“A bioseguridade e a calidade da auga serán claves para que os gandeiros produzan sen antibióticos”

Entrevista a Santiago Bellés, Director de Avicultura de Qualivet, e que recentemente participou nunha xornada de Evialis Galicia cun relatorio sobre “Novos camiños da avicultura: algúns dos retos aos que se enfronta o sector”

“A bioseguridade e a calidade da auga serán claves para que os gandeiros produzan sen antibióticos”

Santiago Bellés

“A onda de benestar animal percorre toda Europa, e vén do norte ao sur, así que vaiámonos preparando porque chegará”. Así de claro se manifesta Santiago Bellés Medall, director de Avicultura de Qualivet, e que recentemente participou nunha xornada de Evialis Galicia cun relatorio sobre “Novos camiños da avicultura: algúns dos retos aos que se enfronta o sector”.

Nesta entrevista analizamos os desafíos aos que se enfronta a produción gandeira en Europa nos próximos anos.

¿Cales son as principais ameazas, na túa opinión, ás que se enfronta o sector avícola?
As ameazas foron continuas e debemos consideralas sempre como oportunidades. A primeira ameaza á que se enfrontou o sector hai mais de 50 anos foi a sanitaria ou ¿como controlar as enfermidades das aves?.

Logo viñeron as melloras de manexo e alimentación, para mellorar os resultados produtivos e optimizar os custos de produción, posteriormente, a seguridade alimentaria, co control de Salmonella especialmente, para garantir que os nosos produtos sexan inocuos para o consumidor.

E xa máis recentemente, o Benestar Animal, cun esforzo moi grande por parte de todos os elos da cadea produtiva para garantir os estándares de benestar esixidos pola normativa Comunitaria.

“No sector gandeiro debemos cambiar a nosa forma de comunicarnos para recuperar a confianza da sociedade”

Nestes momentos o reto para conseguir producir animais cun uso moi reducido de antibióticos, ou sen eles, o que obriga a reformular os sistemas de produción. Envolvendo a todas estas ameazas, está a da perda de confianza por parte da sociedade e os consumidores sobre o sector gandeiro. A pesar da enorme evolución nos últimos 50 anos, non só en eficiencia produtiva, senón en calidade sanitaria, seguridade alimentaria, benestar animal, e ambiental, a sociedade non o está percibindo polo que considero que debemos cambiar a nosa forma de comunicarnos para recuperar esa confianza perdida.

As importacións de carne de polo de terceiros países, como Brasil, ¿Son tamén unha ameaza real para o noso sector?
Vivimos nun mundo globalizado e é certo que, aínda que temos uns bos sistemas produtivos, os nosos custos son superiores aos que se poden ter noutras partes do mundo, como Brasil, Sueste asiático,.. e neste contexto é no que debemos competir.

Aínda que esteamos obrigados sempre a optimizar os nosos custos, o noso futuro deberá orientarse, na miña opinión, cara á calidade e a diferenciación. Debemos dirixir os nosos esforzos ás demandas da sociedade europea, reinventarnos se fose necesario para producir o que a sociedade europea quere e como o quere. Sería un erro pensar que países como Brasil teñen uns sistemas de produción peores aos nosos, eles están orientados á exportación, e son capaces de producir coa mesma calidade ca nós e a uns custos inferiores. Por tanto, non debemos relaxarnos, e do mesmo xeito que debemos coñecer o que os consumidores necesitan, debemos coñecer á nosa competencia perfectamente, porque eles si nos coñecen.

No teu relatorio na xornada organizada por Evialis Galicia, advertiches de que un dos principais retos do sector é reducir o uso de antibióticos. ¿En que niveis nos atopamos en España e cal é o obxectivo a alcanzar?
A redución no uso de antibióticos na produción gandeira é unha nova esixencia, que provén do desenvolvemento de resistencias bacterianas aos antibióticos, e como consecuencia unha diminución na efectividade dos mesmos para controlar determinada infeccións bacteriana nas persoas.

Segundo recentes estudos e previsións, no ano 2050, máis de 10 millóns de persoas morrerán no mundo por infeccións de bacterias resistentes aos antibióticos. Nese escenario, a presión para a redución e/ou eliminación de uso de antibióticos é moi grande, non só en medicina animal senón tamén en humana.

“O noso obxectivo debería ser producir con 0 antibióticos en avicultura”

Dentro do sector gandeiro, o avícola é no que menor cantidade de antibióticos utiliza xa que se está traballando niso desde hai moitos anos, pero aínda nos queda moito por facer, e actualmente o sector está a facer un gran esforzo para conseguir reducir a mínimos o uso de antibióticos e mesmo para producir sen ter que recorrer ao seu uso, cun enfoque holístico da sanidade animal. En canto ao obxectivo, sen dúbida debería ser 0, e sabemos que podemos achegarnos moito a el xa que na actualidade, sen utilizar ao 100% as ferramentas que temos á nosa disposición, moitas crianzas de pitos, terminan sen utilizar ningún antibiótico.

Menor uso de antibióticos en avicultura ¿é sinónimo de maiores custos de produción?
A relación custo/efectividade dos antibióticos é moi boa se temos só en conta a visión a curto prazo, e mirando só os custos de produción, pero ¿cales son os custos de hospitalización e mortes polo desenvolvemento de resistencias bacterianas nas persoas?

Cando se substitúe o uso de antibióticos por outras alternativas, e modifícanse os sistemas produtivos e sanitarios para reducir o uso de antibióticos, prodúcese un incremento dos custos produtivos, que dependerán de cada gandeiro ou empresa gandeira, pero non son incrementos limitantes para a produción.

Ademais, se en todo o sector gandeiro redúcese de modo significativo e continuado o uso de antibióticos, naqueles casos en que fose necesario utilizalos, a súa efectividade sería moito maior, xa que se reporía a sensibilidade antibiótica de moitas bacterias. Non debemos esquecer a vello lema “Máis vale previr que curar”.

“Bioseguridade e calidade e hixiene da auga son claves para traballar sen antibióticos en gandaría”

¿Que alternativas ves máis viables para reducir o uso de antimicrobianos en avicultura?
Antes de considerar alternativas, o máis importante é cambiar a actitude fronte ao uso de antimicrobianos. Os antimicrobianos deben ser o último recurso. Cada gandeiro debe analizar todo o seu sistema produtivo para identificar os puntos febles e pensar nas posibles medidas correctoras. “Os antibióticos non se utilizan para curar animais enfermos senón sistemas enfermos”.

En canto ás alternativas, hoxe dispomos de ácidos orgánicos, probióticos, prebióticos, fitobióticos (aceites esenciais e extractos vexetais), …, pero non se debe esquecer o “a-e-i-o-u” da sanidade, a “Bioseguridad” cobra especial importancia nunha contorna “sen antibióticos”, e o control da calidade e hixiene da auga tamén, é o “alimento esquecido”.

O consumo de produtos ecolóxicos medra ano a ano en España. Pola tendencia doutros países, ¿Que posibilidades de crecemento ves na avicultura ecolóxica?
En España, o crecemento da avicultura ecolóxica foi moi grande nos últimos anos, pero debemos ser conscientes que partiamos dun nivel practicamente 0. Creo que aínda lle queda moito percorrido, pero a produción debe acompañar á demanda.

Os custos de produción de produtos ecolóxicos son moi superiores aos estándar, polo que se nun momento determinado prodúcese máis do que se demanda, poden orixinar graves problemas económicos aos produtores. Pódese medrar, si, pero de forma controlada e avaliando continuamente a opinión e demanda dos consumidores.

Ultimamente xorden numerosas iniciativas para diferenciar as producións avícolas con selos de calidade locais ou rexionais e coa potenciación de razas autóctonas, algunhas en perigo de extinción. ¿Que percorrido lles ves a estas estratexias de diferenciación?
Creo que este tipo de produción e comercialización ten moitas similitudes coa avicultura ecolóxica, e ás veces confúndense por parte dos consumidores. Debemos facer un esforzo para etiquetar e explicar claramente “que é que” para que o consumidor coñeza e aprecie aquilo que está a comprar e pagando. Se achegamos un alto valor engadido, acompañado dun maior prezo, isto debe ser ben entendido polos consumidores.

O noso obxectivo debe ser fidelizar aos clientes, doutro xeito convértese nunha compra esporádica, por curiosidade, e non repetida, que non nos interesa. Sempre hai xente disposta a pagar máis por produtos de maior calidade, e se nós non ofertamos estes produtos de “calidade plus”, outro o fará.

“Camiñamos cara á supresión das gaiolas para aves”

Unha das principais produtoras de carne de polo e de ovo en España, como é COREN, reduciu considerablemente o uso de gaiolas e a apostado polas producións “campeiras”. ¿Camiñamos cara á supresión das gaiolas para aves? ¿Implica maior benestar animal e calidade sanitaria para o consumidor?
Creo que camiñamos cara á supresión das gaiolas para aves, a distribución apostou por iso, e está a obrigar ao sector produtivo a realizar uns investimentos moi elevados para adaptarse a esta esixencia da distribución. Esta esixencia vén derivada das presións exercidas por grupos animalistas en Europa e por suposto en España.

Creo que é un camiño de non retorno. Se a nosa sociedade quéreo así, así o deberemos producir. Agora ben, ¿é o mellor desde todos os puntos de vista?, é opinable. Desde o punto de vista do Benestar Animal, poderiamos aceptar que si, aínda que hai opinións contrarias. Desde o punto de vista de calidade sanitaria dos produtos e das aves, é máis discutible. Na miña opinión, despois de levar moitos anos mellorando os sistemas de bioseguridade das explotacións, o dar acceso a parques abertos onde as aves migratorias poden transmitir enfermidades provenientes desde lugares moi afastados, creo que é un paso atrás, e poida que no futuro poida condicionar a produción avícola, pero actualmente, na balanza entre benestar animal e sanidade animal, pesa máis o prato do benestar animal. Desexaría que se atopase un equilibrio entre ambos.

Noutros países europeos prohibiuse o recorte do peteiro das galiñas, ¿Tamén acabará chegando a España?
Esta onda de benestar animal percorre toda Europa, e vén do norte ao sur, así que vaiámonos preparando porque chegará.

 “Debemos ser os primeiros en denunciar a actores do sector que non estean a facer as cousas ben”

¿En que crees que hai que mellorar para que a sociedade perciba ao sector avícola como un sector que está comprometido co benestar animal, a sustentabilidade e a calidade alimentaria?
Como sector, facemos moitas cousas ben, e sentímonos orgullosos diso. Contribuímos a alimentar ao mundo despois da Segunda Guerra Mundial con produtos sans, saudables e económicos, pero agora xa non abonda con iso, agora temos esixencias que van mais alá da prioridade de “comer”.

Como sector, debemos ser transparentes, afrontar as críticas de forma positiva, construtiva e creativa, debemos colaborar con entidades de investigación e políticas para ir da man, debemos ser os primeiros en denunciar a actores do sector que non estean a facer as cousas ben, non os protexamos; debemos formar aos nenos e mozos sobre os sistemas de produción agroalimentaria, deben coñecernos, e debemos informar, a través de profesionais, á sociedade sobre que facemos e como o facemos. Se non hai consumidores dos nosos produtos, o noso sector non ten sentido.

¿Algo máis que queiras engadir?
Simplemente lembrar algo que dixo Darwin: “Quen sobrevive non é o máis forte nin o máis intelixente, senón o que se adapta mellor ao cambio”. Leste debería ser a lema do noso sector.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *

Solicitamos o seu permiso para obter datos estadísticos da súa navegación nesta esta web, en cumprimiento do Real Decreto-ley 13/2012. Si continúa navegando consideramos que acepta o uso das cookies. OK | Máis información