A Asociación Forestal de Galicia vén de celebrar esta mañá a súa XXXV Asemblea Xeral no Pazo de Toubes, en Cenlle, un acto ó que acudiron propietarios forestais e representantes de comunidades de montes veciñais de toda Galicia. A xornada serviu para poñer de manifesto algunhas das propostas que teñen os silvicultores para mellorar a xestión do monte. En concreto, a Asemblea aprobou dúas resolucións sobre cuestións que os propietarios consideran prioritarias: a mellora da fiscalidade forestal e a actualización do Catastro de Rústica.
Sobre a fiscalidade, a Asociación Forestal de Galicia ten principalmente tres propostas:
1. Permitir que tódolos propietarios forestais tributen as vendas de madeira no Réxime de Estimación Obxectiva (módulos).
A actual fiscalidade forestal penaliza os aproveitamentos forestais de turnos longos, é dicir, cando as árbores teñen unha quenda de corta superior ós 30 anos, como é o caso dos piñeiros e das frondosas caducifolias.
En aproveitamentos de turnos longos, aqueles propietarios que estean no Réxime de Estimación Directa -por exemplo, a gran maioría das persoas autónomas-, pagan ata catro veces máis impostos no Imposto da Renda que as persoas que estean no Réxime de Estimación Obxectiva (como os traballadores por conta allea).
O problema de fondo é que os propietarios que tributan no Réxime de Estimación Directa están a tributar por un beneficio fiscal moi superior ó real.
Dáse o contrasentido de que estes propietarios pagan máis canto máis se alonga a quenda de corta, cando na práctica, a taxa de retorno de investimentos dos piñeirais e das plantacións de frondosas é menor que nas especies de crecemento rápido.
Esta é unha circunstancia que a AFG entende que desincentiva as plantacións de especies de turno longo, polo que, conxuntamente coa Confederación de Organizaciones de Selvicultores de España (COSE), iniciou xestións ante o Goberno para modificar a fiscalidade. Os silvicultores piden que tódolos propietarios forestais particulares poidan tributar a súa actividade forestal no Réxime de Estimación Obxectiva.
2. No caso dos montes veciñais e empresas que tributen no imposto sobre sociedades, proceder a unha exención parcial do imposto nos aproveitamentos forestais de quendas de máis de 30 anos.
Esta medida, igual que no caso anterior, introduciría maior xustiza fiscal e aportaríalle maior atractivo económico ás plantacións de frondosas caducifolias (castiñeiros, cerdeiras, carballos, etc.) e de coníferas.
3. Establecer deduccións no IRPF de entre o 20% e o 40% dos investimentos feitos no monte.
A deducción do IRPF incentivaría os traballos de mellora e restauración dos montes permitindo una deducción do 20% do custe deses traballos, deducción que se duplica no caso de investimentos en masas de carácter protector.
Outra das actuacións prioritarias que contribuiría á mellora da xestión forestal é a actualización do Catastro de Rústica. O actual Catastro está desactualizado e contén numerosos erros, o que dificulta todo tipo de actividades forestais (cortas, solicitude de axudas, etc.).
A situación do Catastro é ademais un obstáculo claro para a posta en marcha de agrupacións conxuntas de xestión forestal, que contribúan a solventar os problemas derivados do minifundio. Os erros do Catastro dificultan a identificación de propietarios e parcelas, o que converte calquera proxecto de agrupación nunha tarefa titánica.
A Asemblea da AFG acordou emprazar ás Administracións a poñer en marcha unha urxente revisión do Catastro, a fin de actualizalo e de resolver os problemas que presenta.
Tralo remate da Asemblea, as arredor dun cento de persoas participantes compartiron unha comida de confraternidade e á tarde unha parte desprazáronse ó bosque de Ridimoas (Beade), onde se programou unha visita a este espazo singular orientado á conservación.
"Os nosos socios teñen unhas 1.400 parcelas, cunha superficie media duns 700 metros cadrados"José Manuel: Os nosos socios, que son 160, teñen máis de 1.400 parcelas, cunha media de 700-800 metros por tomada, pero dentro diso, temos parcelas de 50 metros cadrados. O monte aquí está con moito minifundio polas particións que había nas herdanzas. Un propietario pode ter 10 parcelas dispersas e en moitos casos, teñen identificadas algunhas fincas e outras non saben nin por onde están. - Que resposta atopastes á vosa inquedanza entre os propietarios forestais? Luciano: Cada vez que facemos unha asemblea nunha parroquia, á xente parécelle moi boa idea a Asociación e está interesada, pero tampouco podemos ofrecer solucións concretas, xa que polo de agora a Xunta non apoia figuras de xestión do monte que sexan acaídas á nosa realidade. Tamén hai propietarios que din: ‘A min non me interesa porque teño as miñas tomadas limpas e están localizadas’. Igual a el non lle interesa, porque ten por exemplo 60 anos e aínda vai ó monte, pero cando teña 70 ou 75 deixará de ir ó monte e os seus fillos igual non queren saber nada. Entón, temos que buscar remedio e ese remedio ten que ser de xeito agrupado. - Pensastes en promover unha Sociedade de Fomento Forestal (Sofor) para agrupar a xestión das fincas? José Manuel: Pensouse nunha Sofor, pero non é viable. As dimensións mínimas que se esixen para as Sofor, de 50 hectáreas, están pensadas para outras zonas, non para o Morrazo. Na Estrada, hai unha Sofor de 30 propietarios que suma 50 hectáreas. Aquí 30 propietarios sumamos pouco máis de 4 hectáreas.
"As Sofor non se adaptan a nosa realidade. Apostamos por facer agrupacións de 3 hectáreas en coto redondo, pero a Xunta ten que apoialas"Luciano: A Sofor é a figura que apoia actualmente a Administración, pero para o Morrazo vémola difícil. Nós apostamos por agrupar a xestión en unidades que teñan un mínimo de 3 hectáreas en coto redondo, con continuidade entre as parcelas, que é algo que nos parece máis factible. Estamos traballando en varias zonas concretas nas que temos socios e outra parte de propietarios que estarían interesados. O que precisamos é que a Administración apoie este tipo de agrupacións. Se imos a unha zona e lle dicimos ós propietarios, imos valorar a madeira de cada un, cortar e plantar en conxunto, é algo que pode saír adiante. Traballar en conxunto permitiría ademais satisfacer as distintas visións que hai sobre o monte. Hai propietarios que defenden o eucalipto, outros o castiñeiro, a cerdeira ou o carballo. Se tes varias hectáreas en conxunto, pode haber diversidade de especies, eucaliptos, piñeiros, castiñeiros… e non como agora, que no Morrazo camiñamos cara un monocultivo do eucalipto.
"Agrupar a xestión permitiría satisfacer as distintas visións que conviven sobre o monte. Habería sitio para eucaliptos, piñeiros, castiñeiros ou cerdeiras"José Manuel: Cunha ordenación do monte e plantacións diversas, estarían todos os propietarios contentos. Pensamos que o monte ten que ter rendabilidade porque se non ten rendabilidade, mal vamos. Dicíamo unha propietaria estes días: ‘Fálolle ós fillos do monte e os fillos dinme que o monte non vale nada’. Luciano: Un dos motivos do abandono é ese. Non hai xeito de rendabilizar parcelas pequenas. Por iso nós dicimos que traballando de xeito agrupado, pode haber prezos á alza e unha mellora de rendabilidade.
"O monte ten que ter rendibilidade. Se non, mal imos"- Entón, a vosa idea sería a creación de agrupacións de máis de 3 hectáreas nas que manteriades a propiedade individual e xestionariades en conxunto? José Manuel: Exactamente, pero non chega con crear só zonas agrupadas porque hai moitas fincas que teñen muros de separación ou carecen de accesos. Temos tamén que superar o minifundio interno. Luciano: Un dos obxectivos sería a concentración. Dentro do mesmo polígono, hai propietarios que terían varias parcelas. Unha primeira medida sería limpar, medir toda a zona, investigar a propiedade e facer un plan de reordenación, que debería ser aprobado polos propietarios antes da súa inscripción notarial. Se un propietario ten catro parcelas nun polígono, pode rematar tendo unha, o cal lle favorece.
"Un dos obxectivos sería a concentración dentro de cada polígono. Esa é a nosa proposta, pero ata agora tivemos cero apoio da Xunta"José Manuel: Esa é a nosa proposta, pero ten que ser asumida pola Administración. Ata o de agora, tivemos cero apoios da Administración ás nosas propostas e necesidades. A cuestión de fondo é que somos unha zona moi pequena no conxunto de Galicia e ignórannos. Luciano: Se ti lle dis ó propietario que ten que saír todo do seu peto, o propietario é reacio. - Falabades de investigar a propiedade. A parte das fincas dos vosos socios e de propietarios que tedes identificados, hai moita propiedade descoñecida? Luciano: Á hora de identificar as propiedades, contabamos con que Catastro puidera colaborar máis con nós, pero a nosa sorpresa é que, aínda que xa o intuiamos, a información que hai no Catastro está moi atrasada. Falando con Catastro, confesáronnos que hai arredor dun 20% de parcelas de propietarios descoñecidos. Iso dificulta moito o traballo. Ten que haber algunha norma que respalde ás entidades que queiran ordear unha zona para que o poidan facer incluíndo as parcelas de propietario descoñecido. Se un día aparece o propietario, pois buscarase unha solución, pero doutro xeito é imposible facer nada.
"Hai parcelas que están a nome de persoas que terían 130 anos. Esa é a realidade e carecemos de apoio para localizar ós propietarios reais"José Manuel: Hai parcelas que están a nome dunha persoa que a día de hoxe tería 130 anos. Esa é a realidade. Temos dificultades para localizar ós propietarios reais desas parcelas e non temos ningunha axuda. Se vas a Catastro buscando información dos lindantes dunha parcela, tes que pagar por esa información, cando é información sen actualizar e que non che resolve nada. E se vas pedir unha corrección, pídenche que aportes un informe técnico, que nalgúns casos vai valer máis que a propia parcela, e un acordo cos lindantes. Ese é o papel que xoga a Administración, cando debería intervir ela directamente para buscar solucións.
"Unha vez que iamos petando polas portas, díxonos un propietario que estabamos facendo un traballo de apostolado. Non lle falta razón"Na Asociación estamos facendo un traballo de falar cos propietarios e de investigar a propiedade que non ten ningún respaldo. Unha vez díxonos un propietario que o traballo que estabamos facendo era de apostolado e non lle falta razón. Imos chamando ás portas e hai xente que nos di: ‘Menos mal que alguén se ocupa disto’. Luciano: Tamén hai que dicir que nalgunza zona, como Marín, temos xente que nos combate, xente que igual ten os seus intereses e ingresos do monte e pensa que lle vai ir peor se os propietarios nos agrupamos e traballamos en conxunto. Iso tamén deriva en que teñamos dificultades en agrupar ós propietarios. José Manuel: Hai moita picaresca no monte e tamén hai que entender á xente. Houbo moitos enganos e a xente vólvese desconfiada.
"Que monte lle queremos deixar os nosos fillos? Dez parcelas pequenas que non sabemos nin onde están ou tres máis grandes e ben xestionadas?"Luciano: Ao final, o que estamos facendo é un planteamento de futuro e todo o mundo vaise dando de conta do sentido que teñen as nosas propostas. Que queremos deixarlle ós nosos fillos? Dez parcelas de monte pequenas que non sabemos nin onde están ou 3 - 4 parcelas agrupadas e ben xestionadas?. Por iso pensamos que pode triunfar. - Nos vosos casos concretos, en que situación se atopan as vosas parcelas? José Manuel: Teño unhas 16 parcelas que suman uns 8.000 metros e que se atopan en tres concellos distintos. De todas esas, só teño perdidas 2 pequenas, ensináronmas algunha vez, pero non fun capaz de volver. E iso é algo que lle sucede a moita xente. No meu caso, cando era pequeno, o meu pai andaba ó mar e cando viña, lembro que me levaba ó monte a pasar o día, levabamos unha mochila con comida e bebida, ensinábame os marcos e pintábaos. É unha lembranza marabillosa que teño daquilo e por iso eu sigo con isto. O meu pai dicíame, ‘Vós ides perder o monte’. Pero non o perdemos, temos unha asociación para recuperalo. Luciano: No noso caso, eu son un pequeno propietario e a miña muller ten unhas 12 tomadas, sumando 6.000 metros, todas no concello de Marín, pero non saberiamos identificalas. Temos estado nalgunha delas hai anos, pero agora xa non se entra coa altura de mato que hai. Esta é a realidade de moitos propietarios. Por iso a asociación é tan importante e é a esperanza que temos.
O problema xorde nos concellos que teñen ponencia de valores anterior ao 1 de xaneiro de 2006Ante esta situación, o Sindicato Labrego Galego rexistrou o día 11 de maio un escrito dirixido á Xerencia Territorial do Catastro preguntándolle se esta situación se deu en máis concellos galegos e, de ter sido así, solicitan a enumeración dos mesmos. Tamén lle preguntas+n cal é a maneira de proceder do Catastro diante desta problemática e se van revisar de oficio os expedientes. “En caso de non terse feito estas comprobacións, dende o SLG urximos ao Catastro a comprobar todos os concellos nos que se puido detectar este problema e a actuar de oficio, informando aos e ás contribuíntes afectados/as”, explican. A maiores, tamén solicitan unha entrevista con responsables da Xerencia Territorial do Catastro para abordar esta problemática.
"Un erro frecuente do proceso é a atribución do uso de vivenda a instalacións anexas, como garaxes ou pequenos almacéns" (David Prieto, Cartotec)A segunda cuestión é que as edificacións agrarias, como naves, alpendres ou invernadoiros, pasan a pagar o Imposto de Bens Inmobles. Todas esas alteracións nos datos catastrais son rexistradas e notificadas ós propietarios, a fin de que poidan comprobar que a actualización é correcta. Unha vez recibida a notificación, o propietario ten 15 días de prazo para a presentación de alegacións. O proceso está xa case rematado en toda Galicia. Quedan 79 concellos que teñen ata xullo deste ano para rematar os traballos, se ben a maioría xa concluíu e notificou os cambios ós veciños. “Na nosa zona, a maioría dos concellos que estaban pendentes de rematar a renovación xa notificaron ós veciños nos últimos meses, caso de Arzúa, Touro ou O Pino. Agora vano facer tamén Toques e Santiso” -explica David Prieto, de Cartotec.- “En Santiso precisamente temos contratada unha asistencia técnica co Concello para asesorar ós veciños sobre os cambios. Se hai veciños que están disconformes con cuestións como as valoracións, a superficie ou os usos que se lle atribúen ás edificacións, ímoslles tramitar as alegacións”, sinala Prieto. Como o proceso de renovación catastral xa leva tempo en marcha, David Prieto sinala que a estas alturas, cando o propietario recibe a carta de notificación da actualización, xa está concienciado de que ten que consultar os cambios na web do Catastro -coas claves que se lle facilitan-, a fin de comprobar que a actualización é correcta. “O 85 – 90% dos propietarios consulta como quedan as súas propiedades”, destaca. Erros na actualizacion catastral Os principais erros que se detectan no proceso de renovación catrastal corresponden ós usos atribuídos ás edificacións. “No proceso de actualización non houbo un traballo de campo exhaustivo, fíxose principalmente a través de ortofotos, polo que nos atopamos con que en moitas ocasións construccións anexas ás vivendas, como garaxes ou pequenos almacéns, son catalogadas como vivendas”, sinalan desde Cartotec. Outro erro habitual dáse por unha atribución equivocada do titular da propiedade. “Se a parcela está mal catastrada e hai unha nova edificación, atribúeselle a alguén que non corresponde, cos conseguintes conflictos sociais que iso pode xerar. Detectouse este problema sobre todo en zonas sen concentración parcelaria”, apunta David Prieto.
Ventonoso proxecta contactar nos próximos meses cos Concellos que aínda non estableceran bonificacións para explotacións agrariasVentonoso, un colectivo que ofreceu charlas sobre o ‘catastrazo’ en numerosos concellos do rural, apunta que boa parte dos Concellos foron receptivos a establecer bonificacións. “Ao longo dos próximos meses, faremos un balance da situación e poñerémonos en contacto cos Concellos onde aínda non haxa bonificacións para as explotacións agrarias”, sinala José Antonio Diéguez, de Ventonoso. “Á hora de bonificar, existen diversas posibilidades. Temos Concellos nos que se estableceron bonificacións para explotacións que varían entre o 50 e o 95% do recibo, e hai outras que reduciron o imposto de rústica ó mínimo permitido, o 0,3% do valor catastral da edificación. Son as medidas máis comúns” -explica José Antonio Diéguez.- “Hai tamén outras bonificacións posibles, como a que fixo o Concello de Vilasantar para pensionistas da agraria, que teñen unha bonificación do 30%, co cal se evita que estan pagando o 100% do recibo por instalacións que non usan”, apunta. Desde Ventonoso teñen previsto trasladarlle tamén ós Concellos outras alternativas, como a bonificación do imposto de bens inmobles a aquelas persoas que aluguen ou cedan instalacións agrarias en desuso.
"O 90% da xente pensa que xa resolveu ao pagar 60 euros por non ter declarados os cambios. A sorpresa chega despois" (José Antonio Diéguez)“O 90% da xente pensa que pagando eses 60 euros xa resolveu, pero non é así. Ese pago é simplemente unha amnistía para evitar multas por non ter declarado os cambios. A sorpresa chega nos anos seguintes, cando veñen os recibos actualizados e cando Facenda reclama o cobro de atrasos dos últimos catro anos”, destaca José Antonio Diéguez. Desde Unións Agrarias aconsellan que o propietario, unha vez recibida a primeira carta sobre a actualización, comprobe cal vai ser o recibo que terá que pagar no próximo ano e en concepto de que, para así decidir se precisa ou non presentar alegacións. “Se se espera a que cheguen os recibos de cobro, o único que se poderá facer é pagar”, avisan. Instalacións agrarias Un segundo foco de atención radica nas instalacións agrarias, que tras a renovación catastral pasarán a pagar a contribución de rústica. Cortes, naves, pendellos ou invernadoiros serán obxecto do imposto. Canto tocará pagar polas instalacións agrarias? Depende da taxa que teña establecida o Concello de turno, que pode oscilar entre o 0,3 e o 0,9 por cento do valor catastral da propiedade. “Hai Concellos que, tras as protestas veciñais, están reducindo as súas taxas, pero esa redución aplicarase só no ano seguinte, unha vez estea aprobada. Entre tanto, haberá que pagar os primeiros recibos que cheguen”, sinala José Antonio Diéguez. Bonificacións Sobre o recibo final, os Concellos teñen tamén a posibilidade de aplicar bonificacións de ata o 90% para explotacións agrarias. Foron xa varios os municipios que teñen establecidas esas bonificacións, como é o caso dos de Santiago, Lalín, Silleda, Muxía ou Curtis.
"É fundamental prestar atención ó uso que lle atribúe Catastro ós inmobles" (Margarida Prieto, SLG)Prieto pon o exemplo dunha construción agraria que se valorou en 7.437 euros e que se catalogou como almacén. De acordo co tipo impositivo vixente nese concello, o 0,4, o afectado enfrontábase a un recibo anual de 29,7 euros só por esa construción, pero como a instalación estaba catalogada como almacén, tiña que abonar ademais un recibo por catro anos de atrasos (118,9 euros). Cunha correcta catalogación, evitarase o pago de atrasos e haberá ademais a posibilidade de acceder a bonificacións.
"Tivemos o caso dunha afiliada á que lle querían cobrar por unha caseta infantil de plástico que mercara no Carrefour" (Verónica Marcos, Unións)
"Os Concellos ven o catastrazo como ingresos, pero non poden sanear as contas a costa dos veciños" (José Antonio Diéguez, Ventonoso)Valoracións As organizacións que traballan na asesoría ós afectados pronostican un forte impacto do Catastrazo nos próximos meses. “Pódese dicir que houbo unha tregua durante o periodo electoral, pero este outono retomarase o envío de comunicacións” -prevé José Antonio Diéguez Otero, de Ventonoso, unha organización ligada a Unións Agrarias.- “O catastrazo para os Concellos representa sen dúbida unha fonte de ingresos, pero o que non se pode é pretender sanear as contas a costa dos veciños”, valora Diéguez Otero. Na mesma liña exprésase Margarida Prieto, do Sindicato Labrego, que incide en que os Concellos a miúdo non teñen en conta o impacto que ten unha suba “tan brutal” de impostos na veciñanza, sobre todo no rural, que rexistra unha forte crise da maioría dos sectores produtivos e que conta coas pensións máis baixas do Estado.
"O máis obxectivo é ter en conta a renda da unidade familiar”Respecto ao requisito do rendemento das actividades económicas ocorre que, segundo os anos e o sector, con ingresos superiores ao límite establecido pódense ter uns ingresos netos mesmo negativos. Noutras ocasións, con ingresos brutos inferiores pódese chegar a uns ingresos netos elevados que xustifiquen o quedar fóra dos beneficiarios das bolsas. UPA propón “eliminar este límite de volume de negocio e atender ao elemento máis obxectivo á hora de valorar os ingresos realmente dispoñibles: a renda da unidade familiar”. UPA propón adecualos á realidade da actividade agrícola e gandeira de tal forma que se diferencie entre os que teñen leiras, construcións rurais ou urbanas que as utilizan como medio de produción, para desenvolver a súa actividade agraria, e entre aqueles que son un elemento patrimonial sen máis. Proponse incrementar os límites establecidos nos valores patrimoniais das fincas urbanas e rústicas cando estas están ligadas ao desenvolvemento dunha actividade agrícola ou gandeira.
Curtis aprobou recentemente as primeiras 79 bonificacións no IBI. O recibo dun propietario pasou de 874 euros a 43,70O goberno local de Curtis mantén aberto o proceso de bonificacións e sinala que aínda quedan pendentes solicitudes que se están a tramitar. O Concello xa aprobara no 2014 a bonificación do 95% do IBI para as explotacións gandeiras, agrarias e forestais e no 2015 axustou a normativa municipal para bonificar cun 50% ós inmobles mixtos, é dicir, os que comparten outro tipo de construccións, como vivendas, que se benefician de bonificacións do 50%. O Concello de Curtis estima que deixará de recadar máis de 8.000 euros por esta medida, se ben precisa que pode afrontar ese esforzo por ter as contas saneadas. Aqueles Concellos que están sometidos a plans de axustes teñen prohibido por Facenda o establecemento de bonificacións no IBI. Contexto O debate sobre a renovación catastral está a darse na práctica totalidade dos concellos do rural, ben por mocións que presentan os grupos da oposición no pleno municipal, ben por iniciativas dos propios grupos de goberno. Unións Agrarias, que está a desenvolver charlas informativas sobre o problema, lembra que os gobernos locais poden establecer bonificacións de ata o 95% para as explotacións gandeiras. Outra medida que poden adoptar é a reducción da taxa a aplicar, que debe estar entre o 0,3% e o 0,9% do valor catastral da edificación, polo que cando sexa maior do 0,3, hai marxe para baixala.