Galego
A Escola Politécnica Superior de Lugo (Universidade de Santiago, USC) acolleu un debate organizado por Campo Galego, en colaboración coa USC, para dar a coñecer as propostas das diferentes formacións políticas para o agro.
Abriu o foro o reitor da Universidade, Antonio López, quen puxo de manifesto a importancia da Universidade como espazo para o debate de ideas e a súa vontade de ser útil para mellorar a vida no campo. A continuación, iniciouse un debate, que se prolongaría durante 3 horas, en base a 6 bloques temáticos, os tres primeiros transversais (crise do coronavirus no agro, próximo ciclo da Política Agraria Común (PAC) 2021-2027, relevo xeneracional e base territorial) e os tres últimos sectoriais (retos da gandería de vacún de leite e carne, retos do sector agrícola e de viñedo, monte e sector forestal).
Resumimos a continuación, dun xeito amplo, o que se dixo no debate. Quedaría aínda despois tempo para preguntas do público e para o peche do debate. Esta última parte de preguntas do público, con participación de representantes das organizacións do sector e de gandeiros, pódese seguir no vídeo que acompaña a información a partir das 2 horas 22 minutos da gravación.
Interviron no debate José Balseiros (PP), que é director xeral de Gandería e Agricultura desde o 2018; Manuel Marey (PsdeG), docente da Escola Politécnica Superior da USC; Marcos Cal (Galicia en Común), voceiro de Medioambiente do Grupo Común da Esquerda no Parlamento; Xosé Luis Rivas ‘Mini’, voceiro de Agricultura do BNG no Parlamento; e Iván Lombardero, xeólogo ambiental e traballador do Sindicato Labrego na Mariña. Moderou o debate o xornalista de Campo Galego Camilo Friol.
Medio cento de persoas puideron seguir o debarte presencialmente, que tivo un aforo limitado polo coronavirus.
1) Como afrontar a crise do coronavirus no agro
O próximo Goberno vaise atopar cunha serie de sectores no campo que arrastran meses de crise derivada do coronavirus, entre eles o sector do viño, a gandería de carne (vacún, ovino e caprino), o sector forestal ou o de flor cortada. Que se pode facer desde a Xunta para apoiar ós sectores afectados?
José Balseiros.
José Balseiros (PP): O Goberno galego impulsou un plan de reactivación do agro para solventar esta crise. É un plan dotado de 165 millóns de euros para o rural, dos que 24 millóns corresponden a axudas directas para os sectores afectados.
A primeira liña, de apoio e comercialización ós produtos agrarios, inclúe 10 millóns de euros para potenciar canais como Mercaproximidade, en colaboración coas cadeas de distribución, ou para potenciar a compra de alimentos de proximidade en escolas e centros públicos. O segundo piar do plan diríxese a dotar de liquidez ós sectores afectados, para o que se conta con 107 millóns de euros.
“O Goberno galego impulsou un plan de reactivación no agro para solventar esta crise” (José Balseiros)
A terceira liña, con 42 millóns de euros, quere reforzar a resiliencia do rural, para o que se impulsará a recuperación de terras agrarias, as aldeas modelo, un plan de pastoreo ou o plan estratéxico do castiñeiro, entre outras medidas.
Manuel Marey (PSdeG): O covid o primeiro que demostrou é que non podemos vivir sen agricultores e gandeiros. Cando había un temor importante de desabastecemento nos supermercados, fomos capaces de que aquí non se pasase fame grazas ó noso sector agrario e gandeiro. Dito isto, no agro temos dous tipos de ameazas a raíz do coronavirus, unha real, pola perda temporal de mercados, como foi o peche da hostelería, e outras ameazas que non son reais, derivadas de abusos que hai sobre o sector agrario aproveitando esta coxuntura.
“Temos dous tipos de ameazas, unha real, pola perda temporal de mercados, e outra ameaza que non é real, derivada dos abusos que houbo sobre o sector nesta coxuntura” (Manuel Marey)
Fronte a estes problemas, hai que adoptar medidas de dous tipos. Primeiro, axudas para os distintos sectores produtivos, como as que puxo en marcha o Ministerio para o sector do viño, como as que haberá en Extremadura para o ibérico ou como as que ten que haber en Galicia para o vacún de carne. Segundo, unha estrutura lexislativa, ligada ó desenvolvemento da Ley de la Cadena Alimentaria, impulsada polo Ministerio, para que os distintos sectores do agro negocien en pé de igualdade con industrias e distribución.
Marcos Cal (Galicia en común): Coincidimos en que o coronavirus demostrou a importancia do sector agrario e pasamos a expoñer algunhas das medidas que levamos no noso programa relacionadas coa crise derivada da Covid-19. En primeiro lugar, é preciso establecer un plan de apoio ó sector agrícola e gandeiro, con apoios directos e con liñas de crédito para todas as actividades que visen minguados os seus ingresos.
“Débese priorizar a compra de produto local, cousa que xa se debería de estar facendo nas escolas, residencias, hospitais e centros públicos” (Marcos Cal, Galicia en Común)
Unha segunda cuestión é que se debe priorizar a compra de produto local, cousa que xa se debería de estar facendo nas escolas, residencias, hospitais e centros públicos. Tamén hai que axilizar a concesión de rexistros sanitarios, para que agricultores e gandeiros poidan facer venda directa, e impulsar campañas de promoción dos alimentos de proximidade entre os consumidores.
No tocante ó viño, son precisos apoios técnicos e económicos para reestruturar o sector; apostamos tamén pola recuperación da Mesa do Viño e por campañas de promoción internacionais dos nosos viños, entre outras medidas.
Xosé Luis Rivas (BNG): A crise do coronavirus tivo unha xestión nefasta polo Partido Popular, pois suprimíronse os mercados locais de proximidade e no canto diso, deuselle todo o poder ós hipermercados, de tal maneira que lles parecía que era máis preventivo sanitariamente comprar as cousas envasadas en plástico nun supemercado, en lugar de que estivesen ó aire libre nun mercado como o de Betanzos ou nunha praza de abastos.
O Goberno galego, como fai sempre, sacudiu as pulgas, dixo que toda a responsabilidade era de Madrid e non tomou medida ningunha. Agora si acordamos de que o lóxico sería que os produtos que se cultivan no campo de aquí fosen ós nosos comedores escolares, ás nosas residencias de vellos, fosen útiles en proximidade.
“Suprimíronse os mercados de proximidade e déuselle todo o poder ós hipermercados, parecíalles mellor o supermercado que un mercado ó aire libre” (Xosé Luis Rivas ‘Mini’)
Entón, a Xunta inventouse a historia de Mercaproximidade, que é simple propaganda, pero por exemplo, durante a crise deixou sen plantadores e sen traballadores agrícolas á horta industrial de zonas como Arteixo e Betanzos, que non se podían desprazar entre concellos.
Toda esta problemática quedou ó descuberto nun medio rural que resistiu, e resistiu porque seguimos falándonos de leira a leira, de casa a casa e facendo vida normal, pero curiosamente a xente de autoconsumo non podía desprazarse a leiras a máis de 500 metros. Por que?.
A gran pregunta é por que a Consellería de Medio Rural, que ten competencias plenas en agricultura, non actuou como debía, defendendo ós sectores produtivos deste país, e por tanto acumulamos viño, acumulamos queixos e acumulamos todo, e non houbo máis saídas que facer propaganda de ‘Super Feirón’, que a algúns insúltanos.
Iván Rodríguez (Marea Galeguista): Por non redundar en todo o que aquí xa se dixo, xa falamos da soberanía alimentaria e da proximidade, era ben pensar nas causas do coronavirus, non só nas consecuencias. Este coronavirus hai un consenso científico de que vén do modelo agroindustrial e depredador que está afectando a zonas virxes do planeta, onde a fauna formaba nos seus ecosistemas trampas víricas que impedían que estes virus saísen dalí. A maior interacción humana con eses ecosistemas, froito dun modelo agroindustrial e depredador, leva á entrada de novos virus na cadea alimentaria.
“Era ben pensar nas causas do coronavirus, non só nas consecuencias. Hai que mudar o modelo de agroindustria cara a extensificación e a agroecoloxía” (Iván Rodríguez)
A maiores, a agroindustria é responsable do 25-40% de emisións de gases de efecto invernadoiro. Por tanto, temos o convencemento de que hai que mudar eses modelos de agroindustria insustentables, como pode ser en Galicia o sector lácteo, que xa dá signos de esgotamento. Hai que mudar eses modelos cara a extensificación e a agroecoloxía.
Mesa cos cinco debatintes.
José Balseiros: Quedáronme antes algunhas medidas por explicar, como o acordo publicado xa no Diario Oficial de Galicia para anticipar un 50% das axudas de Medio Rural ou o anticipo, sen custos para os beneficiarios, das axudas da PAC.
Tamén temos dous proxectos tractores importantes, un o centro para impulso da economía circular, con máis de 500 millóns de euros de investimento e 3.800 postos de traballo, que vai servir para xestionar xurros sobrantes, residuos orgánicos e industriales.
Outro segundo é un proxecto con 900 millóns de euros e 1.000 postos de traballo para crear fibras textiles a partir da madeira.
Por outra banda, dixéronse aquí cousas que non responden á realidade. Mercaproximidade creouse para darlle saída ós produtos agrarios dos sectores afectados. Outra cuestión é que baixo un Estado de alarma moitas competencias son do Goberno central, non da Xunta.
Iván Rodríguez: Dúas cousas, Mercaproximidade deulle saída á produción a 4 céntimos o quilo de pataca, é unha saída un pouco miserable, ou ás veces, lévoche a produción e xa verei se che pago.
Unha segunda cuestión sobre o concepto de economía circular, ligado á xestión de xurros dunha granxa -que trae a soia transxénica de Arxentina-, con tractores movidos por gasoil, eso é económia circular?. Cando suba o prezo do gasoil, que imos facer, seguir transportando auga dun lado para outro?. Non ten sustentabilidade ningunha.
“Levar xurros a unha planta, transportándoos con gasoil, é economía circular? E cando suba o prezo do gasoil, que se vai facer?. Iso non é sostible” (Iván Rodríguez)
Marcos Cal: Estamos moi acostumados á publicidade e propaganda do partido popular. A realidade é que 1 de cada 3 postos de traballo do sector desapareceron nos últimos dez anos de Feijóo. Esta é a realidade. O de lexislatura do rural quedou nun eslogan que non se levou ós feitos.
Xosé Luis Rivas: A actitude propagandistica mídese de dúas maneiras. A mobilidade de terras son 11 anos de inactividade absoluta e agora acórdanse de meter 42 millóns de euros en periodo electoral. Que mo expliquen.
Outra cuestión importante, os dous tractores. Vamos reproducir o fracaso da planta de Sarreaus (Ourense)?, 22 millóns de euros metidos nunha planta de biodixestión que ó final, claro, vivía de subvencións.
“Despois das eleccións veremos como a planta de biomasa de Teixeiro fai crack porque ese modelo non pode ser rentable” (Xosé Luis Rivas)
Ou imos agora coas fibras textiles da viscosa?. Que pasa, que Ence chama agora á porta do PP e necesita máis cartos e máis superficie de eucalipto?. Por favor. E despois das eleccións, imos ver como a planta de biomasa de Teixeiro vai facer crack porque desde logo, volumes como os de biomasa transportados 40-50 quilómetros non son rentables, aínda que a biomasa sexa gratuíta. Punto.
Manuel Marey: Brevemente, eu quería facer propostas. O coronavirus puxo de manifesto dúas cousas. Primeiro, tiñamos problemas estruturais nos sectores agrarios e segundo, agora que a xente se deu de conta de que os agricultores fan falta, é o momento de facer cambios estruturais de apoio ó sector. Esta lexislatura pode ser a lexislatura da oportunidade para o agro galego.
2) O agro galego ante o próximo ciclo da PAC (2021-2027)
O próximo periodo da Política Agraria Común (PAC 2021-2027) virá marcado por unha redución de fondos, de arredor dun 7%. Dado que chegarán menos cartos de Europa, un dos asuntos a debate é o de quen debe cobrar as axudas da PAC, pois ata agora era práctica frecuente en toda España que persoas xubiladas continuasen cobrando a PAC, o que lle resta fondos ás explotacións en activo.
Outra cuestión que semella clara é que haberá unha maior orientación das axudas a primar o coidado do medioambiente no agro. Como novidade, España poderá adaptar as liñas de axudas da PAC en función do seu Plan Estratéxico Nacional, que se espera que o Ministerio conclúa nos próximos meses. Cada comunidade autónoma, a maiores, configurará o seu propio Plan de Desenvolvemento Rural, no que se concretarán as liñas de apoio, tanto en axudas directas como nos apoios a medidas de desenvolvemento rural (Leader, etc.).
Ante este escenario, que asuntos clave debe afrontar o agro galego na próxima PAC?
Manuel Marey.
Manuel Marey (PSdeG): A PAC e estar en Europa servíronlle ó PP para dúas cousas. A primeira, para dicir que cando algo está mal é culpa de Europa. En segundo lugar, para transferirlle ós cartos de Europa ós gandeiros. Se iso funcionase ben, se funcionase como unha boa xestoría, aínda tería un pase, pero no 2015 a Xunta devolveulle a Europa 55 millóns de euros por non xestionalos e iso é moi grave.
A PAC podería ter servido para resolver os problemas estruturais que tiñamos, pero non se fixo nada diso, a pesar de que a PAC das últimas décadas foi ultraliberal e nesas PAC o Partido Popular debería estar cómodo.
“A Xunta limitouse coa PAC a funcionar como unha xestoría que lle transfería os cartos de Europa ós gandeiros. Se funcionase como unha boa xestoría, aínda tiña un pase, pero non foi así” (Manuel Marey)
Entón, a PAC é o noso marco e non podemos saírnos daí en gran medida, pero temos que ser intelixentes na súa análise. Na nova proposta da PAC, os socialdemócratas sentímonos máis cómodos porque os seus eixos, ligados a cuestións sociais, ambientais e de innovación, parécennos máis acaídos para a gandería galega e temos que ser intelixentes para afrontar a nova PAC
Tamén está claro que na PAC seguen faltando cartos para mercados, para resolver crises como a do coronavirus, e contestando ás cuestións do inicio, estamos en contra dos agricultores de salón e a favor de topes de axudas por explotación.
Marcos Cal (Galicia en Común): Hai dúas liñas fundamentais. Na reforma da Política Agraria Común é preciso mellorar o reparto dos fondos e para iso hai que emprender negociacións a tódolos niveis. Estamos a favor de que se eliminen os dereitos históricos e queremos que se prioricen nas axudas ás explotacións pequenas e medianas.
Por outra banda, xa cinguíndonos á Administración galega, hai que modificar o Plan de Desenvolvemento Rural (PDR) para impulsar unha cultura do acompañamento e apoio. Aí cobrarán gran importancia as oficinas agrarias comarcais, en desmantelamento nos últimos anos.
“Estamos a favor de que se eliminen os dereitos históricos da PAC e queremos que se prioricen os apoios a pequenas e medianas explotacións” (Marcos Cal)
Tamén pensamos que hai que orientar os cartos a apoiar ós emprendedores, en lugar de destinalos a infraestruturas de baixo valor engadido. Pola nosa parte, comprometémonos a poñer en marcha nos primeiros 100 días de Goberno un plan de participación pública para deseñar o PDR galego 2021-2027.
Xosé Luis Rivas (BNG): A PAC naceu cun obxectivo de soberanía alimentaria, logo dunha gran guerra, e o obxectivo da sobería alimentaria non se pode esquecer no novo contexto.
A nova PAC fálanos da liberalización dos prezos agrarios a partir do 2027. En que condicións colle ós nosos sectores?. Por tanto, deberiamos aproveitar estes 7 anos para fortalecer ós nosos sectores produtivos e niso terá gran importancia o segundo piar da PAC, o desenvolvemento rural.
“En Galicia somos parte da deforestación da Amazonia, cando temos 170.000 hectáreas agrarias sen producir” (Xosé Luis Rivas)
E o desenvolvemento rural xa non se trata de facer máis camiños, iso está feito, do que se trata é de que o medio rural sexa diverso na súa concepción e que haxa espazo alí para todos, para os que traballan aí e para os que traballan fóra pero viven alí.
Tamén temos que chegar a unha produción ecolóxica do 25%, a nova PAC fala da sostibilidade e fala do Trato Verde (Green Deal). Europa chega á conclusión de que ou produce alimentos de boa calidade para si mesma ou está perdida porque dependemos en gran medida dos insumos que nos veñen de fóra. Nós somos partes da deforestación da Amazonía, cando temos máis de 170.000 hectáreas agrarias sen producir. É unha barbaridade.
Iván Rodríguez (Marea Galeguista): Estamos entrando nunha nova PAC e non debemos repetir os erros das anteriores. A PAC é unha política que quere manter poboación, actividade e protexer o medioambiente, pero logo de décadas de PAC, seguimos con despoboación, contaminación e solos degradados. A PAC é a historia dun fracaso.
A nova PAC fala de priorizar as cuestións ambientais, pero somos escépticos. En Galicia necesitariamos aumentar a produción de horta e rebaixar o número de vacas, esa sería unha transformación valente e necesaria, pero podemos facer só unha pintura verde, como o proxecto de transportar puríns, en lugar de botalos nas leiras, levalos con gasoil a unha planta.
Hai que preguntarse, a PAC vai ser eterna?, que vai pasar se mañá os países do Norte deciden que non queren seguir pagándoa?, son sustentables as nosas explotacions sen PAC, fixemos a transformación que tiñamos que facer?.
José Balseiros (PP): Chámame a atención que se lle botan moitas culpas ó PP da negociación con Europa, pero xa quixera que o actual Goberno de España conseguise en Europa o que lograron anteriores gobernos do PP.
Vexo tamén que ningún partido fala da perda dun 7-9 % dos fondos da PAC, que é algo que se está debatindo en Europa, pero sexa como for, en Galicia temos constituído un grupo de traballo con especialistas na PAC, conxuntamente coa Universidade de Santiago, para traballar nun Plan Estratéxico Galego da PAC, cos fondos que nos cheguen.
“Os ecoesquemas da nova PAC servirán para que os gandeiros non teñan que pagar, ou paguen unha contía mínima, pola xestión dos seus xurros excedentarios nun centro de economía circular” (José Balseiros)
En canto ás propostas, defendemos un tope de 60.000 euros por explotación para protexer as pequenas e medianas explotacións. Queremos que se poidan incorporar novas superficies ó pago básico e aceptariamos a ruptura dos dereitos históricos, sempre que non se substitúan por un pago uniforme por hectárea a nivel de España.
En canto ós obxectivos cos que nace a nova PAC, os apoios ambientais mediante ecoesquemas van servir, por exemplo, para que os produtores non teñan que pagar ou teñan que pagar unha contía mínima pola xestión dos seus xurros excedentarios, que se procesarán no centro de economía circular que comentaba anteriormente.
A PAC será tamén importante para promover a recuperación de terras produtivas, saben perfectamente que ía entrar unha lei con ese obxectivo no Parlamento galego antes do coronavirus. Apostamos tamén por promover o relevo xeneracional e o relevo en explotacións que abandonan.
Xosé Luis Rivas: Quen goberne este país a partir do día 12 ten que responder a unha palabra, sustentabilidade. Ten que ver con moitas cousas, xestión de xurros, calidade de vida no agro, centros de día, garderías… Ten que ver con tantas cousas, coa banda ancha. Por culpa do bichiño este, démonos de conta de que neste país non había cobertura.
Realmente, se o PP recunca no Goberno da Xunta, esperemos que non, están dispostos a facer as reformas estruturais das que vides falando no último mes?. Estades dispostos a falar de sustentabilidade en serio, de fomentar a produción ecolóxica, a solucionar o problema do porcino no Deza e na Limia?
Manuel Marey: Moito do que vemos aí fóra de abandono cando percorremos Galicia en coche, é consecuencia de políticas ultraliberais de Europa que aquí os Gobernos galegos simple e llanamente aplicaron, sen medidas de compensación. Entón, agora temos o que temos, a desaparición de sectores enteiros, coa produción de leite e de carne desaparecida de moitas comarcas.
“A nova PAC é máis acaída ó que eramos e ó que somos, ambiental e socialmente. Temos que aproveitala” (Manuel Marey)
Ese é o pasado. A nova PAC é moito máis acaída ó que nós eramos e somos. Temos que aproveitala, temos que ser capaces de ser, non só máis sostibles, senón máis resilientes, quere isto dicir, capaces de resistir cambios no mercado ou o mesmo o cambio climático.
O agro galego será moito máis diverso no futuro e iso verémolo. Eu creo que o futuro é a agricultura en Galicia. Temos que ter unha infraestrutura preparada para ser máis competitivos, pero se co modelo ultraliberal, o PP fixo o que fixo, con este novo modelo, que farán?.
José Balseiros: A PAC non ten que ser nin de dereitas nin de esquerdas. Ten que ser un instrumento ó servizo de agricultores e gandeiros. Nós non somos quen de indicar unha única vía, senón que temos que apoiar ós produtores coas axudas da PAC.
Tamén quero precisar que cando se fala dos 55 millóns de euros devoltos a Europa, iso débese a que os seus beneficiarios non tramitaron as axudas ou non as certificaron, non é cuestión achacable á Xunta.
Marcos Cal: A política é necesaria para ordear o colectivo, as políticas de dereitas e de esquerdas son diferentes e se se quere invisibilizalo, é que nos avergoñamos das políticas que defendemos.
“A Xunta negouse a gobernar. Os centros de investigación están esmorecendo, as oficinas agrarias comarcais van en decadencia e faltou aposta pola investigación e desenvolvemento” (Marcos Cal)
Hai que tratar de defender as mellores condicións para a PAC, pero desde a Xunta hai moitos instrumentos para actuar. A Xunta negouse durante estes anos a asumir as súas competencias e a Gobernar. Os centros de investigación están esmorecendo, as oficinas agrarias comarcais están en decadencia e hai que apostar pola investigación e o desenvolvemento.
Iván Rodríguez: Falábase antes de que a PAC deixa libertade ós agricultores para tomar as súas decisións. Ben, levamos décadas dun sentido común implantado no que á xente se lle dixo de que sen terra, podía ter 200 vacas. Iso non é algo innato, é unha dirección política das explotacións. Do mesmo xeito que fixemos iso, agora non podemos condealos, pero hai que facer pedagoxía e dicir que hai que ir no sentido contrario. Porque se non, cando remate a PAC ou baixe, as explotacións serán inviables. As únicas viables economicamente serán as sostibles ambientalmente.
“Á xente díxoselle que sen terras, podía ter 200 vacas. Iso non é algo innato, é unha dirección política das granxas. Do mesmo xeito que fixemos iso, agora hai que ir en sentido contrario” (Iván Rodríguez)
Finalmente, rematar preguntando, está moi ben defender os alimentos de proximidade e ó mesmo tempo votar en Europa para que se permita a entrada de produtos de Mercosur e doutras zonas, sen ningunha garantía?. Iso é o que están facendo os grandes partidos.
3) Relevo xeneracional, base territorial e futuro
O relevo xeneracional, que é un problema xeralizado en toda Europa, é unha materia que presenta incluso maiores eivas en Galicia, pois só o 7% dos titulares teñen menos de 40 anos (a metade que en países como Francia ou Alemania).
Unha das barreiras para impulsar o relevo xeneracional é o acceso a base territorial suficiente ou, no caso de relevos fóra da familia, o acceso a explotacións que abandonan.
Estamos, pois, ante dous problemas que se entrecruzan e que case podemos considerar ‘tradicionais’ do agro galego, o relevo xeneracional e a base territorial. A eles, hai que unir un terceiro factor necesario para atraer ou conservar poboación no rural, manter uns servizos públicos suficientes.
Que medidas debe promover a Xunta para fomentar o relevo xeneracional no agro?
Marcos Cal.
Marcos Cal (Galicia en común): En primeiro lugar, comezaría pola parte dos servizos públicos. Para ter unha vida digna no rural, hai que ter uns servizos públicos suficientes tanto na sanidade como na educación, transporte ou internet.
Telegráficamente, vou desgranar algunha serie de medidas, como o apoio á creación do emprego no rural, en especial para mulleres rurais. Tamén a prestación dun servizo de apoio ás persoas que se incorporan ó agro a través das Oficinas Agrarias Comarcais. Pensamos que ademais sería positivo crear un banco de explotacións agrarias para poñer en contacto ás persoas que non teñen relevo con aquelas que queiran asentarse nunha granxa.
“Agora que estamos en tempos de teletraballo, hai que levar internet a tódolos recunchos do país para que máis xente poida asentarse no rural” (Marcos Cal)
Despois tamén cremos que é moi importante a mobilización de terras, a promesa incumprida de rematar concentracións parcelarias, políticas que eviten a forestación de terras agrarias, reactivación do Banco de Terras, etc. Outra cousa fundamental é levar internet a tódolos recunchos do país para que agora, que estamos en tempos de teletraballo, máis persoas se asenten no rural.
Xosé Luis Rivas (BNG): Se algunha vez houbo valentía desde a Xunta para encarar os problemas do rural en Galicia foi co Goberno de coalición PsdeG – BNG e coa Consellería en mans do Bloque. Foi a primeira vez que se dixo, que facemos para superar a atomización da propiedade e para facer un rural máis moderno?
“Un Goberno ten que facer que o minifundio pase de ser un defecto a convertirse nunha virtude. Como?, con figuras como as UXFOR ou o cooperativismo agrario”
Non podemos esquecer que neste país, a xente que estaba acostumada a levar a vaquiña pola corda polas cunetas das pistas, acabou muxindo co ordenador en 15 anos. Un país que fixo ese esforzo merece un Goberno que o estimule para modernizarse. Non somos un país de xente ignorante, somos un país que vivía en simbiose coa terra e que o sacaron desa simbiose a modelos que non lle correspondían.
Un Goberno ten que facer que o minifundio pase dun defecto a unha virtude. O minifundio é aproveitable en Galicia con figuras como as UXFOR no monte ou cooperativismo no agro. O que non se pode permitir este país é ter explotacións sen terra, dependendo de insumos externos.
Iván Rodríguez (Marea Galeguista): Aforro a exposición dos servizos precisos para o rural, que xa se fixo. Falando do relevo, temos que preguntarnos por que non hai relevo?. Basicamente porque non quere a xente. Hai por tanto unha parte de posibilidade e outra de vontade. Como podemos conseguir que os fillos dos labregos ou xente das cidades queira labrar a terra?
Aí hai unha parte de recoñecemento, a xente ten que estar orgullosa de ser labrega, pero en segundo lugar, ten que poder vivir dignamente da súa produción.
“A xente ten que estar orgullosa de ser labrega, pero en segundo lugar, debe poder vivir dignamente do seu traballo” (Iván Rodríguez)
Propostas para iso, a Ley de la Cadena Alimentaria. Esa Ley fala de que se cubran os custos de produción, pero non funciona, hai que darlle unha volta. Que unha empresa poña unha cláusula no contrato dicindo que se cubren os custos de produción, e se non firmas, non se che colle o leite, non é solución.
Poderíase facer, por exemplo, que o Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo determine uns custos de produción e que eses custos se recollan con números nos contratos, e a partir de aí, negóciase.
Os prezos non os marca o mercado, márcaos a diferenza de capacidade negociadora entre quen vende e quen compra.
José Balseiros (PP): É certo que hai un problema de remuda xeneracional. Inflúe en que moita xente non quere. Moitos país pasaron moitas penalidades no agro e prefiren que os seus fillos teñan calquera outra profesión, pero tamén hai que dicir que nos últimos dez anos incorporáronse 3.800 mozos a través das nosas axudas da incorporación.
“Nos últimos 10 anos incorporáronse 3.800 mozos a través das nosas axudas de incorporación” (José Balseiros)
Falamos xa da recuperación de terras agrarias e o noso obxectivo é proporcionarlle base territorial a tódalas persoas que se queiran incorporar. Imos tamén apostar pola formación agraria, aínda que hai que dicir que as persoas que se incorporan normalmente están moi ben formadas e teñen o seu plan de negocio moi traballado.
Por medio de Europa, temos moitas liñas de axudas, plans de mellora, axudas á incorporación, axudas para maquinaria en común… E sería tamén importante mellorar a fiscalidade destas axudas, é algo que lle estamos esixindo ó Goberno central.
Manuel Marey (PsdeG): Non fai falta dar moitos datos, estas lexislaturas foron as do abandono e despoboamento, pero miremos para o futuro. Os servizos públicos son esenciais, iso está no ADN do Partido Socialista. Que medidas son prioritarias? Un Plan de Desenvolvemento Rural de verdade, non só para xustificar os cartos de Europa.
Hai tamén que actualizar a burocracia da Xunta. Se se perden 55 millóns porque se tramitaron mal as cousas, haberá que facer unha Administración máis proactiva e que traballe mellor.
“Temos que apostar pola investigación. Centros como Mabegondo, Lourizán ou a Estación de Viticultura non poden estar como están” (Manuel Marey)
Temos que apostar pola innovacion, pola investigación. Centros como Mabegondo, Lourizán ou a Estación de Viticultura non poden estar como están. Este mesmo Campus Terra. Temos que apostar por iso e por medidas para cada sector.
Tamén hai que dicir que no rural hai catro tipo de persoas: as que traballan e viven no rural, as que viven pero non traballan, as que traballan pero non viven, e as que teñen intereses no rural. Para todas elas hai que gobernar.
Xosé Luis Rivas: O relevo xeneracional ten moito que ver coas perspectivas de futuro que teñen os fillos de agricultores e gandeiros. Se no noso país, temos unha actividade que se desprestixia ou sobre todo, se vemos que non ten moito futuro, pola volatilidade de prezos, a gran cantidade de inversións continuadas ou a falta de base territorial… Hai que poñer terras a disposición das explotacións, ese é o gran problema, e temos 200.000 hectáreas a toxos e silvas.
Iván Rodríguez: O que dicía o compañeiro dos catro perfís. Hai un perfil preocupante, o propietario que ten intereses no rural, porque ten intereses contrapostos coa xente que vive no rural. Favorecer os intereses dunha persoa que, por exemplo, quere plantar eucalipto -eu veño da Mariña- e facer como fai a Consellería, que busca patacas nas terras de concentración pero non atopa eucaliptos nesas mesmas terras, pois estaremos limitando o futuro das explotacións e da xente que vive alí.
“A Consellería busca patacas nas terras de concentración da Mariña pero non ve os eucaliptos nesas mesmas terras” (Iván Rodríguez)
Sobre o que comentaba o voceiro do PP da formación, non sei como a xente que se incorpora está tan ben formada porque o Centro de Formación Agraria Pedro Murias (Ribadeo) pechouno a Xunta, cando estaba funcionando moi ben, e non se recuperou ata este ano.
Marcos Cal: Estou de acordo con José Balseiros en que hai que recuperar terras, pero que se fixo en todos estes anos. Onde están as concentracións parcelarias que se prometeran?. A quen lle interesa a Lei da Selva?. Pois igual para que se beneficien certas grandes empresas.
Manuel Marey: Falaba de catro tipo de persoas e cada unha delas ten que saber que pode facer e non na súa parcela, hai que ordear o territorio.
José Balseiros: Quixera dicirlle ó señor Cal que o banco de explotacións vai na nova Lei de Recuperación das Terras Agrarias de Galicia, pero non se fai dun día para outro.
En canto a un tema que me quedou antes, as axudas ó sector do viño do Ministerio, das que falaba Marey, prexudican ó sector do viño de Galicia. Hoxe sabemos que só houbo 7 solicitantes que se benefician delas en Galicia por importe de 236.000 euros, do total de 90 millóns de axudas.
4) Retos para a gandería de vacún de leite e de carne
Os prezos no campo é unha cuestión que normalmente escapa ó control das granxas, que quedan a súa sorte nas crises de prezos que se repiten ciclicamente cada poucos anos. O problema agravouse nos últimos anos en sectores como o lácteo pola reducción da rede de seguridade que tiña Europa, ao baixar os prezos de intervención pública.
Pódese desde o Goberno galego asumir un papel máis protagonista na intermediación entre as distintas partes da cadea no sector do leite ou do vacún de carne, a imaxe do que, por exemplo facía no seu día a Mesa do Leite, con reunións periódicas entre industrias lácteas, organizacións agrarias e cooperativas?
Xosé Luis Rivas, ‘Mini’.
Xosé Luis Rivas (BNG): En primeiro lugar, quero deixar un dato, Banco de Terras de Galicia, 2 funcionarios con 87.000 euros de orzamento, e así durante varios anos ata este. Iso dános a medida das intencións do PP en canto á mobilidade de terras. Porque ten que ver con isto, cos retos da gandería de vacún de leite e carne.
Aquí as cousas dirímense no mercado. No BNG estamos cansados de presentar iniciativas no Parlamento demandando a intervención da Xunta, intervención na Mesa do Leite ou no que sexa, ou simplemente dicíndolle á industria e á distribución que ou entra polo aro e ordeamos un sector rendible para todos ou acabáronse as axudas e pechamos a billa. Iso é lexítimo, defendendo un sector, pero non se fai.
“Un dato, Banco de Terras de Galicia, 2 funcionarios e un orzamento de 87.000 euros, e así durante moitos anos. Ese é o compromiso do PP coa mobilidade de terras” (Xosé Luis Rivas)
Temos tamén pendente un laboratorio de prezos que nos dea uns prezos de produción mínimos e a partir daí falamos. Un Goberno ten a obriga de defender os seus sectores a morte, que estean equilibrados e dean vida para todo o mundo.
A culpa non é de Madrid. Este Goberno é cobarde e non se mete, non temos nin Mesa do Leite nin Mesa da Carne. O Goberno ten disfuncións, vémolo todos, pero non se fai nada. Cada vez que baixan os prezos, hai problemas porque as contas non dan.
E por último, temos que potenciar a industria de transformación e os centros comarcais de transformación.
Iván Rodríguez (Marea Galeguista): En Galicia, temos 2 monocultivos, un o do eucalipto e outro o do leite, e os dous son insustentables. Precisamos un cambio radical se queremos que esas explotacións teñan un futuro viable e non dependentes de insumos que sabemos de onde veñen. Hai que facer esa transformación que ten que levar o mesmo peso que tivo a formación deste modelo.
“Hai que cambiar o modelo do leite, indo cara a extensificación e defendendo ó mesmo tempo uns prezos mínimos de custes” (Iván Rodríguez)
Iso non significa que teñamos que abandonar ós gandeiros actuais que chegaron a esta situación. Temos que garantir a viabilidade das explotacións tal e como están agora, pero facilitando a transición con axudas específicas para a extensificación, e o mesmo tempo, defender uns prezos mínimos de custes, establecidos por exemplo por Mabegondo.
Tamén hai outra cuestión, a parte da base territorial, que garante uns custes inferiores ás explotacions intensivas, hai que desincentivar a compra da nova maquinaria e facilitar o reemprego da existente.
José Balseiros (PP): O sector lácteo ten gran trascendencia en Galicia. Producimos case o 40% do leite de España, temos máis da metade de granxas do país e somos a oitava rexión produtora de Europa. Tan mal non debemos de estar. Os máis de 7.000 gandeiros galegos facturaron o ano pasado máis de 880 millóns de euros, cun aumento do 3,5% en relación ó 2018.
O que pasa co leite sabémolo todos. Ó comezo da pandemia, houbo un acopio de leite que fomos capaces de suministrar, e agora, a causa das limitacións en hostelería, baixou un pouco.
“Producimos case o 40% do leite de España e somos a oitava rexión produtora de Europa, con investimentos punteiros na industria. Tan mal non estaremos” (José Balseiros)
Desde o pasado ano estamos traballando nun Plan Estratéxico do Sector Lácteo no que sentamos a toda a xente do sector por primeira vez, desde as organizacións agrarias, industrias, cooperativas ou distribución alimentaria.
Manuel Marey (PSdeG): Quero comezar citando a Feijoo. Hai uns meses, no Premio Aresa, Feijoo dixo textualmente: “estiven nunha explotación con 976 vacas de leite”. Ese é o éxito da Xunta e o modelo que defende. Todos vimos o que di a PAC. O que non di Feijóo é que só quedan 1 de cada 5 explotacións das que había hai 20 anos. En 151 concellos de Galicia non queda unha explotación de leite. Ese é o modelo de país que queremos ter?. Pois nós non, queremos un sector lácteo no que as granxas familiares teñan futuro, teñan 100, 70 ou 50 vacas. Por aí vai o futuro.
“Temos que pagar os servizos que presta a gandería de carne, están apagando lumes e a sociedade ten que pagar por iso” (Manuel Marey)
A gandería de carne, que agora estao pasando mal, é estratéxica. estamos negociando co Ministerio para que haxa unha liña de axudas igual á que hai para o porcino en Extremadura. Cal é o obxectivo?. Que unha explotación de 35-40 vacas de carne poida vivir polo produto que xenera. E para iso temos que ter un sector industrial que valorice a carne, temos que apoiar o produtor e pagar polos servizos que presta. Esas explotacións están apagando lumes e a sociedade ten que pagar por elo, o mundo vai por aí.
Marcos Cal (Galicia en Común): Vendo os datos de perdas de explotacións gandeiras, toca poñer medidas para dinamizar o sector. Para apoio ó sector lácteo, axudas directas do fondo de crise ás ganderías en dificultades, control de prezos no campo, apoio ás organizacións de produtores e vixiar os prezos no supermercado. Precisamos un modelo de comercialización máis xusto, condicionando as axudas ás industrias e perseguindo as prácticas abusivas.
“En 11 anos, lográronse no monte 11 Sofor, cando o modelo anterior, Uxfor, tiña en marcha 40 proxectos” (Marcos Cal)
É preciso impulsar o cooperativismo e apostar polos proxectos de produción agroecolóxica.
En vacún de carne, é un sector estratéxico pero dos máis desatendidos. Hai que impulsar a implantación de pastizais, volvemos á base territorial, e hai que emprender a transformación de montes veciñais e privados. En 11 anos, lográronse 11 Sofor, cando o modelo anterior (Uxfor) tiña en marcha 40 proxectos.
Xosé Luis Rivas: Aquí saíu un problema no que ninguén se quere meter porque estamos en eleccións. Reverter o proceso de intensificación non é tarefa fácil e é algo que hai que facelo sen traumas. Tal e como está organizado o país, que é unha barbaridade desde o punto de vista ambiental e de rendibilidade, hai que facelo, pero hai que facelo en tempo e en tempo do rural, non entrar como un elefante nunha cacharrería.
“O denostado Goberno Bipartito tiña o grupo lácteo enriba da mesa, apalabrado e feito, con Lence metido no allo” (Xosé Luis Rivas)
Lembremos tamén que este país produce leite líquido, pero recordemos que o denostado Goberno Bipartito tiña o grupo lácteo enriba da mesa, apalabrado e feito, co financiamento buscado e ata mesmo Lence estaba no allo. Políticas neste país hóuboas e a tempo de parar esta barbaridade, pero non se quixo. Esa é a realidade. Potenciar e extender a gandería extensiva é vital. Falamos de bombeiros forestais gratis e que renden.
José Balseiros: Falouse aquí de insumos, quizais os polígonos agrarios poidan darlle saída a iso. Aquí en Lugo hai un proxecto de 2.000 hectáreas para producir forraxes.
Hai que apostar pola transformación?. Totalmente de acordo, por iso é a liña máis importante no Plan de Desenvolvemento Rural de Galicia e volverao ser no próximo PDR.
Feijoo é culpable do número de vacas de cada explotación?. Pois xa saben os gandeiros que se gobernan estes adversarios políticos, vanlles dicir o número de vacas que teñen que ter nas explotacións. En canto á perda de granxas, úsase ese mantra adrede para ocultar que moitas das explotacións que saen, pasan a fusionarse por medio dunha Sat.
“Feijoo é culpable do número de vacas das granxas?. Pois xa saben os gandeiros que estes adversarios políticos vanlles dicir cantas vacas teñen que ter nas súas ganderías” (José Balseiros)
Galicia nestes momentos é líder internacional en investimento no sector lácteo. Temos unha industria punteira en Curtis cunha inversión superior ós 100 millóns de euros; tamén un grupo queixeiro estatal que está facendo importantes investimentos en Galicia, e logo, pediría tempo para falar da Ley de la Cadena Alimentaria, que acabouse convertindo nunha norma trampa que causa un caos terrible.
Nós o que lle pedimos ó Goberno é que fixara os custes de produción por comunidades autónomas máis unha marxe de beneficio, que é o que deben gañar os produtores de leite e carne, pero non establece fórmulas de calculalo. A iso hai que darlle remedio e solución.
Manuel Marey: Que nós teñamos unha gran produción láctea non é obra da Xunta, é obra dos gandeiros que investiron, traballaron e resistiron. Que pasou? Que o Goberno, en vez de ordenar o territorio e organizar ás explotacións, deixounas ir. Temos a metade das granxas de leite de Galicia en 20 concellos e aí están loitando nunhas condicións de mercado duras.
“A PAC obrígaranos a cambiar a forma de producir leite, esa é a clave, e o Goberno debe guiar ó sector neste camiño” (Manuel Marey)
Cales son as medidas? En primeiro lugar, guiar esas explotacións cara a nova PAC, que non lles vai deixar seguir producindo desa maneira, esa é a clave. E en segundo lugar, apoiar un sector industrial que non envase leite, senón que xere valor.
Iván Rodríguez: Estamos pensando nun rural vivo, sustentable, cun retorno da actividade. Ese é o obxectivo, non ser récord mundial de produción de leite. Nós o que queremos é un marxe e unha vida boa para os labregos. Se nos gabamos de litros de leite, aínda que sexa a base de contaminar e subvencionar o gasoil, seguimos no mesmo esquema mental.
“O obxectivo non é ser récord de produción de leite, senón ter boas marxes e vivir ben” (Iván Rodríguez)
Nós o que queremos é unha renda digna e iso pasa pola sustentabilidade, pola reducción dos litros, por non cambiar as vacas cada dous anos. Necesitamos explotacións dignas. Con 15-20 vacas con base territorial é abondo para vivir dignamente no rural.
Marcos Cal: Dicía o señor Balseiros que imos dicirlle á xente as vacas que ten que ter, xa está coa estratexia de meter medo. Nós o que queremos é regular para impulsar outros modelos máis beneficiosos, en lugar de non facer nada, non gobernar e non asumir as competencias.
5) Retos para o sector agrícola
Galicia é claramente deficitaria en producción de horta e de cereais para alimentación humana e animal, o que obriga a unha crecente dependencia das importacións. Dende hai anos, vense falando do impulso destas produccións, pero sen reverter a súa tendencia decrecente.
Doutra banda, o subsector agrícola no que Galicia ten consolidada unha traxectoria de éxito é no dos viños de calidade, con adegas e colleiteiros ben valorados no mercado, pero o viño atópase no campo con problemas como o do relevo xeneracional nos viticultores.
Que medidas debe promover o Goberno para potenciar os sectores agrícolas de Galicia?
Iván Rodríguez.
Iván Rodríguez (Marea Galeguista): Efectivamente, para nós ese déficit de produción de alimentos para as persoas, que é o que temos en Galicia, é unha eiva importante. Para nós, é estratéxica a recuperación da produción de horta. Estamos con 500 millóns de déficit de balanza comercial neste sector, isto hai que nivelalo porque a soberanía alimentaria é un obxectivo irrenunciable.
“É estratéxica a recuperación da horta. A soberanía alimentaria é irrenunciable” (Iván Rodríguez)
As ferramentas son a garantía dos prezos, aínda que sexa reiterativo falar diso. A compra pública, se se lle compran as leitugas do colexio a unha explotación da zona, estáselle garantindo a viabilidade a un produtor. Outra vía sería a promoción de webs de venda directa, onde se multiplican as marxes para o produtor.
Con respecto ó sector do viño, agora mesmo está en boga un problema, que é a entrada no territorio de grandes investidores da Rioxa e Canarias, que veñen a beneficiarse do nome que fixeron as nosas pequenas adegas. Hai un risco grande de devaluación das nosas denominacións de orixe. Se se montan fincas de 50 hectáreas, iso é un risco para as nosas denominacións e para a nosa imaxe no mercado internacional.
José Balseiros (PP): Con respecto ó viño, non é cuestión de sacar peito, senón de dicir a realidade. A evolución en Galicia foi espectacular porque os nosos viños son referencia a nivel nacional e internacional. Rías Baixas é recoñecido como un dos mellores viños brancos do mundo e o resto das denominacións foron mellorando nos últimos anos a nivel de calidade e de recoñecemento.
Agora veu esta pandemia e os principais canais de distribución e venda dos nosos viños estiveron cerrados, e incluso a exportación dos viños. O principal problema que temos son as axudas do Ministerio ó viñedo, están deseñadas para beneficiar a outros territorios, primando a cantidade sobre a calidade.
“As axudas ó sector do viño son unha afrenta do Ministerio a Galicia. Dos 90 millóns de axudas, corresponderíannos 5 millóns por volume de facturación, pero dannos 236.000 euros” (José Balseiros)
É tan grave esta afrenta, despois de falar co propio ministro, que está moi claro que nos fan unha afrenta. Dos 90 millóns de euros que hai para axudas ó viñedo, correspóndennos 236.000. Se tiveran en conta o valor de facturación do noso viño, corresponderíannos 5 millóns de euros.
Tamén hai que dicir que algo fixemos, modestamente. Entre outras medidas, por primeira vez, adxudicamos os traballos para a actualización do rexistro vitivinícola de Galicia, e estase traballando na estratexia da dinamización económica, territorial e turística das comarcas vitivinícolas de Galicia, coa implicación de tres Consellerías.
Manuel Marey (PsdeG): Antes de falar dos viños, quería adicarlle un tempo á agricultura. Eu estou convencido de que a agricultura en Galicia ten moito futuro. Cal é o noso reto? Darlle estrutura territorial e reformar o minifundio para facer unha agricultura compatible co desafío ambiental da PAC.
Porque digo isto? Porque Hai dous factores que inflúen, o carácter ambiental das axudas da PAC e algo que está por riba de todo iso, o cambio climático. Nuns anos, facer agricultura na Península do Douro para abaixo vai ser tremendamente complicado.
“A agricultura en Galicia ten moito futuro. O cambio climático levará a que facer agricultura do Douro para abaixo vaia ser moi complicado” (Manuel Marey)
Se nós ofrecemos eses territorios a iniciativas, damos acollida a inversións, pois en 15-20 anos teremos unha paisaxe radicalmente distinta na que terá moito espazo a agricultura. E que hai que facer para iso? Pois un Plan de Desenvolvemento Rural de Galicia que aposte por iso e adicarlle fondos a investigación e innovación.
Niso temos unha oportunidade, aquí ó lado vaise implantar un Laboratorio Nacional de Sanidade Vexetal, de referencia en toda España, e iso non é fácil. O sector ten que aproveitarse del e utilizalo para poñer en marcha o sector agrícola en Galicia.
O sector do viño, o que pasou no proceso negociador é que a Consellería do Medio Rural, en lugar de negociar co Ministerio, preferiu ter un titular para a campaña electoral. Aquí falouse de que ó sector do viño en Galicia lle corresponderían un 5% dos 90 millóns de euros, que é o seu peso específico. Que pasa, que interesaba máis o titular de que o Goberno de España quere acabar cos viticultores?
Marcos Cal (Galicia en Común): O déficit na balanza comercial alimentaria de Galicia non se explica, en cereal son 200 millóns de euros anuais de déficit, con moitas hectáreas aptas e con xente que non ten oportunidades no rural. Precisamos políticas que faciliten esta actividade.
“O déficit alimentario en Galicia non se explica. En cereal son 200 millóns de euros anuais, cando temos moitas hectáreas aptas e xente que non ten oportunidades no rural” (Marcos Cal)
Temos unha serie de propostas, como consolidar liñas de especialización no agro. A capacidade de competir do agro galego débese orientar á producións de calidade, que é unha imaxe que ten asentada Galicia. Temos oportunidades de desenvolvemento hortofroiteiras, sobre todo en comarcas como as Mariñas coruñesas, Salnés, Ulla – Sar e Baixo Miño.
Pódese mellorar o aproveitamento da mazá de sidra, da mazá roxa, o cultivo de pequenos froitos, apostar polas iniciativas de transformación dos produtos, executados preferentemente polos propios produtores, e impulsar redes curtas de comercialización, con apoio da Administración, entre outras medidas.
Xosé Luis Rivas (BNG): Habitamos un país amable no solo e no clima e habitamos un país que ten unha dependencia dos alimentos que veñen de fóra de 1.000 millóns de euros anuais. Non se entende que non conste a existencia da horta na Consellería. Digo que non consta porque as últimas axudas da Xunta para danos do xabarín non incluían os chícharos nin as xudías pero sin embargo incluían os boniatos, o que quere dicir que fixeron as axudas cun corta e pega, sen consensuar co sector.
“Hai que lexislar para o país real porque a horta deste país non ten contratos de arrendamento e aquí parece que hai que ter papeis para todo” (Xosé Luis Rivas)
Tamén hai que dicir que hai que lexislar para o país real, porque a horta deste país non ten contratos de arrendamento e aquí parece que hai que ter papeis para todo porque se o xabarín che fai danos, non consta porque non tes contrato de arrendamento. Despois non entran na PAC, non hai contratos e a horta ecolóxica é residual. É necesario consensuar un novo plan de agricultura ecolóxica.
En canto á viticultura, é o sector que máis se transformou neste país, pero o problema é o exceso de produto, pois temos as adegas cheas. É necesario sacar ese viño de aí e asegurar contratos rendibles para quen produza uva, porque a vendima xa vén aí.
Iván Rodríguez: Antes deixei de dicir algo, que se comentou agora. Os dereitos históricos da PAC hai que formatealos porque esquecen á práctica totalidade dos nosos produtores de horta. Nós entendemos que na nova PÀC ten que haber unha reformulación, desaparecer dereitos históricos e que haxa un pagamento mínimo que garanta unha base, de xeito que haxa unha xustiza redistributiva e un incentivo para o repoboamento rural.
“Hai que formatear os dereitos históricos da PAC porque esquecen á práctica totalidade dos nosos produtores de horta” (Iván Rodríguez)
Manuel Marey: Quería facer unha mención ó tema do viño, nesta axuda do Ministerio hai que ir alí a negociar e pelexar, a defender o país. Non se pode facer deixación de funcións. E quería poñelo en relación co Laboratorio de Sanidade Vexetal que trouxemos para Galicia. Alguén pensa que foi fácil traelo para aquí e que non fose para Valencia ou para outra gran zona agrícola de España? Non. Pero sen embargo veu para aquí. Foi unha aposta de traelo para aquí.
“A Consellería ten que pelexar polos sectores produtivos. Nas negociacións non hai cores, hai que defender os intereses de Galicia” (Manuel Marey)
Hai que pelexar polos sectores produtivos. Nas negociación non hai cores, hai que defender os intereses de quen representas e neste caso, a Consellería representa os intereses de Galicia.
José Balseiros: Dicirlle ó representante do PsdeG que falando de corta e pega, nas axudas estas do Goberno para a vendima en verde, que é tirar os racimos, sabe cal é a extensión mínima?, 3.000 metros cadrados. Sabe cal é a extensión media das parcelas de viñedo en Galicia?, menos de 2.000 metros cadrados. Entón, xa non se poden acoller.
“Falan continuamente do Plan de Desenvolvemento Rural, pero son palabras ocas. Eu fálolles de medidas: lei de recuperación de terras agrarias, aldeas modelo e polígonos agrarios” (José Balseiros)
Aquí falouse tamén de que hai que facer compra de proximidade. Iso está no plan de reactivación, pero non se pode mentir, nos procesos de contratación pública non se pode excluír a ninguén, entón hai que ver como facelo.
Fálase tamén das concentracións, que estamos potenciando. Hoxe mesmo recolle a prensa a cantidade de títulos que estamos entregando e ademais, podemos falar da lei de recuperación de terra agraria, as aldeas modelos e os polígonos agrarios.
Tamén me falan do Plan de Desenvolvemento Rural, pero son palabras ocas. Nós falamos de medidas que están en marcha.
Xosé Luis Rivas: Non fixeron nada coa horta. Vese agora coa flor cortada, vese a toda a produción de flor pudríndose e non fan nada.
Realmente, deixémonos de historias, o porco bravo está masacrando o agro. Agora como está o PSOE en Madrid dispáranse uns ós outros, pois ‘mátense’ xa dunha vez e déixennos en paz, solucionen a historia. A Xunta ten as competencias absolutas na xestión do porco bravo, pero hai que xestionalo ben.
José Balseiros. Iso é falta de verdade.
Xosé Luis Rivas: Vostede sabe que a peste porcina está ás portas e que é transmitida polo porco bravo, e cando veña aquí, a quen lle van reclamar? A vostedes?. Vostedes volverán a botar as pulgas para os lados.
Marcos Cal: Co porco bravo, na Xunta fan as políticas do far west, mandamos á xente a pegar tiros ó monte a aí que solucionen o problema do xabarín.
“Cando se fala de alimentación de proximidade, é de xustiza destacar que se trata non só de beneficiar ós produtores, senón de mellorar a alimentación das nosas escolas, que moitas veces é de mala calidade” (Marcos Cal)
Cando falamos de alimentación de proximidade, quixera tamén destacar que se trata tamén de mellorar a alimentación dos nosos cativos nas escolas con produtos de calidade e de proximidade, que hai problemas cíclicos por comida de mala calidade na escola e é xusto dicir que cos produtos galegos iso melloraría.
6) Ordenación e planificación forestal
O monte galego enfróntase a dúas dinámicas contrapostas, unha sobre a que hai un foco de debate permanente, a expansión do eucalipto en tódalas comarcas da franxa costeira e no interior da provincia da Coruña e mesmo de Lugo, e outra que pasa case desapercibida, o abandono do monte en amplas comarcas do interior, en especial na provincia de Ourense.
Estamos ante un monte, o galego, que é case na súa totalidade ou ben de propiedade particular ou veciñal. Son dous tipos de propiedade que presentan cada un as súas dificultades, a propiedade particular, que representa arredor de dous terzos do monte galego, está marcada polo minifundio, en tanto nos montes veciñais, nas comarcas do interior, avecíñanse problemas de relevo xeneracional.
Que papel ten que asumir a Xunta na ordenación e planificación forestal de Galicia?
José Balseiros (PP): Con respecto ó eucalipto, segundo o último inventario forestal, Galicia ten 2 millóns de hectáreas forestais, das que 1,4 millóns son arboradas e delas, 300.000 de eucalipto. Por tanto, non se pode falar de eucaliptización nin de culpalo dos incendios forestais.
“Galicia ten 2 millóns de hectáreas forestais, das que 1,4 millóns son arboradas e delas, só 300.000 de eucaliptos. Por tanto, non se pode falar de eucaliptización” (José Balseiros)
Na comisión que houbo no Parlamento para estudar os lumes, fixéronse aseveracions categóricas de que os montes arden porque lle plantan lume. Tres de catro lumes son intencionados. Na provincia de Ourense, onde máis incendios hai en Galicia, temos o 0,19% dos eucaliptos da comunidade.
En canto á posición da Xunta sobre o sector forestal, non hai maior indicativo de compromiso que a división dunha Dirección Xeral en dúas, unha para incendios e outra para planificación forestal, co obxectivo de impulsar estas dúas áreas.
Manuel Marey (PSdeG): Feijoo conseguiu algo paradóxico. Deceas de xeracións de galegos loitaron por ter as terras en propiedade e agora os propietarios das terras teñen un problema con esas terras, porque hai tal lexislación profusa, difusa, confusa que os propietarios non saben que poden facer. E iso hai que correxilo. Nós queremos un sector forestal forte e transparente porque é estratéxico para este país.
“A xente abandona as terras porque ós sectores agrarios vimos o que lles pasou. Parroquias enteiras non queda naide, entón, que se fai con esas terras?. Iso é o que hai que arranxar” (Manuel Marey)
Nós temos tres problemas que non se resolven sen un sector forestal forte: un que é o abandono, outro que é o lume e outro a conflictividade. A xente abandona as terras porque os sectores agrarios vimos o que lles pasou. Parroquias enteiras non queda naide, entón que fai con esas terras, iso é o que o Plan de Desenvolvemento Rural de Galicia ten que arranxar. E non poden dicir que van buscar solucións porque despois de tantos anos non é crible.
En segundo lugar, o lume, que ten que ver co abandono, porque hai masas enormes de terras abandonadas e temos un cambio dos escenarios climáticos. En momentos de condicións axeitadas para o lume, arrasa o que atopa por diante.
Marcos Cal (Galicia en Común): Vou comezar por onde rematou o voceiro do Partido Socialista, a falta de ferramentas de ordenación do territorio, que nos leva a este descontrol. Tódolos expertos coinciden na necesidade de diversificar, da multifuncionalidade, da paisaxe mosaico, temos moitas terras a eucalipto que poderían ter outros cultivos.
“Non é sostible investir 170 millóns de euros en extinción de incendios cada ano para 300 millóns anuais de produción en madeira” (Marcos Cal)
Precisamos iniciativas que superen a visión curtoplacista e apostar por usos multifuncionais do monte. Non é sostible que se invistan 170 millóns de euros en extinción de incendios ó ano para 300 millóns de euros en produción de madeira. Hai que investir máis en prevención e menos en extinción.
Precisamos unha nova Lei de Montes sobre un acordo nacional e que nos sirva para os próximos 60 anos. Cremos tamén que podemos avanzar na dirección de facer contratos voluntarios con propiedades privadas ou veciñais abandonadas.
Xosé Luis Rivas (BNG): En Galicia córtanse cada ano arredor de 8 millóns de toneladas de madeira, que a 30 euros por tonelada son uns 240 millóns de euros. Presuposto de incendios, 183 millóns de euros. Negocio ruinoso. Punto. Eu aquí podía pechar, pero non.
O monte é algo máis que o forestal. Algúns lembramos cando o Icona nos meteu piñeiros ata nas portas das casas e comezou o lume, comezou como defensa e hai que dicilo así, alto e claro.
“Concentracións parcelarias de 20 anos e a 3.000 euros por hectárea?. Isto é unha barbaridade no século XXI, hai que buscar unha alternativa viable e rápida” (Xosé Luis Rivas)
Concentracións parcelarias?. De 20-25 anos, con algunhas que din que van rematar e aínda non remataron. A 3.000 euros por hectárea, que valen tanto case tanto como a terra. Isto é unha barbaridade no século XXI, hai que buscar outro sistema alternativo máis viable e máis rápido, é dicir, rápido, non máis rápido.
Por tanto, o problema é de ordeación do territorio. O eucalipto, hai que confinar o eucalipto. O seu problema non é o lume de copas, é que tronza a biodiversidade, ata nos ríos. Temos eucaliptos ata nas macetas das casas. Necesitamos un monte multifuncional, que teña ovellas, cogumelos, arandos, que sexa produtivo, que dea lecer e que dea madeira, pero madeira variada.
Hai un plan forestal dO 1947 que prevía un banco público que pagase a aquel que puñese madeiras nobres un adiantamento de cartos ós 30 e ós 40 anos, e coa corta descontábaselle.
Iván Rodríguez (Marea Galeguista): Moi de acordo co que acaba de dicir Mini. Ese modelo de madeira de calidade sería alternativo ó actual. Volvendo a ese marco global, somos conscientes do que di a ciencia sobre o quecemento global da reducción das choivas en Galicia?. Estamos plantando eucaliptos en terras agrarias, onde o eucalipto duplica a velocidade de baixada da capa freática.
Na Mariña, o número de días de 30-30-30 (máis de 30 graos, ventos de máis de 30 Km / horas e menos do 30% de humidade) pasou de 0 a unha semana tódolos anos. A cousa está mudando de ano en ano e estamos sentados enriba dun polvorín e temos que tomar decisións.
“Hai que afastar o eucalipto das terras agrarias e dos cauces fluviais” (Iván Rodríguez)
Hai que facer unha política distinta, afastar o eucalipto de terras agrarias e dos nosos cauces. E necesitamos unha aposta por unha alternativa para o monte, con madeira de calidade. Non digo que desapareza o eucalipto, que se está vendendo mesmo como loita contra o cambio climático, cando non o é. A loita contra o cambio climático podería ser a madeira estrutural para a construción, que nesta Escola coñécese ben.
Manuel Marey: Eu coincido co plantexamento inicial que se facía aquí. Temos un problema de abandono e á xente que é dona desas terras haille que dar alternativas. Galicia non é homoxénea, ogallá tivésemos miles de gandeiros dispostos a usar esas terras, o problema é que hai parroquias onde non queda ninguén. O país hai que planificalo, hai que ordenalo, hai que dar alternativas, hai que crear novos modelos e ese é o deber da Administración.
“De acordo en que o sector forestal non pode apostar por unha única especie, pero non criminalicemos o que temos. Pasa igual que co vacún de leite, non me gusta que o teñamos concentrado en 20 concellos, pero hai que apoialo” (Manuel Marey)
O sector forestal ten que ser forte, non pode apostar por unha única especie, pero non podemos criminalizar o que temos. Pasa o mesmo que co vacún, o vacún que temos non é que me guste que estea concentrado todo en 20 Concellos, pero tampouco imos dicirlles, ‘señores, deixen de ter as vacas así’.
Entón temos un desafío e témolo que facer xa. Eu creo que as ideas do PP poden ser boas, pero levan 35 dos últimos 40 anos gobernando, así que presentar un plan onte ou dicir que van facer x, non me parece crible.
Xosé Luis Rivas: Catro palabras, todo isto haino que facer en tempo de monte e hai que facelo ben, non pode ser traumático para ninguén. Hai que facelo cun gran acordo e non o vai promover o Partido Popular porque é o que creou o problema. O señor Carlos del Álamo pagou cando era conselleiro para plantar eucaliptos e agora está en Ence en Madrid. Esta é a realidade
Ordenación en mosaico, é o ideal. Alternativa, as UXFOR, solucionan a ordenación forestal, as franxas de protección. Traballar o monte en comunidade, que é o que se fixo sempre. As SOFOR fracasaron, o mesmo Partido Popular sabía que fracasarían porque teñen un réxime fiscal inaguantable.
“Temos 35.000 hectáreas de eucalipto en terras agrarias e cando se cortan, non hai narices de dicirlles ós propietarios que non se volvan plantar” (Xosé Luis Rivas)
O Plan Forestal, un fracaso. En catro anos non foron capaces de presentar un Plan Forestal. Temos 35.000 hectáreas de eucaliptos en terras agrarias e cando se cortan, non hai narices a dicirlles ós propietarios que non se planten.
José Balseiros: Chámame a atención que en tódolos bloques a culpa é do PP e as alternativas que traen, o Plan de Desenvolvemento Rural ou falando de ordenación, sen concretar nada pero resóveno todo.
Falan de monte funcional, quizais teña algo que ver as 15 aldeas modelo que estamos executando, onde van iniciativas de porco celta, de ovino, de mel, de lecer… Por certo, estamos impulsando un plan de pastoreo en Galicia para fomentar a gandería en extensivo no monte, con 10 millóns de euros.
“Falan de monte multifuncional, quizais teñan algo que ver as 15 aldeas modelo que estamos executando, con iniciativas de porco celta, de ovino, mel e de lecer” (José Balseiros)
Sobre as figuras de asociacionismo forestal, na comisión do Parlamento sobre lumes aprobáronse 122 medidas e estamos seguíndoas. Alí fálase das figuras de asociacionismo forestal, crearanse as que fagan falta, nin Uxfor nin Sofor.
“Os parques eólicos son un recurso enorme que foi expropiado e vendido a multinacionais por parte do PP” (Iván Rodríguez)
Iván Rodríguez: Hai un tema, falando de monte, son os eólicos. Hai un recurso enorme que foi expropiado e vendido a multinacionais pola parte do Partido Popular, penso que é unha débeda.
José Balseiros: A propiedade dos montes non é das comunidades de montes?, que ten que ver o Partido Popular?
(…)
Iván Rodríguez: Hai un expolio e unha coacción. No rural, os alcaldes e ata os curas van perseguindo ós veciños para que asinen o arrendamento das terras.
“Parece que o PP non goberna e que todo depende das comunidades de montes. Non é casualidade que Beatriz Mato estea en Greenalia e que Carlos del Álamo e Isabel Tocino estean en Ence” (Marcos Cal)
Marcos Cal: Continuando con isto, o Partido Popular parece que non goberna e son as comunidades de montes as que deciden todo. Hai lexislación galega que permite que isto ocurra. O monte galego ésta atravesado polos lobbies pasteiro, madeireiro e enerxético. Non é casualidade que Beatriz Mato asine por Greenalia ou Carlos del Álamo e Isabel Tocino por Ence.
As “plantas de tratamento de xurros”, que pretende financiar a Xunta a través da nova PAC, vai en contra do principio de “quen contamina paga, e da Economía circular. A UE non estableceu os Ecoesquemas para este fin, se non para apoiar, con cartos públicos, a agricultura e gandería “ligada a o territorio” que aporta “beneficios públicos ” á sociedade: os chamados “servizos ecosistémicos”, como son os que producen as pequenas granxas familiares que coidan do medio ambiente, da paisaxe, da biodiversidade, da producción local en base a terra, e non para pagar precisamente a ganderia intensiva, a que depende de pensos producidos en terras deforestadas da Amazonia (soia) ou do Chaco Paraguaio-Arxentino, a que contamina as augas o aire e fai desaparecer ás pequenas granxas familiares. Pagar o tratamento do xurro, cos ecoesquemas, deixaría , ainda mais en desventaxa competitiva ás pequenas granxas e contribuiría a intensificación e a mais despoboamento do rural.