Galego
O Acordo Transatlántico para o Comercio e o Investimento (TTIP pola súa siglas en inglés) que negocian a Unión Europea e os EE.UU supón unha gran ameaza para os gandeiros e os agricultores europeos se se aproba tal e como está agora.
Esa é a conclusión de María del Mar Fernández Poza que, ademais de directora da Asociación Española de Produtores de Ovos (ASEPRHU), é coautora, xunto a Diego Pazos Morán, do estudo “Impacto sobre o sector gandeiro español e comunitario do acordo TTIP”.
Explícanos nesta entrevista os pormenores deste acordo que seguen negociando a Comisión Europea e o Goberno dos Estados Unidos e porqué resultará tan prexudicial para os gandeiros e para a saúde dos consumidores europeos.
Es coautora do estudo “Impacto sobre o sector gandeiro español e comunitario do acordo TTIP”. ¿Como se atopan as negociacións neste momento?
As declaracións dos negociadores tras a 13ª rolda mostran un optimismo evidente en canto ás vantaxes que terá pechar o TTIP, pero reflicten tamén a dificultade de avanzar sobre algúns puntos que aínda están en discusión. Entre eles, os relativos ás regulacións alimentarias e en particular na produción gandeira, son escollos neste momento.
As partes comezaron as negociacións aceptando os modelos produtivos respectivos, o de EE.UU. e o da UE. Isto xera preocupación nos consumidores e os produtores europeos, que non aceptan rebaixas nos requisitos do Modelo Europeo de produción en materia de benestar e sanidade animal e seguridade alimentaria, entre outros aspectos. Os sectores gandeiros máis sensibles solicitamos quedarnos fose do acordo, pero non parece que sexa aceptable polas partes, que desde o principio queren lograr un acordo global.
A grandes liñas ¿Que pretende establecer o TTIP?
O Acordo Transatlántico para o Comercio e o Investimento que negocian a Unión Europea e os EE.UU. busca aumentar o comercio e o investimento entre ambas as áreas comerciais e converterse na maior área de libre comercio mundial por volume de negocio, o que implicará sen dúbida desenvolvemento económico. Pero queremos que sexa un desenvolvemento equilibrado para todos.
“Tal e como está agora o TTIP beneficiaría claramente aos gandeiros de EEUU”
A preocupación do sector gandeiro comunitario, non é tanto pola redución de aranceis, senón sobre todo polos aspectos non arancelarios. Entendemos que non pode avanzarse cara á liberalización comercial se non hai un modelo único de produción, que iguale as esixencias en produción e por tanto os custos regulatorios. As diferenzas normativas tradúcense en importantes custos que penalizan á gandería da UE. Se isto non se ten en conta no acordo, moitos produtores comunitarios veranse abocados á ruína. Non é xusto competir nun mercado sen aranceis mantendo unhas normas que benefician claramente a EE.UU.
En liñas xerais ¿Sairá perdendo o sector agrícola e gandeiro español?
Non estamos a falar só do sector español, senón de que o acordo TTIP afectará a todos os produtores gandeiros da UE, que aplican o Modelo Europeo de Produción. Os maiores custos de produción supoñen para nós unha desvantaxe competitiva insoportable e ocasionará a perda dunha parte moi significativa do tecido produtivo e a produción, que son irrecuperables no futuro. Afectará sobre todo as producións básicas, non diferenciadas, que son a maioría das do sector cárnico, lácteo e de ovos.
O sector gandeiro da UE é unha potencia mundial e perdería competitividade claramente en caso dun acordo desequilibrado.
¿Tan grandes son as diferenzas de custos de produción entre España e Estados Unidos?
O estudo que realizamos avalía as diferenzas de custos para os produtos básicos de orixe animal (leite, ovos, carne de pito, porco e vacún) Estados Unidos e a Unión Europea. Os sobrecustos na produción comunitaria van desde o 34% en produción de carne de pito ata o 97% en carne de vacún, respecto de EE.UU. Estes datos dannos idea dos custos do noso Modelo Europeo de Produción e dos riscos que asumen os gandeiros da UE ante un escenario de redución de aranceis e desprotección do Modelo europeo.
Sería o principio do fin dun sistema sustentable, que vela pola protección do medio ambiente e do benestar animal, entre outros elementos que o cidadán e o gandeiro comunitario ten como valores distintivos de noso.
-
TOTAL COSTES UNITARIOS
UE
EE.UU.
DIFERENCIA UE-USA
DIFERENCIA
€/100 Kg
COSTE UE-USA (%)
HUEVOS
73,9
45,4
28,6
63
VACUNO CARNE
152,9
77,8
75,1
97
PORCINO
83,1
49,2
33,9
69
POLLOS
71,9
53,8
18,1
34
VACUNO LECHE
36,4
23,3
13,2
57
A nosa preocupación derívase de que, se temos que competir mantendo ambos os modelos produtivos os sobrecustos regulatorios actuais para os produtores comunitarios, nos dez anos posteriores á firma do TTIP, farían perder a España máis de 25.000 postos de traballo, e a toda a UE máis de 400.000 nos sectores gandeiros considerados. E por suposto, perderíase tamén unha porcentaxe importante do tecido produtivo gandeiro, que é fundamental para manter a poboación rural e mellorar a economía e o desenvolvemento nestas áreas.
Non podemos permitirnos este custo, e por iso traballamos para que se asine un TTIP que corrixa este desequilibrio e só cando se fixe un único modelo produtivo aceptable para ambas as partes ábranse as portas aos intercambios en producións gandeiras sensibles.
No caso da gandería, ¿Que tipo de hormonas e de alimentación -pensos animais- están permitidos en EEUU e non na Unión Europea?
A UE non permite utilizar promotores de crecemento (hormonas, antibióticos e outros) en produción animal, mentres que os EE.UU. si. Así o índice de conversión mellora en EE.UU. ata un 15-20% en vacún; en produción de carne de porco o custo redúcese 2 ?/100 kg de carne producida e en carne de pito, uns 0,8 céntimos de euro/kg de peso vivo.
“En Estados Unidos permítense na gandería hormonas de crecemento e fariñas de orixe animal”
Tamén están prohibidos na UE e permitidos en EE.UU. as fariñas de carne e óso e outros subproductos de orixe animal, o que abarata non só o custo da alimentación animal, senón a xestión ambiental e sanitaria das granxas e as industrias alimentarias.
¿Cales son as principais diferenzas entre unha e outra parte no relativo ao uso de Organismos Xeneticamente Modificados?
Fundamentalmente que a UE non aproba o seu emprego ata realizar unha avaliación de risco e tras a aprobación da Comisión, un proceso que se atrasa anos, mentres que en Estados Unidos os sistemas de avaliación e aprobación son moito máis áxiles. O emprego xeneralizado destas materias primas supón unha vantaxe económica moi importante para EE.UU.: incrementan a produtividade polo menos un 15%, e reduce os custos (en fitosanitarios, herbicidas, labores de cultivo, etc.).
Ademais desta diferenza en produtividade e redución de custos, da que só nos beneficiamos na UE para os OGM autorizados, hai que sumar os custos polo control do emprego dos OGM autorizados e das posibles contaminacións das materias primas con grans non autorizados.
Tamén temos que falar das directrices políticas particulares dos Estados membros sobre o cultivo ou non de OGM no seu territorio (España é un dos poucos países da UE que o autorizaron), e do debate que xurdiu recentemente sobre a posibilidade de que algúns países prohiban no seu territorio o uso de OGM autorizados pola Comisión Europea, un proxecto que foi rexeitado, pero que nos dá idea do nivel de presión e incerteza que rodea á política comunitaria sobre OGM e a falta de racionalidade nos debates sobre este asunto, nos que non se aceptan os criterios científicos da propia EFSA (Axencia Europea de Seguridade Alimentaria), senón os políticos, as emocións e as ideas preconcibidas.
En resumo, na UE a limitación na utilización das novas tecnoloxías de OGMs para a produción de materias primas destinadas á alimentación animal supón un custo realmente moi elevado que non nos podemos permitir nun mundo global que os emprega porque non hai razóns científicas nin económicas para non facelo.
O sector do vacún de leite é crucial para a economía agraria galega, ¿Pensa que tamén pode saír perdendo de aprobarse o TTIP? ¿Por que motivos?
Cunha diferenza do 57 % no custo de produción o impacto sobre o sector lácteo español é evidente. O efecto sobre o mercado de produtos lácteos de valor engadido será relevante. Estímase ao redor dun 15% a redución da produción comunitaria no caso dos produtos commodity e nun 5% a diminución das producións diferenciadas (como queixos con Denominación de Orixe).
¿É a carne de vacún española tamén pouco competitiva fronte á de Estados Unidos?
A UE prohibe o emprego de subproductos de orixe animal (proteínas animais transformadas, sebo e graxas e esterco de ave), na alimentación de animais de consumo, que en EE.UU. están autorizados, o que reduce un 2% o custo do penso composto. Por outra banda, a UE obriga ao gandeiro comunitario a contratar a xestión dos subprodutos de orixe animal cun custo que, no caso da carne de porco e vacún, alcanza os 1,8 €/100 kg de carne e por vaca ama de cría 23 € en concepto de retirada de cadáveres.
“Calcúlase que acordo provocaría unha redución dun 15% na produción europea de queixo, leite en pó e manteiga”
Poderíase estimar que ata o 15% do bovino de carne estaría en risco de desaparición nos dez primeiros anos tras a firma do acordo. No caso do porco, a diferenza de custos entre a carne producida na UE e EEUU é de 33,9€/100 kg. Poderíase estimar que en torno ao 10% da produción de porcino desaparecería nese mesmo período.
¿As Denominacións de Orixe non supoñerían unha protección fronte ao TTIP?
Estados Unidos considera que as denominacións de orixe son unha barreira para o comercio e quere acabar con elas tal como regúlaas a UE. O modelo norteamericano aposta por que o nome ou a forma de elaboración dos produtos poida patentarse ou rexistrarse por empresas privadas, e sacar ao mercado alimentos das súas empresas con nomes que na UE están reservados para os sistemas de calidade. Poderían venderse a un prezo máis económico, e con nomes que confundirían ao consumidor, o que faría imposible competir aos produtos con Denominación de Orixe nun mercado aberto.
“Estados Unidos quere acabar coas Denominacións de Orixe tal e como as concibe a UE”
A UE non quere ceder neste modelo. Pero non esquezamos que os produtos básicos procedentes da gandería, non diferenciados, terán máis risco no caso de que se asine un TTIP sen considerar as enormes diferenzas no modelo de produción.
¿Por que indica o seu estudo que o TTIP é inaceptable para os consumidores europeos? ¿Non está a esaxerar?
Os negociacións do TTIP exponse a liberalización dos intercambios comerciais mantendo os dous modelos regulatorios actuais de EE.UU. e da UE. Deixarán aos gandeiros e aos consumidores europeos nunha situación inxusta e inaceptable porque permitirán a entrada no mercado de alimentos producidos en Estados Unidos sen as esixencias comunitarias e a prezos inferiores, o que abocaría aos sectores gandeiros comunitarios á ruína.
Os cidadáns tampouco aceptan que poidan chegar ao mercado europeo alimentos non conformes coas estritas regulacións comunitarias sobre produción de alimentos, que se concibiron co obxectivo de garantir o control e a seguridade alimentaria desde a orixe ata o seu consumo, e ademais, protexer o medio ambiente, o benestar e a sanidade animal.
Doutra banda, EE.UU. ten acordos comerciais con outros países. O máis importante, o Acordo comercial Transpacífico (TPP), establece unha zona de libre comercio entre 12 países de América e Asia, o que supón un desafío adicional para a UE, xa que os alimentos que cheguen a Estados Unidos amparados no TPP poderán pasar á UE tras a firma do TTIP con aranceis reducidos. Esta é unha ameaza para a supervivencia dos nosos sectores gandeiros e do Modelo Europeo de produción moito maior que se só competísemos cos produtos gandeiros de EE.UU.
Nun mercado global que avanza cara a un desmantelamento arancelario, a UE pretende competir cun modelo de produción que incrementa os custos internos, sen protexelo (é dicir, aceptando importacións de alimentos que non cumpren as súas normas). Se non esixe aos alimentos importados que se produzan cumprindo as mesmas normas que os comunitarios, o Modelo Europeo de produción gandeira ten os días contados, por pura lóxica de mercado.
¿Como valora a postura do Goberno español e a da Comisión Europea respecto ao TTIP? ¿E a de Estados Unidos?
Os políticos nacionais e comunitarios dos principais partidos valoran o resultado do Tratado no seu conxunto, e en xeral prevén que será moi positivo para ambas as partes. Por iso os negociadores esfórzanse por chegar a un acordo para asinalo este ano. Pero, como é lóxico, quen sinto ameazados polo TTIP queremos que sexa un tratado que non deixe ?cadáveres? no camiño, menos aínda sectores tan importantes para a nosa economía e desenvolvemento rural como a gandería de produción de carne, de leite e de ovos.
“Os principais partidos de España e da UE en xeral apoian o TTIP”
Iso non quere dicir que esteamos contra da firma do TTIP. Pero si pedimos que queden fose do mesmo os sectores ameazados e que no acordo con Estados Unidos o sector gandeiro europeo non sexa sacrificado en aras dun libre comercio que non sería un ?comercio entre iguais?. Cando se liquiden as diferenzas entre os dous modelos e podamos competir en igualdade de condicións, poderemos estar no ámbito do TTIP e mostrar que os gandeiros comunitarios sabemos producir tan ben como o mellor?pero coas mesmas normas todos.
Con todo, Estados Unidos manifestou que quere un Tratado completo, e non está de acordo en deixar fose do TTIP á gandería. E teñen boas razóns: publicaron as súas estimacións e prevén aumentar significativamente o valor das exportacións dos seus produtos de orixe animal ao mercado da UE.
¿Realmente é necesario este acordo para garantir o futuro da agricultura e gandería europeas?
Se o acordo adoptásese sobre a base de unificar os modelos regulatorios agroalimentarios das partes, o TTIP sería un tratado de enorme transcendencia, porque sentaría as bases para retomar acordos comerciais multilaterais que están parados, impulsando sen dúbida as negociacións da Rolda de Desenvolvemento da Organización Mundial do Comercio, ancoradas hai anos por diverxencias nos aspectos non comerciais, é dicir, na discusión sobre barreiras técnicas ao comercio (TBT).
Establecer normas comúns para a produción dos alimentos destinados ao comercio mundial, baseadas nunha linguaxe universal, o das evidencias científicas, desenvolvería a economía mundial dun modo máis xusto e equilibrado, con regras claras para todos, e sen dúbida contribuiría tamén a alcanzar os obxectivos do Milenio para un Desenvolvemento Sustentable. Sería bo para a UE, para todos os seus socios comerciais, e para os produtores gandeiros tamén.
O exemplo de que pode facerse témolo no acordo sobre normas sanitarias e fitosanitarias: a Organización Mundial da Sanidade Animal (OIE), no caso das producións gandeiras, fixa as directrices sanitarias que amparan os intercambios, e son aceptadas con carácter xeral. Iso permitiu garantir que a sanidade animal non se usa como barreira no comercio mundial (e en xeral podemos dicir que funciona ben).
É algo similar o que se necesita para fixar as normas mínimas de produción que son esixibles para as importacións/exportacións entre países membros da Organización Mundial do Comercio. Se a UE e EE.UU. contemplasen no Tratado TTIP estes aspectos, sería un fito que mobilizará sen dúbida as negociacións multilaterais tamén, para homologar todo o comercio mundial con regras comúns.
¿Por que considera que as negociacións do TTIP entre a UE e EEUU realízanse con tanto segredo e sen ter en conta á cidadanía?
As negociacións comerciais non se publican en detalle porque en boa parte o seu resultado depende de que o outro non coñeza as túas cartas e os teus límites. É un xogo no que todos esperan gañar, pero o final só coñécese cando se pecha o último punto da negociación (que é a ?todo ou nada?). Ningunha parte quere que se saiba en que estaría disposto a ceder, porque prefire non ter que facelo.
Os cidadáns votamos aos nosos representantes políticos para que nos gobernen, e debemos depositar a confianza necesaria neles durante o seu mandato. Outra cousa é o debate sobre a Comisión Europea e a súa lexitimidade democrática, xa que non a elixen os cidadáns. Pero si negocia en nome dos europeos, sometida ao control e a aprobación do Parlamento e o Consello europeos, que representan aos cidadáns dos Estados membros.
Por iso, creo que as acusacións de segredo son unha máis das moitas utilizadas contra o TTIP, como a dos riscos sanitarios do consumo de alimentos producidos con OGMs, por exemplo, que buscan xerar inquietude e rexeitamento entre a cidadanía menos informada, sen argumentos reais que o sustenten. Non é nada novo do que haxa que sorprenderse.
¿Confía en que finalmente se aprobe o TTIP?
O obxectivo inicial era ir moito máis rápido e terminar antes das eleccións de EE.UU., pero xa parece máis que complicado, salvo que se acepte asinar un Tratado non tan ambicioso, deixando fose os puntos de conflito. Se non é así, e queda pendente a súa firma, despois das eleccións ábrese un período de incerteza sobre como abordarán o Tratado (se é que queren facelo) os responsables do novo goberno de EE.UU.
Para nós é preferible pospoñer a firma do Tratado para asinar un mal negociado, sen entender as nosas preocupacións e protexer os intereses dos sectores ameazados.
