Así se aplicarán os eco réximes nas axudas da PAC a partir do 2023

O Fondo Español de Garantía Agraria (FEGA) acaba de publicar unha nota aclaratoria sobre a aplicación dos Eco Réximes; é dicir, as prácticas de agricultura sostible en función de cuxo cumprimento os gandeiros e agricultores recibirán unha parte considerable das axudas da PAC a partir do próximo ano.

A acollida a Eco réximes (EERR) é voluntaria para o produtor, que decidirá para que parcelas da súa explotación os solicita ou non e baixo que prácticas xustifica a súa realización. Toda a superficie elixible da explotación poderá acollerse a un eco réxime.

Para solicitalos, na Solicitude Única de Axuda, para cada parcela agrícola indicarase:

1) Se a parcela acóllese ou non a un dos 9 Eco réximes aprobados para España.

2) En caso de marcar “si”, baixo que práctica se acolle. O solicitante pode por tanto decidir acollerse de forma total ou parcial aos eco réximes, en toda ou parte da súa superficie, e combinando diferentes prácticas sobre distintas parcelas agrícolas.

Na seguinte Táboa lémbranse estes 9 EERR tal e como figuran no Plan Estratéxico da Política Agraria Común (PEPAC) aprobado, co código da intervención e as opcións de prácticas permitidas para acollerse a cada un deles. Recóllense tamén a modo indicativo os importes de axuda estimados para 2023.

Como se recolle na táboa, a axuda percibirase en cada hectárea que se solicita se se realiza, polo menos, unha das prácticas descritas para o eco réxime en cuestión, sendo só posible o cobro dunha axuda por cada hectárea que se solicite, independentemente de que se realice máis dunha práctica sobre a mesma hectárea.

O importe de axuda a percibir será o mesmo dentro de devandito eco réxime, independentemente da práctica elixida. Se o produtor comprométese a realizar a práctica P4 ou a práctica P6 de forma consecutiva na mesma superficie en 2023 e 2024 (compromiso de plurianualidade), cobrará 25 €/ha adicionais. A partir de 2024 este complemento cobrarase se a práctica repítese na mesma parcela que se realizou no ano anterior.

A comprobación do cumprimento dos requisitos esixidos en cada práctica realizarase sobre o conxunto de parcelas nas que se declarou que se vai a realizar esa práctica.

Flexibilidades xerais das prácticas dos eco réximes

1) Práctica de rotación:

A normativa prevé unha serie de flexibilidades na aplicación dos eco réximes, que se detallan a continuación.

▪ Requisito de rotación: a práctica esixe, de forma xeral, que rote polo menos o 50% da superficie acollida.

Flexibilidades:

– Cando exista un cultivo secundario no mesmo ano que o cultivo principal, este considerarase parte da rotación.
– Permitirase rebaixar a porcentaxe ata o 25%:
1. se máis do 25% da terra de cultivo correspondente acollida ao eco réxime cultívase con especies plurianuais.
2. en circunstancias xustificadas pola autoridade competente, en base a condicións agroclimáticas adversas.

– No caso de que a superficie da terra de cultivo declarada para os efectos desta práctica sexa menor de 10 hectáreas, a práctica poderá consistir, na rotación establecida neste eco réxime ou, alternativamente, cumprir co requisito de diversificación, consistente en cultivar, polo menos, dous cultivos diferentes, sen que o principal supoña máis do 75 por cento da devandita terra de cultivo.

– A superficie de especies plurianuais non se incluirá na superficie sobre a que se debe calcular a porcentaxe de rotación. Con todo, no ano en que se implanta un novo cultivo (que pode ser o mesmo ou outro diferente) tras a finalización do ciclo plurianual, dita superficie de terras de cultivo, pasa a estar en disposición de rotar e, por tanto, inclúese como superficie de base, sobre a que se calcula o 50%. Así, por exemplo, se en 2023 hai alfalfa en 10 ha dunha superficie de 100 ha que se acolle a esta medida, a porcentaxe para destinar a rotación calcularase sobre 90 ha. Pero se en 2026 levántase a alfalfa, a superficie sobre a que se debe calcular a porcentaxe de rotación ao ano seguinte será de 100 ha.

▪ Limitación do barbeito: o barbeito, que se considera como cultivo diferente a efectos desta práctica, non poderá representar máis do 20% das terras de cultivo acollidas, salvo (flexibilidades):

– Nas comarcas de pluviometría media inferior ou igual a 400 milímetros, o barbeito poderá chegar a representar ata un máximo do 40%.
– En situacións de forza maior acreditadas pola autoridade competente da comunidade autónoma, o barbeito tamén poderá chegar a representar ata un máximo do 40%.
– No caso de contar con barbeito semillado nun 10% da terra de cultivo acollida á práctica, os límites do barbeito poderán incrementarse en 10 puntos porcentuais.

▪ Porcentaxe de especies mellorantes: como mínimo, o 10% da superficie de terra de cultivo acollida ao eco réxime, estará ocupada por especies mejorantes das cales, as leguminosas deben representar polo menos unha superficie equivalente ao 5% da superficie acollida ao eco réxime.

Flexibilidade: Permitirase que a leguminosa non chegue a produción para a súa utilización como abonado en verde, podéndose enterrar sen necesidade de que a planta alcance o estado que permitiría a súa recolección.

2) Práctica de sementeira directa:

Requírese realizar a práctica de agricultura de conservación polo menos no 40% da superficie que se solicita para o eco réxime (facer sementeira directa, sen arar), e no total da devandita superficie na que se fai sementeira directa, débese rotar, coas seguintes flexibilidades:

▪ A superficie de especies plurianuais, non se incluirá na rotación esixida para o total da superficie sobre a que se realiza sementeira directa, a non ser que se trate do ano no que se implanta un novo cultivo (que pode ser o mesmo ou outro diferente) tras a finalización do ciclo plurianual, xa que dita superficie de terras de cultivo, pasa a estar en disposición de rotar e, por tanto, inclúese como superficie de base para o cálculo da rotación.
▪ Considerarase tamén rotación a aquela que teña lugar no mesmo ano, é dicir, a existencia dun cultivo secundario permite computar que se rotou a parcela.
▪ Os labores do terreo non están permitidas de forma xeral, aínda que é posible que a autoridade competente poida autorizar excepcionalmente e de forma xustificada algún labor vertical (sen volteo do terreo).

3) Práctica de espazos de biodiversidade (terras de cultivo e cultivos permanentes)

Esta práctica require que se destine a superficies ou elementos non produtivos unha determinada porcentaxe da superficie total que se acolla ao eco réxime. Así, no caso de terras de cultivo de secaño débese destinar o 7% da superficie das parcelas que se acollan ao ER, no caso de terras de cultivo de regadío e cultivos permanentes o 4%, e o 3% no caso do arroz (este 3% poderá ser substituído pola xestión sostible da lámina de auga).

Hai que sinalar que para as terras de cultivo, estas porcentaxes serán adicionais aos que esixe a BCAM 8, e que ademais, a diferenza do eco réxime, a BCAM 8 afecta a toda a superficie cuxo uso do chan sexa terras de cultivo. A BCAM 8 require que se destine un 4% en toda a superficie da explotación de terras de cultivo. Dita porcentaxe poderase reducir ao 3% se mediante a aplicación do eco réxime de espazos de biodiversidade, a superficie total dedicada a fins non produtivos alcanza o 7%.

Estableceuse unha listaxe ampla de “espazos de biodiversidade” que achega flexibilidade para o seu cumprimento (inclúen coeficientes de ponderación en función da dificultade de establecemento/mantemento, que se mostran no Anexo II deste documento e corresponden ao Anexo XVII de proxecto de RD PEPAC).

Os requisitos establecidos na práctica deberán cumprirse sobre o total de parcelas que se queiran acoller para cada un dos seguintes tipos de usos do solo:

▪ Terras de cultivo. No conxunto de terras de cultivo para as que se solicita este ER, deberanse destinar a superficies ou elementos non produtivos as porcentaxes xa mencionadas no primeiro parágrafo. O solicitante poderá decidir deixar a superficie correspondente ao secaño como non produtiva nas parcelas en regadío, e viceversa, aplicando o coeficiente correspondente (ver exemplo 3 do anexo I).
▪ Arroz. A porcentaxe do 3% débese aplicar ao conxunto de terras de arroz para as que se solicita este ER, podendo dedicarse unha parte da superficie de arroz a espazos de biodiversidade e outra á medida de xestión da lámina de auga, en base á posibilidade de aplicación parcial.
▪ Cultivos permanentes: No conxunto de terras de cultivo permanente para as que se solicita este ER, deberanse destinar a superficies ou elementos non produtivos o 4%. 2.1.4.

4.1) Prácticas en superficies de pastos:

a) Práctica de pastoreo extensivo:

No deseño da práctica establecéronse unha serie de flexibilidades no que se refire, tanto ao período de pastoreo, como ás cargas gandeiras. Deste xeito, as autoridades competentes das comunidades autónomas poderán:

– Reducir o período de pastoreo de 120 a 90 días por causas xustificadas e se as condicións agroclimáticas así o aconsellan.

– Axustar (sen especificar se á alza ou á baixa) as cargas gandeiras (mínima e máxima) en circunstancias excepcionais ou por causas de forza maior, especialmente derivadas de condicións climáticas severas.

b) Práctica de sega sostible:

No caso da práctica de sega, na que se establece un período improductivo de 60 días entre os meses de xuño, xullo e agosto, son as CCAA as que establecen, no seu ámbito territorial, que 60 días consecutivos serán o período improductivo (por exemplo, do 10 de xuño ao 8 de agosto), o que tamén permite realizar as adaptacións necesarias á situación de cada campaña.

4.2) Prácticas para realizar nas superficies de cultivos leñosos:

a) Práctica de cubertas vexetais espontaneas ou sementadas:

As comunidades autónomas poden definir o período de catro meses en que a cuberta debe permanecer viva sobre o terreo, dentro do período comprendido entre o 1 de outubro e o 31 de marzo.

Ademais, as comunidades autónomas poden rebaixar este período, naquelas circunstancias xustificadas, en base a condicións agroclimáticas adversas, así como en situacións de forza maior acreditadas. Tamén se establece a posibilidade de aplicar fitosanitarios sobre a cuberta por razón da prevención, control ou erradicación de pragas.

b) Práctica de cubertas inertes de restos de poda en cultivos leñosos:

As comunidades autónomas poderán establecer flexibilidades nos compromisos establecidos para esta práctica no caso de que a autoridade competente en materia de sanidade vexetal declare a existencia dunha praga sobre os restos de poda. Neste caso, a xestión dos mesmos farase conforme á regulación ou recomendacións existentes para cada tipo de praga presente, permitíndose nestes casos a aplicación de fitosanitarios sobre a cuberta inerte de restos de poda, a retirada dos mesmos ou o seu enterrado.

c) Ambas as prácticas P6 e P7:

As comunidades autónomas poderán permitir, de forma excepcional, labores de mantemento das cubertas, en virtude das características agronómicas da zona, baixo certas limitacións, entre outras, que ditas labores non supoñan a modificación da estrutura do chan.

5) Prácticas destinadas ao cultivo do arroz:

Deseñáronse atendendo especificamente ás particulares condicións deste cultivo. Recóllense dúas prácticas posibles: espazos de biodiversidade e xestión sostible da lámina de auga (esta pode ser levada a cabo a través dunha das catro medidas que se establecen no PEPAC2). Permítese que a autoridade competente da Comunidade autónoma determine as condicións específicas no manexo da lámina de auga por razón de prevención, control ou erradicación de pragas e cada Comunidade autónoma, establecerá, así mesmo, o tempo que deberá permanecer a lámina de auga sobre o terreo.

2 Nivelación anual do terreo, sementa en seco con inundación os 30-45 días posteriores a seméntaa, secas intermitentes no momento de realizar tratamentos (herbicidas, fitosanitarios), construción de caballóns.