“Non podemos seguir producindo porco para exportar a China, temos que axustarnos a unha escala nacional ou europea”

Na Semana Mundial Sen Carne, que se celebra do 15 ao 21 de xuño, abordamos con Andrés Muñoz Rico, responsable da área de Soberanía Alimentaria de Amigos da Terra, a campaña impulsada pola organización baixo o lema Menos carne, mellor carne.

Ademais, a entidade está a desenvolver unha recollida de firmas, que entregarán o próximo 15 de outubro ao Ministerio de Agricultura, e coa que solicitarán medidas de apoio ás pequenas explotacións familiares con modelos extensivos e agroecolóxicos. Con el coñecemos tamén as propostas da entidade para a gandaría de carne, así como a súa valoración sobre o actual sistema gandeiro.

-Á marxe do que xa se intúe co seu lema, en que liñas se basea a campaña ‘Menos carne, mellor carne’ que estades a impulsar?
-Como indica o nome da campaña, séguense dúas liñas de traballo: Por unha banda, hai un consenso bastante unánime a nivel científico e sanitario de que nun contexto como o español existen un sobreconsumo de carne. Consumimos máis carne do recomendable tanto dende o punto de vista da saúde, como do medio ambiente, xa que ten impactos importantes, sobre todo cando se trata de carne de orixe industrial.

A segunda liña de traballo da campaña atende a que este sobreconsumo de carne baséase nunha produción de carne en grandes cantidades en sistemas industrializados. Reivindicamos outros modelos de produción da carne baseados na gandaría extensiva e ecolóxica.

-Cando se fala dunha redución da inxesta de carne, de canto se estima esta redución?
-Agora estamos a traballar para concretar estas cifras e esperamos achegar máis datos nos próximos meses. Porén, organizacións internacionais e institucións científicas e académicas como a Universidade de Harvard, falan de que o consumo se debería reducir nun 50% en países como España, onde a taxa media se sitúa ao redor dos 45 quilos de carne por persoa ao ano, segundo os datos que manexa o Ministerio de Agricultura.

“Na produción de porco estanse abandonando os modelos familiares, tradicionais de Cataluña, por sistemas industrializados que se expanden ó resto do territorio”

Non só se trata de reducir a cantidade, senón de cambiar o tipo de carne de consumimos. Comprobouse que a carne procesada ten altos impactos na saúde e que está relacionada con enfermidades coma o cancro, polo que se desaconsella o seu consumo. A carne vermella ten uns impactos na saúde máis importantes que os da carne branca, pero desde o punto de vista do medio ambiente o seu impacto é menor, dado o número de ganderías que se atopan en modelos extensivos ou ecolóxicos.

A produción industrial de carne ten un alto impacto, como se está vendo coa produción de porco en España. Cada vez máis, estase substituíndo ese modelo familiar, como o que era tradicional en Cataluña, por un sistema industrializado e que agora se está expandindo a territorios como Aragón, que xa está a superar en produción a Cataluña, ou a Galicia, onde cada vez ten maior presenza.

“Non podemos seguir producindo carne para exportar sen ter en conta o seu impacto social e ambiental”

-Como debera ser o axuste na produción?
-Ten que darse un cambio do modelo de produción. Non podemos seguir producindo tanta carne para un modelo centrado en producir para a exportación, que se basea en fins claramente especulativos, sen ter en conta o impacto social e ambiental que provoca no territorio. Para nós non ten sentido seguir nesa dirección. Propoñemos un reaxuste do modelo produtivo baseado nun consumo sustentable a escala nacional ou europea, pero non podemos seguir producindo porco para exportar a China, carece de sentido seguir nesta liña.

-Hai sectores nos que se focalicen en maior medida os esforzos para o cambio de modelo?
-En España, o porcino é un dos sectores nos que nos últimos anos se produciu un incremento da produción de carne de maneira industrial sen ter en conta os impactos que xera, só primando o beneficio das empresas. É un modelo que xera graves impactos a nivel ambiental como o consumo e contaminación de augas, a xeración de xurros, a contaminación da atmosfera polas emisións de amoníaco. Tamén está a ter importantes impactos a nivel social, sobre todo nas zonas rurais onde se implantan grandes factorías de porcino, que esnaquizan a posibilidade do desenvolvemento sustentable destas áreas e provocando que cada vez apeteza menos vivir alí, cando proliferan estes modelos industriais. Todo iso prodúcese, ademais, coa conivencia e o apoio das autoridades locais e autonómicas.

“Na produción de carne é moi importante diferenciar entre modelos produtivos”

Cando falamos de produción de carne é moi importante diferenciar entre modelos produtivos. En España unha das grandes problemáticas destes sistemas de produción industrial é a carne de porco e cada vez máis a carne de pito, que se está industrializando e volvéndose máis similar ao porcino. Por iso, pomos máis o foco nestes sectores e non tanto na produción de carne vermella, de bovino, ovino e caprino onde, aínda que houbo unha tendencia tamén á industrialización, mantéñense a pequena escala e asociados a modelos produtivos de corte familiar con modelos extensivos e de pastoreo que teñen, ademais, enormes beneficios, como o fomento da biodiversidade do hábitat.

-Na vosa petición inicial ao goberno, esixiades prohibir a gandaría industrial. Por que vedes necesario eliminar completamente este modelo?
– Defendemos a eliminación da industrialización do modelo alimentario porque non vai en beneficio nin das persoas que producen os alimentos nin dos consumidores. No caso da carne, o modelo de produción industrializado que se fomentou nas últimas décadas non ten ningún beneficio para a maioría social polo que demandamos, ou ben, que se prohiba ou, nalgúns casos, unha moratoria, que polo menos deixen de concederse licenzas para este tipo de explotacións industriais. Necesitamos que se revise e avalíe o estado actual do sector para decrecer e camiñar cara a un modelo máis sustentable e axustado a unha escala nacional, que debese ser o que primase.

-Un dos argumentos que se esgrimen para manter a produción intensiva é a súa rendibilidade económica e a necesidade de producir a menores custos e en grandes cantidades para abastecer a demanda existente. Poderán os modelos en extensivo e agroecolóxico ser unha solución efectiva para a atender a demanda, aínda que esta se reduza?
-Estamos a ver que os modelos de produción máis intensivos e industriais, por exemplo no caso do porcino, deixan de ser rendibles para a persoa que o produce, xa que a maioría teñen unha produción integrada. Desta forma o gandeiro deixa de ser un gran produtor para pasar a ser un mero elo nunha cadea de produción, sen capacidade na toma de decisións. É a empresa propietaria a que cede os leitóns, proporciónalle a alimentación e finalmente comercializa o produto, polo que o gandeiro non ten maior beneficio económico que unha cantidade fixa que se establece.

“Os modelos de produción máis intensivos e industriais deixan de ser rendibles para o gandeiro”

Agora mesmo estamos a ver unha redución das exportacións de porcino a China, xa que parece que conseguiron atallar a peste porcina africana que lles estaba afectando. Con todo, os modelos que apostan por unha gandaría extensiva ou ecolóxica, como no vacún, non se viu esta redución no consumo. Ademais, son produtos que se defenden moito mellor en canto a sustentabilidade económica, xa que teñen maior valor engadido. Así é que, para nós esa defensa dos modelos industriais desde un punto de vista económico non é real.

-Unha das vosas reivindicacións pasa por introducir cambios nos criterios da PAC. Que modificacións reclamades?
-O modelo actual da PAC beneficia aos grandes produtores en detrimento dos pequenos produtores e as gandarías familiares. Reivindicamos que se vaian deixando atrás os pagos directos e se aposte por modelos que favorezan a gandaría extensiva e ecolóxica. Recentemente presentáronse en Europa as estratexias de Biodiversidade e Do Campo á mesa, que nalgúns elementos establecen xa enfoques que poden favorecer esta transición a un sistema agrícola e gandeiro máis ecolóxico. Demandamos ao Ministerio que se sitúe nesta liña e non que perpetúe un modelo que só beneficia ás grandes producións, en lugar dos pequenos gandeiros.

-Como propoñedes esa transición cara a modelos máis extensivos para os gandeiros que asumiron grandes investimentos para a construción e instalación de novas granxas en sectores como o porcino ou o avícola?
-As medidas das administracións públicas deben ir encamiñadas a incentivar esa transición, do mesmo xeito que se están expondo noutros sectores. Os esforzos deben encamiñarse cara aos pequenos produtores de maneira que as axudas poidan favorecer o cambio de modelo. Se seguimos incentivando o modelo industrial e aos grandes produtores esa transición non vai chegar a producirse. Sobre todo é moi importante que ninguén quede atrás, en especial os pequenos produtores.