Foron apoiadas iniciativas de cultivo de trigo autóctono en ecolóxico, desenvolvemento de novos produtos de porco celta e proxectos de viticultura e enoloxía no Ribeiro e Rías BaixasNo sector vinícola, foron aprobadas axudas para un proxecto de itinerarios innovadores en crianzas oxidativas de viños galegos, outra iniciativa sobre a explotación do potencial de garda dun terroir histórico do Ribeiro con cultivo sustentable do viñedo. Tamén, un proxecto de tratamentos fitosanitarios en viñedos da denominación de orixe Rías Baixas. Por último, foron beneficiarios tamén destas axudas unha iniciativa para a elaboración dun xardín vertical con planta viva e un proxecto sobre o aforro na auga de rega mediante novas tecnoloxías. Cómpre lembrar que desta convocatoria puideron beneficiarse organizacións ou entidades relacionadas coa produción primaria en agricultura, gandería ou silvicultura e empresas ou industrias transformadoras destes sectores, así como da área de enerxías renovables de orixe agrícola e forestal. En canto ás accións subvencionables, as áreas prioritarias de actuación son a xestión sustentable dos recursos naturais, os sistemas agrarios de produción, a industria e cadea agroalimentaria, a bioeconomía e a aplicación das tecnoloxías da información e comunicación ao sector. Grupos operativos O listado dos 25 grupos operativos apoiados pode consultarse na resolución do DOG.
Ademais de apoiar a renda dos agricultores e de garantir á sociedade europea alimentos nutritivos e seguros, a Política Agraria Común busca unha transformación do sistema produtivo nos vindeiros anos cara á mellora da eficiencia, a sustentabilidade e a dixitalización.
Para acadar estes obxectivos, é fundamental a transferencia de coñecementos e novas técnicas cara aos produtores, algo no que fai fincapé a nova PAC para o período 2023-2027 a través do denominado AKIS, o sistema de asesoramento e innovación agraria do que forman parte tanto entidades de carácter público como privado.
Entre as submedidas que compoñen a PAC hainas que focalizan directamente o esforzo sobre a investigación e, en concreto, a investigación de tipo aplicado destinada a agricultores, gandeiros e selvicultores.
“O principal obxectivo da PAC non é a investigación agraria; aínda así contribúe de forma decidida á investigación a través dos fondos de cooperación”, destaca Javier Iglesias, do sindicato Unións Agrarias.
A PAC contribúe de forma decidida á investigación a través dos fondos de cooperación
No ámbito da PAC búscase unha investigación eminentemente aplicada para resolver problemas concretos do sector e para mellorar a súa posición nun mundo cada vez máis competitivo. Esta medida específica de cooperación integra tanto proxectos piloto como grupos operativos.
“Son distintas maneiras de enfocar dun xeito colaborativo problemas ou melloras para aportar solucións ao mundo agrario”, defende Manuel López Luaces, xefe da Área de Formación, Innovación e Investigación Agraria da Axencia Galega de Calidade Alimentaria (AGACAL) a entidade pública dependente da Xunta de Galicia encargada da coordinación dos fondos da PAC para formación agraria na comunidade.
A AGACAL é o organismo encargado de desenvolver as submedidas da PAC relativas a investigación, formación e asesoramento agrario en Galicia
A AGACAL conta con 350 traballadores e dela dependen centros de investigación agraria de referencia en Galicia, como o CIAM de Mabegondo, ou 6 centros de Formación e Experimentación agraria repartidos polo territorio (Ribadeo, Becerreá, Monforte, Guísamo, Sergude e Lourizán), que ofrecen formación regrada complementada con formación continua.
“No último ano fomos capaces de ofertar ata 299 prazas para ciclos formativos do ámbito agrario e forestal. Estamos facendo unha aposta moi importante por conseguir man de obra para o sector agrario a través da formación dos nosos futuros mozos e mozas agricultores”, destaca Manuel.
En Portugal, os proxectos de formación e investigación financiados a través da PAC obrigatoriamente teñen que integrar aos produtores e ás súas asociacións, conta María Custódia Correia, xefa de división da Dirección Xeral de Agricultura e Desenvolvemento Rural e responsable da Rede Rural Nacional de Portugal. “Apóiase o desenvolvemento experimental con proxectos de innovación en consorcio nos que participan investigadores e produtores”, explica. Deste xeito, di, “están dirixidos cara ás súas necesidades”.
En Portugal desenvólvense proxectos de innovación en parcería que ademais de investigadores teñen que integrar obrigatoriamente a produtores
A investigación que se financia coas axudas da PAC é tanto básica como aplicada, dirixida aos problemas que realmente lles preocupan aos produtores. “En xeral en Galicia a investigación agraria está moi próxima á realidade e necesidades do sector, non só produtor, senón tamén agroindustrial e, de feito, algunhas iniciativas empresariais xurdiron da investigación”, lembra Javier.
Agás a viticultura e a enoloxía, así como o sector forestal, que contan con instalacións específicas (a Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia, EVEGA, e o Centro de Investigacións Forestais de Lourizán, respectivamente), o resto da investigación agraria da AGACAL desenvólvese no CIAM de Mabegondo, o buque insignia en materia de investigación agraria en Galicia.
Entre o ano 2020 e 2022 desenvolvéronse no CIAM un total de 54 proxectos de ámbito español e europeo, buscando sobre todo proxectos colaborativos que involucren ao sector nunha investigación de carácter aplicado.”O 90% da investigación que se realiza é investigación aplicada e a petición do sector”, explica Manuel.
Dentro do universo agrario existente en Galicia, o CIAM investiga sobre produción de leite, novas tecnoloxías, puríns, mitigación de gases de efecto invernadoiro, secuestro de carbono, estratexias para frear o mato, producións gandeiras, recursos autóctonos, cereais, etc.
En Galicia temos unha capacidade investigadora moi grande e os resultados poñémolos ao servizo do sector
As instalacións de Mabegondo dispoñen de 320 hectáreas de terreo con campos de ensaio, invernadoiros e distintos tipos de rabaños de gando. “Somos capaces de abarcar todo o abano de necesidades que nos demanda o sector”, insiste Manuel.
No bienio 2020-2022 o EVEGA estivo implicado en 16 proxectos relacionados coas variedades minoritarias, a valorización de residuos, a viticultura ecolóxica, uso de fitosanitarios, cultivos sostibles, resistencia a enfermidades, etc. Destaca a parte de conservación de recursos fitoxenéticos, con preto de 60 variedades galegas de vide.
A produción de castaña en Galicia foi desenvolta en grande medida grazas a Lourizán. As 23 variedades galegas de produción de castaña foron propostas para rexistro grazas ao traballo deste centro, que tamén desenvolveu 32 clons para madeira e patróns híbridos. No período 2020-2022 Lourizán estivo involucrado en 22 proxectos de carácter nacional e europeo.
“Hai un esforzo moi importante pola transferencia dos coñecementos que realmente se poden trasladar ao campo. Do que se trata é de poñer en contacto a través dunha comunicación directa dos centros de coñecemento, a través dos seus investigadores e tecnólogos, co sector, non só co produtor final, senón tamén cos asesores que ao final teñen que facer de cadea de transmisión deses coñecementos cara ao ámbito agrario”, opina Manuel.
Nos últimos anos as novas tecnoloxías están acelerando o proceso de transferencia e variando as formas de traslado. Pero desde Unións Agrarias Javier Iglesias reprocha que “en xeral os mecanismos de transferencia do coñecemento desde os grupos de investigación non son de todo eficientes, sobre todo no relativo á inmediatez”, afirma.
Tamén a responsable da Rede Rural Nacional de Portugal recoñece que “o sistema precisa e pode ser mellorado con novas formas de divulgación, especialmente reforzando a aprendizaxe entre iguais, de produtor a produtor, apoiando visitas técnicas a explotacións e granxas de referencia tanto dentro do país como noutros Estados membros da UE”, defende.
A nova PAC promove o intercambio entre produtores a través de visitas e estancias formativas en explotacións modelo
A transferencia de coñecementos cara ao produtor final vaise reforzar neste novo período con medidas específicas para iso. “A PAC apoia claramente a transferencia do coñecemento xerado, tanto pola vía dos apoios aos grupos operativos como tamén a través de apoios dirixidos á cualificación dos produtores”, asegura María Custódia.
En Portugal, a Rede Rural Nacional promove o espallamento da información e o coñecemento entre os distintos axentes. “A divulgación aos produtores ten sido unha das prioridades. Creáronse os Centros de Competencia, 24 en total, que reúnen a produtores, empresas, centros de I+D, entidades públicas, organizacións do sector, municipios e outros socios, co fin de desenvolver axendas de innovación que expresen as necesidades reais dos produtores e axuden á transferencia do coñecemento xerado”, explica. “Na definición de prioridades, na programación de plans de acción formativas e no desenvolvemento de actividades o que se busca é crear e diseminar coñecemento útil”, asegura María Custódia.
En Galicia, no período 2020-22 desenvolvéronse máis de 1.000 accións formativas financiadas a través da PAC e dirixidas ao sector e no novo período haberá máis de 3 millóns de euros focalizados exclusivamente na formación a demanda dos agricultores, avanza Manuel. “As solicitudes parten precisamente de entidades e organizacións de produtores. Polo tanto, estes programas de formación teñen un enfoque eminentemente aplicativo e práctico”, insiste.
A PAC financia e promove unha formación continua que permite aos agricultores e gandeiros adaptarse aos novos desafíos, como son a dixitalización e o coidado do medio ambiente
Dous dos ámbitos nos que a formación promovida pola PAC fai fincapé son o da sustentabilidade medioambiental e o da dixitalización dos sistemas produtivos. “A sustentabilidade foi xa unha prioridade no período comunitario 2014-2020, apoiando tanto desde o segundo piar como desde o primeiro medidas na procura de técnicas de produción máis sustentables e ese esforzo aínda foi reforzado na nova PAC. No caso da dixitalización, en Portugal existe unha Estratexia Nacional para a dixitalización da agricultura e o Plan Estratéxico da PAC inclúe varias medidas que buscan afondar na utilización das novas tecnoloxías por parte dos produtores”, destaca María Custódia.
Pero aínda que “as tecnoloxías chegaron para quedar”, Manuel insiste en que “as novas tecnoloxías hai que interpretalas para converter os datos que proporcionan en información útil e, por iso, a formación dos equipos humanos é fundamental”.
A Axencia Galega da Calidade Alimentaria, dependente da Consellería do Medio Rural, organiza en Becerreá (Lugo) un curso práctico de aplicacións cartográficas en teléfono móbil para o ámbito agroforestal. O obradoiro celebrarase no Centro de Formación e Experimentación Agraria de alta montaña de Becerreá a partir do vindeiro luns 21 de novembro en horario de 16:00 a 21:20 horas.
O obxectivo desta formación é que os alumnos obteñan os coñecementos necesarios para empregar OruxMaps e IGN-Mapas de España na definición das súas rutas e traxectos no acotamento dos terreos sobre os que traballen e na realización de operacións planimétricas.
O curso está dirixido á xuventude do medio rural galego, así como ás persoas vinculadas profesionalmente, ou con expectativa de incorporación, aos sectores produtivos gandeiros, agrarios, agroalimentarios e de cadea forestal-madeira.
Para facer a preinscrición no curso debe accederese á web da Consellería de Medio Rural no apartado de accións formativas para este 2022. O coordinador porase en contacto coas persoas interesadas a través do correo electrónico comunicándolles se están ou non admitidas. Para consultar calquera dúbida, pode chamarse ao teléfono 982 828 367 ou enviarse un correo a cfea.becerrea@xunta.gal.
A queixería vilalbesa recircula o 80% da auga que empregaO director da Agacal aproveitou a visita para avanzar que en breve se comunicarán os beneficiarios da convocatoria deste ano, que contou cun orzamento de 2,4 millóns de euros. Tendo en conta que a intensidade da axuda acada ata o 80% dos gastos subvencionables, a contía máxima subvencionada en cada iniciativa pode chegar ata os 150.000 euros. Así mesmo, está a piques de resolverse a convocatoria para a execución de proxectos dos grupos operativos da Asociación Europea da Innovación (AEI), dotada con máis de 6,12 millóns, podendo acadar cada iniciativa unha contía máxima de ata 180.000 euros.
Están a piques de resolverse as axudas deste ano para desenvolvemento de novos produtos e melloras tecnolóxicasNeste caso, os grupos operativos que se constituíron para a execución de proxectos son agrupacións formadas por un mínimo de dous actores interesados, orientadas á identificación de problemas concretos ou oportunidades nos sectores agroalimentario e forestal, a partir dos que se xeren iniciativas innovadoras. Así, o proxecto de innovación proposto debe xerar ou adaptar unha tecnoloxía nova que deberá representar un avance significativo fronte ás tecnoloxías utilizadas. Esta innovación tecnolóxica pode ser de produtos (bens ou servizos) ou de procesos de produción ou de xestión. A innovación de produtos dáse cando se introduce no mercado un produto novo ou significativamente mellorado nas súas características técnicas.
O cultivo de plantas mediciñais volve estar en boga hoxe en día polas súas diferentes posibilidades de comercializaciónTamén se abordarán as principais características e técnicas de cultivo e recolleita destas plantas, que hoxe en día volven estar en boga e son grandes aliadas para os agricultores, dadas as súas diferentes posibilidades de transformación e comercialización. Ademais, tamén se abordarán os sectores que utilizan estas plantas e as diferentes normativas que afectan á produción e comercialización de produtos derivados das mesmas. Elaboración de produtos ecolóxicos de limpeza O segundo dos cursos tratará sobre a elaboración de produtos ecolóxicos de limpeza cun obradoiro práctico. Dita formación comezará tamén este sábado 10 de setembro e continuará os vindeiros sábados 24 de setembro e 8 de outubro. O horario deses tres días será de mañá e tarde. Neste obradoiro abordaranse as vantaxes de elaboración de produtos propios de limpeza, tales como xabón en taco con aceite reciclado, lixivia de cinsas, deterxentes de plantas, suavizantes para a roupa e mesmo limpadores para mobles e outras superficies. Tamén se elaborarán produtos para a hixiene persoal, como pasta de dentes, desodorizante corporal, xel e crema hidratante. En todos estes casos, os produtos serán elaborados mediante o aproveitamento tradicional de certas plantas. Para participar nestes cursos é necesario facer a pre-inscrición en liña cubrindo os datos necesarios a través do seguinte enlace. O coordinador do curso poñerase en contacto coas persoas interesadas a través do correo electrónico comunicándolle se está ou non admitido. Para consultar calquera dúbida, pode chamarse ao teléfono 881867331, ou enviar un correo a cursos.agacal.sergude@xunta.gal.
O 8 de setembro a sede de Feuga en Santiago de Compostela acollerá o evento “Vai de Agro. Co-innovando no sector agroalimentario e forestal”, que se enmarca nas actividades de divulgación dos proxectos de innovación AVIENERGY, MICOALGA-FEED, PROTEINLEG e TIRAC. Ademais de dar visibilidade ao traballo destes catro grupos operativos, o obxectivo desta xornada coordinada por FEUGA é presentar, nun formato dinámico e interactivo diferentes redes temáticas do sector, outros proxectos de innovación e proxectos piloto e multi-actor, que permitan non só dar a coñecer as iniciativas, senón tamén promover novas ideas e actividades no sector agroalimentario e forestal.
Os temas centrais que se tratarán no bloque dedicado a espazos de co-innovación serán a redución de antibióticos en gandería; unha alimentación máis sostible a través de proxectos que buscan, por exemplo, novas proteínas de alta calidade ou novos produtos de alto valor nutricional a partir de insectos; a revalorización de subproductos e residuos en agricultura e gandería mediante o aproveitamento enerxético das dexeccións ou creando novos insumos agrícolas para a mellora de cultivos en ecolóxico e innovación para a conservación da biodiversidade.
Vai de Agro contará coa presenza, a través dunha videoconferencia, de Inge Van Oost, Policy Officer e directora xeral de Agricultura e Desenvolvemento Rural da Comisión Europea, que expoñerá aos asistentes as claves da estratexia europea de innovación en agricultura. Isabel Bombal Díaz, directora xeral de Desenvolvemento Rural, Innovación e Formación Agroalimentaria do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, será a encargada de abordar a temática referida ao presente e futuro do medio rural, poñendo o acento na importancia da innovación e a xeración de coñecemento. Por último, a xornada contará coa presenza de José Luis Cabarcos Corral, director xeral da Axencia Galega de Calidade Alimentaria dependente da Xunta de Galicia, que centrará a súa intervención nos instrumentos e iniciativas públicas para impulsar o medio rural en Galicia.
A xornada completarase con comida networking, área expositiva e encontros entre asistentes. Así mesmo, Vai de Agro incluirá no seu programa visitas demostrativas a proxectos de innovación, en concreto ás instalacións de Hifas da Terra para observar os avances técnicos ao redor dos proxectos Micoalga e Greencastanea e á Misión Biolóxica de Galicia (CSIC), onde se desenvolven parte das actividades científicas de Proteinleg e Algaterra.
Esta xornada conta co financiamento do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, e a participación e colaboración da Dirección Xeral de Agricultura e Desenvolvemento Rural da Comisión Europea (DG AGRI), a Dirección Xeral de Desenvolvemento Rural, Innovación e Formación Agroalimentaria (DGDRIFA) e a Axencia Galega de Calidade Alimentaria (AGACAL).
Os proxectos de innovación AVIENERGY, MICOALGA-FEED, PROTEINLEG e TIRAC, están cofinanciados nun 80% polo Fondo Europeo Agrícola de Desenvolvemento Rural (FEADER) da Unión Europea e nun 20% polo Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, no marco do Programa Nacional de Desenvolvemento Rural 2014-2020. A Dirección Xeral de Desenvolvemento Rural, Innovación e Formación Agroalimentaria (DGDRIFA) é a autoridade encargada da aplicación das devanditas axudas. GO AVIENERGY: orzamento total 583.672,84 euros, subvención total: 565.872,84 euros; GO MICOALGA-FEED: orzamento total: 524.847,66 euros, subvención total: 505.519,66 euros; GO PROTEINLEG: 556.947,36 euros, subvención total: 552.147,36 euros; GO TIRAC: orzamento total: 492.580,38 euros, subvención total: 485.043,58 euros.