Galego
España ten unha materia pendente na súa cabana gandeira: reducir o uso de antibióticos, sobre todo nas producións intensivas, algo do que están concienciados cada vez máis profesionais do sector. E é que a lexislación europea e española encamíñase cada vez máis a limitar o uso de antimicrobianos para facer fronte ao crecente problema das resistencias a antibióticos, algo que afecta cada vez máis á saúde humana. O sector está a tempo de reducir o uso destes medicamentos voluntariamente antes de que sexa obrigatorio.
Este foi un dos temas principais que se abordaron recentemente en Santiago de Compostela na “XVIII Xornada Técnica da Fundación Instituto Tecnolóxico do Penso: Novo escenario de redución de antibióticos e novas materias primas na industria da alimentación animal”.
Sara Sacristán, do grupo coordinador do Plan Nacional de Resistencias Antibióticas (PRAN) da Axencia Española de Medicamentos e Produtos Sanitarios (AEMPS), analizou como desde o sector de fabricación de pensos pódese contribuír a reducir as resistencias antimicrobianas nas explotacións gandeiras.
En que situación se atopa España dentro da Unión Europea no uso de medicamentos antimicrobianos e antibióticos en veterinaria? Cales son as ganderías que máis os utilizan?
España atópase á cabeza na Unión Europea en canto ao consumo de antibióticos de uso veterinario. Actualmente estamos a traballar para mellorar o sistema de recollida de datos de consumo e poder situar, entender mellor esta situación e actuar para diminuír o consumo.
As producións animais con maior consumo de antibióticos son, loxicamente, as producións de carácter intensivo, xa que a súa cabana gandeira é moito maior que en extensivo, os animais teñen máis contacto e por tanto máis risco de padecer enfermidades.
Como foi a evolución de consumo destes medicamentos nos últimos anos e cales son os máis demandados en veterinaria? Está a abusarse destes produtos en España?
Os antibióticos máis usados en medicamento veterinario a nivel nacional son as tetracicilinas e as penicilinas, cuxo consumo nos últimos anos foi en aumento. Ademais, cabe destacar o elevado consumo que temos en España de colistina en comparación co resto de Estados membros que achegan datos de consumo de antibióticos veterinarios.
É por iso que desde o Plan Nacional fronte á Resistencia aos Antibióticos traballamos na vixilancia específica destes antibióticos e cos sectores implicados para diminuír o seu consumo. Un exemplo é o recente Acordo para a redución do consumo de Colistina no sector Porcino, asinado polas asociacións do sector e que adheriu a un gran número de empresas produtoras.
“É moi necesario reducir o uso de antibióticos na cabana gandeira”
Non podemos considerar un abuso dos mesmos xa que os veterinarios cumpren coas indicacións específicas das fichas técnicas destes medicamentos; pero, é certo que é moi necesario que os profesionais implicados optimicen o uso dos antibióticos, recorran máis a miúdo ás alternativas existentes e, sobre todo, traballen en boas prácticas de hixiene, manexo, bioseguridade e benestar animal para previr a aparición de infeccións.
Por que é tan importante reducir o uso destes produtos antimicrobianos nas ganderías?
A resistencia aos antibióticos é un problema multifactorial de saúde pública a nivel mundial cuxas causas son diversas: o uso inadecuado e excesivo de antibióticos en medicamento humano e en veterinaria e a transmisión de resistencias, onde non só ven implicadas a saúde humana e a sanidade animal, senón tamén o medio ambiente e a alimentación.
É por iso que todos os ámbitos implicados deben tomar medidas. Entre eles, a produción animal supón unha parte moi importante, debido ao gran número de animais en produción e ao que supón o uso de antibióticos neste sentido e tamén, debido á súa conexión directa co medio ambiente e coa cadea alimentaria.
Cales son as principais alternativa que se expoñen?
Optimizar o uso dos antibióticos, utilizándoos de forma terapéutica e seleccionando os tratamentos máis adecuados baseados en bos diagnósticos.
Por outra banda, reforzar a saúde dos animais cunha alimentación de calidade, bo manexo e instalacións para evitar que caian enfermos.
E por último, mellorar e traballar en boas prácticas de hixiene, manexo, bioseguridade e benestar animal para previr a aparición de infeccións.
Con todo, desde o sector produtor e desde a industria veterinaria xa se advirte de que reducir antibióticos en animais para consumo humano supoñerá incrementar os custos de produción….
Non ten porqué, é máis, temos exemplos de gandeiros que reduciron considerablemente o uso de antibióticos e non só diminuíron os custos senón que aumentaron a produción.
Diminuír o consumo de antibióticos require de cambios na forma de producir e é por iso que se necesita implicación e concienciación. Se se consegue, o resultado será a obtención de máis beneficios, non só a nivel económico senón tamén no nivel de sustentabilidade da produción.
Neste contexto, ¿cales son as principais medidas que aprobarán proximamente no Real Decreto de Prescrición Veterinaria e no de Pensos Medicamentos para reducir o uso destes produtos na gandería española? Que obxectivos se marcan?
Actualmente non existe en España un sistema de recollida de datos de consumo de antibióticos a nivel de campo e clínica, na práctica veterinaria.
É por iso que, desde o Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente (Mapama) e en colaboración coa Axencia Española de Medicamentos e Produtos Sanitarios (Aemps), está a desenvolverse un Real Decreto para a declaración da prescrición de antibióticos de uso veterinario.
“O Goberno vai crear unha base de datos de consumo de antibióticos veterinarios”
Para poder facer a recollida destes datos, está a desenvolverse unha base de datos central, que será o repositorio da información da prescrición de antibióticos veterinarios.
Estes datos permitirannos situar o consumo real e establecer medidas de redución e optimización do uso de antibióticos.
¿Van ser as medidas de carácter obrigatorio, con sancións, ou voluntario? Se é así ¿non cre que será difícil que se apliquen?
Será obrigatorio que todos os veterinarios acheguen a información relativa ás prescricións de antibióticos que realicen.
¿Por que motivo Dinamarca, onde lograron ser o país de Europa con menor uso de antibióticos en veterinaria, a pesar da súa importante cabana gandeira, pode ser un exemplo neste sentido?
Porque ten obxectivos moi claros e de carácter cuantitativo aos que chegar. Ademais leva máis de 6 anos traballando na loita contra o desenvolvemento de resistencia aos antibióticos e os resultados que están a conseguir son moi bos.
¿Que aspectos do plan danés poden ser trasladados a España? ¿Tamén o do cartón amarelo?
O sistema de optimización de uso prudente de antibióticos, enfocado sobre todo a aquelas producións menos sustentables e o sistema de cartón amarelo, que é moi bo tanto para avaliar o consumo como para alentar aos profesionais implicados para que desenvolvan boas prácticas.
¿Pódese concluír que a produción gandeira española pode ver comprometida a súa viabilidade, sobre todo para a exportación?
Si, é necesaria a concienciación de todos os profesionais implicados, non só polo grave problema que afrontamos senón porque todos os países membros da UE están a traballar e implementando medidas para combater o desenvolvemento de resistencia aos antibióticos e reducir o consumo destes. Debido a isto, dentro de UE, están a esixirnos e vannos a esixir que vaiamos nesta liña de loita contra as resistencias.
¿Algo máis que queira engadir?
Desde o Pran consideramos como prioridade concienciar a todos os profesionais implicados na sanidade animal sobre o problema do desenvolvemento e diseminación da resistencia aos antibióticos, ademais de proporcionar toda a información dispoñible e actualizada sobre o uso prudente dos antibióticos. Está en mans de todos solucionar este grave problema.
