Galego
Saída de xovencas preñadas de volta cara ás ganderías de orixe en Recría Castro
A profesionalización do sector lácteo galego está a chegar tamén á recría. A Xunta de Galicia acaba de anunciar o visto bo ambiental á construción en Sobrado dos Monxes dun centro de recría con capacidade para 1.262 animais. Estará ubicado na parroquia de Grixalba, nunha parcela que pertence á Gandería de Rañón e dará servizo a varias granxas da zona.
Centralizar a recría permite reducir custos, gañar eficiencia e incrementar o crecemento dos futuros animais de reemprazo. É unha estratexia que xa seguiron antes outras ganderías. De feito, en Galicia existen xa desde fai anos outras experiencias de recría en conxunto e centros de recría específicos que buscan mellorar a comodidade e benestar das xatas e xovencas en instalacións adaptadas ás súas necesidades.
Analizamos as iniciativas deste tipo que están a funcionar.
Recría en conxunto pioneira en SAT Xercas
O crecemento nas últimas décadas das explotacións leiteiras galegas levou a moitas delas a optar por alternativas externas ou compartidas para facer a recría necesaria para o remprazo dos animais de produción.
A primeira experiencia deste tipo en Galicia foi SAT Xercas a principios dos anos 90 en Castiñeiras (Xermade). É unha granxa na que catro explotacións veciñas (Portalousa, As Cavadas, Gandería Penas e Casa Gil) recrían en conxunto as súas xatas e xovencas.
Contan con dúas naves, unha destinada a almacén e na que está parte da recría máis pequena, que entra despois do destete, e outra na que se encontran os lotes de xatas e xovencas máis grandes.
Dispoñen tamén de 30 hectáreas de terreo destinado a pastoreo, xa que as xatas pequenas aliméntanse mediante carro mesturador pero unha vez están xa diagnosticadas de preñez saen fóra e na primavera ou épocas nas que hai pasto unha parte importante da alimentación das xovencas baséase no pasto.
Cada unha das catro explotacións que forman Xercas encárgase de atender o centro de recría conxunto unha semana ao mes
A volta dos animais para a explotación de orixe prodúcese normalmente entre os 7 meses e medio e os 8 meses de preñadas, en función do espazo que haxa para acollelas na granxa á que pertencen.
En total nas instalacións de Xercas hai neste momento 175 animais. Cada explotación paga unha cuota mensual de 80€ por cada xata ou xovenca que ten no centro, cos que se cubren os custos de alimentación e os gastos xerais veterinarios, como por exemplo o control reprodutivo (non entra o seme porque cada granxa usa o que quere).
Nese importe por animal non se computa tampouco o custo da man de obra, xa que a atención dos animais realízase por turnos, de maneira que cada explotación se encarga dos traballos unha semana ao mes en Xercas.
Ampliación das instalcións de Ganxabar en Mazaricos
Ganxabar, a cooperativa formada por 8 explotacións da comarca do Xallas e A Barcala, conta cun centro de recría en conxunto en Mazaricos. Conta na actualidade con capacidade para uns 1000 animais, pertencentes a 7 das granxas.
A cooperativa veterinaria Seragro leva 18 anos encargándose da recría nestas instalacións, ás que os animais chegan das distintas explotacións con 3 semanas de vida. A saída prodúcese aos 5 meses de xestación, debido á falta de espazo, o que obriga tamén a limitar a entrada de animais.
A entrada prodúcese ás 3 semanas de vida e a saída aos 5 meses de preñez, debido á falta de espazo
De feito, 2 das granxas socias vense obrigadas a recriar pola súa conta unha parte das xatas (entorno ao 50%) debido á falta de capacidade no centro de recría de Ganxabar: no caso de Grille Sociedade Cooperativa fan recría nas instalacións vellas, mentres que SAT Vila Alborés manda unha parte das xovencas a Valencia, ao centro de recría Cowvet.
Para poder dar cabida a todas as xatas das ganderías socias e permitir que as xovencas estean até os 7 meses no centro de recría, Ganxabar está en proceso de ampliar as súas instalacións. Dispoñen xa da licenza de obra e están pendentes de poder acollerse a un Plan de Mellora para poder subvencionar unha parte do investimento.
O incremento da capacidade do centro sería do 50%, con 500 prazas máis, pasando de 1.000 animais a 1.500, necesarios para facer fronte ás necesidades de recría que leva aparellado o crecemento en número de cabezas das explotacións socias.
Castragude pasa a Prolesa
O crecemento está tamén detrás da decisión de Prolesa de alugar o centro de recría que a cooperativa Aira tiña en Castragude (O Incio). Levaba en funcionamento desde o ano 2002 até que o ano pasado anunciou ás ganderías que facían uso deste servizo que a final de ano deixaría de recibir animais. Na actualidade tan só quedan nas instalacións algunhas xovencas de 2 socios de Aira que están agardando rematar as obras nas súas explotacións para poder levalas.
As instalacións, que pertencen a Aira, ocupan unha superficie de 4 hectáreas e dispoñen de dúas naves, unha para xatas e outra para xovencas, con capacidade para 250 animais
A xestión do centro de recría de Castragude mediante un contrato de aluguer permitiría a Prolesa liberar espazo na nave de Goián, en Sarria, para aumentar ao número de vacas en produción, que pasaría das 540 actuais a 750.
A capacidade máxima legal permitida (850 UGM) completaríase cun 10% de vacas secas máis as becerras pequenas de recría (até o destete) e os xatos de cruces cárnicos que son vendidos ao mes de nacer, e que supoñen en total outro cento de animais entre machos e femias.
A intención de Prolesa é comezar a usar as instalacións de Castragude despois do verán, pero están pendentes dunha consulta feita á Consellería en canto á vinculación sanitaria das dúas granxas mantendo os dous REGAs actuais, para que en caso da inmobilización do centro de recría por un positivo as xovencas que están a piques de parir poidan ser trasladadas a Goián.
Prolesa está pendente dunha consulta á Xunta sobre a vinculación sanitaria das dúas granxas para comezar a levar as primeiras xatas
As instalacións de Castragude ocupan unha superficie de 4 hectáreas e dispoñen de dúas naves, unha para xatas e outra para xovencas, con capacidade para 250 animais, que se adaptaría ao número necesario para cubrir a taxa de reemprazo de Prolesa. Acollería as xatas desde o destete até os 5-6 meses de preñado.
As naves están xa adecuadas para a recría, polo que non serían necesarias obras nin reformas e economicamente o seu aluguer resulta moito máis barato que ter que facer unha nave nova de recría en Goián cos prezos actuais de contrución.
A atención do gando correría a cargo do persoal propio de Prolesa, que conta nestes momentos con 12 persoas traballando, entre eles 2 veterinarios. En canto á alimentación, levaríase a cabo, cando menos inicialmente, por medio do servizo de mestura seca de Aira, dado que entre as dúas naves, a de produción e a de recría, hai uns 11 km de distancia. Deste xeito non terían que desprazar o carro mesturador desde Goián, coa vantaxe de que a mestura seca non é necesario que sexa servida diariamente.
Reparto dos gastos en Granxa Renota
No mes de xullo do 2021 comezou a funcionar Granxa Renota (Recría Novillas Taboada), que pertence a tres ganderías do municipio: Souto Frade SC, Novoa SC e Luis Miguel Rojo Vázquez (a antiga Millán SC).
Entre as tres mercaron unha explotación en desuso, de nova construción, e habilitárona para facer a recría en conxunto, desconxestionando deste xeito as instalacións das tres ganderías, que non contaban con espazos axeitados para albergar ás xatas e xovencas.
Esta decisión permitiulles ás tres granxas mellorar a calidade dos animais de reemprazo, adiantando dous meses a idade ao primeiro parto, grazas ao maior crecemento das xovencas nunhas instalacións máis cómodas e mellor equipadas e, ao mesmo tempo, reducir os seus custos, cunha xestión máis eficiente que a realizada individualmente.
Para o funcionamento, estableceron unha cota mensual variable en función dos gastos, que se reparten proporcionalmente ao número de animais de recría que ten cada granxa
O establo foi mercado a partes iguais (un terzo cada un) polas tres explotacións socias, e para o funcionamento estableceron un pago por animal e día de estancia, que é variable, fixado en función dos custos de alimentación e outros gastos mensuais, que se reparten proporcionalmente ao número de animais que ten cada granxa nas instalacións conxuntas.
A maiores da compra do establo, a granxa ten superficie 25 hectáreas alugadas, o que lles permite producir boa parte da forraxe necesaria para a alimentación da recría. As compras de insumos externos redúcense a penso e algo de palla, polo que o custo por día e animal non chega normalmente aos 2 euros.
Lograron baixar dous meses a idade ao primeiro parto desde que realizan a recría en conxunto
Entre as tres explotacións teñen unha persoa contratada, que se encarga de levar a granxa de recría e descarga de traballo ás tres explotacións socias, que se turnan unicamente para cubrir os días de libranza do empregado, que é mesmo quen toma as decisións de se un animal vale para inseminar ou convén agardar un quente máis.
As instalacións albergan neste momento 190 animais en total. Entran con 3 meses, despois do destete, dado que algunha das granxas conta con amamantadora e aseguran que non lles está dando problemas a nivel sanitario o feito de xuntar animais de distinta procedencia con esa idade.
Xuntan as becerras tralo destete e volven para a granxa de orixe un mes antes de parir
Até os 12 meses as xatas están en lotes de 10 animais en cama quente por atrás e pasillo con trabadiza diante, cunha alimentación a base de silo de millo, herba seca, palla e penso. Inseminan entre os 12 e os 13 meses, cambiando a alimentación, substituíndo na ración o silo de millo por silo de herba para que non engraxen o ubre. O aloxamento pasa tamén a estabulación libre con cubículos, divididos en dous lotes, o de inseminación e o das xovencas xa preñadas.
Centro público en Castro de Rei
O centro de recía máis grande de Galicia é Recría Castro, un centro público xestionado por Seragro nas instalacións da Granxa Gayoso Castro, en Castro de Rei, propiedade da Deputación de Lugo.
Inaugurado o 2 de xuño do 2018, acolle nestes momentos uns 2.750 animais de 60 ganderías da provincia de Lugo, que contan con prioridade de acceso. A entrada das xatas prodúcese de promedio, aos 22 días de vida e a saída entre os 7 e os 7 meses e medio de preñadas.
O custo para as explotacións por animal e día de estancia é de 3,33 euros
O centro de recría conta tamén con 185 hectáreas de superficie agraria, onde se bota millo e herba para a alimentación do gando. O custo para as explotacións por mandar os seus animais é de 3,33 euros por día de estancia. O centro atópase ao 100% da súa capacidade.
Rancho Las Nieves en Zaragoza e Cowvet en Valencia, as opcións fóra de Galicia
Instalacións do Rancho Las Nieves en Mallén (Zaragoza).
A oferta de centros de recría en Galicia, tanto públicos como privados, é escasa e non chega para facer fronte ás necesidades das explotacións leiteiras que deciden externalizar a crianza da súa recría. Moitas delas vense obrigadas a mandar as súas xatas á outra punta da península, a lugares como Valencia ou Zaragoza, fundamentalmente. Alí atópanse os dous centros privados máis importantes de España, con capacidade para uns 9.000 animais no Rancho Las Nieves de Zaragoza e para uns 3.000 en Cowvet en Valencia.
Rancho Las Nieves, fundado por Pepe Ahedo no ano 2003, é o maior centro de recría de España e un dos maiores de Europa. Ubicado na localidade zaragozana de Mallén, ocupa unhas 45 hectáreas e traballa con máis de 110 granxas leiteiras de toda España.
Existen outros centros de recría privados máis pequenos en Cataluña e en Asturias, como Xuanón, en Salas
Cowvet nace no ano 2016, cando os veterinarios valencianos Paco Sebastián e Xavi Valldecabres decidiron poñer en marcha nunha gandería alugada un primeiro servizo de recría para algunhas das granxas nas que traballaban facendo asesoramento veterinario e que tiñan problemas de espazo para xestionar directamente a recría nas explotacións. Ao externalizarla, esas ganderías puideron aumentar o número de vacas en produción, tal como lles demandaba a empresa Danone, con industria na zona.
Boxes individuais para becerras de recría de Cowvet en Titaguas (Valencia)
Pero a importante demanda fixo que no 2018 se trasladasen a unhas novas instalacións na localidade de Titaguas. Trátase dunha zona de montaña e a elección do emprazamento buscaba suavizar as condicións de humidade e altas temperaturas que se dan no verán no Levante e que fan diminuír os índices reprodutivos. Desta forma, grazas á localización elixida, poden seguir empregando seme sexado no verán nas xovencas, dado que as taxas de preñez mantéñense. A situación nesta zona rural a medio camiño entre o Levante e a Meseta permite tamén unha subministración idónea de materias primas. A alimentación dos lotes de xatas tralo destete baséase por unha banda en cereais procedentes de Cuenca ou Albacete e subproductos da industria agroalimentaria valenciana, como pulpa de laranxa ou bagazo de cervexa.
Control OJD
