Galego
A avea é un dos cultivos alternativos para cumprir co pagamento verde que establece a PAC. Nas explotacións gandeiras de Galicia o seu cultivo está a atopar un oco como cultivo de inverno, normalmente asociado coa veza, ou co triticale ou raigrás.
Esta é a guía de cultivo da avea para ensilar que elaborou o Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM).
Calendario:
Tal e como se mostra no recadro, a época de sementeira da avea é dende mediados de outubro a mediados de novembro. Entre mediados de xaneiro e mediados de abril pódese pastorear e dende esa época ata finais de maio, en caso de optar polo ensilado en verde, sería a época recomendada. Se decidimos deixar a avea para grao, a seitura faise en xullo.
Requirimentos de solo e clima
A avea é un dos cereais de menores esixencias climáticas e edáficas, posiblemente o segundo, despois do centeo. Prefire climas relativamente frescos e húmidos, adaptándose ben ás zonas costeiras.
É sensible ás oscilacións de temperatura, afectándolle bastante as xeadas intensas de finais de primavera, e é sensible ás temperaturas cálidas durante a floración e maduración do gran. As necesidades hídricas da avea son as máis elevadas de todos os cereais de inverno.
No aspecto edáfico, prefire solos de ácidos a neutros (PH de 5 a 6), solos medios e profundos, textura franco a lixeiramente arxilosa e resiste mellor os solos compactos que os demais cereais. Non se recomenda o seu cultivo en solos delgados (de 10 a 20 centímetros) ou areosos.
Fertilización
A efectos do cálculo de fertilización, as producións medias de gran de avea están comprendidas entre 3,5 e 5,5 toneladas por hectárea. Para un solo con niveis medios de fósforo e potasio e para unha produción estimada de 4,5 tn/ha de gran de avea, deben aplicarse sobre 100-120 kg de N; 58 kg de P205 e 126 de K2O.
O abonado de fondo incluirá todo o fósforo e o potasio e entre un 25 e un 30% do total de nitróxeno. O resto aplícase entre o afillado e o encanado.
Se a finalidade é obter forraxe, para unha produción de 5 toneladas de materia seca por hectárea, a recomendación é aplicar 100 kg de N, 60 de P2O5 e 130 de K2O. O abonado nitroxenado repartirase nun 30% na sementeira e un 70% na saída do inverno.
A avea é máis sensible ao encamado que o trigo e o triticale.
Con respecto á acidez do solo, recoméndase que teña menos dun 10% de aluminio. Para doses de encalado, consultar o tríptico “A Fertilización dos cultivos”.
Variedades:
A especie máis empregada para forraxe e gran é a Avena Sativa. Débese ter en conta a precocidade: as variedades máis serodias son as máis axeitadas para o aproveitamento forraxeiro xa que desenvolven unha maior biomasa e permanecen máis tempo en estado vexetativo para que poidan ser pastoreadas.
Débense elixir variedades que se adapten ben ás condicións agroclimáticas da zona de sementeira e á data de aproveitamento que desexamos realizar.
Sementeira e preparación do solo:
O laboreo tradicional consta dunha labor profunda (de 20 a 30 centímetros) para alzar a terra, enterrando os residuos do cultivo anterior, e un laboreo superficial cunha fresa, un cultivador ou unha grade de discos en pase cruzado, para enterrar fertilizantes e obter unha cama de sementeira axeitada.
Para obter unha boa nacenza necesítase sementar nun leito fino e húmido. A preparación do terreo será máis coidadosa canto máis tarde se realice a sementeira. Unha maior simplificación proporciónana as máquinas combinadas, que realizan varias labores nun mesmo pase, ou a sementeira directa, na cal non se realiza laboreo e tan só se aplica un herbicida contra as malas herbas, seguido da sementeira cunha sementadora especial.
O momento da sementeira é fundamental para acadar unha boa produción. Por tanto, recoméndase en altitudes baixas realizar a sementeira entre o 15 de outubro e o 15 de novembro, xa que as sementeiras máis tardías poderían minguar os rendementos, ao producirse danos por xeadas en estado de plántula.
Se o destino é para aproveitamento por pastoreo, a sementeira adiantarase o máis posible.
A maquinaria que se utiliza na sementeira é unha sementadora de liña, con separación de entre 12 e 17 centímetros, e profundidade de sementeira de 2 a 4 centímetros. A dose de sementeira recomendada é de 250 sementes por metro cadrado, para produción de gran e de 300 se se destina a forraxe para ensilar.
Estas doses de sementeira poden varias segundo o clima, variedade, tipo de solo..etc. As doses de sementeira temperás sempre serán menores que as tardías. Se a sementeira se realiza a boleo, a dose terá que incrementarse nun 25-30%.
Cando existan malas herbas de folla ancha, débese utilizar un herbicida específico para avea no período de nacenza do cereal (bromoxinil, carfentrazona etil, dicamba, fluroxipir 20, tribenuron, bromoxinil + MCPA, ioxinil + MCPP, tifensulfuron metil 50 + tribenuron metil 25). É importante eliminar a competencia nos primeiros meses. Non existen herbicidas para control de gramíneas despois de nacer a avea.
Manexo fitosanitario: enfermidades e pragas
A avea, aínda que é menos sensible que a cebada e o trigo, pode verse afectada por: roia da avea (Puccinia coronata), oídio, septoria, pé negro, mal de pé, e mancha oval. A roia da avea é a que pode producir maior redución de rendemento.
En canto ao tratamento das enfermidades foliares, destacan os seguintes produtos: ciproconazol, mancozeb, metiltionafanto e triademol, entre outros. Para evitar as enfermidades do solo, o mellor son as rotacións de cultivos.
Con respecto ás pragas, pode haber ataques de pulgóns nas follas, talos e espigas. Neste caso, se o ataque é severo, pódese aplicar algún dos seguintes insecticidas: esfenvalerato 5%, lambda Cihalotrin 10%, cipermetrin 50%, alfacipermetrin 10% ou deltametrin 10%.
Colleita, rendemento e valor nutritivo
A avea ten un crecemento vexetativo relativamente rápido en inverno, e produce unha forraxe abondosa e de moi boa calidade, mellor que a cebada, moi apetecible e de gran valor nutritivo. Por isto, é idóneo para o seu aproveitamento en pastoreos sucesivos dende o afillado ata o inicio da maduración do gran.
Avea seca
Tamén se pode facer sega da planta, entre a floración e o estado de gran leitoso -xa que despois baixa moito a dixestibilidade e o contido en proteína- para aproveitamento en verde ou ensilado.
Neste caso, o rendemento que produce é e 8 a 12 toneladas de materia seca por hectárea, con datos de ensaios no CIAM e abonados nitroxenados baixos. Ademais, a calidade fermentativa do ensilado de avea é moi boa.
Existe tamén a posibilidade de colleita en gran seco -rendemento de 3,5 a 5,5 tn/ha- para engadir como penso á ración dos animais, aínda que debe recollerse con relativa rapidez para evitar perdas por caída do gran tras a madurez.
Ás veces, empréganse un sistema intermedio dos dous anteriores, consistente nun aproveitamento lixeiro por pastoreo a finais de inverno, tralo cal a avea volve agromar, e outro do gran, cunha produción algo inferior ao potencial.
O valor nutritivo e o rendemento varían coa época de corte, fertilidade do solo e variedade. Na seguinte táboa móstranse os parámetros de valor nutritivo observado en ensaios levados a cabo no CIAM. Neles a forraxe de avea recolleuse para ensilar en datas nas que o estado fenolóxico da planta foi dende o inicio do espigado ata gran en estado leitoso, en sementeiras a finais de novembro, cunha dose de 300 sementes por metro cadrado e sen abono nitroxenado:
