Datalife presentaron un proxecto de case 6 millóns de euros que se desenvolverá en tres anos, cofinanciado ao 50% pola Comisión Europea. É o único Hub galego que percibirá este apoio. Os fondos permitirán acelerar a transformación dixital das empresas das cadeas de valor de Agro-Mar Alimentación, Forestal-Madeira, Saúde-Coidados e Biotecnoloxía en Galicia. Destaca a alta puntuación outorgada a Datalife pola Comisión Europea no impacto esperado das accións no plan de traballo, todas elas aliñadas coa Estratexia de Especialización Intelixente de Galicia, así como coas principais políticas europeas de dixitalización. O proxecto será coordinado por DIH Datalife e no consorcio están gran parte dos seus asociados. Con eles, o Hub, poderá dinamizar o ecosistema de innovación galego, facilitar o acceso a financiamento, promover a formación en dixitalización e promover que as empresas proben tecnoloxías disruptivas sen custo. O recoñecemento da Comisión Europea a Datalife ratifica a aposta da Axencia Galega de Innovación que apoia ao Hub desde que foi escollido como estratéxico para Galicia en 2019. O financiamento europeo virá complementar os fondos cos que xa conta Datalife, que recibe apoio en forma de convenio coa Axencia Galega de Innovación, pero que tamén conseguiu financiamento do Igape na convocatoria competitiva de Obradoiros 4.0 e no proxecto Hiba de fondos Interreg- Poctep.

O último informe sobre as perspectivas dos sectores agrícola e gandeiro presentado esta semana pola Comisión Europea recolle xa os efectos derivados da guerra de Ucraína. Agárdase que a escalada de prezos que experimentaron os insumos para a produción agro-gandeira se manteña a curto prazo, xa que as consecuencias da guerra súmanse a outros problemas que xa se viñan arrastrando. Na súa análise pormenorizada dos mercados, a Comisión pronostica que os prezos dos cereais se manterán particularmente altos tanto este ano como en 2023. Previsións nas granxas de leite En canto ás previsións nas granxas de vacún de leite, estas ganderías están a sufrir tamén o aumento dos custos de produción, o que está a reducir as súas marxes. A pesar de que se viu un incremento dos prezos do leite cru, as entregas de leite na UE caeron nos últimos meses, en comparación cos mesmos meses do ano pasado, por primeira vez desde 2009. Non se espera un aumento da produción mundial de leite polo menos ata final de ano, pois en Estados Unidos estase producindo tamén unha reducción de entregas e outros grandes produtores mundiais, como Australia ou Nova Zelanda, reduciron a produción por dificultades meteorolóxicas. En consecuencia, espérase que os prezos do leite se manteñan altos no campo. A iso axuda ademais o bo momento de prezos dos produtos lácteos industriais. Tendo en conta as actuais cotizacións de leite en po desnatado e manteiga, o prezo do leite equivalente é de 50 céntimos / Kg., segundo calcula a Comisión Europea. O informe incide ademais nos bos prezos dos queixos industriais, no caso do cheddar, os máis altos desde o 2014. Resta por ver como evoluciona o mercado internacional de lácteos. Durante os primeiros meses do ano, China mantivo unha demanda en ascenso, pero se esas compras se reduciran, por factores como novas vagas de Covid no país asiático, podería ter o seu impacto no mercado. A nivel de consumidor, a Comisión subliña que o aumento de prezo dos lácteos estase trasladando polo menos parcialmente ós supermercados. O leite fresco subiu un 7%, os queixos un 5,3 % e os iogures máis dun 6%, o que dá pé asimesmo a que se manteñan os bos niveis de prezos no campo. Cereais, millo e xirasol O problema para a gandería será o mantemento dos altos prezos dos cereais. En trigo, a sementeira en Europa xa estaba feita cando estalou a guerra, polo que para esta campaña só se prevé un incremento de 1% da produción, o que non bastará para paliar as importacións deste cereal procedentes de Ucraína. En canto ao millo, espérase que se incremente a produción, tanto debido aos altos prezos da importación como polo aumento da superficie útil, ao permitir a UE o aproveitamento das terras de barbeito. Se se manteñen as condicións climáticas favorables, as colleitas de cereais e oleaxinosas en 2022 poden ser moi boas, segundo as expectativas da Comisión, que mesmo pensa que se poden aumentar exportacións e reducir importacións. Isto contribuiría a cubrir parte do déficit previsto a nivel mundial, posto que Ucraína movía o 10% de todo o trigo, millo e aceite de xirasol que se comercializaba internacionalmente. Outro cultivo con boas perspectivas para esta campaña é o do xirasol, xa que require menos achega de nitróxeno que outros cultivos e os agricultores poden preferir o xirasol sobre o millo este ano, para reducir o gasto en fertilizantes. O informe europeo prevé que se producirá un 9% máis de xirasol esta campaña. Produción de carne en Europa En canto ás carnes, a pesar de que en sectores como o porcino están a apreciarse subidas xeneralizadas no prezo da carne, os altos custos de produción derivados do aumento do gasto de alimentación e da enerxía fai que as marxes dos produtores continúen sendo baixas. Este incremento dos custos e os efectos da peste porcina africana fan prever unha redución do 3% da produción de carne de porco na Unión Europea para este 2022. Mentres, prevese que a produción avícola aumente lixeiramente en 2022 grazas aos altos prezos da carne e a pesar dos altos prezos dos insumos e outros factores negativos, como a gripe aviar. Na actualidade, segundo os datos da Comisión Europea, o polo subiu en granxa un 26% en relación a hai un ano. En canto á produción de carne de vacún, agárdase unha diminución da produción do 0,9% . Desde Europa sinalan que esta redución deberase a un axuste estrutural no sector da carne de vacún polo aumento dos custos de produción, sobre todo dos pensos.

O ministro de Agricultura, Luis Planas, anunciou que España recibirá 64,5 millóns de euros, dos 500 millóns da reserva de crise habilitados pola Comisión Europea para o agro. Esta decisión chega no marco do artigo 219 da Organización Común de Mercados Agrarios para axudar aos agricultores e gandeiros a afrontar a alza de prezos das materias primas, e dos custes de produción, motivada pola guerra en Europa. Estas axudas poden complementarse con axudas estatais, polo que, desde o Ministerio afirman que “España, ao igual que outros países membros da UE, aportará fondos nacionais para completar as axudas”. Desta forma, o goberno vai traballar en conxunto coas comunidades autónomas e as organizacións agrarias para definir cales son os sectores máis afectados polas perturbacións do mercado, para así determinar como se repartirán as axudas. Sobre a urxencia das medidas, o ministro explicou que “hai que coñecer o marco comunitario de apoio para que as medidas tomadas en cada país resulten eficaces”. Polo tanto, as necesidades do Ministerio céntranse en coñecer as liñas de apoio da Comisión Europea, que se completarán coas que decida o Consello Europeo os próximos días 24 e 25. Despois, o Goberno ultimará as medidas complementarias de apoio aos distintos sectores produtivos.

Outras medidas: flexibilización da PAC

O Consello de Ministros da UE tamén se amosou favorable a flexibilizar determinados requisitos da Política Agraria Común para que se poida dispoñer de terras actualmente en barbeito, e así cultivalas para mellorar os niveis de abastecemento. No caso de España, trataríase principalmente de millo e de oleaxinosas xa que “o 22% do millo que importa España, e que se usa principalmente na alimentación animal procede de Ucraína, que é tamén o principal subministrador de aceite de xirasol”, detallan desde o Ministerio. Desta forma, a PAC obriga a deixar un 5% da terra en barbeito, se ben en España declaráronse o ano pasado en barbeito un 10% das superficies -2,2 millóns de ha- dos 21,5 millóns de hectáreas totais declaradas. Esta medida, xunto coa flexibilización de determinados requisitos para importar millo, facilitará a entrada de materias primas destinadas á alimentación animal. Outra das medidas adoptadas foi o almacenamento privado para a carne de porcino, un sector que tamén está atravesando unha situación difícil no conxunto dos Estados membros, sobre todo aqueles afectados pola peste porcina africana. Igualmente, o ministro reiterou “a necesidade de que se incremente o porcentaxe de anticipo das axudas directas das PAC, para que o sector poida contar con maior liquidez”. Proximamente a Comisión Europea debe remitir aos Estados membros a súa carta de observacións aos plans estratéxicos. A este respecto, o organismo precisou que “a perspectiva estratéxica desta PAC é a consecución de sistemas alimentarios sostibles”. Aínda que afirman que “as condicións ambientais e a loita contra o cambio climático seguen aí, outra cousa é a modulación do calendario de aplicación de determinadas medidas tendo en conta o escenario derivado da invasión rusa de Ucraína”.

A Comisión Europea avanza en cambios normativos en distintos ámbitos, desde o agrícola ao ambiental ou o da saúde pública, que poderían ter unha incidencia negativa no consumo de viño na sociedade europea e, por tanto, prexudicar ao sector produtor e transformador. Un recente webinar organizado pola Asemblea de Rexións Europeas Vitícolas analizou estas posibles ameazas. “Son moitos os expedientes lexislativos que nos próximos meses verán a luz e que terán impacto no sector: o Plan Europeo de Loita contra o Cancro, a revisión das políticas de calidade e promoción dos produtos agroalimentarios, a reforma do Regulamento das Indicacións Xeográficas e a lexislación sobre etiquetaxe nutricional (Front-of-pack)”, enumera a AREV, unha asociación formada por 50 rexións produtoras de viño en Europa, entre elas Galicia, “A AREV está a favor dun debate equilibrado baseado en feitos científicos. O consumidor debe ser informado a través de estudos científicos e non debe ser condicionado por alarmismos e prohibicións ideolóxicas”, defende a entidade con sede en Bruxelas e presidida na actualidade, en quendas rotatorias de dous anos, polo presidente de Castela-A Mancha, Emiliano García- Page.

Plan Europeo contra o Cancro

A UE está neste momento en proceso de elaboración do Plan Europeo de Loita contra o Cancro, un proxecto normativo que podería afectar de forma directa ao sector do viño. “O cancro é unha preocupación sanitaria de primeira orde na UE e a relación entre consumo de alcol e cancro está claramente establecida. O consumo de alcol ten incidencia no cancro de garganta e noutro tipo de cancros e hai que sensibilizar á xente sobre ese risco", defende John-F. Ryan, director xeral de Saúde Pública da Comisión Europea.. Segundo os datos da Organización Mundial da Saúde de 2018, baseados en diagnósticos médicos de causas de falecemento, 92.000 persoas terían morto durante ese ano na UE por cancros debidos a consumo de alcol. "Non son cifras menores, pero a xente non relaciona consumo de alcol e cancro, coma si fai co tabaco. A sensibilización é baixa neste momento e o obxectivo da Comisión é lograr a redución do 10% do consumo de alcol en 2025, en sintonía cos obxectivos da OMS”, detalla.

Segundo a OMS o 4% dos cancros en Europa débense ao consumo de alcol, cunha incidencia maior en homes

Dentro deste proceso normativo, o Parlamento Europeo votou en sesión plenaria o pasado 15 de febreiro o informe da Comisión Especial de Loita contra o Cancro (Beating Cancer, BECA), no que se identifica o consumo de alcol como un factor de risco de sufrir esta enfermidade. Este informe especifica que en Europa estímase que o 10% de todos os casos de cancro nos homes e o 3% de todos os casos de cancro nas mulleres son atribuíbles ao consumo de alcol e lembra que o consumo de alcol é un factor de risco para moitos tipos de cancro, como o da cavidade oral, a faringe, a larinxe, o esófago, o fígado, o colorrectal e o de mama feminino. Consumo moderado vs consumo excesivo Pero a presión de deputados de distintos países e de diferentes familias políticas logrou introducir no texto do informe BECA finalmente aprobado no Parlamento o pasado 15 de febreiro unha diferenciación entre consumo moderado e excesivo ou nocivo de alcol.

O Plan da UE para loitar contra o cancro centrarase no consumo abusivo, aínda que a demonización do viño e outras bebidas alcólicas podería ter consecuencias sobre o consumo en xeral

“Suprimíronse algúns aspectos que demonizaban o consumo de viño. Grazas a esta modificación, o Plan da UE para loitar contra o cancro centrarase no consumo abusivo”, explica Irène Tolleret, eurodeputada francesa e copresidenta do Intergrupo Parlamentario sobre Viños, Licores e Alimentos de Calidade no Europarlamento. Efectos antioxidantes beneficiosos do viño Segundo a Comisión Europea, 4 de cada 10 casos de cancro son evitables, aínda que só unha parte serían achacables ao consumo de alcol (4%) fronte a factores como o tabaquismo (30%) ou a obesidade (20%), cunha contribución maior á incidencia global do cancro. “O cancro é unha enfermidade multifactorial, na que participan a predisposición xenética, factores ambientais, o tabaquismo, os hábitos alimentarios, o estilo de vida e tamén a frecuencia e modo de consumo de bebidas alcólicas. Os consumidores excesivos teñen un risco maior de padecer cancro, do mesmo xeito que para os fumadores o alcol multiplica os riscos, ou o consumo de alcol mesturado con carnes vermellas”, admite Pierre-Louis Teissedre, presidente da Comisión de Seguridade e Saúde da Organización Internacional da Viña e o Viño (OIV), quen sen embargo asegura que “o viño é un produto especial porque ten alcol pero ten tamén defensas antioxidantes”.

O compoñente fenólico do viño ten un efecto beneficioso sobre a saúde e as enfermidades crónicas. O viño hai que consideralo un aliado se o seu consumo é moderado e está ligado á alimentación

“O viño hai que consideralo un aliado da nosa saúde se está ligado á alimentación e a un consumo moderado. Quen bebe viño tinto nas comidas (21 vasos de viño á semana, 3 ao día) non teñen un maior risco de sufrir cancro, cun efecto positivo ademais sobre enfermidades dexenerativas e cardiovasculares. Por iso deberían facerse recomendacións diferenciadas para o consumo de viño e as demais bebidas alcohólicas”, defende.

Regulamento de Promoción de Produtos Agrícolas

O Regulamento (UE) nº 1144/2014 sobre accións de información e promoción relativas a produtos agrícolas no mercado interior e en terceiros países establece na actualidade axudas para accións de sensibilización dos consumidores no mercado interior da UE. Produtos como o viño beneficiábanse ata o de agora destas accións de promoción. Mais isto podería variar. “Nestes momentos está en revisión a política de promoción dos produtos agroalimentarios. A sensibilización dos consumidores debe ter en conta as políticas da UE para promover dietas sas, menos carne procesada e unha redución no consumo de alcol. Estas políticas están en revisión en sintonía coa Estratexia Da granxa ao garfo e a Comisión fará unha proposta lexislativa no segundo trimestre de 2022”, avanza John-F. Ryan.

A Comisión pretende que produtos como a carne ou o viño saian do Regulamento de Promoción Agrícola para centrarse en potenciar os produtos ecolóxicos

O sector do viño teme a súa exclusión do novo Regulamento de Promoción de produtos agrícolas e desde as rexións produtoras presiónase para que non sexa así. “A discriminación da carne e o alcol nas campañas de promoción é algo que nos preocupa, porque sería renunciar ao crecemento destes sectores. Vai haber moitas tensións e desde o Intergrupo do Viño pedimos sensibilidade á Comisión. O viño forma parte da nosa cultura europea e pretender un consumo cero de alcol é un ataque á cultura europea. As que se levan a cabo na actualidade son campañas de promoción de consumo moderado que evitan o consumo excesivo”, argumenta Irène Tolleret.

Etiquetaxe frontal obrigatoria

Unha nova regulamentación que se aveciña no ámbito da UE con incidencia directa sobre o sector do viño é a que ten que ver coa etiquetaxe frontal obrigatoria de produtos de alimentación. “A Comisión propón poñer etiquetas nos produtos alcólicos para finais de 2023”, anuncia o director xeral de Saúde Pública da Comisión Europea. “A Comisión está a preparar unha proposta de etiquetaxe nutricional, que implicará tamén o marcado das bebidas alcólicas, xa que é necesario harmonizar a etiquetaxe das bebidas alcólicas coa etiquetaxe doutros produtos alimenticios. A etiquetaxe frontal recoñécese como unha ferramenta para o control de problemas de obesidade, cancro e enfermidades cardiovasculares”, argumenta.

A etiquetaxe frontal que se anuncia para todos os produtos alimentarios para 2023 estenderase tamén aos produtos alcólicos

Pero a adopción desta etiquetaxe frontal obrigatoria non está exenta de controversia. Sistemas de marcado como o Nutri-score dividen aos produtores debido á cualificación que obterían produtos como o viño, os queixos ou a carne. “Están a avaliarse distintas posibilidades dentro da Directiva de información aos consumidores, sobre a que se traballará este ano, sobre como se etiquetarán os produtos, sobre valor enerxético e ingredientes; non temos unha decisión final tomada, estamos a avaliar distintas posibilidades. Temos que ter en conta as consecuencias sobre algúns produtos e algunhas zonas concretas onde se producen”, admite John-F. Ryan.

O sistema Nutri-score propón poñer unha letra F en negro ao viño

“É oportuno aprobar unha etiquetaxe frontal obrigatoria única para todos os países da UE pero debemos buscar aquela que sexa máis adecuada, que non penalice uns produtos e beneficie a outros. Os algoritmos do Nutri-score a min non me gustan”, insiste a eudiputada socialista Clara Aguilera. O Nutri-score propón poñer unha letra F en negro ao viño, polo que a súa compañeira no Intergrupo do Viño, a eurodeputada francesa Irène Tolleret, advirte: “a introdución do aviso nas etiquetas podería ter un impacto moi negativo sobre o sector”. “Esperamos unha proposta da Comisión en 2023, pero consideramos que a información máis importante no caso do viño é o grao alcólico e os sulfitos, máis aló da información nutricional”, argumenta.

Cambios no Regulamento das IXP e DOP

Outra normativa comunitaria que está en revisión nestes momentos é a relativa aos distintivos de calidade diferenciada a nivel europeo. Espérase que nas próximas semanas (durante o mes de marzo ou abril) a Comisión faga pública a súa proposta para a reforma do actual Regulamento (CE) nº 1151/2012 do Parlamento Europeo e do Consello, do 21 de novembro de 2012, sobre os réximes de calidade dos produtos agrícolas e alimenticios, que inclúe as Denominacións de Orixe Protexidas (DOP), as Indicacións Xeográficas Protexidas (IXP) e as Especialidades Tradicionais Garantidas (ETG). A través dunha carta aberta asinada pola Asemblea de Rexións Europeas Vitícolas (AREV), xunto á Asociación de Rexións Europeas de Produtos de Orixe (AREPO), ambas organizacións mostraron recentemente a súa preocupación pola aparente dirección que está a tomar a próxima reforma da política das Indicacións Xeográficas (IX), en canto á posible derivación da xestión dos pregos de condicións á Oficina de Propiedade Intelectual da Unión Europea (EUIPO). As entidades asinantes solicitaron á Comisión Europea, e máis directamente á Dirección Xeral de Agricultura (DG AGRI), que siga participando na xestión da política das IXP e DOP para que estas se manteñan no ámbito agrícola ou agroalimentario, polo transfondo que conlevan, máis aló de tratarse dunha marca, nome ou signo.

Redución de pesticidas, PAC e cambio climático

O sector do viño saíu gañando na reforma da PAC para o período 2023-2027, considera Irène Tolleret. “Temos unha boa PAC e evitamos o risco que había para as plantacións”, asegura a eurodeputada francesa e copresidenta do Intergrupo Parlamentario sobre Viños, Licores e Alimentos de Calidade no Europarlamento. Con todo, os produtores de viño europeos terán que modificar a forma de producir nos próximos anos para adoptar prácticas máis respectuosas co medio ambiente e que maximicen a captura de carbono. “O sector vitivinícola terá que aumentar a súa resiliencia aos inconvintes climatolóxicos derivados do cambio climático con novas técnicas agronómicas e novas variedades. O cambio climático implica que temos que ser o máis pragmáticos posible”, defende Tolleret.

O problema pode estar en que se obrigue a unha redución de produtos fitosanitarios sen alternativa

Ademais, dentro do marco da PAC e da Estratexia Da granxa ao garfo, a UE avanza cara a unha nova regulación sobre o uso de pesticidas. “A sociedade demanda unha redución dos pesticidas que causan maiores afectacións sobre o medio ambiente. A produción vitivinícola pode verse afectada por estes cambios normativos. O problema pode estar en que se obrigue a unha redución de produtos fitosanitarios sen alternativa”, engade Clara Aguilera.

A reunión do Consello de Ministros de Agricultura da UE acordou elaborar un informe para lexislar en distintas frontes: as importacións de materias primas e produtos, as rendas dos agricultores, e a contribución ao freo da deforestación, co correspondente fomento do uso de produtos sostibles. O vindeiro 2 de marzo, segundo anunciou o Comisario de Agricultura da UE, Janusz Wojciechowski, emitirase un comunicado con posibles medidas na redución dos prezos de enerxía e fertilizantes.

Principais liñas de acción que se presentan

Julien Denormandie, ministro francés de agricultura, destacou que o primeiro punto da orde do día do Consello de Ministros europeo, sobre a reciprocidade das normas, é un tema prioritario. O ministro afirmou que, neste último consello, "estableceuse a necesidade de reforzar a coherencia entre as políticas sectoriais europeas e as políticas comerciais”. As diferentes ‘pistas de acción’ que o ministro francés detallou, acorde á situación normativa europea, centráronse en “examinar los límites máximos de residuos en froitas e hortalizas"; en regular as medidas espello para prohibir a importación de produtos que proveñan de explotacións que utilicen antibióticos para o crecemento, e en reforzar da acción da UE e da cooperación nas instancias internacionais”. A lexislación sobre as medidas e pasaportes fitosanitarios, tanto para optimizar o seu cumprimento para produtos importados na UE, como a extensión deste a todos os movementos de plantas para colleita no territorio, foi un punto importante no que houbo consenso entre os diferentes integrantes do consello. A loita contra a deforestación e a degradación forestal foi outro dos temas clave plantexados no debate do Consello de Ministros. Unha das propostas é regular un dispositivo que permita rastrear a orixe dos produtos importados. Esta ferramenta sería de aplicación para operadores que introducen materias primas en Europa. A finalidade é regular a entrada de mercadorías do estranxeiro, restrinxindo aquelas procedentes de prácticas asociadas á deforestación, como a soia sen certificación sostible da Amazonía. A medida enmarcase no plan de acción europeo para “minimizar as consecuencias da degradación forestal global e frear o consumo dos produtos que poidan fomentar estas malas prácticas medioambientais”, amplía Julien Denormandie. A pesar de que existe acordo do sector agroalimentario sobre regular as importacións de materias para así evitar aquelas de extraccións non sostibles, en paralelo, hai un temor entre os agricultores acerca dun aumento dos custos de produción froito da aplicación dos dispositivos de control. Este dilema levou a facer peticións ao Consello de Ministros acerca dunha resposta equilibrada que permita contribuír a frear a deforestación, sen que provoque un aumento de gastos. Unha cuarta cuestión destacada, lanzada por Alemania e Austria durante a reunión, foron as rendas xustas para os agricultores. Na proposta de instrumentos que poderían mellorar os seus ingresos está a creación de organizacións de produtores, o desenvolvemento de prácticas agrícolas sostibles, ou a sensibilización dos consumidores sobre a orixe dos produtos. Na súa intervención na rolda de prensa, Janusz Wojciechowski anunciou que "o vindeiro 2 de marzo se tomarán, en primeiro lugar, unha serie de medidas para reducir o coste da enerxía e os prezos dos fertilizantes, en sintonía coa proposta de accións que os países membros poden levar a cabo a nivel nacional”. A seca en España e Portugal foi outra das cuestións abordadas.

A Comisión Europea publicou recentemente un informe polo cal se prevé que os prezos da carne, en termos xerais, continúen nun incremento sostido despois do pico rexistrado ao longo deste ano. Para 2031, as expectativas europeas céntranse en que o consumo de carne siga medrando a nivel mundial a razón dun 1,4% por ano. Isto reflexarase sobre o mercado, pero aínda así as fendas entre países sobre demanda e prezos estarán latentes. O papel da sustentabilidade na produción de carne e a conciencia ambiental no seu consumo será un factor que cada vez collerá maior importancia, segundo describe o informe europeo. Neste sentido, a modernización, a innovación tecnolóxica e os cambios nas prácticas agrogandeiras xogarán un rol fundamental para guiar a produción cara horizontes máis eficientes e ecolóxicamente sostibles. A pesar das tendencias mundiais esperadas en canto ao consumo de carne é necesario destacar que o contexto europeo é diferente: entre 2018 e 2031 os kg de carne por persoa caerán dos 70 aproximadamente aos 67. Ademais, a Comisión Europea salienta o incremento na diversificación do consumo, moito debido ás tradicións relixiosas e a migración que aumentará a demanda da carne de ovella ou cabra en detrimento da de porco.

A evolución dos prezos da carne de vacún

O prezo da carne de tenreira seguirá a tendencia dos prezos mundiais. A actual reposición de existencias en Brasil e Australia exercerá presión sobre os prezos a curto prazo, tal e como afirma a Comisión Europea. A este factor é necesario engadirlle as restricións nas exportacións en Arxentina, cuestión que se representará no mercado durante os vindeiros meses. A previsión de prezos da carne de vacún asentarase en torno aos 3700 euros/tonelada con oscilacións ata os 3800€/t, en función da taxa internacional de demanda. No marco europeo, remitíndose ás cantidades, os consumos de carne de tenreira diminuíron entre 2020 e 2021 pola pandemia. Esta baixada continuará levemente, e en 2031 significará 1kg menos de carne demandada por persoa, e un 8% menos de cabezas de gando solicitadas para o mercado europeo.

A carne de porco

A Comisión Europea espera que China recupere a súa capacidade de produción case por completo para 2026, o que reducirá drasticamente a súa dependencia de importacións. As consecuencias para a UE serán masivas, pero a curto prazo non terán o seu efecto sobre o mercado internacional. Mentres que as exportacións aumentaron un 5,3% anual entre 2011 e 2021, prevese un efecto rebote que non só freará este avance, senón que reducirá en case un 2% anualmente as exportacións deste continente. O mercado sentirá estes cambios. A curto prazo a demanda asiática e doutras rexións manterá os prezos nunha tendencia alcista pero despois esperase que diminúan progresivamente, en paralelo á cantidade que o se demande. A este fenómeno cómpre engadirlle un previsible aumento da oferta mundial da carne de porco que se traducirá nun prezo aproximado aos 1500€/t para 2031.

Tendencia no consumo e prezos das aves de curral

A Unión Europea rexistrou un aumento de demanda dun 2% anual entre 2011 e 2021. As previsións do informe fan alusión a un aumento paulatino dun 0,5% máis entre 2021 e 2031. Esta continuidade está motivada por un cambio nas preferencias do consumidor debido “ás connotacións saudables da carne de polo ou a abstención no consumo doutro tipo de carnes por persoas de certas relixións”, así o describe o documento europeo. En canto aos prezos é destacable que tras a caída sufrida pola COVID-19 e a posterior recuperación, as expectativas plásmanse nunha estabilización económica do mercado ao longo do próximo ano nos importes actuais do mercado. A partir de aí, cara a 2031 esperase que avancen lentamente chegando aos 2000€/t.

Os cambio de consumo na carne de gando cabrún e ovino

A diversificación na demanda de carne no marco europeo beneficia o sector cabrún e ovino. As previsións da Comisión revelan un incremento lixeiro sobre a demanda, o cal entre 2021 e 2031 representará unhas 660.000 toneladas máis. España, Grecia, Francia ou Irlanda representaron máis da metade da produción total da Unión Europea en 2020. Despois de 2021, os prezos da UE seguirán unha tendencia á alza en consonancia coa evolución dos prezos do mercado mundial. Marcarase unha brecha de prezos entre a UE e os prezos doutros produtores como Nova Zelanda ou Australia. Os prezos a partir deste ano e ata 2031 evolucionarán, con cambios, entre os 7000 €/t e os 5900€/t.

Descarga aquí o informe completo

 

O próximo ciclo da Política Agraria Común ten xa as súas bases asentadas. Este ano, a Comisión Europea presentou os 2 documentos clave que condicionarán as medidas da próxima PAC, a estratexia ‘Da granxa á mesa’ e o Green Deal (Pacto Verde), que pretenden reducir o impacto ambiental da actividade agraria e mellorar a biodiversidade. Tamén quedou pechado no mes de xullo o marco presupostario do próximo ciclo da Política Agraria Común, o que deixa claros os camiños a seguir. O ministro de Agricultura, Luis Planas, vén de poñerlle datas ós próximos pasos. A prioridade pasa por definir o Plan Estratéxico Nacional, no que se concretarán as medidas de apoio ós diferentes sectores. Para a posta en marcha do Plan Estratéxico, o Ministerio consultou a organizacións agrarias e cooperativas. Tamén está en conversas cos conselleiros do ramo das comunidades autónomas. Tivo unha primeira reunión cos conselleiros en xullo e anuncia unha segunda no outono. O obxectivo da reunión do outono é definir as liñas de apoio para as tres grandes producións mediterráneas: froitas e hortalizas, olivar e viño, segundo subliñou o ministro en declaracións a Efe. Ese énfase do Ministerio nas producións agrícolas preocupa no agro, pois a gandería de leite e carne ten unha importancia social e económica decisiva nas comunidades da Cornisa Cantábrica e noutras como Castilla y León. “A anterior PAC deixou un pouco de lado á gandería e a nova PAC debe ser gandeira”, reivindica o lalinense Román Santalla, secretario de Gandería de UPA, a matriz estatal de Unións Agrarias. Agricultura conta de pechar o Plan Estratéxico Nacional no primeiro trimestre do 2021, momento no que manterá unha última reunión cos conselleiros das comunidades autónomas. Logo, probablemente en abril, presentaralle o borrador do seu Plan a Bruxelas. coa idea de que o documento final estea entregado o próximo verán e aprobado a inicios do 2022. Deste xeito, o novo ciclo da PAC comezaría en xaneiro do 2023, con dous anos de retraso sobre o inicialmente previsto. Entre tanto, no 2021 e 2022, agricultores e gandeiros continuarían cobrando a PAC con normalidade, de acordo co regulamento de transición xa aprobado por Bruxelas, que en resumo permite seguir prorrogando a PAC 2014-2020. Proceso en Bruxelas De xeito paralelo ó traballo en España co Plan Estratéxico Nacional, este outono espérase que o Parlamento Europeo e o Consejo Europeo negocien o acordo lexislativo que concretará os regulamentos do próximo ciclo da PAC. Se todo marcha segundo o previsto, para inicios do 2021 estarían claros os regulamentos sobre os plans estratéxicos da PAC; sobre a súa financiación e xestión; e un terceiro sobre a organización de mercados dos produtos agrarios.

Como encarar as novas estratexias verdes?

Europa acaba de fixar novos obxectivos para o desenvolvemento agrogandeiro dos próximos anos por medio das políticas de biodiversidade e do Pacto Verde. Produtores e organizacións agrarias amosan as súas dúbidas sobre estas estratexias e a capacidade de lograr as metas fixadas nun momento no que aínda non se conseguiu garantir prezos por encima dos custos de produción en moitos sectores. Porén, dende a Comisión Europea avogan por dar pasos nesta dirección. “Estas novas estratexias continúan na mesma liña que xa se estaba traballando, é momento de acelerar o proceso para que sexa irreversible”, indica Ricard Ramón, xefe de unidade adxunto á Dirección Xeral de Agricultura e Desenvolvemento da Comisión Europea.

“Estas estratexias van na liña que se estaba traballando. É momento de acelerar o proceso para que sexa irreversible”: Ricard Ramón, Comisión Europea

Durante o encontro virtual organizado recentemente por Cooperativas Agroalimentarias abordouse a implantación destas estratexias e os obxectivos que propoñen de cara o ano 2030, ó tempo que os expertos foron indicando algunhas das claves destas novas directrices agrogandeiras polas que se rexerá Europa.

A sostibilidade ambiental e económica

Un dos aspectos que máis preocupa coa implantación destas novas directrices é a viabilidade económica das actividades agrogandeiras ó incrementar as esixencias ambientais. “Estase traballando para conseguir estándares máis altos de sostibilidade ambiental co mínimo impacto económico. Non queremos incidir na viabilidade e na rendibilidade económica das explotacións agrícolas e gandeiras”, defenden na Comisión Europea. Dende o Ministerio de Agricultura, Ignacio Atance, secretario xeral de Agricultura reivindica que só se pode entender a sostibilidade coma un todo, cómpre non diferenciar se realmente se pretende lograr. “ Debemos evitar separar por un lado a sostibilidade ambiental e por outro a sostibilidade económica, ou somos sostibles ou non, xa que a sostibilidade debe implicar a tódolos aspectos. Non se logrará unha sostibilidade ambiental se non se consegue tamén a económica”, aclara.

Os avances tecnolóxicos preséntanse como un dos aliados para lograr a sostibilidade da actividade agrogandeira

Unha das vías para lograr incrementala sostibilidade no agro, e que indican tanto dende a Comisión Europea coma dende o Ministerio, pasa por estimular os avances tecnolóxicos, como ferramentas claves. Ademais, Ricard Ramón insiste na importancia que terán as cooperativas para conseguir a implantación de novas tecnoloxías ó servizo dos produtores. “As cooperativas teñen un papel fundamental para achegar os avances tecnolóxicos ós socios, pero todos os axentes e administracións deben estar implicados neste obxectivo”, detalla Ramón. Os avances tecnolóxicos tamén son claves para o Ministerio de Agricultura á hora de afrontar as esixencias europeas. Atance indica que a aposta pola tecnoloxía contribuirá á redución de custos de produción, mellorará a xestión de recursos máis escasos, sobre todo pola incidencia do cambio climático, así como poderá ser unha vía para canalizar axudas ó campo.

“Non se conseguirá unha sostibilidade ambiental se non se consegue tamén a económica” (Ignacio Atance, Ministerio de Agricultura)

Para o Ministerio, o reto da implantación das tecnoloxía está en conseguir que chegue a todo tipo de modelos produtivos e non só ós de maior tamaño. “O complicado é chegar ás pequenas e medianas explotacións. O reto está nelas, en saber facerlle chegar as novas tecnoloxías”, detalla Atance. Tamén insiste en que “non só é cuestión de transformar o modelo actual senón que esta transformación sexa xusta e conseguir que non queden atrás aquelas ganderías que aportan outros beneficios”, detalla.

O Sindicato Labrego Galego (SLG) requírelle a Medio Rural explicacións logo de detectar deficiencias no informe anual de execución do Plan de Desenvolvemento Rural 2014-2020 (PDR) correspondente ó ano 2019. En concreto, trátase dunha serie de medidas contempladas no PDR e que logo dun lustro, seguen prácticamente sen executar. Corresponden a accións de formación, intercambio de coñecemento, asesoramento ás explotacións, desenvolvemento de mercados de venta directa ou estratexias de loita contra o cambio climático que, en conxunto, suman un orzamento que ascende a preto de 40 millóns de euros, que se poderían perder se non se xestionan debidamente, segundo a organización agraria. Dende o Sindicato Labrego ven difícil que neste último ano se poida gastar todo o orzamento destinado para accións de transferencia de coñecementos e formación, cando apenas se investiron 2 millóns dende o 2014, dos 11.360.000 euros cos que se contaba. Recordan que no 2019 só se xestionaron 219.000 euros en formación profesional e adquisición de competencias, pero non se destinaron fondos para actividades de información e demostración ou en intercambios e visitas formativas. “Sen formación e información, o sector primario está morto”, afirman dende a organización agraria.

Máis de 15 millóns por gastar en asesoramento agrogandeiro

Outro dos apartados nos que o Sindicato Labrego detectou unha mínima inversión foi no caso dos servizos de asesoramento, xestión e substitución das explotacións agrícolas. Neste caso, dos 16.680.000 euros de orzamento dispoñibles segundo a organización agrarias só se gastaron 943.822 euros. “No Sindicato Labrego seguimos apostando por un asesoramento público, pero nestes momentos, coas oficinas agrarias comarcais desmanteladas, quen asesora ás granxas son os mesmos comerciais das empresas que lle venden insumos, co cal a imparcialidade non existe”, critican. A falta de apoio a mercados locais é outra das eivas que detectaron. Denuncian que non chegou a realizarse investimento neste ámbito pese ós 4.520.000 euros dispoñibles para desenvolver canles curtas de distribución. Critican que non se incentivaran estes mercados de proximidade “cando parece que unha parte importante da sociedade está demandando este tipo de comercialización para realizar as compras de alimentos, suplindo o baleiro deixado pola Xunta con iniciativas persoais e a creación de grupos de consumo”, valoran. Dende o Sindicato Labrego tamén recriminan que tampouco se aproveitaran os 4,5 millóns de euros destinados a accións para frear o cambio climático e proxectos medioambientais ou os 2,2 millóns de euros dispoñibles para plans de xestión forestal.

Falta de transparencia

A organización agraria reclama, ademais, maior transparencia por parte da Consellería de Medio Rural na xestión dos fondos destinados á prevención de lumes forestais. Solicitan coñecer que parte dos 30,5 millóns de euros que se destinaron durante o ano 2020 ó plan de prevención contra incendios forestais están financiados con fondos deste PDR e en que tipo de accións se gastaron. “Un ano máis, a política de prevención de incendios está a resultar desastrosa, polo que vemos necesario fiscalizar en que medidas concretas se están a investir eses cartos e cantos recursos se lle están a detraer ao Plan de Desenvolvemento Rural, cunha dotación para estes fins de 160 millóns de euros, da que se gastaron 22 millóns en 2019, e da que xa se levan gastados máis de 90 millóns dende 2014 con escasos resultados en materia de prevención”, valoran.

Previsión de gastos

Ante este informa anual, o Sindicato Labrego tamén lle solicitou á Consellería que concrete os fondos que prevé queden dispoñibles a finais deste ano, así como se haberá fondos suficientes para cubrir as axudas temporais excepcionais, no marco Feader, en resposta á pandemia do coronavirus. Ó mesmo tempo, dende a organización agraria inciden na importancia de garantir liñas de axudas como as adicadas á mellora do rendemento global das explotacións, a incorporación de gandeiros mozos, as dirixidas a pequenas explotacións, a medidas agroambientais, a conversión e mantemento de agricultura ecolóxica, así como as adicadas a zonas desfavorecidas de montaña e rexións con limitacións naturais.

A Comisión Europea decidiu adoptar unha serie de medidas excepcionais á vista das consecuencias da crise do coronavirus nos mercados agrarios. Tal e como pediran a maior parte de ministros de Agricultura da UE, a Comisión concederá axudas para o almacenamento privado de carne (vacún, ovino e caprino) e de produtos lácteos (leite desnatada en po, manteiga e queixos). A decisión de apoiar ó almacenamento privado permitirá a retirada temporal de excedentes do mercado durante un mínimo de 2-3 meses e un máximo de 5-6 meses, segundo sinalan desde a UE. Outra medida adoptada, pendente da súa ratificación polos Estados membros, é a de autorizar excepcións á normativa de competencia no sector lácteo e na flor e pataca. A Comisión entende que os operadores destes sectores deben ter capacidade para autoorganizar o mercado. Por exemplo, indica que no sector lácteo poderán planificar colectivamente o nivel de produción, en tanto que nos sectores de flor e pataca poderán retirar produtos do mercado, segundo sinala a Comisión en nota de prensa. Estas medidas de excepcións á normativa de competencia serán válidas durante un periodo de 6 meses, segundo a proposta da Comisión. A intención da UE é que as propostas sexan aprobadas a finais de abril. Por último, o comisionado de Agricultura anunciou tamén cambios nos programas de apoio ó mercado para viño, froitas e verduras, aceite de oliva, apicultura e consumo escolar de leite, froitas e verduras. O obxectivo é reorientar prioridades de financiación para a xestión da crise en tódolos sectores afectados. O paquete anunciado onte súmase así a outras medidas xa adoptadas, como permitir maiores anticipos de pagos e o seu adianto no tempo, así como unha reducción da carga administrativa para agricultores e Gobernos en relación ás normas da Política Agraria Común (PAC).