Galego
É posible cultivar plantas que extraian do adoito metais de alto valor comercial? A resposta é si e un proxecto internacional, no que participa Galicia, estudará nos próximos anos como perfeccionar esta técnica, denominada fitominería e que xa se aplica para descontaminar terras de metais pesados, a chamada fitorremediación.
En concreto, o proxecto europeo Agromine, no que participa o Grupo de Microbioloxía (IIAG) da delegación en Galicia do CSIC, márcase como obxectivo poñer en valor o uso das técnicas de fitominaría para a obtención de níquel, demostrando a súa viabilidade en diferentes países europeos e baixo condicións climáticas variadas.
O fin último é demostrar o seu potencial como alternativa verde e non contaminante fronte aos procesos piro e hidrometalúrxicos (mediante calor e auga) clásicos, aplicable a recursos mineiros secundarios.
O traballo de campo realizarase en Agolada en solos agrícolas ricos en niquel
“Hai un tipo de plantas, denominadas hiperacumuladoras, que se definen pola súa capacidade para acumular concentracións extremas de metais na súa biomasa aérea sen mostrar síntomas de toxicidade” explica Petra Susan Kidd, directora do Grupo de Microbioloxía (IIAG).
“Soamente -engade- coñécense unhas 500 especies no mundo, a maioría delas hiperacumulan níquel e só crecen en certos tipos de chans onde hai metais de forma natural, como os chans ultramáficos enriquecidos en elementos como níquel, cromo e cobalto”.
Petra Susan Kid destaca que estas plantas “pódense empregar para extraer do adoito metais de alto valor de mercado, como o níquel, e a biomasa enriquecida en metal pode usarse en procesos de química verde para obter compostos de níquel valiosos”.
“Estas plantas pódense empregar para extraer do solo metais de alto valor de mercado”
Cada socio vai analizar o uso destas plantas en zonas agrícolas con solos ultramáficos que se caracterizan por unha elevada concentración de níquel. No caso de España, o traballo de campo realizarase na zona de Agolada (Pontevedra). Xa se realizaron ensaios de campo, a escala reducida, en Albania.
“No noso caso, -explica a investigadora- estableceremos ensaios piloto en campo para avaliar a produtividade de biomasa de distintas hiperacumuladoras, a súa acumulación de níquel e analizará o beneficio sobre as propiedades físico-químicas e actividade microbiana do solo”.
O fin último é poñer en valor a viabilidade ambiental e económica das técnicas de fitominería en zonas agrícolas con baixa produtividade e frecuentemente abandonadas?, explican Petra Susan Kidd e Ángeles Prieto Fernández (CSIC).
Fases do proxecto
Para optimizar o cultivo deste tipo de plantas utilizando distintos réximes de fertilización ou patróns de cultivo e mellorar a súa produción de biomasa e acumulación de níquel, o proxecto divídese en catro grandes fases.
Nunha primeira fase os socios traballarán na optimización dos sistemas de cultivo e selección das especies máis adecuadas para cada zona climática.
Nunha segunda fase dous socios optimizarán os procesos metalúrxicos para a produción de compostos metálicos, por exemplo sulfato de níquel e amonio a partir das cinzas da biomasa das hiperacumuladoras.
Ademáis, estudarán a recuperación de enerxía durante a fase de combustión da biomasa vexetal.
Nunha terceira fase, os socios determinarán o aumento potencial da fertilidade e calidade biolóxica do chan resultado da implementación destes sistemas de cultivo.
Na última fase, realizarase un estudo socio-económico para determinar a viabilidade e sustentabilidade do proceso.
Un equipo multidisciplinar formado por socios de diversos paises
O proxecto, “Cropping hyperaccumulator plants on nickel-rich soils and wastes for the green synthesis of pure nickel compounds” (Cultivo de plantas hiperacumuladoras en chans e residuos ricos en níquel para a obtención biomasa destinada á produción de compostos de níquel puros), está financiado polo Programa de Medio Ambiente e Acción polo Clima (LIFE, 2014-2020).
Está coordinado pola universidade de Lorena (Francia) e conta coa participación de socios de Francia (a start-up Microhumus SARL), de Austria (Universität für Bodenkultur Wien e a PEME alchemia-nova GmbH), Bélxica (Universiteit Hasselt), Grecia (Eastern Macedonia e Thrace Institute of Technology e Technological Institute of Thessaly), Albania (a ONG Agro-Environment and Economic Management Center) e o CSIC.
Os socios constitúen un equipo multidisciplinar. Hai desde expertos en flora de chans ultramáficos, fisioloxía de plantas hiperacumuladoras a expertos no uso de fitotecnoloxías para recuperar chans contaminados e avaliación económica destas técnicas, a pioneiros en exploracións xeobotánicas nas que se identificaron novas especies de plantas hiperacumuladoras, das que só se coñecen uns 500 taxones a nivel mundial, e sobre as que se desenvolveron procesos patentados para a recuperación de sales de níquel a partir de material vexetal.
Máis de 10 anos traballando no uso de plantas para descontaminar solos
No caso do CSIC, o Grupo de Microbioloxía (IIAG), dirixido polas científicas Petra Susan Kidd e Ángeles Prieto Fernández, foi fundado fai algo máis dunha década.
Dedícase fundamentalmente á mellora de fitotecnoloxías nas que se empregan plantas como especies hiperacumuladoras de metais ou de alta biomasa (chopos ou salgueiros) principalmente aplicadas en chans contaminados (fitocorrección) ou en chans que naturalmente presentan altas concentracións de metais como o níquel (fitominería).
Na actualidade, lidera o proxecto europeo, PhytoSUDOE, cuxo labor é promover o uso de plantas na restauración e descontaminación de chans. A iso únese a súa participación noutros proxectos centrados, por exemplo, en explorar o potencial da recuperación de elementos valiosos como terras raras a través da aplicación de técnicas de fitominería en vertedoiros de minas abandonadas e canteiras ou no establecemento, seguimento e avaliación de experiencias de fitocorrección en condicións de campo nas que se empregaron distintas especies vexetais.
