Gandería Forno: “Para min a maior vantaxe do robot é que che facilita atopar man de obra”

Gañar calidade de vida é unha necesidade na maioría de granxas familiares. A atadura que supón ter que muxir e a dificultade para atopar man de obra obriga moitas veces aos seus titulares a non poderen librar.

A alternativa dos robots está a entrar de cheo no sector nos últimos anos e preséntase como unha ferramenta idónea sobre todo en explotacións de pequeno e mediano tamaño. Falamos con José Manuel Díaz López, da gandería Forno de Láncara, que instalou un hai 8 meses, para que nos conte a súa experiencia.

“Agora o traballo é máis levadeiro. Marchounos o empregado que tiñamos e custounos atopar outro. Foron tres semanas pero levámolo ben grazas ao robot. Se tiveramos que estar muxindo na sala tería sido distinto; sería comer, durmir e vir para aquí”, asegura.

A formación que ten que ter un traballador para muxir nunha sala é moito maior que para facer outro tipo de labores na explotación

José Manuel recoñece que as granxas grandes teñen normalmente máis empregados e poden facer turnos, pero nas granxas pequenas, que teñen un só traballador, “obrigalo a muxir pola mañá e pola noite é un castigo que fai que a xente non queira vir traballar a este tipo de granxas”.

Por iso, asegura, “o robot facilítache atopar man de obra, porque a esixencia de coñecementos que debe ter esa persoa non é a mesma para muxir que para facer camas”. “Nós agora temos un empregado paquistaní que viña de traballar nunha pizzería e non tiña nada que ver coas vacas e adaptouse perfectamente”, exemplifica.

O primeiro mes pásalo mal porque as vacas non están acostumadas e non entran ao robot, pero o balance final para min é moi positivo

José Manuel considera que o muxido robotizado “é o sistema ideal para ganderías familiares porque unha persoa é capaz de atender 2 ou 3 robots perfectamente”, di. “A partir de aí e sempre que se teña man de obra dabonda e estable, é cando a sala pode ser interesante”, opina.

25 anos “evolucionando”

Gandería Forno é unha granxa familiar situada no lugar de Mourillón, pertencente á parroquia de Toubille, no concello lugués de Láncara. Contan con 120 cabezas totais e están a muxir 60 vacas neste momento.

José Manuel incorporouse á gandería fai xa 25 anos tras estudar FP. “Os meus pais xa tiñan unha certa idade e había que tomar a decisión de continuar coa granxa ou buscar traballo fóra. Quedeime e desde entón fomos evolucionando e mellorando”, conta.

A explotación aténdea José Manuel coa axuda dun empregado

Tras solicitar un Plan de Mellora, fixeron a nave actual de produción no ano 2001 e máis tarde, no 2008, parideiras e zona de recría. No 2015 ampliaron a zona de produción, “porque hoxe necesitas medrar se queres vivir” e a finais do ano pasado decantáronse pola instalación do robot de muxido, o último investimento importante realizado.

Maior benestar para o gando

José Manuel está satisfeito co resultado e destaca factores como o aforro de man de obra ou a mellora no control do rabaño mediante os datos aportados, o que lles permitiu unha detección de celos máis eficiente e un control precoz das enfermidades no gando, como cambios máis salientables aparellados á robotización do muxido.  

O robot supuxo para nós un cambio total na maneira de traballar na granxa

Unha vez superado o período de adaptación, o robot permíteche, di, “organizarte doutra maneira” porque “non tes que estar ás 7 e media da mañá e ás 7 e media da tarde muxindo”. “Ti tes que vir á granxa igual, si, pero o robot, se todo vai ben, está traballando por ti as 24 horas e os teus horarios vólvense moito máis flexibles”, asegura.

“O muxido robotizado supón un menor estrés para o gandeiro pero tamén para a vaca, porque pasa o día facendo o que quere: comendo, bebendo, descansando ou indo a muxirse, sen que teñas que obrigala e sen ter que pasar media hora ou unha hora na sala de espera. A liberdade de movementos para os animais é moito maior co robot”, asegura.

Menos doses por preñez grazas á monitorización do gando

Os datos aportados polo robot permiten ademais, destaca José Manuel, “un control individualizado de cada animal”. “Eu o que máis notei é que tes todo baixo control. Eu a sala que tiña era unha sala moi básica na que o único que facía era muxir, pero non dispoñía de ningún sistema de monitorización do gando; incorporeino ao poñer o robot”, explica.

Ao dispoñermos da ventá óptima de inseminación o número de doses de seme necesarias para que as vacas quedaran preñadas reduciuse moitísimo

Esa toma de datos permitiulle a esta gandería mellorar os aspectos reprodutivos. “Agora o sistema detéctame os celos e dime a que hora empezou e cando é o momento óptimo para a inseminación. O cambio foi bestial. No primeiro control reprodutivo despois de instalar o robot xa vimos que o número de doses por animal preñado se reducía moito”, salienta.

Ademais de afinar na detección de celos, outro factor que considera que inflúe na mellora reprodutiva é a alimentación personalizada que permite o robot, mediante o punteo individualizado de concentrado en función da produción do animal. “Cando a ración se subministra exclusivamente a través do carro no pesebre, unha vaca de 25 litros come o mesmo que unha de 60, polo que as vacas máis produtivas entran en ocasións en balances enerxéticos negativos, o que despois inflúe na reprodución, mentres que co robot podes axustar a alimentación e dispoñer de doses á carta”, indica.

Mellora da calidade hixiénica do leite

No aspecto sanitario, di, “tamén melloramos moito, sobre todo no tema de mamites e enfermidades da ubre. Eu vou á comercial veterinaria a metade do que ía antes. Facemos secado selectivo, poñendo tapóns na maioría das vacas e cánulas de secado unicamente nas que hai que tratar con antibiótico porque tiveron algún problema durante a lactación, pero as infeccións de ubre son agora algo case anecdótico”, asegura José Manuel.

Agora imos á comercial veterinaria a metade do que iamos antes; as mamites e infeccións da ubre son case anecdóticas

É algo que se trasladou tamén ás análises do LIGAL relativas á calidade hixiénica do leite. “Agora estamos por baixo dos 10.000 xermes e das 100.000 células somáticas, cando antes tiñamos picos na granxa por enriba das 250.000 células”, recoñece.

Iso supón un valor económico importante nesta explotación, xa que lles permite cobrar, por parte da empresa que lles recolle o leite, a prima super A de bacterioloxía. Pero a maiores do aspecto económico, está o da “tranquilidade”. “Unha mamite sabes cando empeza pero non cando acaba nin como acaba porque te pode levar a ter que mandar ao matadoiro á mellor vaca do establo”, di.

“O único cambio foi o sistema de muxido, ese foi o factor diferencial, porque as vacas móxense máis veces e teñen o ubre menos cargado, xa que o resto non cambiou, as camas son as mesmas, levamos tres anos coa mesma cama de carbonato con serrín”, explica.

Porta selectora que facilita o manexo do gando

Á saída do robot de muxido José Manuel instalou unha porta selectora que permite unha distribución automática do gando: “se a vaca se muxiu e todos os parámetros son correctos volve para a zona de cubículos e alimentación do establo, pero se o robot detecta un celo ou algún outro problema sepáraa e envíaa directamente á enfermería, mentres que se o muxido quedou incompleto por algún motivo faille volver a entrar a muxirse, o que reduce os atrasos e ao mesmo tempo minimiza os posibles problemas que poidan derivar por ter o leite no ubre tras un mal muxido”, detalla.

Á saída do robot hai unha manga de selección con tres posibilidades: volta ao establo, entrada de novo ao robot ou enfermería

Gandería Forno aproveitou os espazos que ocupaba a zona de muxido e parte da antiga sala de espera do establo é agora a enfermería, algo que José Manuel valora especialmente. “Ter unha área de separación a carón do robot é algo moi útil porque permíteche apartar vacas e inseminalas ou tratalas de xeito cómodo, para min é algo importante”, di.

Aproveitan normalmente a saída do robot para facer o baño de pezuñas un día á semana

Ten previsto instalar tamén un sistema de selección previa, de maneira que aquela vaca que non ten permisos para ir a muxirse “non entre xa a enredar ao robot”. Desta maneira a máquina dispón de máis tempo para muxir a aqueles animais que máis o precisan en función da configuración establecida para os catro lotes nos que neste momento ten distribuido o gando en produción. “É un sistema útil en establos moi saturados de animais e permíteche ter un maior número de vacas no robot”, explica.

4 litros máis por vaca e día

Gandería Forno logrou un incremento medio de produción de 4 litros por vaca e día co paso da sala de muxido ao robot, pasando de 33 a 37 litros de media. Como contrapartida, reducíronse as porcentaxes de graxa e proteína, que se sitúan en 3,7% de graxa e 3,4% de proteína. “É algo lóxico, porque ao haber máis litros dilúense un pouco os niveis de sólidos, pero no meu caso son máis importantes os litros debido a que a empresa que me recolle o leite prima en menor medida a graxa e a proteína”, di.

Pola empresa á que entrego o leite, compénsame máis producir litros que calidades

José Manuel agarda que o verdadeiro salto na produción se produza na seguinte lactación, cando as vacas completen o ciclo dun ano, porque “as vacas adultas están acostumadas a ir á sala e cústalles un pouquiño máis adaptarse ao robot”, recoñece.

No caso das primeirizas, a adaptación é moito máis rápida. Fan a recría na propia gandería, aproveitando tamén os pastos para abaratar os custos de alimentación das xovencas xa preñadas. As vacas secas, sen embargo, saen só en determinadas épocas do ano, para evitar que actúe a mosca de verán causante de mamites.