“O asesoramento público é imparcial e facilita á administración información directa do campo”

Entrevista a Carlos Santamaría Echarte, director da división ITG do Instituto Navarro de Tecnoloxías e Infraestruturas Agroalimentarias (INTIA). Recentemente participou en Lugo nunhas xornadas sobre asesoramento agrario.

“O asesoramento público é imparcial e facilita á administración información directa do campo”

Carlos Santamaría. Autor: Intia

Carlos Santamaría Echarte é director da división Innovación, Tecnoloxía e Xestión (ITG) do Instituto Navarro de Tecnoloxías e Infraestruturas Agroalimentarias (INTIA), un organismo público de asesoramento agrario que actualmente presta servizo a 48 cooperativas agrícolas que agrupan a 6.500 agricultores, a 366 agricultores non integrados en cooperativas e a 1.139 gandeiros. Isto supón un 60 % do sector agrario de Navarra e unha porcentaxe moita maior de hectáreas ou de cabezas de gando.

Recentemente participou en Lugo nunhas xornadas de asesoramento agrario na que distintos relatores analizaron o novo modelo “Strat Training” na xestión estratéxica agropecuaria, así como os métodos de asesoramento colectivo.

Cando e por que nace INTIA?
Historicamente, Navarra sempre tivo competencias en materia de agricultura e gandería. De feito o Servizo de Extensión Agraria non se desenvolveu en Navarra porque os técnicos da Deputación Foral xa prestaban os servizos de asesoramento aos agricultores e gandeiros.

No ano 1980 a Administración xunto con representantes de agricultores e gandeiros chegaron ao acordo de crear unha empresa pública para prestar servizos ao sector primario. Así naceron os Institutos Técnicos e de Xestión (ITG) do Vacún e do Cereal, inspirados nos institutos franceses, que co devir dos anos ampliaron os seus servizos a máis especies gandeiras e agrícolas. No ano 2011 fusionáronse para formar unha empresa pública do Goberno de Navarra cuxa misión principal é prestar servizos avanzados ao sector agroalimentario, buscando introducir, calidade, innovación, eficiencia e sustentabilidade. Así é como nace o Instituto Navarro de Tecnoloxías e Infraestruturas Agroalimentarias (INTIA).

“Aspiramos a estar moi preto do agricultor, gandeiro ou cooperativa”

Cales son os servizos que ofrecedes aos agricultores e gandeiros de Navarra?
Somos unha empresa de servizos, cun persoal amplamente cualificado, con oficinas comarcais e leiras distribuídas por toda Navarra, porque aspiramos sempre a estar moi preto do agricultor, gandeiro, cooperativa, comunidade de regantes….

Temos unha carta de servizos con máis de 50 servizos diferentes. Asesoramos ao sector agrario para axudarlle a introducir as novas innovacións nas súas explotacións e centros, tanto de novas variedades e razas, como de novas técnicas de produción, novos produtos e novas tecnoloxías.

Para iso contamos cunha ampla rede de experimentación propia na que tentamos xerar eses novos coñecementos, para logo transferilos ao sector, a través de nosa potente rede de asesoramento.

INTIA presta aos produtores servizos de asesoramento e formación, baseados nas referencias obtidas nas actividades propias de I+D+i, nos datos de xestión técnica e económica das explotacións asesoradas e nas referencias obtidas na bibliografía ou mediante o apoio de técnicos doutras organizacións. Tamén xestionamos a estación de avisos de pragas.

Como é o voso financiamento e por que optastes por ese modelo?
INTIA ten un modelo de financiamento mixto. Finánciase mediante os fondos achegados pola Administración para a prestación de servizos de asesoramento, tamén a través das cotas anuais de asesoramento abonadas polos produtores, doutros servizos prestados e dos ingresos de proxectos de I+D aprobados en convocatorias nacionais e internacionais. Desde o principio optouse por un modelo de financiamento compartido entre a Administración e o sector. Establecéronse unhas cotas consensuadas que se foron actualizando anualmente.

“A nosa imparcialidade é o que máis valora o sector”

Que vantaxes e inconvenientes ten o feito de que o agricultor teña que pagar unha cota a INTIA polos seus servizos?
Cos acordos aos que se chegou, pretendíase e conseguiuse que o asesoramento sexa obxectivo, independente, imparcial, que non estea mediatizado pola venda posterior de produtos, sendo esta imparcialidade un dos aspectos do noso traballo mellor valorado polos produtores.

Hoxe en día aparecen constantemente novas variedades e técnicas de cultivo que o agricultor, a título individual, non ten capacidade nin medios para poder experimentar e valorar. De aí a importancia dun servizo público como o de INTIA con rigor e criterio técnico independente, que permite ao agricultor poder decidir que opcións se adaptan mellor ás súas condicións locais, ás esixencias de calidade da agroindustria ou cales son as máis produtivas. Ao reunir na mesma organización a experimentación, a xestión técnico-económica e a estación de avisos, o asesoramento faise con datos actualizados da zona.

“Ao pagar unha cota o agricultor sente implicado e esixe un servizo de calidade”

Todo isto coa vantaxe de que o produtor paga unha cota. Digo vantaxe porque este pago fai que se sinta implicado (orienta e comparte os obxectivos da empresa e colabora activamente na experimentación e na investigación) e esixa un servizo de calidade.

Finca experimental de Intia. Autor: Intia

Finca experimental de Intia. Autor: Intia

A transferencia da I+D+i dos centros de investigación públicos a agricultores e gandeiros segue sendo unha materia pendente. Como afrontades este reto en INTIA?
En INTIA traballamos en I+D+i e ademais transferimos directamente os resultados que obtemos e os que recibimos doutros centros de investigación. A transferencia levámola a cabo de distintas maneiras: directamente co produtor individualmente, organizando reunións nas cooperativas, organizando xornadas, charlas, etc. (organizamos anualmente máis de 150 accións formativas con máis de 3.500 participantes). Ademais publicamos os resultados na nosa revista Navarra Agraria e editamos e difundimos boletíns mensuais de agricultura e bimestrais de gandería.

Tedes técnicos asesores que están en contacto directo coas explotacións. Como é o seu traballo? Contribúe a mellorar a confianza e entre administración e agricultores e a adaptar a lexislación á realidade do terreo?
Cada explotación ten asignado un técnico asesor, que está en contacto permanente co produtor e é o técnico de referencia que se encarga de asesorar directamente ou de poñer en contacto ao produtor co especialista na materia, xa sexa de INTIA ou alleo. O que INTIA sexa unha empresa pública permite a transmisión directa á administración das necesidades do sector observadas polos técnicos e permite por tanto á administración expor e executar políticas agrarias con datos fiables de primeira man.

 “O servizo público facilita tamén que a administración dispoña de información directa do campo”

Que medidas básicas necesita un asesoramento agrario de calidade?
Para poder prestar un asesoramento de calidade é necesario dispoñer de técnicos especialistas altamente cualificados, que teñan presenza constante no campo, que xeren confianza nos agricultores e gandeiros.

Por parte de agricultores e gandeiros, necesítase que estes á súa vez estean abertos aos novos sistemas e ás novas técnicas de produción, que sexan dinamizadores e que sentan apoiados por técnicos dedicados a experimentar, a elaborar datos e a detectar necesidades.

Finca experimental de INTIA

Finca experimental de INTIA

Unha queixa común entre os agricultores e gandeiros é o exceso de burocracia e a distancia entre os lexisladores e os agricultores e gandeiros. Que papel poden desempeñar as entidades de asesoramento públicas, como INTIA, para solucionar este problema?
Todos os sectores sofren cada vez maior burocracia, creo que é un sistema ao que chegamos en aras á seguridade alimentaria, ao control das axudas, etc. Un dos papeis das entidades de asesoramento públicas como INTIA é o de servir de “correa de transmisión” entre o sector e a administración, para achegalos desde o punto de vista técnico, porque unha empresa de asesoramento en ningún momento debe suplantar ás organizacións agrarias no seu papel de representación do sector.

Cal é a situación actual do sector agrogandeiro en Navarra: aumento de ocupados. incorporación de mozas, peso sobre o PIB rexional…?
No caso de Navarra, contamos cun sector agroalimentario moi forte e con potencial. Baste un só indicador para mostrar a súa fortaleza, como é o da balanza comercial exterior, segundo a cal Navarra ten unha taxa de cobertura no sector agroalimentario superior ao 200%, é dicir, exportamos o dobre do que importamos, e isto é un indicador de que é competitivo.

Tamén é certo que hai moitas diferenzas entre os distintos subsectores e zonas xeográficas, e que nalgúns casos preséntanse fortes debilidades e ameazas que é preciso corrixir, eliminando ou reducindo esas debilidades e, se non é posible, reorientándoos a outras producións.

 “En Navarra exportamos o dobre de alimentos dos que importamos”

Centrándome no sector gandeiro, podo dicir que en Navarra ten os mesmos problemas que no resto das Comunidades Autónomas. Está a producirse unha reconversión constante, cunha redución do número de explotacións e un aumento do tamaño das que dispoñen de mellores condicións. A renovación dos titulares é escasa e todo isto acrecentado nas zonas de montaña.

Tamén asesorades a explotacións de vacún de leite. Como está a afrontar este sector a supresión do sistema de cotas lácteas e a baixada de prezos do leite?
En Navarra, o sector gandeiro máis reestruturado é o de vacún de leite. Está moi profesionalizado pero tamén está a sufrir as dificultades derivadas da volatilidade dos prezos das subministracións e do leite. Os importantes investimentos realizados nos últimos anos e a agrupación en sociedades, está a permitir que as explotacións de vacún de leite sexan máis eficientes e aguanten mellor a crise actual. A media de produción está en 700.000 litros de leite ao ano por explotación.

“En Galicia, administración e produtores deben buscar puntos de acordo para organizar o asesoramento”

Que recomendaría facer no deseño dun asesoramento rural para un territorio como o galego?
Sería moi ousado pola miña banda recomendar un sistema para unha zona que non coñezo. O que si me atrevo é a expor que tanto produtores como administración busquen puntos de acordo para organizar o asesoramento.

Por onde vai o futuro do asesoramento, tendo en conta os requisitos marcados por Europa?
As novas políticas europeas están a facer fincapé no asesoramento, pero inciden fundamentalmente nos temas transversais como requisitos legais de xestión, prácticas beneficiosas para o clima e o medio ambiente, xestión integrada de pragas, incorporación de mozas, etc., sendo materias polas que ás veces o sector non está disposto a pagar, e por iso se plantean axudas. Pero dá a sensación de que o asesoramento nestas materias chegou para quedar.

Algo máis que queiras engadir?
Creo que é importante que desde a Comunidade Europea se estimule a prestación de servizos de asesoramento ao sector primario para que poida desenvolverse tecnicamente, mellorar a súa rendibilidade, conseguir unha maior calidade de vida e manter a poboación rural. Se queremos facer desenvolvemento rural, debemos empezar por apoiar aos principais protagonistas das zonas rurais, que son os agricultores e os gandeiros.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *

Solicitamos o seu permiso para obter datos estadísticos da súa navegación nesta esta web, en cumprimiento do Real Decreto-ley 13/2012. Si continúa navegando consideramos que acepta o uso das cookies. OK | Máis información