“Fagamos que a cadea sexa rendible tamén para os produtores”

Artigo de opinión asinado por Pedro Barato, presidente de ASAJA; Miguel Blanco, secretario xeral de COAG, e Lorenzo Ramos secretario xeral de UPA

Coa aprobación da Lei 12/2013, España converteuse nun país pioneiro na regulación das relacións comerciais entre os axentes da cadea alimentaria, contribuíndo ao seu mellor funcionamento. Esta lei supuxo un cambio de paradigma, coa contratación por escrito obrigatorio como baluarte, que atopou -e atopa- moitas resistencias. Con todo, está comunmente aceptada como positiva e supuxo mesmo un referente á hora de estendela ao conxunto da UE coa Directiva comunitaria de prácticas comerciais desleais.

Porén, é evidente que non foi suficiente e queda moito por andar. A reivindicación duns prezos xustos para as nosas producións impulsou as multitudinarias mobilizacións agrarias de xaneiro e febreiro de 2020, sen precedentes desde as históricas de 1977, cun sector farto de soportar unha caída acumulada de prezos e rendas, unha subida permanente de custos, un mercado cada vez máis desregulado e volátil, e con crecentes importacións sen a xusta equivalencia e control de estándares. A declaración do Estado de Alarma, como consecuencia da Covid-19, provocou a desconvocatoria desas mobilizacións, pero en ningún caso a desconvocatoria das reivindicacións.

As mobilizacións lograron algúns obxectivos e precipitaron un novo cambio de paradigma: construír os prezos desde o valor dos nosos produtos. Tan sinxelo como iso. A prohibición de comprar por baixo do prezo de custo ou de destruír valor na cadea son elementos absolutamente necesarios para construír unha cadea de futuro, algo esencial para a seguridade alimentaria do noso país. Este novo paradigma é perfectamente aplicable, como comprobamos desde o sector produtor e como xa recoñeceron distintos representantes doutros elos da cadea. Cando fai máis de sete anos aprobouse a Lei tamén proclamaban os agoreiros que non sería aplicable e, aínda que con cambadelas e gradualmente, vaise aplicando.

“Pedimos construír unha cadea alimentaria eficiente desde o primeiro elo, xerando valor e non destruíndoo”

O que pediamos, e pedimos, é unha lexislación que axude a equilibrar os poderes de negociación dos diferentes elos da cadea, a facer máis transparentes as relacións comerciais e, en definitiva, a construír unha cadea alimentaria eficiente desde o primeiro elo, xerando valor e non destruíndoo.

Agora, é o momento de consolidar estes cambios e seguir avanzando na dirección correcta. Non podemos pretender que a Lei de Cadea vaia liquidar todos os problemas que afrontamos os produtores, pero ha de servir para aliviar unha parte deles. Hai que aproveitar a oportunidade. As lagoas aínda existentes deben cubrirse, con vontade política e sen supor un importante aumento orzamentario, no actual trámite parlamentario, que inclúe a transposición da citada Directiva.

As organizacións agrarias partimos dunha idea fundamental: o funcionamento do mercado dun sector tan estratéxico como o agrario esixe a atención dos poderes públicos e, por iso, deben establecerse normas para mellorar o seu funcionamento. Porque trátase de garantir a soberanía alimentaria, a xestión do territorio e o coidado do medio ambiente.

Fronte a quen di que non se pode ir contra o mercado, que establecer na lei algo tan obvio como que a cada elo da cadea hai que esixirlle que sexa xerador de riqueza ou que achegue valor ao produto que pasa polas súas mans, que facer iso é un absurdo porque as leis do mercado son inalterables, nós defendemos que chegou o momento de cambiar a cultura da conformación de prezos dos produtos agroalimentarios.

Estamos ante unha oportunidade real para que a construción do prezo dun produto fágase desde a produción, de tal forma que remunere de maneira xusta o traballo, o investimento e o risco que os agricultores e gandeiros achegamos na xeración dese produto. A partir dese prezo, cada elo deberá incorporar o equivalente ao valor que agrega ao produto até chegar ao consumidor.

 “Seguimos insistindo na necesidade de prohibir na lei a venda a perdas”

Seguimos insistindo na necesidade de prohibir na lei a venda a perdas no último elo, unha práctica que supón sempre unha perda de valor para o conxunto da cadea, e dada a posición de dominio da distribución acaba repercutindo esta perda, por activa ou por pasiva, sobre outros elos até chegar ao máis débil, o produtor.

Tamén é necesario crear un rexistro electrónico de contratos, non para xerar máis burocracia, senón para facilitar control administrativo por parte da AICA, axencia que, doutra banda, debe ser reforzada en dotación económica e persoal, para que poida optimizar o seu excelente labor de autoridade de control e coordinación coas CCAA e coa UE.

Demandamos a inclusión da canle HORECA e das Organizacións de Produtores (OP) no ámbito regulatorio da lei, mantendo as excepcións vixentes para as empresas cooperativas ou SAT, correctamente consideradas na actual redacción da lei, dado o seu carácter social e específico.

Ademais, tense que clarificar e reforzar a figura do mediador, apenas mencionado actualmente nunha disposición final. Deben ampliarse as funcións do Observatorio da Cadea e establecer un clausulado firme que permita a elaboración de índices de prezos e custos que sirvan de referencia obxectiva e pública, para a fixación de prezos nos contratos de compravenda.

Finalmente, e entre outras cuestións, é necesario que os produtos importados de países terceiros inclúanse na aplicación de todo o corpo da lei, para que se vexan afectados pola obrigatoriedade da formalización de contratos por escrito, e non só no que respecta a prohibicións e sancións.

Somos un sector pioneiro e innovador, que sostén unha cadea exportadora e de gran importancia económica. Sigamos sendo pioneiros. Fagamos que a cadea sexa rendible tamén para os produtores.