A iniciativa de Cítricos Rías Baixas comezou no 2016, cando Óscar herdou unha terra a monte adicada ao cultivo de eucalipto para madeira: “Queríamos quitar o eucalipto e buscar un novo produto que dera riqueza á zona e que se puidera expandir. Entón, esta parcela, que ten case 3 hectáreas, dividímola en tres fases, e nunha delas, como zona piloto, plantamos 250 árbores de limoeiros. Despois, no 2017, fixemos outra ampliación de 500, e despois, cubrimos toda a extensión das 3 hectáreas, con 600 máis. Aqui, agora mesmo, temos 1450 limoeiros”, destaca Óscar. Despois de cubrir a terra herdada de limoeiros e ante a demanda dun cliente, decidiu facerse con outro terreo dunha hectárea para plantar 500 plantas de lima de Tahití, que representa un 80% das árbores desta finca, e outros cítricos menos comúns en Galicia, como o caviar cítrico, o pomelo, o limón vermello, a lima kaffir, o limequat, o concuat e o limón tigre rosa, dirixidos principalmente ao consumo en hostelería.

A plantación incorporou cítricos menos comúns en Galicia, como o caviar cítrico, que pode chegar ós 100 euros cada Kg.

“Na finca herdada non houbo problemas, pero na finca onde plantamos a lima e as outras variedades de cítricos, si que tivemos bastantes problemas, porque isto é todo minifundio, parcelas moi pequenas. Queremos aumentar o tamaño da finca pero é difícil, porque para chegar a esa hectárea houbo que comprar case a 10 propietarios", explica. Sobre as novas variedades de cítricos, destaca o seu interese: "As variedades menos comúns aquí, como o caviar cítrico, empregado principalmente en alta cociña, pode chegar a un prezo de 100 euros/kilo”, sinala. “Temos tres liñas de comercialización: hostelería, froiterías e un maiorista. Non hai ningún problema para a venda, xa que existe unha forte demanda de produto galego, vendemos todo o que producimos. Os cítricos son un potencial para Galicia. Temos unhas condicións moi boas, o único que hai que modificar un pouco son as terras, pero cun pequeno coñecemento si que se pode facer unha boa produción” asegura Óscar.

"Para aumentar unha hectárea, tivemos que chegar a acordos con 10 propietarios"

En ecolóxico desde o 2018 Di Óscar que ainda que actualmente non se asocie a Galicia cos cítricos, se buscamos na historia, si que houbo cítricos en Galicia desde hai moito tempo. “Para nós, os primeiros anos foron dificiles, pois existe un forte descoñecemento sobre o cultivo do cítrico en Galicia, e non foi doado dar cun técnico agrónomo que soubese, o que fixo que as primeiras plantacións foran con retraso, algo que xa non está acontecendo coas novas plantacións nin cos aumentos que estamos facendo”.

"Os cítricos foron un cultivo histórico en Galicia, pero cando comezamos nós, faltaba coñecemento na materia"

“Ao principio comecei con produción convencional -sinala Óscar-, pero no 2018 pasámonos á produción ecolóxica e no 2021 comezamos a empregar técnicas de agricultura rexenerativa. Toda esta evolución foi grazas á incorporación de Víctor, técnico especialista nestas técnicas. Despois de facer varias analíticas e distintas probas con abonos, fomos chegando ao punto no que estamos agora, cun nivel de acidez e auga na terra óptimos. Estamos nun punto moi bo pero sempre hai posibles melloras” di Óscar. Víctor, o técnico agrónomo formado na Escola Forestal de Lourizán que se incorporou no 2018 ao proxecto, cóntanos un pouco máis sobre a evolución da plantación: “No tema da agricultura ecolóxica pecamos un pouco de inexperiencia, pero fomos probando e a verdade é que nos deu moi bo resultado. Conseguimos pór a terra moi ben, cambiar a estrutura da terra, para que os cítricos se adaptaran mellor a esta zona. Aquí axúdanos moitísimo o microclima que temos nas Rías Baixas, e tamén as orientacións Sur das terras, cun arco solar moi amplio e aproveitando practicamente todas as horas de sol”.

"Dá a impresión de que temos todo desmadrado de herba, pero é unha vía para que a natureza nos favoreza"

Unha das bases do proxecto sitúase na agricultura rexenerativa. “Hai un par de anos que empezamos a aplicar técnicas de agricultura rexenerativa, intentando que a natureza nos favoreza e non ir en contra dela. Como podedes ver, temos todo con herba, que parece desmadrado, pero é o que nós queremos conseguir. Isto axúdanos a ter unha capa fértil no chan moito máis grande, reter moita máis auga e así ter que consumir menos, porque as plantas o que fan é que a terra reteña máis auga, e que os alimentos para as plantas se aproveiten mellor, con máis retencións de CO2, e así as plantas teñen moitos menos problemas de fungos e de insectos”, apunta. Víctor fálanos sobre o seu proceso de adaptación ós cítricos: “Tiña coñecementos de agricultura ecolóxica e de árbores frutais pero non específicamente de cítricos. Cada árbore necesita as súas cousas. Pero simplemente é dar co sistema e co que necesitan. Nós aquí conseguimos ter un ecosistema moi bo para os limoeiros, simplemente tratalos ben, facer as podas e abonados que necesitan, sempre con fertilizantes ecolóxicos”, subliña. “Se algunha vez as árbores teñen algún problema, sempre lles axudamos con produtos que nós mesmos facemos. Por exemplo, para o pulgón (‘Aphididae’), utilizamos a ortiga. Para abonar utilizamos abonos das granxas de aquí de cerca. Sempre utilizamos recursos locais para que a colleita vaia mellor”, conclúe. Dixitalización e mecanización a curto prazo Victor asegura que o maior problema que teñen agora mesmo é a falta de electricidade: “ O feito de que non chegue a corrente fai que teñamos que vir aquí todos os días, para regar, para controlar as plantas, para facer todo… Dentro dun tempo, esperamos que curto, teremos aquí corrente e poderemos dixitalizar os sistemas de rego por internet. Tamén instalaremos cámaras para controlar as plantas. Pasa o mesmo coa auga. Nós aquí regamos por gravidade pero cando poidamos dixitalizar a plantación, xa poderemos distribuir os regos desde a casa”.

A Asociación Raíña organiza un curso de agricultura ecolóxica no concello coruñés de Vilasantar para persoas en situación de desemprego, unha formación que se enmarca dentro dun itinerario personalizado de inclusión. A formación impartirase na Escola de Agricultura Ecolóxica de Vilasantar os luns e mércores de 10 a 13 horas. Empeza o 17 de abril e remata o 30 de setembro. O curso é de balde e dende a asociación recollen a aquelas persoas que non teñan posibilidade de desprazamento no seu domicilio. Máis información: 693.747.500 asociacionraina@gmail.com

A Cooperativa A Milpa do Salnés ofrece un curso de agricultura ecolóxica biointensiva entre os meses de maio e xuño. O método biointensivo de cultivo de alimentos está orientado á produción de moitos alimentos en moi pouco espazo e con moi poucos recursos. Busca a eficiencia e resulta moi axeitado para a horta de pequena escala se se quere producir alimentos de maneira ecolóxica e sinxela. O obxectivo é aprender a cultivar os propios alimentos de cara a unha verdadeira autosuficiencia. A Cooperativa A Milpa do Salnés introduciu este método en Galicia logo de vivir uns anos en América e levan sete anos poñéndoo en práctica en Galicia onde realizaron xa varias formacións. Este curso será online na parte teórica e haberá práctica presencial. Impartirase os sábados 4, 11, 18 e 25 de maio, despois serán os días 1 e 15 de xuño. Haberá descontos para desempregados, xubilados e membros dunha mesma familia. As reservas faranse con anticipación e cun adianto do 50% do custe total do curso. Máis información neste enlace.

O pasado xoves 14 de marzo a Asociación Galega de Cooperativas Agroalimentarias (AGACA) organizou un encontro online centrado na produción de leite ecolóxico en Galicia no que participaron diferentes especialistas.

Higinio Mougán, director de AGACA, foi o responsable de facer a introdución e as conclusións finais, así como ir presentando aos diferentes ponentes.

O primeiro en intervir foi Javier García, secretario de Consello Regulador da Agricultura Ecolóxica de Galicia (CRAEGA), o único organismo habilitado en Galicia para xestionar o certificado ecolóxico de recoñecemento internacional.

Javier fixo un pequeno resumo do contexto da produción ecolóxica en Galicia, destacando que ainda que non contan cos datos do 2023, esperan unha lixeira melloría respecto ao 2022. Comparando os datos do 2021 co 2022 vemos como o descenso do volume de facturación de leite ecolóxico en Galicia roza o 5%, baixando de 39 millóns de euros facturados a 37 millóns. Isto, segundo Javier, débese a que algunhas granxas pecharon ou pasaron a producir en convencional motivadas pola igualación dos prezos entre ambos leites.

Javier tamén sinalou como un factor limitante a ausencia de mercados dirixidos á exportación en España, comparándoo co caso irlandés e sinalando a comercialización como unha das patas máis febles da cadea. Outro problema que ve é o diferencial de custo de produción entre producir leite ecolóxico e leite convencial, que ainda é demasiado grande, polo que ve moi difícil que este mercado poda crecer en Galicia a curto prazo. Ademais se unha granxa convencial quere cambiar a ecolóxico, necesita un periodo de adaptación de 2 anos seguindo as normas do CRAEGA, o que relentiza máis o proceso.

Por último pediu que se tomen medidas contra a publicidade e etiquetado engañoso que confunde aos consumidores, sinalando o leite de pastoreo que moitos confunden co ecolóxico. Tamén invitou a visitar a páxina web de CRAEGA onde poderán atopar toda a información pertinente.

O segundo en intervir foi José L. González, consultor independente, que falou sobre os criterios medioambientais e indices empregados: biodiversidade, fitosanitarios e emisións. Centrouse no tema da biodiversidade destacando as bondades neste sentido do manexo do gando no noso territorio. “Deberíamos presumir da cantidade de biodiversidade que podemos xerar producindo comida, principalmente coas explotacións de vacún.”

“Esta é a gran fortaleza desta forma de producir, a súa capacidade de xerar biodiversidade, o que xera valor no produto pero que non é algo que os consumidores valoren a día de hoxe. É inevitable que o índice de biodiversidade acabe nos etiquetados dos produtos e acabe sendo valorado polo consumidor.”

Pola súa parte, José Sáez, director de compras en Lactalis, á que definiu como unha empresa familiar que se convertiu no maior grupo leiteiro do mundo cuns 28 mil millóns de euros de facturación anual. Conta con 8 plantas de elaboración de lácteos en España, dúas delas en Galicia (Vilalba e Nadela) adicadas ao leite. Trátase dun grupo frances que foi o primeiro en comercializar leite ecolóxico en Galicia e controla o 45% deste mercado a nivel español. As súas principais representacións no mercado son marcas como Puleva, Ram, Gran Capitán, Flor de Esgueva...

 

José mostrou datos que confirman ese descenso paulatino nos últimos tres anos da produción de leite ecolóxico en España. “A pesar deste descenso, Galicia mantén ou incrementa a súa cota de mercado de produción, convertíndose no referente nacional, pero Cataluña é a que máis creceu nos últimos tempos.”

Insistiu na idea de que a evolución dos prezos foi moi positiva e que contrasta con ese descenso na produción, e que a diferencia de prezo e custo entre o ecolóxico e o convencional fixo que moitos ganadeiros pasaran de ecolóxico a convencional pero que isto é unha tendencia que agora comeza a correxirse.

“Concretamente foi en abril do 2022 e 2023 cando os prezos entre os dous tipos de leite practicamente se igualaron. Debemos democratizar o leite ecolóxico, é dicir, facela máis accesible á xente tanto a nivel de prezos como de presencia no mercado, pois moitos consumidores demandan o produto e se queixan do difícil que resulta atopar este leite, da diferenza de prezo ou da falta de oferta.”

Tamén destcaou que moitos consumidores declaran non saber distinguilo do convencional ou incluso non fiarse do etiquetado. Por último, mostrou entusiasmo na idea de que o consumidor cada vez demande máis este tipo de leite, que antes era cousa dun público ecoloxista ou moi concienciados, e agora o consumo de produtos ecolóxicos comeza a xeralizarse a nivel social, e que hai que seguir nesa liña de traballo. Tamén falou da importancia de gañar en visibilidade a partir de sacar novos productos, gastar máis en publicidade… E sobre todo dar a coñecer os beneficios que ten este leite para os consumidores, o medio ambiente, os gandeiros e os animais. Insiste na idea de que o leite ecolóxico aínda non é un mercado maduro, e que teñen que unir forzas para conseguir que madure máis.

O TESTEMUÑO DAS INDUSTRIAS LÁCTEAS E DOS PRODUCTORES

 As Vacas da Ulloa SCG : A terceira ponente foi Ana Corredoira, bióloga e gandeira responsable da explotación de leite ecolóxico As Vacas da Ulloa SCG e da marca de leite fresco ecolóxico Sen Máis. Ana criouse entre vacas xunto co seu irmán na Cernada (Palas de Reis).

A granxa fundouse nos anos 80 como proxecto de vida dos seus pais, cun modelo de gandería familiar de autoconsumo e venta dun pequeno excedente. Xa no 2002-2004 os seus pais fixeran un pequeno obradoiro para transformación e comercialización directa do leite e outros produtos derivados, no contexto das vacas tolas. “Medrei nese caldo de cultivo onde se concebía o modelo de produción circular de aproveitamento e de control de todos os pasos da cadea desde a produción ata a comercialización directa. Rematei Bioloxía no 2013 e voltei á casa a traballar na granxa. Un ano máis tarde asumín a dirección da granxa no polo falecemento do meu pai”.

“Queríamos producir e vender leite na súa mellor versión, ese era o noso proxecto de vida. No 2015 demos de alta a SC e no 2021 saímos ao mercado coa marca Sen máis, leite fresco pasteurizado en vidro. Foi un momento épico e de celebración, pois sentira un fracaso cando tivera que paralizar a actidvidade da granxa. Estamos moi limitadas pola nosa infraestructura de distribución: unha furgoneta, coa que distribuimos un día por semana. Ainda así, en dous anos conseguimos ter 150 puntos de venta, ocupando unha área xeográficamente moi pequena, pois só podemos abrcar a nosa comarca e zona limítrofe. Realmente démonos conta de que temos o noso nicho de mercado e que podemos amplialo, pero manter esa infraestructura é moi difícil porque facemos todo nós. En calquera caso, no 2022 producimos uns 60 mil litros de leite e no 2023 uns 80 mil.”

Tamén recalcou que existen certos déficits no sector: a nivel de marketing, a falta de oferta, a falta de vías de comercialización e dificultade no acceso por parte dos consumidroes, ou o mal posicionamento nas superficies de ventas.

GANDERÍA CASA CODESAL: O seguinte en intervir foi Ángel Rivas, especialista en manexo animal en Casa Codesal, unha gandería centenaria, familiar e ecolóxica, responsable dunhas 100 cabezas de gando (63 en muxido) e dunhas 68 ha de pastos. Producen uns 420 mil litros de leite anuais. A granxa está localizada en Vilapedre (Friol) e do 2018 ao 2023 gañou todos os anos o premio Exceleite de Ouro a mellor leite na categoría de ecolóxico, menos no 2019 que gañou o de prata.

Ángel destacou a historia familiar e a convicción da empresa de apostar polo ecolóxico desde 2005, sendo un dos primeiros en Galicia, así como da importancia de compartir experiencias e colaborar con outros gandeiros.

COOPERATIVA COBIDEZA: O seguinte turno foi para Román Santalla, presidente de Cobideza: “Somos unha queixería pequena pero coqueta, totalmente orientada á produción ecolóxica, comezamos e seguimos con 6 ganderías, que nos picos altos chega aos 80 mil litros mensuais e nos baixos, no inverno, 60-70 mil. Trasnsformamos todo o leite en queixo, tamén facemos queixo convencional pero con leite ecolóxico. O queixo ecolóxico ten outras características organolépticas e nutritivas, pero moitos consumidores e catadores non saben aprecialo por ser un sabor máis forte, pois ainda non hai moita cultura de queixo ecolóxico. Gañamos varios premios internacionais e queremos diferenciamos no queixo Arzúa-Ulloa e Tetilla en ecolóxico, pois pensamos que aí hai máis nicho de mercado e podemos diferenciarnos mellor. Penso que somos o primeiro queixo tipo tetilla ecolóxico a nivel de España, e un dos primeiros Arzúa-Ulloa. Tamén queremos comercfializar un queixo de barra de kilo e medio, pero non é o típico de sandwich.”

Román di que agora mesmo é un problema que ás veces as marxes de beneficio que marcan as tendas sexan demasiado altos, polo que intentan facer queixos de baixos pesos: “Os queixos ecolóxicos véndense máis en porcións pequenas, por iso estamos plantexando se vender esas dúas vertentes: queixos moi pesados, de máis de 3 kg para hostelería e tendas especializadas e logo porcións máis pequenas (100-300gr) para a maioría de consumidores. As distribuidoras cada vez mostran máis interese nos produtos ecolóxicos e hai que aproveitar este interese. Queremos ir ampliando a produción e colaborar con máis ganderías”

CASA GRANDE DE XANCEDA: Antes das conclusións finais de Higinio Mougán, foi a última intervención de Guillermo Martínez, xerente de Casa Grande de Xanceda: “Somos unha empresa centrada na elaboración de produtos lácteos de alta calidade en ecolóxico. Producimos leite e iogur e xestionamos unhas 200 hectáreas de pasto e 205 vacas en muxido, sendo un dos maiores produtores de lácteos ecolóxicos en España. Conseguimos o primeiro obxectivo que era sobrevivir estes 20 anos producindo en ecolóxico, que non é pouco. A noas orixe remóntase a un negocio familiar nos anos 60 con 20 vacas frisonas de Canadá e 30 hectáreas. Como traballaba nun sistema de pastoreo foi crecendo co tempo adquirindo máis fincas e vacas, e cando a explotación pasou a mans dos netos nos anos 2000, vimos que tiñamos moitos recursos pero as contas estaban en números vermellos, non se fixera unha boa xestión económica pero si gandeira. Básicamente era a búsqueda de rendibilidade a partir do que se estaba a facer. Foi fundamental a colaboración e asesoramento da Universidade de Santiago de Compostela coa que fixemos un deseño de produto, estudo de mercado, búsqueda da tecnoloxía axeitada. Ofreceron unha formación continua na procura da máxima calidade”

Destacou a importancia da colaboración con outros empresarios do sector incorporando outros produtos lácteos como queixos, xeados…

“Cando abrimos unha tenda na propia explotación pensamos que non viría moita xente a visitarnos pero ao final é unha tenda con moito movemento e xera moito cariño da xente local principalmente. O noso maior valor son os valores asociados a nosa marca e que axuda moito ao tema do marketing e a comercialización. Temos un forte compromiso social e ambiental e recibimos máis de 50 visitas anuais á nosa granxa, onde mostramos con orgullo todo o proceso de produción”.

A situación do mercado de penso ecolóxico para vacún de leite

Pola súa parte, Rafael Pardo de Andrade, veterinario na cooperativa Campoastur, que elabora penso ecolóxico baixo a marca Ecofeed,  foi o seguinte en intervir, analizando o mercado dos pensos ecolóxicos a nivel estatal, comentando os diferentes puntos das diferentes normativas reguladoras, certificacións e etiquetados.

“A normativa condiciona moito o xeito de traballar, ten que ser unha alimentación fundamentalmente forraxeira, limitando a cantidade de penso que poden comer os animais e sendo obrigatorio que eses pensos aparezan na lista dos produtos autorizados. Coa pandemia e a guerra de Ucraína houbo un aumento de prezos considerable. A produción de penso ecolóxico en España foi crecendo do 2015 ao 2019, ano no que alcanzou o seu tope, comezando a descender nos seguintes anos, mostrando moita máis estabilidade que no caso do penso convencional. No caso concreto de Campoastur, a produción de penso ecolóxico foi crecendo desde o 2018 (8 mil toneladas) ata alcanzar o tope no 2021 (18 mil toneladas), baixando lixeiramente no 2022 e 2023 (17 mil toneladas e 16 mil toneladas respectivamente), e agora no 2024 parece que se vai mellorar un pouco respecto ao 2022 e 2023 sen chegar aos valores do 2021. Penso que este ano 2024 a produción de leite ecolóxico vai ser lixeiramente mellor á do ano pasado. Os prezos do ecolóxico ás veces pódense tensionar máis que no convencional por ser un mercado moito máis pequeno.”

Ademais, Rafael destacou que o vacún de leite é o principal destino en Galicia dos pensos ecolóxicos de Campoastur, seguido pola avicultura e o vacún de carne.

Tamén comparou o número de produtores de penso ecolóxico por provincias. Galicia atópase no terceiro posto empatada con Castilla León (4), e só superada por Andalucía (7) e Cataluña (16). En España son un total de 46 productores.

En canto á comparativa por cereais, destaca a cebada (110 mil toneladas), seguida de cerca pola avea (85 mil toneladas) e o trigo (75 mil toneladas), e cunha grande diferencia coas seguintes (triticale, centeo, xirasol, guisante…).

De acordo coas estadísticas amosadas por Rafael do ano 2022, Galicia producía 26 mil toneladas de leite ecolóxico de vaca, o 52% do total estatal (50 mil toneladas) e contaba co 44% dos produtores, 122 de 273.

O Consello de Agricultura Ecolóxica de Galicia, CRAEGA é unha entidade de carácter público e sen ánimo de lucro, é a autoridade de control de Galicia e a súa función principal é auditar e certificar os produtos agroalimentarios ecolóxicos na nosa comunidade autónoma, e debe renovar de forma periódica os seus órganos. Así, esta semana dende Proecogal decidiron dar un paso adiante e presentar o presidente e a secretaría da asociación como representantes dos operadores, xa que pensan que “a produción en ecolóxico é a mellor forma de producir, que é a máis acaída para as características do sector e do minifundio territorial galego”. O consello Consultivo do Craega é un órgano executivo cuxas características e funcións defíneas no artigo 48 o propio regulamento do CRAEGA. Dende PROECOGAL recalcan que é necesario, como operadores, participar nos órganos para garantir a imparcialidade do Consello Regulador. Como asociación de nova creación, aglutinan preto de medio cento de operadores e sumando, polo que cren, que sendo fieis aos seus obxectivos fundacionais, o consello consultivo é un instrumento onde teñen que estar presentes para dar voz aos intereses comúns do sector e representar a súa posición como operadores ante e dentro de calquera órgano que inflúa no desenvolvemento da acuicultura, agricultura e gandería ecolóxica. Dende Proecogal comprométense a impulsar as funcións do comité consultivo sendo as seguintes: a) Colaborar na formulación das políticas relacionadas coa imparcialidade das actividades de certificación. b) Contrarrestar calquera tendencia por parte dos órganos do Craega a permitir que consideracións comerciais ou doutra índole interfiran na prestación sistematicamente obxectiva das actividades de certificación. c) Aconsellar en aspectos que afecten a confianza na certificación, como a transparencia ou a percepción do público.

José Manuel Santín, coas súas vacas na parroquia de Pacios, en Baralla

Josmar Ganadería situada na parroquia de Pacios, no concello de Baralla, instalou os colares RUMI ao seu rabaño fai ano e medio. Fan un manexo en extensivo dos animais e buscaban telos controlados, “Buscabamos ter controlados os animais, porque temos preto unha estrada nacional e pasa tamén a autovía A-6 e poder ter xeolocalizadas as vacas en todo momento danos tranquilidade”, explica José Manuel Santín.  

Pero a monitorización ten outras vantaxes e estalles a permitir tamén gañar en produtividade, grazas á mellora reprodutiva, e mesmo detectar enfermidades no gando de maneira temperá, minimizando deste xeito as súas consecuencias e abaratando os tratamentos.

“No mes de outubro a aplicación enviounos unha alerta dun posible caso de EHE nunha xovenca. Grazas a iso puidemos separala e chamar ao veterinario para tratala a tempo. O aviso permitiunos anticipar o tratamento e en poucos días estaba xa recuperada e puido volver xa ao lote no que estaba”, explica José Manuel.

Ter xeolocalizados os animais en todo momento danos tranquilidade, porque estamos preto da autovía e da estrada nacional

O control da rumia e a monitorización de actividades de xeito individualizado, como pode ser o número de pasos ou as horas de pastoreo de cada animal, permiten detectar anomalías e enfermidades do gando incluso antes de que a simple vista puidera haber sintomatoloxía clínica, unha funcionalidade que converte a Rumi no dispositivo máis completo do mercado.

Cubrir o caderno de pastoreo de xeito doado para cumprir coa PAC

Josmar Ganadería é unha explotación ecolóxica que complementa a produción e venda de leite coa de carne. Contan cun rabaño de 60 vacas en produción, pero tan só moxen as vacas que están paridas de menos tempo, e as outras empréganas para criar os tenreiros cruzados con angus que despois venden para carne con 10 meses.   

A granxa está certificada en produción ecolóxica desde o ano 2017

Todo o gando está fóra e a base da alimentación é o pastoreo. “Facemos un pastoreo rotacional racional para maximizar a produción de forraxe e aproveitar mellor a herba que producen as fincas”, explica José Manuel.

“Os animais vanse movendo polas distintas parcelas e empregamos as cercas eléctricas para abrirlles pasto fresco todos os días”, explica. Por iso, nesta gandería buscaban unha ferramenta que lles permitira non só ter controladas as vacas en todo momento, senón tamén que lles facilitase a xestión do rabaño.

Rumi permite gañar eficiencia, tanto a nivel de mellora reprodutiva como de aproveitamento do pasto

“Na aplicación temos o historial de cada vaca e apuntamos partos, celos, inseminacións e diagnósticos de xestación”, explica. Tamén lles facilita a tarefa de cubrir o caderno de pastoreo, un dos requisitos esixidos para o cobro dos ecorreximes da PAC, ao ter un rexistro dos lugares nos que estivo pacendo o rabaño.

Uns 50 produtores e produtoras de vacún de leite e vacún de carne en ecolóxico déronse cita o pasado xoves en Teixeiro (Curtis) na VI Xornada Técnica de Produción gandeira ecolóxica, organizada por Ecofeed, marca da cooperativa Campoastur, que é líder no mercado galego no segmento de pensos ecolóxicos para gando vacún. A xornada foi inaugurada por Iván Maques, concelleiro de Medio Ambiente, Xuventude e Infraestruturas do Concello de Curtis, e por Javier Fernández, director técnico de produción animal de Campoastur, quen atribuíu a suba do penso ecolóxico dos últimos meses “á mala colleita de cereais que houbo en España o ano pasado debido á seca”. “Para a elaboración de penso ecolóxico empregamos cereal nacional, dentro da nosa aposta tamén por unha agricultura sustentable, e o ano pasado a forte reducción da colleita encareceu os prezos e obrigounos a trasladalo en parte aos nosos clientes”, explicou.

Cando compensa dar penso en ecolóxico?

A continuación, Rafael Pardo de Andrade, veterinario de Campoastur, explicou as claves para un uso eficiente dos pensos ecolóxicos en vacún. Partindo de que, segundo a normativa europea de produción ecolóxica, cando menos o 60% da materia seca coa que se alimentan os ruminantes ten que ser forraxes producidas na propia explotación, “o aporte de concentrado debe ser para suplir as carencias nutricionais do pasto en determinadas épocas do ano, especialmente no verán e no inverno, e para levantar o pico de lactación e así lograr unha produción maior”. “En primavera é certo que o pasto pode cubrir as necesidades de produción dunha vaca pero no resto do ano é complicado, dependendo tamén da xenética do animal”, engadiu. En canto a vacún de carne, o veterinario de Campoastur lembrou que “na fase final do cebo é onde é máis interesante achegar penso, para mellorar o engraxamento do becerro e polo tanto a clasificación da canal”.

A importancia das pradeiras biodiversas con leguminosas

A continuación, Carlos Garrido, representante de Fertiprado, explicou as vantaxes que aportan as pradeiras biodiversas con presenza de leguminosas para a producción gandeira. “Os silos de pradarías con mesturas de leguminosas teñen máis palatabilidade e dixestibilidade, ademais de que aumentan a biodiversidade, melloran a estrutura do solo ou reducen as necesidades de abonos nitroxenados no cultivo posterior de millo”, destacou.

“O caderno dixital da Xunta non se adapta ás explotacións en ecolóxico”

Por último, Xisela Fernández, enxeñeira agrónoma en Agronovo Ecoloxía SL., explicou as últimas novidades sobre a aplicación do caderno dixital á produción ecolóxica. “Até o 1 de setembro non será obrigatorio o seu uso para as explotacións de maior tamaño, pero a día de hoxe hai moitos aspectos en aclarar: Descoñecemos as vantaxes que comprometeu o FOGGA a aquelas ganderías que o empreguen antes desa data e, sobre todo, o caderno dixital que ten o FOGGA, o XEAGA, non se adapta ás ganderías que fan pastoreo”, explicou. En canto ás motivacións últimas do caderno dixital, Xisela Fernández, asegurou que “o obxectivo da administración é a dixitalización completa do sector, de forma que a PAC se acabará pagando en base á información do caderno dixital de cada explotación”. Reportaxe elaborada coa colaboración comercial de Campoastur

A Asociación de Produtores e Produtoras de Ecolóxico (PROECOGAL), solicita reunión urxente co actual conselleiro en funcións José González pola preocupación existente no sector ecolóxico ante “a gran incerteza” por non ter resoltas: A resolución das axudas Agroambientais do 2.023. “Temos indicios dunha diminución na partida orzamentaria correspondente, lembramos que é de 9M€/anuais e tamén de que non se abra nova convocatoria para o 2024”, sinalan dende a asociación. O recurso contencioso-administrativo presentado pola asociación ante o Tribunal Superior de Xustiza, ó respecto da exclusión dos produtores de ecolóxico no dereito a solicitar a liña por danos de fauna salvaxe. O recurso contencioso-administrativo presentado por varios socios e socias de PROECOGAL polo que consideran “inxusta resolución das axudas agroambientais do 2.022”. “As solicitudes de incorporación e plans de mellora do 2023, agravado pola apertura da convocatoria para as mesmas liñas para o 2024. Así, o prazo para presentar unha nova solicitude no 2024, vai decorrendo en prexuízo dos solicitantes do 23 que están na incerteza de se llas aprobaron ou non”, advirten.

Axudas da PAC sen cobrar polo que consideran “desmantelamento” do FOGGA

Así mesmo, dende PROECOGAL afirman que “existe un temor en todo o sector agrario e gandeiro polo xa constatado desmantelamento do FOGGA e a falla de persoal existente, que leva a retrasos nos pagos da PAC, anunciados a bombo e platillo xa en novembro polo conselleiro, e tan esperados polos produtores”. “Hai produtores -engaden- que se viron abocados a ter que solicitar, a estas alturas créditos ou anticipos de pago e que serán perxudicados fiscalmente, no 2024, no caso de percibir as dúas anualidades no mesmo exercicio fiscal”.

Asemblea da asociación o vindeiro 10 de febreiro en Friol

Por outra parte, o vindeiro sábado 10 de febreiro celebrarase asamblea ordinaria da Asociación de Produtores e Produtoras de Ecolóxico (PROECOGAL), na súa sede en Friol.

Agronovo Ecoloxía SL., a primeira asesoría especializada en produción ecolóxica de Galicia, celebrou o seu XX aniversario o pasado día 20 en Lugo, nun acto que serviu para a posta en valor e análise do pasado e futuro do sector da agricultura ecolóxica en Galicia.

Estiveron arroupados por de máis de cen produtores de diferentes sectores. Tamén acudiron á cita persoas doutras entidades coma o Consello Regulador da Agricultura Ecolóxica de Galicia, a Consellaría do Medio Rural, a Escola Politécnica Superior de Lugo, o Clúster de Alimentación Ecolóxica de Galicia, o Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo, Grupos de Desenvolvemento Rural e doutras empresas.

Agronovo analizou de forma resumida como viron evolucionar o sector agroalimentario e en especial o ecolóxico, nos últimos vinte anos, así como as potencialidades que segue a presentar, sen esquecer as carencias do sector, como a falta de relevo xeneracional.

Realizouse un debate sobre a produción ecolóxica actual e o seu futuro en contraste cos últimos 20 anos no que participaron representantes das industrias ecolóxicas Alibós Galicia e Casa Grande de Xanceda, así como o produtor José Manuel Fraga da explotación Parrugueiras de Xermade.

O acto finalizou cun coloquio sobre a visión da agricultura ecolóxica en Galicia para os vindeiros catro anos dos partidos políticos con representación no Parlamento, ao que foron convidados. Polo BNG asistiu Carlos Rodríguez Rodríguez, o enxeñeiro agrónomo e asesor na Área de Medio Rural e do Mar e Mocidade da Deputación de Lugo. Por parte do PP de Galicia, José Luis Cabarcos Corral, director do AGACAL, da Consellería do Medio Rural. O PSOE no participou por non ter ninguén dispoñible.

A xornada rematou por parte dos socios e traballadores da empresa a todos os clientes e entidades pola súa colaboración nos vinte anos da empresa e cunha degustación de produtos ecolóxicos. Agronovo apostou polo impulso do medio rural, apoiando as explotacións agrícolas e industria agroalimentaria xa nos seus inicios mediante o crecemento sostible e a agricultura ecolóxica. Este coñecemento do medio lle permitiu, entre outros traballos, elaborar o Plan Estratéxico da Produción Ecolóxica 2018-2022 da Consellería do Medio Rural.

O próximo 1 de febreiro celebrarase en Curtis (A Coruña) a VI Xornada Técnica de Produción gandeira ecolóxica, organizada por Ecofeed, marca líder no mercado galego no segmento de pensos ecolóxicos para gando vacún.

A cita será a partir das 11:30 horas no Centro Etnográfico de Teixeiro, co seguinte programa:

-Presentación da Xornada. Representantes do Concello de Curtis e de Campoastur

-Uso eficiente dos pensos ecolóxicos en vacún. Rafael Pardo de Andrade (Veterinario – Campoatur)

-Pastos e pradarías para produción ecolóxica. Carlos Garrido (Veterinario – Fertiprado)

-Caderno dixital aplicación á produción ecolóxica. Xisela Fernández (Enxeñeira Agrónoma – Agronovo)

Ao finalizar celebrarase unha comida no restaurante Perla do Muiño

As inscricións poden realizarse escribindo a rafaelpardodeandrade@gmail.com ou campoastur@campoastur.es ou chamando ao 679410087.

Por cuestións de organización a data límite para inscricións é o luns 29 de xaneiro

Na celebración da xornada colaboran Fertiprado, Agronovo Ecoloxía SL e o Concello de Curtis.

A sede da Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal), en Santiago de Compostela, acolleu hoxe a presentación do 5.º Barómetro de Percepción e Consumo de Alimentos Ecolóxicos en Galicia do Consello Regulador da Agricultura Ecolóxica de Galicia (Craega), co que se busca cuantificar o coñecemento e os hábitos de consumo de alimentos ecolóxicos. O director da Agacal, José Luis Cabarcos, puxo en valor este tipo de estudos, que axudan a comprender o panorama actual con respecto a estes produtos e que serven como folla de ruta para desenvolver novas estratexias de promoción. Pola súa parte, Francisco López Valladares, presidente do CRAEGA, destacou que “este estudo, ademais de representar un paso significativo para comprender mellor as tendencias e actitudes dos consumidores, deseñouse para lanzar luz sobre o consumo de alimentos ecolóxicos na nosa comunidade”. Ademáis, o barómetro brinda unha visión clara dos factores que inflúen na decisión de compra e como se pode traballar para fomentar prácticas alimentarias máis saudables. Finalmente, Rafael Rivadulla, responsable de Agronovo Ecoloxía SL,, e autor deste barómetro, detallou todos os aspectos do estudo, que é froito dunha enquisa telefónica cunha mostra de 900 persoas maiores de idade con responsabilidades na compra cotiá de alimentos do fogar. Algunhas das conclusións máis interesantes ás que se chegaron son: -A popularidade dos alimentos eco acada o seu máximo histórico: o 99 % da poboación ten oído falar deles. -A suba de prezos xeneralizada en todas as áreas de consumo tamén chegou á alimentación ecolóxica. -Os problemas relacionados coa dispoñibilidade dos produtos ecolóxicos seguen reducíndose. -Mantense, como factor central das compras de alimentos en Galicia, o Eixo de Alimentación Saudable. -O recoñecemento do logotipo do Craega aumentou no 2023 con respecto aos datos de hai tres anos. -Os consumidores destes produtos seguen a amosar un alto nivel de coñecemento sobre as súas características, é dicir, son persoas informadas e interesadas na composición e nos procesos do que adquiren. -O 76 % dos consumidores dos produtos ecolóxicos leva máis de tres anos consumíndoos, co cal, amosan fidelidade. -Entre o 10 % e o 30 % dos alimentos que compoñen a cesta da compra de case a metade dos entrevistados é de orixe ecolóxico. -Neste barómetro rexistrouse o segundo maior incremento na porcentaxe das persoas que consumen alimentación ecolóxica, acadando o 62 %. -A variedade de produtos industriais e elaborados de orixe ecolóxico viuse aumentada nas cestas da compra con respecto a outros anos. -O supermercado imponse como o lugar por definición para facer a compra, sendo tamén o sitio principal de acceso aos alimentos eco.

Descarga aquí o barómetro

 

José Luis Cabarcos, xunto a Paco López e os autores do estudo sobre a biodiversidade das granxas ecolóxicas O Estudo de cuantificación dos baremos cualificativos da biodiversidade nas explotacións de produción ecolóxica de bovinos de leite e carne, impulsado polo Consello Regulador da Agricultura Ecolóxica de Galicia (Craega) e presentado este xoves en Lugo, defende que se debe poñer a biodiversidade que caracteriza a produción ecolóxica en Galicia como “eixo da diferenciación e valoración das producións gandeiras de bovinos”. “Non sería malo poder expresar estas características nas certificacións de valor medioambiental das explotacións”, conclúe. “A cuantificación dos espazos xeradores de biodiversidade das granxas analizadas reflicte unha realidade biolóxica de alto valor”, aseguran José Luis Cortiñas e Juan A. Pérez, que foron os responsables de elaborar este estudo, que se centra nos conceptos de agricultura e gandería ecolóxicas e na biodiversidade que xeran estas explotacións. Analizáronse e comparáronse catro granxas de produción ecolóxica de bovinos, dúas de carne e dúas de leite: A Cernada (Palas de Rei, Lugo), María Elvira Diéguez García (Montederramo, Ourense), Bernardino González Pena (Monfero, A Coruña) e Casa de Vázquez (O Corgo, Lugo).

Analizouse a biodiversidade en dúas ganderías ecolóxicas de produción de leite e dúas de carne

Os datos obtidos durante a fase de investigación para a realización do estudo permiten concluír que “estes espazos produtores de alimentos son ao mesmo tempo grandes reservorios de biodiversidade”. Expresada en hectáreas de biodiversidade por hectárea de cultivo, as 4 explotacións superan o umbral mínimo de 0,5 ha de biodiversidade por ha de SAU.

Ser positivos coa biodiversidade non nos fai máis ineficientes desde o punto de vista da sustentabilidade económica ou social

O peso da superficie de pradeira nas explotacións de ecolóxico axuda a acadar estes niveis positivos. Con todo, existe marxe de mellora nas sebes e peches vexetais das parcelas. “A dimensión das sebes é moi inferior a outras zonas gandeiras de Europa. O reparto da terra en Galicia non admite esas dimensións de sebes, pero favorece a conexión dos espazos de biodiversidade entre sí”, aseguran sen embargo os autores do traballo. Sen competencia polos recursos entre o gando e o ser humano O estudo incide en varios aspectos clave que constitúen os piares básicos nos que se sustenta a gandería ecolóxica (calidade ambiental e desenvolvemento sustentable, saúde e benestar animal, e calidade de produtos) e en varias das normativas que inflúen directamente neste tipo de explotacións. Destaca que as catro explotacións analizadas “basean a alimentación do seu gando en fibras non asimilables polo ser humano”, polo que non se dá “competencia polos recursos entre gando e persoas”.

As explotacións analizadas reflicten o papel positivo que exerce o gando no territorio

“O gando, cun manexo correcto, mantén a durabilidade do chan axudando á calidade das augas. As explotacións analizadas reflicten o papel positivo que exerce o gando no territorio. A actividade gandeira xera e preserva os hábitats e os recursos alimentarios para a fauna, ademais de ser imprescindible para moita flora”, conclúe o estudo encargado polo Craega. Pola súa banda, Francisco López Valladares, presidente do Craega, indicou que “a produción de gando ecolóxico representa unha alternativa á progresiva intensificación da produción animal convencional” e o director xeral da Axencia Galega de Calidade Alimentaria (Agacal), José Luis Cabarcos, clausurou o evento destacando na súa intervención a evolución positiva da agricultura ecolóxica en Galicia nos últimos anos (na última década a superficie ecolóxica medrou en Galicia un 198%, pasando de 15.242 ha no ano 2012 a 45.626 ha no ano 2022), así como a importancia da Lei da Calidade Alimentaria para o futuro do sector.

Produtores ecolóxicos que foron excluídos no reparto efectuado pola Xunta das axudas agroecolóxicas da PAC no ano 2022 veñen de presentar demandas no Xulgado do Contencioso-Administrativo contra a Consellería do Medio Rural despois de ter recibido a denegación aos seus recursos de alzada. 

A asociación Proecogal, que aglutina aos afectados, denuncia a "decisión unilateral da Xunta de non pagar as axudas comprometidas ao sector ecolóxico no 2022" e anuncia que "o número de demandas aínda pode aumentar dado que 4 meses despois continúan a chegar comunicacións de denegación a varias explotacións".

Proecogal lamenta o feito de ter que chegar ao Xulgado para reclamar estas axudas, "que estaban establecidas e só requerían unha maior inxeción económica", algo que interpretan como "un claro indicativo das políticas da Xunta de boicot á producción ecolóxica".

A Xunta semella diverxer cada día máis da liña marcada por Europa dunha produción sostible e saudable

Dende a asociación avanzan que pretenden "seguir na loita en defensa dunha producción sostible e saudable, na liña marcada por Europa e da que a Xunta semella diverxer cada día máis".

Campaña de recollida de apoios

Recordan que ademais das demandas xudiciais continúan coas campañas de concienciación da sociedade en canto ós beneficios da produción ecolóxica e na busca do apoio social, político e institucional ás súas reivindicacións.

Por unha banda, a campaña de recollida de sinaturas acadou máis de 10.000 apoios, que foron presentados recentemente no Rexistro da Xunta. Por outro lado, recibiron "ducias" de apoios institucionais de concellos, deputacións, así como de diversos organismos e asociacións relacionados co sector.

Proecogal ten esperanza "dun xiro de 180º nas políticas actuais da Consellería do Medio Rural"

<!-- AdSpeed.com Tag 8.0.2 for [Zone] AMP Desenvolvemento Rural 3 [Any Dimension] --> <script type="text/javascript" src="https://g.adspeed.net/ad.php?do=js&zid=101893&oid=18217&wd=-1&ht=-1&target=_blank"></script> <!-- AdSpeed.com End -->

Proecogal ten esperanza "dun xiro de 180º nas políticas actuais da Consellería do Medio Rural que cumpran cos obxectivos establecidos para a produción ecolóxica e aposten por un sector sostible, en auxe, rendible e con gran potencial en Galicia".

A Xunta, que achacou no seu momento a un exceso de solicitudes e ao esgotamento orzamentario a imposibilidade de dar apoios a todos os solicitantes, reiterou en días pasados a súa intención de que todos os agricultores e gandeiros que producen en ecolóxico que soliciten a axuda no actual exercicio a cobren. 

A Consellería do Medio Rural asegura que no 2024 concederá axudas a todas as solicitudes admisibles de agricultura e gandería en ecolóxicas da orde actual de convocatoria deste tipo de subvencións, que conta cun orzamento de 9 millóns de euros. En concreto, dende o departamento que dirixe José González, aseguran en resposta a Campo Galego que “en base aos datos aportados polo propio Craega, prevese que ningunha solicitude admisible (que cumpra os requisitos da convocatoria) da orde actual quede sen axuda”. Deste xeito, parece disiparse o temor de que se repita a mesma situación de 2022, cando a falta de previsión levou a que dende Medio Rural non se atendesen todas as solicitudes de axudas que cumprían cos requisitos. Isto provocou  que arredor de 300 produtores en ecolóxico quedasen sen axuda, sendo os máis afectados, os que fixeron conversión a ecolóxico no ano 2022, xa que deixaron fóra ao 80% dos novos produtores que se incorporaron, e os que a recibiron viron diminuída a achega ata case o 50% nalgún caso. Neste sentido, dende a Xunta destacan que “a convocatoria deste ano da PAC elevou ata os 9 millóns de euros as axudas para agricultura ecolóxica, o que case multiplica por 3 o presuposto de 2022 (era de 3,18 M€)”. “Ademais hai que destacar que este incremento (de chegar ata os 9 millóns de euros) fíxose extensivo durante un período de cinco anos 2023-2027, o que representa un montante total de 45 millóns de euros”, engaden. Dende Medio Rural, lembran tamén que “subiu a prima unha media do 26% para beneficiar as explotacións ecolóxicas, tamén tralo acordo ao respecto con organizacións agrarias e Craega". O orzamento da Xunta para todas as liñas de axudas agroambientais 2023-2024, incluído o ecolóxico, é de 26.770.000 euros e ademais habería que sumarlle 18.000.000 € das axudas a zonas con limitacións naturais, repartidos en 12.000.000 € para as zonas clasificadas como de montaña e 6.000.000 € para as áreas distintas de montaña.