Pasarán a ser os insectos parte da alimentación nas granxas?

O consumo e a creación de granxas de insectos está a abrirse camiño en Europa nos últimos anos. Mentres que en continentes como o asiático é habitual o seu consumo, nos países europeos é aínda incipiente. Con todo, factores como o incremento da demanda de alimentos de alto valor nutritivo e dos ingredientes proteicos, un mercado que move na actualidade uns 40.000 millóns de dólares e se prevé que medre ao redor dun 9,7%; fan prever que poida incrementarse a súa presenza.

Así, o sector da alimentación dirixiu o seu punto de mira cara a novas fontes de proteínas como son os insectos e xorden tamén cuestións respecto diso: Pasarán a ser os insectos parte da alimentación nas granxas? Proliferarán as granxas de insectos en Europa? Poden resultar unha alternativa competitiva para producir alimentos as granxas de insectos en Galicia?

Neste contexto nace o proxecto piloto Bioproinsect que traballa por un maior aproveitamento dos insectos como fonte de alimentación animal e humana. A iniciativa conta cun orzamento de máis de 181.000 euros, dos que o 75%, é dicir uns 145.000 euros, proceden de fondos Feader. Algúns dos principais avances logrados nas primeiras fases do proxecto foron presentadas en días pasados nunha xornada virtual que contou con representantes das tres entidades que participan neste proxecto innovador: a firma Galinsect, a Universidade de Vigo a través do grupo de investigación Biotecnia e a Fundación Empresa Universidade Galega (Feuga).

O proxecto Bioproinsect busca conseguir unha maior aceptación do consumidor e mellorar a digestibilidad da proteína procedente dos insectos

Entre os retos que afronta o proxecto Bioproinsect atópase conseguir unha maior aceptación do consumo dos insectos por parte do consumidor, para o que o procesado dos insectos, en fariñas ou produtos transformados pode ser unha vía clave. Como sinalan desde Feuga, un dos socios do proxecto, “Bioproinsect axudará a reforzar a posición da industria agroalimentaria galega como produtora de alimentos funcionais e a promover a diversificación do medio”.

Outro dos desafíos que se expón no consumo de insectos e que se aborda con este proxecto piloto é mellorar a dixestibilidade da proteína que proporcionan algúns dos insectos como o Tenebrio molitor, coñecido popularmente como verme da fariña, sobre o que están a traballar neste proxecto, dado a súa alta achega proteico. En concreto, as proteínas deste insecto están asociadas a un compoñente estrutural, a quitina, un anti-nutriente, xa que o organismo humano non é capaz de dixerilas, o que limita o seu potencial uso. Neste sentido están a traballar para separar a quitina mediante un proceso biolóxico, o que permitirá mellorar a dixestibilidade.

O verme da fariña

No proxecto optaron por utilizar o Tenebrio molitor, por ser un insecto que proporciona un alto contido en proteínas. En concreto, segundo a fase de crecemento en que se atope pode proporcionar unha achega do 50% de proteína. Aínda que adoita comercializarse na súa fase larvaria, como verme, no proxecto tamén se estudaron as posibilidades que ofrece tanto o escaravello como a pupa. “Desde un punto de vista nutricional pode resultar interesante incluso o consumo do insecto na fase de pupa, como alimento animal polo alto contido en lípidos e proteína e baixo contido en quitina”, sinala José Manuel Salgado, investigador principal do grupo de investigación Biotecnia. Así, a investigación tamén busca optimizar este proceso.

Os insectos, tamén proporcionan unha importante achega de lípidos. No caso do verme da fariña estes lípidos están compostos por ácidos graxos saturados e mono e poliisaturados, o ácido oleico e linoleico, Teñen un maior contido que outras carnes e similar a algúns aceites. “Se ao insecto se lle proporciona unha dieta rica en liñaza, que achega omega 3, é capaz de acumular estes lípidos que teñen un gran valor nutricional e moita aplicación en medicina”, detalla Salgado.

Aínda que inflúe negativamente para a absorción da proteína polos humanos, este insecto tamén proporciona quitina, un biopolímero moi abundante na natureza, pero está pouco explotada. O contido en quitina do insecto vai depender da especie, a etapa ou a dieta e o ambiente.

Así, o Tenebrio molitor é un insecto que seco ten un 52% de proteína, un 27% de graxas poliinsaturadas, ácidos graxos omega 6, un 8% de fibra e permite un gran volume de produción, xa que ten un ciclo de desenvolvemento rápido.

Aproveitar a proteína dunha forma sostible

En Bioproinsect traballan para mellorar a dixestibilidade humana dos insectos e ademais pretenden facelo dunha formas sostible e sen un elevado custo económico. Por estes motivos apostaron por un proceso biolóxico de hidrolizado de proteína. Este proceso permite xerar maior valor engadido á proteína, xa que ademais de resultar máis digerible polo ser humano, permite unha maior capacidade antioxidante da devandita proteína e ten aplicacións agricultura como biopesticidas, xa que estimula as defensas das plantas; así como antimicrobiano en alimentos e aplicacións en medicina.

“Os tratamentos biolóxicos teñen un menor impacto ambiental, sobre todo se se compara cos tratamentos químicos, pero teñen un elevado custo das encimas e un menor rendemento”, recoñece Salgado. Por iso é polo que tamén estean a investigar na produción de encimas propias que lles permitan abaratar custos.

Ata o momento, no grupo Biotecnia caracterizaron xa fariña de escaravello, larva e pupa. Así como fariña de larva e pupa escaldada, xa que o escaldado pode proporcionar un maior aproveitamento, ademais de abono de insecto. Esta caracterización permítelles coñecer o contido en proteína, quitina e lípidos e a humidade da fariña.

Tamén fixeron un estudo sobre os minerais, que lles permitiu comprobar que o insecto, nas súas diferentes fases, ten un alto contido en magnesio, potasio e sodio. “O potasio tamén sería especialmente interesante para a alimentación animal debido a que os animais teñen dificultades para manter o potasio e todas as dietas deben contelo”, sinala o investigador.

Na caracterización do abono de insecto, destacan os carbohidratos como a celulosa, xilano ou arabinano. “Esta presenza de carbohidratos débese a que en moitas dietas dos insectos inclúense cereais que conteñen estes carbohidratos, pero moitos insectos non son capaces de dixerilos”, concreta Salgado. Tamén destaca un alto contido de proteína, xa que o insecto non é capaz de dixerir toda a proteína. “Estes altos contidos en carbohidratos permiten utilizar este abono como substrato biotecnolóxico para o propio bioprocesado dos insectos.

No proxecto procederon ademais á produción de proteasas, enzimas necesarias para a separación da quitina da proteína, mediante un proceso fermentación en estado sólido. Probaron utilizando fungos filamentosos en abono de insecto, así como fariña de insecto e bagazo de cervexa. Finalmente, tras os datos obtidos, descubriron que a mellor opción é utilizar unha mestura de abono de insecto e bagazo de cervexa. “Ao mesturar o abono de insecto e bagazo de cervexa dobrouse a obtención de proteasas”, especifica o investigador.

Ademais, optar por este proceso de fermentación sólida permitiulles usar directamente os residuos como substrato e lograr unha alta produtividade, a un baixo custo e cun baixo impacto ambiental. Ao mesmo tempo destacan que é un proceso facilmente implantable en industrias ou ganderías. Este sólido utilizado para a produción das enzimas ten tamén potencial para ser utilizado como alimento animal.