Galego
Durante os últimos meses asistimos a unha escalada sen precedentes no prezo do millo dando ao produtor de gran un enorme impulso, mentres que ao gandeiro e produtor de silo deste cultivo as cousas estánselle poñendo realmente complicadas cuns prezos do alimento para o seu gando brutais.
Neste mesmo contexto, tamén nos enfrontamos a un aumento vertixinoso do prezo dos fertilizantes, utilizados a gran escala na produción de millo. Xusto cando pensabamos que se chegou ao pico, o conflito entre Rusia e Ucraína presionou á alza o prezo do gas natural, que está directamente ligado á produción de fertilizantes, fundamentalmente nitroxenados, así como algunhas materias activas fitosanitarias.
A inflación observada nos factores de produción crea unha gran incerteza na sementeira dalgúns cultivos, e en particular a de millo, debido a que non deixa de ser unha planta esixente en canto á fertilización e a requirimentos hídricos se refire. Acrecéntase así a dúbida sobre futuras producións, stocks, dispoñibilidades e prezos, e en definitiva sobre a rendibilidade das nosas decisións.
O stock mundial de fertilizantes atópase no nivel máis baixo dos últimos anos e o seu prezo non debería cambiar drasticamente a curto prazo, manténdose en niveis altos
Centrándonos nos fertilizantes, o stock mundial atópase no número máis baixo dos últimos anos; ademais, tamén existen algunhas restricións á súa exportación por parte dos principais países produtores, como Rusia e China. Estes dous factores, combinados coa alta demanda e a crise do gas natural, indican que o seu prezo non debería cambiar drasticamente a curto prazo, manténdose en niveis altos.
Ante esta situación cultivos como o trigo, a cebada e o xirasol, con menores custos de produción, menor requirimento de nitróxeno e maior tolerancia á escaseza de auga, poden presentarse como unha alternativa. En España xa se experimentou un aumento da sementeira de cereais no outono-inverno, o que exerce unha presión extra sobre a superficie de sementeira de millo.
O coñecemento das necesidades de nutrintes do cultivo de millo é fundamental para maximizar a aplicación de fertilizantes e a súa eficiencia, evitando gastos innecesarios
Neste escenario faise evidente que o coñecemento das necesidades de nutrintes do cultivo de millo é fundamental para maximizar a aplicación de fertilizantes e a súa eficiencia, evitando gastos innecesarios.
O cultivo de millo necesita 16 nutrintes durante o seu ciclo de produción, dos cales 13 son achegados polo chan. E os outros tres? Carbono e Osíxeno adquírense da atmosfera, e o Hidróxeno da auga.
A dispoñibilidade destes nutrintes no chan para a planta dependerá basicamente da súa concentración no mesmo, e do pH. Xeralmente a dispoñibilidade será menor para a planta cando o pH aumenta (véxase Figura 1).
Figura 1 – Dispoñibilidade de nutrintes para as plantas segundo o pH do chan. Fonte: Castellanos, 2014
O sistema radicular da planta é o principal responsable da absorción dos nutrintes, e, por tanto, calquera práctica cultural que promova o seu desenvolvemento óptimo mellorará o potencial produtivo (labra e descompactación, drenaxes, etc.). A auga tamén xoga un papel clave no transporte de nutrintes desde o chan ata as raíces e por iso, dependendo do tipo de chan, as prácticas culturais (labra, tipo e momento de rega, etc.) tamén serán importantes.
O uso de starters ou iniciadores recoméndase normalmente para sementeiras temperás, en parcelas con temperaturas máis frías e/ou con valores baixos de fósforo, achegando nutrintes, especialmente este último dada a súa baixa mobilidade, para o acceso inmediato das raíces novas a eses nutrintes cando as condicións de desenvolvemento non son as máis favorables e o sistema radicular aínda non está ben establecido.
É importante saber que o sistema de raíces seminais da planta ten un papel de ancoraxe máis que de asimilación de nutrintes, tendo que a radícula emerxe desde a punta do gran alongándose nesa dirección (independentemente de se o gran mira cara arriba ou cara abaixo) e as raíces seminais laterais alónganse cara á base do gran (e pouco despois en profundidade debido á gravidade). Ata que o sistema radicular non estea perfectamente desenvolvido, ao redor do estado fenolóxico V3 (método do colar) ou 4/5 follas (método BBCH 14-15), a planta sobrevive a expensas das reservas aloxadas no endospermo da semente.
Unha análise de chan daralle ao agricultor a oportunidade de coñecer os nutrintes dispoñibles para a planta en cada parcela
Previo a isto unha análise de chan daralle ao agricultor a oportunidade de coñecer os nutrintes dispoñibles para a planta en cada parcela, permitindo calcular a fertilización necesaria de acordo ao rendemento esperado, ou desexado, sendo necesario ter en conta as características físicas do chan (textura, % materia orgánica, etc.), as prácticas culturais (rotación, estercoladuras, tipo de labra, rega, etc.), e outros aspectos.
As necesidades do millo están fortemente determinadas polo rendemento que queremos ou podemos alcanzar. Na táboa 1 podemos observar a cantidade de nutrintes (nitróxeno, fósforo e potasio) extraídos pola planta de millo para un rendemento en gran de 16 toneladas (ao 14% de humidade) ou 75 toneladas de ensilaxe (33% materia seca).
Táboa 1 – Extracción de N, P y K para gran de millo e ensilado de millo. Fonte: www.ipni.net
A necesidade destes nutrintes é similar á acumulación de materia seca na planta, o que indica que as necesidades nas primeiras etapas son baixas, subindo desde V6 (método colar) ou 8 follas ( BBCH 18), ata o inicio da etapa reprodutiva (véxase Figura 2).
Figura 2 – Absorción estimada de nitróxeno, fósforo, potasio e azufre ao longo do ciclo do millo. Fonte: adaptación Universidade de Illinois, Estados Unidos.
Aínda que o nitróxeno é, quizais, o nutrinte máis importante, e por tanto o máis utilizado no millo, tamén é un dos máis custosos e ao estar suxeito a diferentes perdas (como a volatilización ou a lixiviación), é importante utilizalo de maneira eficiente, para maximizar o seu valor.
Para iso é importante aplicar as cantidades adecuadas durante as fases onde o cultivo máis o necesita. Tradicionalmente, e máis no norte e en millo para ensilaje, a fertilización nitroxenada realízase case integramente en fondo, con fertilizantes estabilizados e de liberación lenta, mentres que máis ao sur, zonas máis enfocadas a millo gran, normalmente utilízase unha fertilización mixta cunha aplicación de sementeira e outra de coberteira.
Ata a emisión de sedas (R1), o millo absorbe aproximadamente o 63% das súas necesidades de nitróxeno coa seguinte pauta aproximada: desde emerxencia ata 8 follas (BBCH 18) ou V6, absorbe só ao redor do 5% do nitróxeno necesario. Entre as 8 e 14 follas absórbese ao redor do 20% e ao redor do 38% desde 14 follas ata a emisión de sedas. Neste estado, o nitróxeno permite que a planta finalice o seu estado vexetativo, estea lista para a polinización e almacene dabondo no talo e as follas, que se utilizará para encher o gran (como se observa na Figura 3).
O 37% restante absórbese desde a emisión de sedas ata un pouco antes (R5) da maduración fisiolóxica (véxase Figura 4). O nitróxeno necesario para a produción do gran (unhas 160-230 unidades) tomarase do chan, pero tamén da propia planta (follas, talo, brácteas e corozo), e esta parte pode representar entre o 38 e o 54% (para altos rendementos). A literatura informa que o N extraído das follas pode ser de ata un 63%, e o talo contribúe cun 20%.
Figura 3 – Absorción de nitróxeno durante o ciclo do millo.
Tamén é importante saber que as novas xenéticas presentan comportamentos moi diferentes respecto aos híbridos máis antigos, e a pesar de necesitar só unhas 3 unidades de Nitróxeno máis durante todo o ciclo, a absorción de N despois da floración é ao redor dun 29% superior.
Figura 4 – Absorción de nitróxeno polas distintas partes de unha planta de millo. Adaptado de How a Corn Plant Grows, Iowa State University.
En base a este coñecemento, é fácil comprender que unha distribución dos principais nutrintes nas fases máis críticas ten moito sentido para maximizar o rendemento e reducir as perdas e os custos. E é importante desmitificar que as raíces non buscan nutrintes e, por tanto, é necesario colocar nutrintes como P e K en lugares onde sexan facilmente interceptados por elas.
En canto á estratexia de nitróxeno, o máis difícil será asegurar a cantidade de N necesaria para o desenvolvemento do gran sen comprometer a sanidade e desenvolvemento da planta, xa que a súa dispoñibilidade depende de varios factores como a cantidade e o momento de aplicación así como do tipo de nitróxeno aplicado, a taxa de mineralización da materia orgánica, as condicións climáticas (que impactan na volatilización, lixiviación, desnitrificación e mineralización), o potencial produtivo do noso millo, etc.
O abonado orgánico con estercos e xurros podería supoñer un dos piares na racionalización da fertilización nas zonas de millo para silo en zonas con alta carga gandeira
Ademais, adoitamos atoparnos cunha práctica mal valorada en termos de fertilización e que podería supoñer un dos piares chave na racionalización da fertilización nas zonas de millo silo con alta carga gandeira e que non é outra que o abonado orgánico. Poucas veces se realiza unha análise de estercos e, por tanto, poucas veces sabemos que é o que realmente estamos a achegar ao noso chan. A modo orientativo na seguinte táboa temos unha estimación de cal pode ser o contido medio de diferentes estercos e puríns procedentes de gando vacún.
Táboa 2 – Contido promedio de diferentes estercos de vacún. Adaptado da Penn State Agronomy Guide.
Como podemos observar, a cantidade achegada destes tres macroelementos non é nada despreciable, máis tendo en conta os volumes de esterco e xurros que se adoitan aplicar.
Tamén é certo que non todo este nitróxeno se aproveitará pola planta. Novamente, deberemos ter en conta as posibles perdas de nitróxeno que teremos, asociadas ao proceso de amonificación do nitróxeno do esterco principalmente, que estará en forma ureica, e dependendo do manexo do esterco que fagamos teremos unha maior ou menor perda.
Dependendo do manexo do esterco que fagamos teremos unha maior ou menor perda de nutrintes
Neste sentido, parece importante dividir a cantidade utilizada antes de sementeira e durante o período vexetativo e, se é posible, unha aplicación despois da floración xogará un papel importante no peso do gran, parámetro que inflúe no rendemento de gran en aproximadamente un 15%.
A forma de manexar o noso cultivo na nosa explotación impactará claramente na súa rendibilidade. Durante as últimas décadas esíxesenos ser cada vez máis coidadosos na toma de decisións e máis aínda na situación excepcional que estamos a vivir nesta campaña.
