O gando extensivo posiciónase como ferramenta clave contra os incendios na montaña galega

O Courel sufriu o pasado verán o maior incendio forestal da última década en Galicia, con máis de 11.700 hectáreas afectadas e unha aldea arrasada polo lume. O incendio levou por diante máis de 7.000 hectáreas de mato e arredor de 4.000 hectáreas arboradas, principalmente piñeirais pero tamén tocou algún souto de castiñeiros e zonas de frondosas. O avance das lapas só se detivo por completo nos pastos e prados, como constataron as ganderías e veciños da comarca.

O papel que xogan os pastizais como cortalumes naturais posicionan á gandería extensiva como unha ferramenta clave para enfrontar os grandes incendios, uns incendios que nos últimos anos vense favorecidos por fenómenos meteorolóxicos extremos derivados do cambio climático (secas prolongadas, tormentas secas, etc.).

Para divulgar esa potencialidade da gandería extensiva, a Sociedade Galega de Pastos e Forraxes vén de organizar unha xornada no Courel na que se presentaron as experiencias de distintos produtores da comarca. O Courel, como outras zonas de montaña do interior de Lugo e Ourense, sufriu nas últimas décadas unha perda progresiva da actividade gandeira. Só desde o 2006 ó 2020, a comarca perdeu arredor dun 9% dos seus pastizais e terras agrarias, un declive moi superior ó doutras áreas rurais do sur de Lugo fóra da montaña.

O Courel perdeu un 9% dos seus pastizais e terras agrarias nos últimos 15 anos. Iso é un problema pero tamén abre oportunidades

Ese escenario é un problema, sobre todo no contexto de grandes incendios como o do Courel deste verán. Pero tamén presenta oportunidades, pois existe territorio no que se poden poñer en marcha novos proxectos de gandería extensiva.

A xornada do Courel reuniu a distintos produtores de ganderías tanto da comarca como de zonas próximas, que contaron a súa experiencia. Foi o caso de José Antonio Vilariño, que xestiona unha gandería caldelá en Seceda (Folgoso do Courel) e Quiroga, de Lorena Rego (Folgoso) ou de Alejandro Salvatierra (Pontenova).

O gando, ademais do seu interese económico como actividade laboral, xera tamén gran interese nos pobos da zona polo seu efecto de protección das aldeas fronte o lume. Na xornada, contouse a experiencia que veñen de iniciar os veciños de Vieiros (Folgoso do Courel) para manter con gando ovino os prados do entorno das vivendas.

Outra aldea que se beneficia da actividade gandeira é Parada dos Montes (A Pobra do Brollón), na que os prados que xestiona a única gandería do lugar foron decisivos para evitar que o lume do verán chegase ás casas. “Nós tiveramos xa preto un incendio no 2017 e a partir daquela decidimos rozar tódolos anos as fincas do entorno do pobo. Que sucedeu?. Que ao cabo dun par de anos démonos de conta de que ese sistema non era sostible, pois tódolos anos había que pagar para o desbroce, e en moitos casos había que pedirlle a veciños que vivían fóra que pagasen a súa parte”, conta Marcos Ferreira, un dos veciños do lugar.

“Démonos de conta de que pagar desbroces cada ano non era sostible para protexer a aldea e entón decidimos aumentar os pastizais” (Marcos Ferreira, Parada dos Montes)

“Entón foi cando vimos que o máis sinxelo sería controlar o mato co gando” -sinala Marcos-. “Coincidiu esa fase co lanzamento da figura de aldeas modelo por parte da Xunta, e a través de convertirnos en aldea modelo, tivemos apoio para cercados e para transformar as terras do entorno da aldea en zonas de pasto. Agora, coa aldea modelo, os veciños que cederon as súas terras, en vez de pagar polo desbroce, incluso cobran un pequeno aluguer que abona a gandería”.

De cara ó futuro, para atraer novos proxectos gandeiros para as aldeas do Courel, Marcos sinala que, a parte de zonas de pasto, é fundamental ofrecer condicións atractivas a nivel de calidade de vida. “Precísanse servizos como bos accesos, internet ou saneamento”, destaca.

“A xente quere gando para protexer as aldeas do lume”