“A agroecoloxía achega solucións a diversos problemas dun só golpe”

BioCultura A Coruña 2025, do 7 ao 9 de marzo en ExpoCoruña, será unha vez máis o epicentro da revolución agroecolóxica galega e do ecoturismo. Ángeles Parra, directora da feira e unha gran pioneira da agroecoloxía, dános as claves da revolución “bio” que vive Galicia e o planeta enteiro.

-Quedan poucos días para a celebración da feira BioCultura A Coruña 2025. Que destacarías desta edición?
-Efectivamente, do 7 ao 9 de marzo, en ExpoCoruña, BioCultura está xa ao caer. Temos moitas actividades para este ano. Nos espazos de exposición vai haber unha gran actividade comercial en torno ao sector ecolóxico e o ecoturismo. Participan unha chea de empresas certificadas polo CRAEGA e outras empresas que veñen do resto do estado. Serán 150 empresas e ata 10 mil referencias en produtos orgánicos. E máis de 120 actividades paralelas. As actividades son moi heteroxéneas. Hai para a xente do sector agrario, gandeiro e pesqueiro, para as familias, para o sector da ecocosmética, do téxtil sostible… Eu destacaría todo o que vai ocorrer no Espazo Ágora preparado pola Deputación de Coruña, especialmente a Xornada Nutrición, Saúde e Natureza, na que van intervir relatoras de gran prestixio internacional, como Nicolás Olea ou a doutora Ariana Lara. No showcooking ecogastronómico, tamén preparado pola Deputación da Coruña, haberá presentacións, receitas, ecochefs, catas, talleres etc. Sempre ten moito éxito, tanto na BioCultura da Coruña como nas de Madrid ou Barcelona. No showroom da Plataforma EcoEstÉtica, todo o concernente á ecocosmética natural e ecolóxica certificada. Tamén haberá actividades para toda a familia e para os máis pequenos da casa. Relatorios, debates, mesas redondas etc. O mellor é ver que é o que máis pode interesarnos segundo os nosos propios criterios: www.biocultura.org

-Trátase da feira decana da produción agroecolóxica en España. Que che parece máis relevante da evolución da produción e do consumo de produtos ecolóxicos en España nos últimos anos?
-Efectivamente, fomos moi pioneiros no mundo da agroecoloxía. Pero vaiamos máis ao presente que ao pretérito. No sector pasaron moitas cousas nos últimos anos e iso mostra as tendencias actuais. Por unha banda, houbo un proceso importante de profesionalización. Antes, eramos máis activistas que profesionais. Doutra banda, grandes empresas quixeron entrar no nicho que representa o consumo ecolóxico, grandes firmas que todos coñecemos. E viñeron para quedar. E produciuse a expansión de cadeas do mundo “bio”, como Veritas ou Herbolario Navarro, que antes tiñan unha presenza anecdótica e moi local. E o alimento ecolóxico entrou tamén nas grandes superficies. Algunhas pequenas tendas de toda a vida resisten e outras tiraron a toalla. A alta inflación e a crise xeneralizada provocaron un certo estancamento do sector ecolóxico nalgunhas zonas de España. Pero, mesmo así, o mundo “bio” resiste mellor as crises que outros sectores, porque ten un público moi fidelizado. O alimento ecolóxico, por outra banda, chega cada vez a máis fogares. Pero, de todos os xeitos, seguimos necesitando máis promoción. E aí BioCultura leva a cabo unha tarefa moi necesaria.

-BioCultura comezou celebrándose en Madrid, logo pasou tamén a Barcelona e desde fai cinco edicións celébrase na Coruña (este ano será a sexta). Por que elixistes a capital coruñesa como sede para este evento nacional?
-Por varias razóns. Por unha banda, a complicidade absoluta de ExpoCoruña xoga moito ao noso favor. Doutra banda, o apoio das institucións galegas, concellos, deputacións, a Xunta. Tamén, porque en Galicia o consumo per cápita de alimentos ecolóxicos é, na clasificación española, a segunda posición, en proporción. E porque a produción ecolóxica en Galicia está forte e ten unhas características moi singulares con respecto a outras zonas do estado. En Galicia, por exemplo, está toda a produción de algas, mexillóns… Un té (o de Orballo) que non existe en ningunha outra zona de Europa… Moitos lácteos e carnes, e de gran calidade. En fin, o CRAEGA realiza un gran labor e os produtos ecolóxicos galegos e a gastronomía local son de gran prestixio no medio mundo.

-Facedes especial fincapé no ecoturismo. Por que? Como repercute no impulso á agricultura ecolóxica?
-O sector agroecológico e o ecoturismo retroaliméntanse. Por unha banda, cada vez máis adegas, almazaras, restaurantes, hoteis, casas rurais… inclúen o produto ecolóxico na súa oferta. E o ecoturista busca espazos de hostalería e de hotelaría que ofrezan alimentos orgánicos e protección dos recursos naturais. Sinalemos que, nese sentido, Galicia tamén dispón dunha infinidade de espazos naturais desde os cales a produción e a alimentación ecolóxica e esas outras formas de viaxar que crean impactos positivos, como o ecoturismo, danse a man. O ecoturismo propón impactos positivos para as zonas nas que o viaxeiro respecta a paisaxe, a cultura autóctona e a súa paisaxe… E quere coñecer a gastronomía local e a cultura desas áreas. E hospédase en lugares nos que se valoran os recursos naturais e a sustentabilidade. O ecoturista, ademais, fai fincapé no alimento ecolóxico e uns servizos con sentido común. Afortunadamente, as posibilidades en Galicia neste aspecto son moitísimas e de altura. E os datos de que dispoñemos mostran que o ecoturismo crece en Galicia e, tamén, as institucións galegas buscan un turismo de calidade lonxe da masificación e os seus abusos. O ecoturismo vai moito máis alá do turismo rural. Na feira estarán presentes as Reservas da Biosfera de Mariñas Coruñesas e a dos Ancares Lucenses, cun bo programa de actividades para dar a coñecer as marabillas e a actividade económica deses espazos.

-España é un gran produtor europeo de produtos ecolóxicos, en boa medida para a exportación. Non é unha incongruencia coa relocalización da produción de alimentos e a redución da pegada de carbono?
-Se estudas o pasado e o presente de BioCultura, darasche conta de que a feira sempre apostou pola relocalización eco-nómica e o consumo nacional. A excepción, claro, daqueles produtos que non poden ser locais, como o chocolate, o café etc. Mesmo en BioCultura Madrid 2025 imos levar unha serie de actividades de carácter profesional para darlle voo ao sector ecolóxico nacional e que o consumo se relocalice e que a porcentaxe de produción ecolóxica que vai á exportación mingüe en favor do consumo interno/nacional. Efectivamente, para que un alimento peche o círculo da sustentabilidade absoluta, ten que formar parte dunha economía o máis local posible. Nós isto témolo moi claro. E o que asiste a BioCultura compróbao in situ. BioCultura A Coruña 2025 vai ser un exemplo de todo iso cunha gran presenza de expositores galegos e produtos locais.

-En que cifras atopámonos en España en canto a consumo de produtos ecolóxicos?
-Avanzamos. As cousas están a cambiar, pero moi lentamente. O consumo interno está a crecer e é esperanzador, pero fáltanos moito. España afianzouse no Top 10 dos países con maior cota de mercado “bio” e logrou alcanzar os 3.000 millóns de euros no ano 2023. Por diante sitúanse só EE.UU., Alemaña, China, Francia, Canadá, Suíza, Italia, Reino Unido e Suecia. Ademais, España representa o 5’7% da cota de mercado europea. E todo indica que podería seguir crecendo da orde do 6 ou 7% anual. O gasto per cápita dos españois situábase en 2023 en 64 euros de media ao ano en produtos “bio” (datos elaborados por Ecovalia a partir de información do MAPA). Isto indica que queda moito por percorrer ao noso sector. As comunidades autónomas repártense así (por esta orde) as porcentaxes máis altas de consumo: 117euros, Baleares; 86 euros, Galicia; 80 euros, Catalunya etc. Estamos lonxe das cifras de Alemaña, Dinamarca, Suíza, Francia, Suecia etc. Eu creo que en España cústanos entender cal é o infinito abanico de virtudes que ten o alimento ecolóxico e por iso avanzamos con lentitude no consumo interno. A crise conxuntural tampouco axuda. E a alta inflación, tampouco.

-Cales consideras que serían as claves para potenciar o consumo destes alimentos e alcanzar, así, as cifras doutros países da nosa contorna?
-Son algunhas as demandas históricas que o sector vén pedíndolle ao goberno desde fai moitos, moitos anos. Por unha banda, un IVE 0 ou un IVE reducido para o alimento e/o produto ecolóxico. Por outra banda, discriminación positiva para o sector “bio” na compra pública. Tamén, grandes campañas de promoción nos medios públicos, sexan estatais, autonómicos, municipais etc. E diferentes incentivos fiscais. E unha PAC máis “verde e xusta” de verdade. E, por suposto, máis axudas e menos burocracias, en xeral. Así, si que conseguiriamos unha transición cara á agroecoloxía e a sustentabilidade dunha forma rápida e eficiente.

-Que lles dirías aos nosos lectores para animalos a visitar BioCultura A Coruña?
-O ser humano transformou a ecosfera gaiana en tecnosfera. Comer alimentos tratados con fitosanitarios e pesticidas químico-sintéticos pode prexudicar a nosa saúde e a dos nosos ecosistemas. A agroecoloxía achega solucións a diversos problemas dun só golpe. A agroecoloxía é unha forma de enfrontarse á produción alimentaria que combate, ao unísono, varias das grandes encrucilladas ás que nos enfrontamos: cambio climático, despoboamento rural, 6ª Extinción, concentración do poder económico en poucas mans, falta de soberanía alimentaria etc. Non é unha opinión persoal. É un movemento global que non deixará de crecer nos últimos anos. É unha forma, tamén, de defender a economía local. Creo que formar parte do universo ecolóxico non é só defender a propia saúde, senón que é tamén adquirir un compromiso por unha vida digna para as xeracións que están por vir e para todos os seres vivos de Gaia, humanos e non humanos. BioCultura é tamén ecoturismo, saúde natural, ecocosmética, téxtil sostible, relocalización económica, paz…

-Pódesnos explicar como empezou todo?
-En Madrid cumprimos, en 2024, 40 anos. E, en Barcelona, 3 décadas. Eramos uns cidadáns conscientes que constituiramos a Asociación Vida Sa. Promoviamos unha alimentación sa libre de produtos químicos, hormonas, antibióticos, transxénicos… Buscabamos unha forma alternativa á alimentación convencional. O tempo deunos a razón. Hoxe, millóns de persoas en todo o planeta aliméntanse con alimentos orgánicos. E España é un referente mundial en produción ecolóxica. Naqueles anos, chamamos a moitas portas. Enrique Tenro Galván, entón alcalde de Madrid, puxo todo ao noso alcance para poder celebrar a primeira BioCultura na Casa de Campo. Hai 4 décadas. Tivémolo que inventar todo. Contra todo prognóstico, aquela primeira feira foi un gran éxito. Asistiron 15 mil persoas. E, desde entón, non paramos…