Experiencias de granxas leiteiras galegas con distintos sistemas de muxido

Manuel Sandá (Gandería Sar SL)

“A sala traballa 15 horas ao día e muximos de media 160 vacas por hora”

Gandería Sar SL, ubicada na parroquia de Bama (Touro) nace da fusión de 4 granxas familiares que deciden asociarse para por en marcha un proxecto gandeiro cun enfoque máis empresarial e con relevo xeracional asegurado.

Hoxe a explotación está composta por 5 socios e moxen 655 vacas, cunha media de produción de 44,3 litros diarios cun 3,35% de graxa e un 3,43% de proteína. A previsión é rematar este ano 2024 superando por primeira vez os 10 millóns de litros de leite entregados. “En catro anos pasamos de muxir 350 vacas a 650”, explicou Manuel Sandá, un dos socios, nas xornadas de Seragro.

Fai dous anos incorporaron cepillos para a preparación das vacas na sala de muxido

Gandería Sar conta cun sistema de muxido traseiro en sala paralela de 2×16 puntos logo da última ampliación en 8 puntos acometida no ano 2019. Fai dous anos incorporaron tamén cepillos que axudan aos traballadores na preparación das vacas antes da colocación das pezoneiras, para incrementar con iso o rendemento da sala e a comodidade dos muxidores, e melloraron o sistema de ventilación e climatización da sala de espera mediante aspersores e ventiladores para mellorar o confort térmico das vacas.

Neste momento a granxa atópase ao 100% da súa capacidade, cunha nave para 640 animais construída no ano 2017 na que están as vacas en produción, divididas en 4 lotes. “Debido á falta de sitio, só recriamos o necesario para manter a cabana nos niveis actuais, poñendo seme sexado ás xovencas a partir dos 13 meses e utilizando unha alta porcentaxe de cruce industrial nas vacas e deixando de inseminar animais tralo quinto parto”, detalla.

A granxa atópase ao 100% da súa capacidade, muxindo 655 vacas

A explotación moxe tres veces ao día desde a primavera de 2017. O paso de 2 a 3 muxiduras permitiulle incrementar a súa produción en 4 litros por vaca e día. Moxen sempre 3 persoas en cada turno, 2 na sala e outra traendo vacas e facendo outros traballos entre lote e lote.

“O maior custo no noso caso é a man de obra necesaria”, admite Manuel. A gandería conta en total con 13 empregados e a sala, entre muxidos e lavados, supera as 15 horas de traballo ao día. O gasto en man de obra supón 1,84 céntimos por litro de leite, mentres que o dos mantementos e reparacións é de 0,22 céntimos por litro e o dos consumibles empregados na sala de muxido de 0,17 céntimos por litro.

O custo de mantemento da sala é moi baixo, apenas supera os 2€ por tonelada de leite

Dispoñen dun empurrador na sala de espera para achegar as vacas e acadan medias de 160 animais muxidos por hora (140 no muxido de pola mañá, 160 no de mediodía e 180 no da noite). “A media de tempo de muxido por vaca é de 5 minutos e 21 segundos, pero máis da metade dese tempo a vaca está agardando a que a pezoneira lle sexa colocada”, admite Manuel.

Por iso, fai dous anos incorporaron un cepillo prediping que axilliza o traballo e o fai máis uniforme en todos os animais. A rutina de muxido realízase de 8 en 8 vacas e en cada cambio de lote os muxidores mudan a súa posición. Cando están as primeiras 4 vacas colocadas comézase coa rutina: quitar chorros, cepillo prediping, colocación de pezoneiras, retirada e selador.

“Todas as vacas recén paridas ou as tratadas están nun lote aparte que se moxe de último. Este leite vai para un tanque diferenciado e nunca se fan os tratamentos na sala para evitar erros”, explica.

Gandería Sar valora o servizo prestado pola súa sala de muxido tras 12 anos de funcionamento. “Permitiunos pasar de muxir 259 vacas no ano 2012 a 655 agora mesmo sen investimento nin obras e o custo de mantemento é moi baixo, de pouco máis de 2 euros a tonelada de leite muxido”, explica Manuel.

Estamos contentos co noso sistema de muxido actual pero o mundo avanza e hai que evolucionar

Tamén destaca o feito de que “unha sala non condiciona a alimentación e para nós iso é importante”, di. A base da ración das vacas en produción é o millo (dos 26,9 kg de materia seca que consomen, máis da metade, 14,5 kg, proveñen do millo). O aumento no número de animais da granxa foi da man do crecemento en terras e hoxe das 358 hectáreas totais que manexa esta explotación, 204 están adicadas a silo de millo e 123 a gran húmido.

En canto ao futuro, Manuel admite que “a sala actual non é eterna e temos que tomar decisión, porque o noso obxectivo é muxir tamén máis vacas e temos que darlle unha solución á problemática que hai para atopar man de obra”, di. “Estamos contentos co noso sistema de muxido actual pero o mundo avanza e hai que evolucionar”, conclúe.

Rubén Gómez (Granxa A Esperanza)

“Queriamos que o tempo de muxir fose o menor posible”

A Cooperativa Agraria Provincial da Coruña (CAP) puxo en marcha no ano 2016 en San Sadurniño o proxecto de Granxa A Esperanza logo de mercar unhas instalacións de máis de 40 anos que contaban con 200 animais e 15 hectáreas de terreo propio.

O 11 de novembro de 2019, logo da construción dunhas novas instalacións, estréase a nova sala rotativa de 40 puntos, onde na actualidade se moxen 390 vacas de raza jersey, dado o enfoque do proxecto cara á produción de sólidos, con medias de 27 litros por vaca e día cun 5,78% de graxa e un 4,26% de proteína. Do prezo final obtido por litro de leite, o 30% correspóndese coas primas cobradas por graxa e proteína.  

O proxecto está enfocado cara á produción de sólidos, con vacas de raza jersey

A ración das vacas de leite está composta por 29 quilos de silo de millo, 8 de bagazo de cervexa, 4,5 de colza, 1 de veza deshidratada e 5,5 dun núcleo de concentrado e as de vacas secas e xovencas levan palla, colza, silo de millo e concentrado.

A sala rotativa ten unha vantaxe para a ergonomía do traballo, xa que a vaca vai a onde está o empregado

A escolla do sistema de muxido en sala rotativa buscaba unha maior comodidade do persoal (a vaca vai á persoa que está muxindo) e tamén dos animais, xa que contan con prazas individuais para cada un e as interaccións entre eles son menores ca nunha sala paralela, explica Rubén Gómez, integrante do equipo técnico de CAP Coruña.

Granxa A Esperanza conta con 9 persoas no seu cadro de persoal, que se organizan en dúas quendas en xornada continua de 4 persoas. Os empregados da explotación son “multitarefa”, é dicir, realizan outras funcións ademáis de muxir (alimentación, adondicionado das camas, coidado da recría, etc), polo que, explica Rubén, “queriamos que o peso do muxido fose o menor posible”. Neste momento, as horas de muxido representan o 32% do tempo da xornada laboral dos traballadores.  

As horas de muxido representan o 32% do tempo da xornada laboral dos traballadores

En cada muxido, tres persoas operan na sala, onde teñen as función distribuídas do seguinte xeito: unha persoa prepara vacas, outra pon as pezoneiras e a terceira sela e revisa. Logran medias de 175 vacas/hora muxidas ao eliminar os tempos de espera na carga e descarga de animais.

De cara ao futuro, Granxa A Esperanza ten a intención de aumentar a capacidade das instalacións en 200 prazas máis ampliando as naves actuais co fin de mellorar os puntos débiles no manexo diario, logrando maior benestar do gando e mellorando a eficiencia nos tempos de traballo dos empregados.

Cristóbal Touriñán (Gandería Pastora SC)

“A redución de man de obra foi bestial, pasamos de tres persoas por turno a só unha”

Gandería Pastora SC, de Muxía, foi este verán a primeira explotación leiteira galega en apostar polo sistema de batch milking ou muxido roboticado en lote. Contan neste momento con 425 vacas en lactación (o 60% primeirizas) e tiñan, como a maioría de granxas leiteiras, dificultades para atopar man de obra.

Por iso decidiron instalar 8 robots en liña en substitución da sala de muxido de 24 puntos (2×12) que ampliaran fai tan só dous anos. Logran muxir de media 8 vacas por hora en cada un dos 8 robots, “un rendemento similar a unha sala 2×10 traseira”, recoñece Cristóbal Touriñán, pero con moito menos persoal.  

Instalaron 8 robots en liña e deixaron todo preparado para colocar 4 máis no futuro

“A redución de persoal foi bestial; pasamos de 3 persoas por turno a só unha e os nosos empregados pasaron dun traballo físico e baixo tensión na sala a un traballo máis de supervisión”, destaca.

A granxa aténdena 11 persoas, contando os 4 socios (Cristóbal, a súa muller Romina e os seus pais José Manuel e Pastora) e 7 empregados (1 en exclusiva para atender a recría, 4 para o muxido e 2 para outras tarefas).

Gandería Pastora tivo un crecemento moi rápido na última década que a obrigaba a incrementar persoal, sobre todo para as tarefas de muxido, a medida que o número de cabezas ía aumentando e o tamaño da sala quedando pequeno.

Gandería Pastora SC naceu coas dúas vacas que mercaron os pais de Cristóbal cando voltaron da emigración en Suíza

Agora unha soa persoa é capaz de muxir as 425 vacas e, mentras tanto, facer outras tarefas na granxa como por exemplo acondicionar as camas. “Necesitas dun operario, que non dun muxidor. A súa función é ir traendo os distintos lotes de vacas á sala de espera e asegurarse de que todas pasen polos robots, pero mentres se moxen esa persoa pode facer outros traballos na granxa”, explica Cristóbal.

Cando a principios de xullo puxeron en marcha o novo sistema de muxido fixérono de golpe para as 400 vacas que estaban a muxir daquela. “A primeira semana foi moi dura, aínda qu a adaptación foi rápida. Custounos máis adaptar aos operarios que ás vacas, que entenderán que non tiñan que estar alí agardando a que se muxiran”, engade.

A produción sitúase de media entre os 37 e os 39 litros por vaca e día

Entre as vantaxes que Cristóbal destaca do sistema de batch milking está a capacidade que ofrece para a detección precoz de enfermidades. “Estamos detectando os problemas moito antes. Un animal que 2 ou 3 días despois tería unha mastite o sistema xa o separa por condutividade e tratando simplemente cun antiinflamatorio a maioría das veces solucionamos”, di.

“A área de separación é o corazón do sistema”, asegura. Para esta zona de revisión de vacas á saída dos robots van os animais que non acadan o 80% da produción media diaria ou o 50% nun dos cuarteróns. “Non levamos nin 4 meses e o reconto celular baixou moito porque a calidade do muxido mellorou. Nós, por moi bos que sexamos, non traballamos igual todos os días; as máquinas si”, argumenta.

O investimento necesario para a posta en marcha do sistema de batch milking foi elevado e “como en calquera outro robot, é inevitable descartar certos animais que non se adaptan, ben por problemas de tetos e configuración do ubre ou por outros problemas”, admite Cristóbal.

A calidade do muxido mellorou moito. Nós, por moi bos que sexamos, non traballamos igual todos os días; as máquinas si

Ademais, di, “encarécese un pouco a alimentación porque temos que dar algo de penso nos robots, aínda que non é tan necesario coma nos robots de tráfico libre”, matiza. “O 60% do noso custo de produción é a alimentación do gando, polo que non nos compensa ir a un punteo máis elevado”, explica.

Dispoñen de 180 hectáreas de base territorial, das que labran 150 a millo para silo (80 delas en rotación con distintas mesturas de raigrás, cereais e leguminosas) e fan tres racións diferenciadas para vacas en produción en función do lote, unha para postparto, outra para vacas en pico de lactación e outra para animais en cola de lactación e preparación ao secado, onde fan só dous muxidos.