Malia que a rega do viñedo non é unha práctica habitual en Galicia, as consecuencias do cambio climático están levando a estudar o aporte de auga ás cepas, en función das condicións dos viñedos e do tipo de produción que se procure. O investigador José Manuel Mirás Avalos, durante a súa estapa profesional na Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia (Evega), levou a cabo distintas experiencias de rega de viñedo en Galicia, que aportan información sobre os cambios que provoca o aporte de agua puntual no viñedo.
“A rega é unha das ferramentas que os viticultores podemos empregar para paliar algúns problemas causados polo cambio climático”
“A rega é unha das ferramentas que os viticultores podemos empregar para tentar paliar algúns problemas causados polo cambio climático”, explica o investigador José Manuel Mirás, ó tempo que xustifica que se propoña esta práctica nunha rexión cunha climatoloxía tan húmida como é Galicia e onde o viñedo non acostuma a regarse, a diferenza doutros cultivos. “Algúns estudos recentes apuntan a que os viñedos se están desprazando cara ó norte para lograr rebaixar a temperatura e mitigar a seca”, concreta o investigador.
As súas experiencias de rega centráronse en viñedos situados en tres das cinco denominacións de orixe galega. En concreto, os traballos realizáronse en viñedos que a Evega ten no Ribeiro, así como en fincas de adegas comerciais nas Rías Baixas e Valdeorras, entre o 2012 e o 2014.
Coñecer o estado hídrico do viñedo
“Aínda que en Galicia o volume de precipitacións non varíou moito polo momento, si se están observando cambios na distribución das chuvias e un incremento da temperatura”, explica o investigador, botando man de estudos realizados con datos tomados na Estación Meteorolóxica de Lourizán.
Estas variacións no réxime de chuvias levan a ter en conta o estrés hídrico que soportan os viñedos e optar por prácticas que poidan mitigalo, como pode ser a rega. “Non en tódalas etapas de desenvolvemento da vide o estrés hídrico resulta igual de prexudicial para o viñedo, xa que hai momentos como o desenvolvemento da vexetación no que as vides son moi sensibles e pode provocar problemas a posteriori na maduración”, indica Mirás.
Coñecer as consecuencias do estrés hídrico no viñedo en cada etapa é fundamental á hora de avaliar realizar regas
Coñecer as consecuencias do estrés hídrico no viñedo en cada etapa é fundamental á hora de avaliar realizar regas. “Para que a rega sexa efectiva hai que coñecer as necesidades da planta, distintas estratexias de rega e ter en conta variables meteorolóxicas. Regar o viñedo non é só botar auga ás cepas”, concreta o investigador.
Ademais, Mirás recorda que, pese a que en Galicia non adoita haber problemas durante o desenvolvemento da vexetación, xa que abondan as precipitacións precisamente un dos anos do estudo, no inverno de 2012, a situación de seca que se estaba a dar facía peligrar algúns viñedos. “No mes de febreiro levaba 50 días sen chover, e en viñedos novos estaban inxectando auga ás cepas con camións cisternas”, recorda. O alto contido en area e a baixa capacidade de retención de auga de boa parte dos solos dedicados á viticultura en Galicia fai que se contemple a rega en casos puntuais.
Pola contra, durante a fase de envero e callado da uva, un estrés hídrico moderado pode resultar moi beneficioso para o viñedo. “Nesta fase permite controlar un crecemento vexetativo excesivo sen afectar ó desenvolvemento da uva”, explica Mirás.
Co obxectivo de lograr un estrés hídrico axeitado, sen ter mermas na produción, nin na calidade dos viños, Mirás apunta distintos métodos para determinar o estrés hídrico. O recoñecemento visual da planta é xa un indicativo de se está sometida a un estrés hídrico excesivo. Porén, “cando comezan a verse indicios na planta pode ser xa un pouco tarde para actuar”.
Un dos métodos máis eficaces para coñecer o estrés hídrico do viñedo é a colocación dunha rede de sensores no solo
Os datos meteorolóxicos poden contribuír á estimación das necesidades hídricas, pero ó estar limitados ás estacións meteorolóxicas, pode haber desaxustes coa finca onde se sitúa o viñedo. Un dos métodos máis eficaces é a colocación dunha rede de sensores para estimar a cantidade de auga presente no solo. “É preciso contar cunha rede e non só cun sensor porque pode haber moita diferencia entre as distintas zonas dunha mesma parcela”, puntualiza o experto.
Tamén se poden tomar medicións na propia planta, nas que se avalía a súa capacidade para reter a auga. Aínda que non existe un rango de valores específicos para determinar os umbrais de estrés hídrico para a planta, Mirás recomenda empregar os utilizados en Francia onde os valores por debaixo a 0,6 megapascais indican que a planta non sufre estrés hídrico.
[box style="0"]
Experiencias de rega do viñedo en Galicia
As experiencias de rega de viñedo en Galicia ofreceron resultados diversos ó tratarse tanto de variedades diferentes como de zonas con características climáticas diversas. O resultado das regas, aínda que con variacións entre as DO, deixa mínimos incrementos da produción, así como mostos máis acedos e con variacións organolépticas. Coñecemos as investigacións en detalle:
Rías Baixas
A investigación realizada nas Rías Baixas levouna a cabo nunha finca comercial de O Rosal con cepas de Albariño, o que lles obrigou a utilizar unha metodoloxía un pouco diferente. “Non podíamos permitir que a produción se vise afectada, polo que neste caso vimos as diferencias cunhas cepas que empregamos como testemuña de secaño, en comparación coas prácticas que levaban a cabo no resto da parcela”, explica.
Precisamente no tempo de estudo, entre marzo e outubro, as condicións meteorolóxicas foron moi favorables para o viñedo, posto que a distribución das chuvias foi abundante e homoxénea, con picos que mesmo chegaron a 50 milímetros diarios, mentres as regas houbo anos nos que non supuxeron máis de 16 milímetros, o que en palabras do experto son valores moi insignificantes. “A nosa experiencia demostrounos que, alomenos baixo as condicións do estudo, a rega do viñedo nas Rías Baixas non está xustificada”, concreta.
Ribeiro
Nos estudos realizados no Riberio avaliaron a rega de 3 variedades: Albariño, Godello e Treixadura, na parcela experimental da Evega. Neste caso, apreciaron diferencias entre as cepas de secaño e as de rega, así como entre as variedades.
Das tres campañas de estudo, o ano 2013 foi no que constataron un maior estrés hídrico, sendo a maior parte do ciclo seco. Pese a iso, só detectaron un lixeiro estrés hídrico para o viñedo nas zonas de secano e durante a última fase da campaña, polo que a estratexia de rega tampouco marcou unha gran diferenza con aquelas plantas que permaneceron en secaño. “A rega incrementou o vigor vexetativo das cepas e a produción, en canto ó peso medio dos acios, para o promedio das tres campañas”, detalla Mirás.
Tamén observaron diferenzas entre as variedades de Godello e Treixadura. Os niveis de estrés foron moderados e mesmo chegaron a ser severos no caso da Treixadura, na última fase da campaña do 2013. Precisamente, no caso desta caste coa rega conseguiron que o peso do acio fose maior, co que conseguiron unha maior produción, ademais de contar con plantas con maior vigor.
[caption id="attachment_116089" align="aligncenter" width="660"]
A investigación, ademais das probas no viñedo e na adega, tamén incluíu catas de profesionais e consumidores, e foi nesta valoración onde se observaron maiores diferencias no caso dos viños de Godello. “Os consumidores preferían os viños procedentes do tratamento de secaño antes que os do rega, a pesar de que había moi pouca diferencia entre eles”, detalla o experto.
[caption id="attachment_116086" align="aligncenter" width="660"]
Valdeorras
No caso dos viñedos de Valdeorras empregaron dous sistemas de regad diferentes: soterrado e superficial. Pese a que nesta zona as condicións climáticas foran máis limitantes, tamén a capacidade de retención de auga do solo é superior, o que tamén influíu nos resultados, tal e como concreta o experto.
[caption id="attachment_116077" align="aligncenter" width="660"]
As diferenzas entre o tratamento de secaño e os que tiñan rego producíronse, sobre todo no segundo e no terceiro ano, onde se observaron valores de estrés hídrico lixeiro e elevado, respectivamente. “Coa rega houbo unha tendencia a acadar maiores producións polo peso dos acios, ó tempo que os mostos foron máis acedos y con menor grao de alcohol”, concreta o experto.
[/box]