Benigno Ledo, o ‘Cura das Abellas’, figura clave na modernización da apicultura en Galicia

A apicultura galega experimentou un importante proceso de modernización nas primeiras décadas do século XX. Neste proceso destacou a figura de Benigno Ledo, coñecido popularmente como o ‘Cura das Abellas’, un relixioso lucense que foi un dos principais impulsores desta transformación.

Desde a década de 1880, coa chegada da primeira colmea mobilista a Galicia, Benigno Ledo converteuse nun dos protagonistas do impulso deste novo modelo apícola. Este relixioso foi clave na divulgación das técnicas modernas e na expansión das colmeas de cadros móbiles, fundamentais para a evolución do sector.

Un estudo publicado na revista Cuadernos de Estudios Gallegos pon en valor a súa figura e analiza o proceso de modernización da apicultura galega seguindo os seus pasos. A investigación foi realizada polo profesor da USC, Damián Copena, e pola profesora da Universidade de Oviedo, María Gómez Martín.

Segundo este traballo, Benigno Ledo participou en numerosas actividades para promover a apicultura moderna. Colaborou en diferentes cabeceiras de prensa, impartiu conferencias e realizou innovacións tecnolóxicas en colmeas e utensilios apícolas, chegando mesmo a patentalas en varios casos.

Un dos aspectos máis destacados da súa traxectoria foi a súa designación pola Deputación de Lugo como profesor provincial de apicultura. Este cargo permitiulle desenvolver, desde 1927 ata 1948, unha ampla variedade de accións destinadas a difundir o mobilismo e fortalecer a apicultura moderna.

Ledo deu clases en centros de ensino de Lugo, instalou apiarios na cidade e en diferentes puntos da provincia, e organizou conferencias en concellos e sindicatos. Ademais, publicou materiais formativos específicos, entre os que destaca o Cursillo práctico de Apicultura, que se converteu nunha obra de referencia en Galicia.

“As tarefas realizadas dende a Deputación posibilitan o incremento do número de colmeas mobilistas na provincia e a expansión das prácticas modernas”, explican Copena e Gómez. Segundo estes autores, o traballo de Ledo continuará “nas seguintes décadas grazas ao alumnado e aos discípulos do profesor de apicultura”.

O estudo sinala que Ledo defendía a necesidade de substituír o modelo fixista tradicional, moi estendido en Galicia, polo mobilista. Este novo sistema apareceu a mediados do século XIX grazas a unha serie de descubrimentos científicos que facilitaron unha maior intervención nas colmeas e un incremento da produción.

Benigno Ledo tamén realizou importantes innovacións tecnolóxicas no sector apícola. Creou tres modelos de colmeas mobilistas: a Ledo-Argozón, a Vivero e a Avión. Ademais, introduciu melloras noutros utensilios propios do oficio apícola.

O estudo tamén lembra a importancia da apicultura tradicional na economía rural galega. A mediados do século XVIII había en Galicia máis de 366.000 colmeas, unha cifra que, segundo o artigo, “é aproximadamente tres veces máis das que hai censadas na actualidade”.

A apicultura galega tradicional, baseada no sistema fixista —onde os favos creados polas abellas non se poden mover—, tiña unha dedicación temporal escasa e estaba orientada á subsistencia familiar. O proceso de modernización comezou coa chegada do sistema mobilista, que permitía un manexo máis intensivo e un maior control sobre a produción.

“Benigno Ledo encádrase nun contexto no que se sinala a necesidade de que as persoas ilustradas, de maneira destacada os relixiosos e os mestres de escola, sexan axentes clave no proceso de difusión da apicultura moderna”, explican Copena e Gómez.

Os autores destacan o papel que tiveron outros relixiosos na modernización apícola: “Contando historicamente os centros relixiosos con colmeas para a produción propia dos produtos apícolas e, fundamentalmente, da cera de abella, un produto que tiña unha grande demanda por parte da Igrexa”.

O artigo, titulado ‘Benigno Ledo, o Cura das Abellas, e a modernización da apicultura en Galicia’, pretende recuperar a figura deste relixioso lucense como introdutor e impulsor da apicultura moderna en Galicia. A través das súas publicacións, fontes arquivísticas e documentais, o estudo permite comprender a variedade e o alcance da súa actividade no proceso de transformación inicial da industria apícola galega.