A loita contra a invasión da avéspora asiática ou Vespa velutina céntrase neste momento en dúas liñas de investigación que se consideran máis efectivas e prometedoras: o achado dunha feromona que atraia especificamente ás raíñas de Vespa velutina e un sistema que permita localizar de forma rápida, sinxela e barata os niños para proceder á súa eliminación.
Precisamente, nesta segunda liña de traballo está a centrar os seus esforzos a investigadora da Universidade de Vigo Sandra Rojas e con resultados moi prometedores, tal e como avanzou recentemente en Arzúa no Día do Apicultor, unha xornada organizada pola Asociación Galega de Apicultura.
“Un dos métodos máis efectivos para diminuír a poboación de Vespa velutina e os seus danos sobre a apicultura e o medioambiente é acabar cos niños, pero estes son pouco visibles durante a primavera e verán, cando están activos, debido ás follas das árbores”, explica a investigadora.
Neste sentido, até agora empregáronse sistemas de detección como o radio-tracking, pero que resultaba moi custoso, ou o chamado método chinés, consistente en atrapar un exemplar de Vespa velutina, atarlle unha cinta de cores e seguila, pero resultaba pouco efectivo, xa que en torno ao 50% non se dirixen ao niño despois de ser liberadas e a algunhas delas son eliminadas polas súas conxéneres.
Protocolo para a detección de niños de Vespa velutina:
A este respecto, o protocolo que desenvolveu Sandra Rojas é o seguinte:
1) Cebo proteico e captura:
As velutinas son atraídas colocando cebos de proteína (carne de polo ou peixe sen pel) que levan ao niño para alimentar ás crías. O cebo pódese colocar preto das colmeas para detectar os niños de velutina que as están atacando.
Para a captura e evitar picaduras, sobre todo se se ten pouca práctica, ao principio pódese utilizar anestesia, tanto mediante frío, empregando unha neveira portátil, como con CO2. “O problema é que a anestesia as aparva e afecta á súa capacidade de voo, polo que se recomenda non seguilas xusto despois e deixarlles un tempo para que se recuperen”, explica a investigadora.
2) Marcaxe e identificación:
No cebo capturamos unha das velutinas aplicámoslle un código de cores no dorso (pintura para abellas raíñas, pintura de unllas…etc) que resulte visible.
Plantas en flor ou un tarro con mel tamén poden servir para capturar un exemplar e marcalo.
3) Medición de tempo e dirección:
A continuación soltamos o exemplar de vespa velutina. Podemos marcar varias con diferentes cores.
Cunha brúxula anotamos a dirección na que se despraza. As velutinas trazan rutas mediante feromonas de abastecemento de comida ao niño. Unhas “autoestradas” que poden chegar até os 5 quilómetros de distancia do niño.
Os exemplares marcados volverán ao cebadeiro de carniza, polo que anotaremos o tempo transcorrido entre a súa saída e o seu regreso. Desta forma, ao cabo de 1 hora xa teremos as direccións e os tempos de ida e volta de varios exemplares de Vespa velutina.
4) Trazado de rutas: 2 ou 3 sitios
Para medir a distancia á que se desprazou a avespa marcada debemos ter en conta os seguintes datos:
-O tempo medio de estancia da Vespa velutina obreira no niño, para depositar a comida que achega, é de 45 segundos.
-A velocidade de cruceiro mínima dunha Vespa velutina é de 1,8 metros por segundo e a máxima é de 2,7 metros por segundo.
Neste sentido, para medir a distancia á que se desprazou empregaremos estas dúas fórmulas matemáticas:
Distancia ao niño mínima desde o cebadeiro: Ao tempo total restámoslle 45 segundos. O resultado dividímolo por 2 (viaxe de ida e volta) e multiplicámolo por 1,8.
Distancia ao niño máxima desde o cebadeiro: Ao tempo total restámoslle 45 segundos. O resultado dividímolo por 2 (viaxe de ida e volta) e multiplicámolo por 2,7.
Con 2 ou 3 distancias e direccións permítenos afinar e establecer unha área probable de localización do niño.
5) Localización da área probable:
Coa axuda de cartografía (por exemplo usando programas para computador como Google Maps) podemos determinar a área probable marcando a localización do cebadeiro e as distancias máxima e mínima ás que se atopa o niño.
“Se empregamos 2 cebadeiros en distintas localizacións podemos reducir a área probable de localización do niño a unha área duns 6.000 metros cadrados e se utilizamos 3 cebadeiros pódense afinar a unha área de 1.000 metros cadrados, o que nos dá un alto éxito para localizar o niño”, explica Sandra Vermellas.
6) Procura na área probable: Detección ou non do niño
SEGUNDA FASE:
Se non detectamos visualmente o niño, iniciamos unha segunda fase para afinar a localización. Para iso seguiriamos este protocolo:
-Colocar un cebo con carbohidratos: Mel, líquido atraente caseiro…etc.
-Capturar un exemplar con ou sen anestesia.
-Marcaxe do exemplar cunha cinta de cor e seguimento até o niño. Neste caso ao ser unha zona moito máis reducida este labor de localización por seguimento activo é máis sinxela.
Este proxecto de creación dun protocolo para a detección de niños de Vespa Velutina foi financiado pola Deputación de Pontevedra. Actualmente Sandra Rojas, ao igual que a maioría dos investigadores galegos que traballan nesta especie invasora, está no paro debido á falta dun financiamento público que garanta a súa estabilidade laboral e unha continuidade nas investigacións.